Institutiones ethicae et iuris naturae

51쪽

CAPUT HI DE OPERATIONE HUΜANA PROUT ORDINATU 1 FINEM M

tolligi potest prout nempe a Robinset, vel a recentibus Phronologi Soxplicatur. Ille Sensis mi elapsi saeculi dolii iis exagitatus, iudicium,

quo bonum a malo discernitur, sensui cuidam interno tribuit, eo teri quinque Xterioribus analogo. Ait enim auctorem naturae nobis indidisso dispositionem quamdam probandi nonnulla uetione S, Rique alia reprobandi. Hanc di SpoSitionem, quam in Stinctum moralem appellat, non eSSe aliud nisi sensum quemdam interiorem, qui optimo assimilatur gustui dulci et amari. Eiu Vocem SSe Pomptam, tacit seni, insallibilem, nec ab ido ulla aut ratiocinatione anteverti. Tum organum ei conStituit, quod morale nominat. Et quamvis ignotum sit ubi residuat, tam si probabilo putat illud reponi in fibris quibusdam moralibus, in cerebro XSiStentibus, quae relationum habe an cum organo ViSu et auditus obieeta enim, quae hos SensuSimpellunt, honeSta aut turpia a nobis potissimum iudicantur 1). Huic affino est communium Phrenologorum, apud quo in Gallia materialismus, a philosophia propulSatus, inde eorum sibi asylum invenit. Hi diversa facultatos morale per totidem humanae calvae protuberatione et cerebri consorinationes explicant a quibus illa d 0pondeant in opserando, ut visu ab oculo, et auditu ab aure.

Exinde singulos hominus ad actionem unam potiUS, URII RERID, e XSerendam vim Sortiri sic, ut ad ea negeSSitate organorum et conflictu mutuo propensionum iis aflixarum determinentur. Quare, ει- talismo quodam inve et o moralitatem Omnem e medio pellunt, aevo atrocissima acinora XeuSRnt.

His explicati nullo negotio theSi propoSita veritas innotescit. Nam Robineti opinatio tota quanta est, in SonSismo undatur; quem lato in Psychologia refutavimus. In Sania Vero Phron ologorum, PPRΘ- te Sen Si Smum, satalismum inducit, discrimine inter bonum et malum prorsu ablato 2). Sed, ut generatim rem demonstremuS, dicimus

1 De la nature, li V. V. 2 Quoad vanitatem Phrenologiae recole quae diXimus in Psychol uia c. 2,

52쪽

impossibilo omnino esse ut quocumque modo id intolligatur iudicium boni ac mali morali facultati Sensitivae Seu organicae eon Veniat Iudicium senim boni ac mali morali 0St absolutum set immutabilo, pereeptio autem se inclinatio sonsilis est relativa ad disposition om subio et sentientis, et variatur pro variatione organorum. Si spe quenter otiam in statu Sanitatis, quod Sapit uni, non Sapit alteri ut ex gustu, ad cuius analogiam adverSarii confugiunt, Xemplum capiam US.

Praetore facultates sensile Seu organicae nec iudieium nec ratiocinationum Xercere nec idea generale habere poSSunt. Etenim in repraesentando paSSivae pro PSH Sunt reSpectu obiecti corporei, a quo moventur, et a conditionibu materialibu organi a quo pendunt, pra0Scindere nequeunt. Quare id tantum reserre Valent, quod a rebus materia concretis obiicitur, in eoque ordin nonnisi individua porcipiunt. At vero discroti boni vel mali morali iudiciam saeps ratiocinatio nos, Semperque idea generale includit; si quidem natura sua se intuitu relationum et ex ordini perSpicientia re Auliat et e convenisentia actioni cum fine ultimo Ergo ad altiorem acultatum pertinoi, quam Sit en Su aut i qualiSeumque organica. Tortio, oblectatio, quam hone Stum et decorum nobi ingenerant, horrorquo, quem in Spirat turpitudo, per Se non reScit nec minuitur iuxta maiorem minoremque persectionem en Sibilitati nostrase, aut pro sexquisitior temperamento fibrillarum Corporearum. Immo saepesin versam potiu rationem equitur, accommodaturque magis cultura animi atque evolutioni intelligentiae. Ergo saeuitaS, quam P0spicit, non inter SenSibile aut generatim organica Vires opseritur, sed ad superior0m refertur animi partem, quae Spirituum Sit propria. 38. PRO Posia io 2'. Iudicium moralitatis ad sensum quemdam spiritualem pertinere nequit.

Prob. Huic heson, qui Scotia Sehola prima iecit undam senta, ad notionem boni morali in nos inducendam facultatem fingit, quam

53쪽

CAPUT 'I. IN OPERATIONE HUMANA PROUT ORDINATUR IN FINEM 49

ipse etiam SenSum moralem appellat, sed Significatione a Sensistis longe diversa. Ipsam enim ab intelligentia et ration quidsi distinguit, at longe praeStantior natura donat, quam qua Ornatur SonSuScommuniter dictus. Immo colori omnibus facultatibus diviniors in dicit, utpoto quae totam homini vitam Suproma quadam pot0State moderotur 1). Huic sententiae Suffragari videtur sere universa co-tia Sehola quae, ut in Metaphysica, sic etiam in Morali instinctum quemdam caecum ad iudicandum obtrudit. Quar per ipsam iudicia praetica Circa bonum et malum morale non tribuuntur intelluctui essentiam et relatione rerum detegenti, Sed peculiari cuidam acultati, ex impulSi tantum naturae operanti quam proinde Sensum

moralem nun Upat.

Doctrina hau transfert in Ethicam iudicia illa caeca se irratio nalia , quae a nobi reiecta Sunt in Metaphysica Α ropugnantia

utrobique est eadem Iudicium enim, sive de veritate speculativa sive do praetica, proferri aliter nequit, niSi poreeptione convenientia vo discrepantiae dearum, quae amrmatione coniunguntur, vel negatione separantur. Id vero Si fiat, iam iudicium illud non vi in Atinctu profertur, Sed Vi motivi evidenter apparentis Sensus igitu moralis, qui caecus Sit et impetu tantum Subieetivo peranS, non modo gratis sed contra naturam iudicii et animi cognoscenti adstruitur. Praetorua, oetrina haec rationem Seientia a Morali prorsus ab seindit. Nam in eius effati fidem dumtaXat, voci naturae praestitam, relinquit, ut evidentiam ab eaque ortam certitudinem removet. 39. Roso sit 1 3'. Iuricium moralitatis nonnisi ad intellectum et rationem Jpertinet. Prob. Iudicium boni moralis, cum in relatione quadam internoscenda consi Stat, actu eS intelligentiae proprius, quae ad Verum non modo peculativum Sed etiam praeticum ordinatur. Quod Si quando hae relatio Statim et per Se non pateat, Sed ut cetera mediata iudicia, ex varii intor Se conserendi ideis detegi dubeat ratiocinationi usu innotes et, Re proinde eiu notitia ration Comparabitur. Praeterea ratio moralitatis nonnisi accidentalem di pontiam adiungit veritati peculativae, nempe ordinationem ad opus. Sed accidon talis difforentia obiecti non postulat diversam acultatem. Ergo moralita ab eadem saeuitato attingitur, a qua attingitur veri las speculativa. Sed hae attingitur ab intellectu et ratione. Ergo ab intellectu et ratione attingitur etiam moralitas. Hoc argumento S. Thoma demon Strat intellectum praeticum non

1 Philos Mo . Instit compend. lib. I. LIBERATORE Ethica et Dis nati Dae. 4

54쪽

esso potentiam diversam ab intellectu poculativo. Sic enim ait : Id quod accidentaliter se habui ad obiecti ratio nona, quam respicit

aliqua potontia, non diversificat potentiam. Accidit enim colorato quod sit homo aut magnum aut parvum Undo omnia huiusmodioadem viSiva potentia apprehenduntur. Accidit autem alicui apprehenso per intellectum quod ordinetur ad puS, Vel non ordinetur. Secundum hoc autqui difforunt intelle eiu speculati via et practicus. Nam intellectus speculativus est, qui quod apprehendit, non ordinata opus, sed ad solam veritatis con Siderationem. Praeticu vero

intellectus dicitur, qui hoc, quod apprehendit, ordinat ad opus. Et hoc est quod Philosophus dicit inra. De anima, quod speculativus differt a practico, fine, undo a sin denominatur uterque 1). Sol untur disse ultates. 40. Obite. I. Dispositio corporis influit in iudicium morale. Ergo

iudicium morat ad sensitorii facultatem pertinet. R. Diat anteceden8 Influit sextrin Sego, propter nexum inter sa-culiato diversas hominis , transeat influit intrinSecu , proptereXercitium pSius actioniS, nego. Tum est COHSequenS. E conStitutione corpori et tomperie nervorum esticitur, ut Sen

Sibilitas quippe quas organis utitur ad actione aliqua et obiecta vehementius vel remissius incitutur atque exinde nascitur propter humani compositi unitatum ut iudicium menti Saepe perturbetur, ac volunta sortitor adiciatur. Vorum id cum iudicio boni moralis nihil commvno habet 0t aspe, iusmodi cupiditatum tumultu opserveScente , immo etiam debaechanto modo Sum rationis non adimat), turp0 ab honost optim diSeriminamus etsi vehementer

Sen Sum assiciat.

Iure itaqu0 veri Sapientes, in entibu S Solo enS praeditis notion sem boni vel mali moralis nullam esse docuerunt Si quidem in illis notio nulla inest Polationis se ordinis et quidditati rerum, quae dea generale eXquirit. Quaro, cum homo ut conscientia cuique testis est gen0ralibus duis instructus sit et evidentur honostum a turpi distinguat cognitio eiusmodi ad animum tantum eiusque Spirituale saeuitate reserunda est. sensu autem et organa corpori non-niSi administri sunt, o conditione in praesenti Statu iunctionis animi cum corpore, ad intellectus evolutionem, requiSitae quemadmodum in Psychologia explicatum St.

l Sumina th. I. p. q. LXXIX, a. 2.

55쪽

CAPUT II. DE OPERATIONE HUMANA PRO G ORDINATUR IN FINEM Ilobile. II. Rudes ut indocti proserunt iudicia moralia valde oleri tot o sine ulla difficultate. Ergo vi instinctus illa proserunt, non

usu rationi S. R. Concedo anteceden8, et nego OnSequen8.

Celeritas, quae obiieitur, nihil contra nos demonstrat Adsest enim in intolluctu humano inclinatio quaedam naturalis, a SapientiSSimo Auctore indita, qua perinde atque in veritatibu Spe eulativis, possumuS, immo etiam proniu propter maiorem neeeSAitatem, ad iudidia practica, quae it 9m regendam reSpiciunt, proserenda. At id non cae eo et Sine motivo, sed e obiecti perSpicientia, Sive immediata, ut in primi principiis, Sive mediata, ut in eorum deductionibus. Deduotione autem eiusmodi, quae a rudibus etiam fiunt, haud tantopere abStru Sae Sunt, quemadmodum adverSarii Xaggerant. Plorumquo enim a primi principii per Se noti tam parum diStant, ut x illis acillime derivontur. Ac si quando gravom dissicultatsem includunt, haec ab imperito homino Supseratur vel ope culturactrelligiosa qua Seientiae defeetum suppleat, vel ope habitus bene operandi aut vi axiomati cuiuSilam generalis, quod Sino intori uotis modiis actu determinando applieetur, vel ope aliarum cauSarum quae prudentiam naturalem hominis iuvaro soloni Ut nihil dicam do tradition primitiva quae a Deo originem dueenS, Vitam O- Palum humanitatis informavit, o cuius eStigia quaedam apud nullam gentem, uteum quo barbaram, obliterari potuerunt. Obsic II. Saltem agnosci debet 0alis distinctio intor acultatem, quamproser iudicia practica, et saeuitatem, qua prosor iudicia speculativa. Nam illa respicit bonum, haec verum quae Sunt ratio nos in bisecto diverSae. R. Ha0 dissicultas si resolvitur a S. Thoma et Vorum et bonum s invic0m includunt. Nam verum est quoddam bonum, et bonum est quoddam verum, alioquin non esset intelligibilo. Sicut igitur obieetum appetitu poteSt SS Verum, in quantum habet rationem boni sicut eum aliquis appetit veritatem cognoscere ita obiectum intollectus practici est bonum, ordinabile ad opus, Sub ratione Veri. Intellectu enim praeticu veritatem cognoSei Sicut et Speculati xus, Sed Veritatem Cognitam ordinat ad opus a ).

i Loco Superius citat ad 2.

56쪽

ARTICULUS III. De facultate, a qua actus morale inciuntur. 41 duid actus voluntarius Ratio ad actum humanum con eurrit dirigendo, quatenus obiectum eiusque relationem moralem ostendit. At saeuitas, ex qua actus ille proprio dimanat, voluntas si undo fit ut etiam voluntarius nominutur, et definiri Soleat Actio ab in te no principi procedens, cum cognitione Ilias a ). Actio senim qua a voluntato procudit, ab in torno prinoipio procedat necesso est; siqui doni voluntas intimo homini inest et principium constituit, sex quo colora facultates quoad Xercitium pendent. Cum ero voluntas non agat, nisi prase via Cognitione bisecti, et Obioetum consideratum tanquam terminus actioni vocetur finis efficitur hinc ut actio, qua sive immodiat sive modiate a Voluntate procedit , semper

exigat cognitionem finis. 42. artitio actus voluntarii. Voluntarium dividitur in necessa rium ut liberum. Illud os quod loctionem arbitrii praecedit, ut dosidorium solicitatis hoc vero quod illam Subsequitur, ut si quis doliburato ad logondum so applicat. Doindo , dividitur in formale et virtuale. Voluntarium sormalo

est quod per o continetur in actu voluntatiS ut 0 gr. optio obiecti quod cogitatur. Voluntarium vero virtualo eSt, quod non in se sed in alio appotitur, Ut eX. gr. navigati per pennum in hominu qui statuit proficisci in Amerieam. Toptio, dividitur in i e tum se indirectum. Primum est quod a voluntat procedit per positionem eiuS; alterum ero quod voluntate procedit per uetus omissionem, ut si qui omittat sacere quod potest et advertit a S esse aciendum.

1 Ex hac voluntarii definitione apparet discrimen eiu ab actu pontaneo, Cuna quo Saepe Sermone communi confunditur. Spontanea enim dicitur actio, quae ab interno quidem principio procedit, praeVia cognitione obieeti attamen opuS non est ut obiectum eiusmodi apprehendatur tamquam sini S nimirum tamquam id quod actionem terminat et cuius gratia illa exeritur. Quare locum habet in appetitu etiam Sensiti: Sine ullo conduPS Voluntati S, et otionibu quoquo brutorum attribuitur. Haec enim ex obiecti Cognitione ad Operandum moventum quam 'i rationem finis non concipiant suunmobrem notio pontanei latius Datet, quam notio Olimtarii, ad eamque Se habet ut oe H si speciem. Quod si actio nullo modo e obiecti cognitione procedit, Sed unice a Vi quadam subiecto ingenita, tunc dicitur naturalis I Qui praeeis Diolentum Opponitur. Actio igitur voluntaria, hoc ipso quod voluntaria S , Si etiam Pontanea et naturali S, at non Vice VerSR.

57쪽

CAPUT II DE OPERATIONE HUMANA PROUT ORDINATUR IN FINEM 53

Quarto, voluntarium dividitur in elicitum se imperatum Voluntarium elicitum est ipSo actus voluntatiS, ut amor, odium et Cetera. Voluntarium imperatum est actus Poliquarum lacultatum qui fiat ex voluntati imperio, ut deambulatio, comestio, utque his similia. 43. duid involuntarium et unde oritur. Involuntarium StippOSi- tum voluntarii. Iam vero ad voluntarium con Stituendum duo concurrunt cognitio mentis et influxus voluntatis. Ex carentia igitur unius vol alterius in voluntarium gignitur. Porro cognitio deeSSo poteStration ignorantias, quae triplex diStingui Solet anteceden8, concOmitans et consequen8. Ignorantia anteeeden dieitur, quae Omnem Retum voluntati praecedit, et verSatur ire id, quod non fieret, Si adsesso cognitio. Ignorantia Coneomitan e St, quae Oetatu eum actu voluntatiS, nimirum quae per Se non est volita, attamen reSpicit

rem quae aeque fieret, etiamsi adesset cognitio. Ignorantia doniquo ConSequen appellatur, quae aliquo modo a Voluntate ipsa depon-d0t o dividitur in assectatam, si diroci procuretur, et Supinam et crassam, Si voluntario negligatur notitia obtuet aut eorum qua hominem ab operando deterrerent. Aliud quod ad actum voluntarium requiri diximus, os influxus inturni principii, videlico voluntatis. Quoad lauiusmodi influxum voluntas versari potest in conflictu vel cum Xterno agente quod violentiam inserat, vel cum appetitu SenSitivo, qui ipsam ad operandum inclinet, Alvo id fiat concupis sentia boni sivo motu ingruenti mali. Iam Ver , concupi Seentia in antecedentem et On8equentem distribui potest, prout vel voluntatem an tu vortat eamque sollicitet ad actum, o voluntatem Sequatur atque X eiu imperio eXcitetur. Item quo metus esse poteSt te is et stra is prout aut tenue malum et incertum respieit, quod nonnisi leves homine Ino vero Solet aut Sit iuSmodi, ut etiam in Vipum eonStantem cadat, oriaturque e apprehension mali certi et magni.

PROPOSITIONES.

44. PROPOSITI P. Neque ignorantia consequens, neque ignorantia concomitans gignit in oluntarium. Prob. D ignorantia ConSequente, re clara St. Nam a Voluntate procedit, in eaque causam agnoSeit. Quisqui autem vult eau-Sam, vult etiam effectum qui ex illa Sequuturus pra0videtur. De ignorantia vero concomitante, res tacito porsuadetur Pe illam enim homo sic disponitur, ut etiamsi obiecti scientiam haberet,

58쪽

tamen actionem omittoret puta Si qui iam animo paratus inimicum intorsicero, orto illum inter venandum Oeeidat, existimans e seram percutere Certe in hoo eventu notitia obiecti deest; sed ita d00st, ut eiu abSentia actum non producat quippe qui in contraria hypoth 0si etiam prodiiSSet. Quare actio, quae Sic Xeritur, in Doluntaria diei non OSSit Attamen, quia dum actu Xercetur deos cognitio, diei

poterit non oluntaria. 45. PROPOSITI 2'. Lonorantia antecedens omnino follit voluntarii m. Prob. Ignorantia antecedens ea est, quae Retum Voluntati omnino praeit. Ergo omnino auser cognitionem finis, ac proinde unum duobus principiis voluntarii. Itemque in ignorantia antocedente homo ita os dispositus, ut, si obiecti notitiam haberet, ab operando prorSus abstineret. Ergo ignorantia illa Stinuit Sa cur ad agΘndum fiat gradus; et actus, qui X pSa oonSequitur, Saltem inter prelative, Si contra inclinationem voluntatis. Ergo etiam ex hac parto oficit a ration voluntarii. Advorto tamen quod ignorantia, ut vero dicatur antecedens, debet sessu omnino invincibilis nimirum iusmodi, ut oppo Sitne QO-gnitionis comparandae nulla praetermissa Sit diligentia moralis vo salium nulla suspicio contraria nimiam Operunti pul Saverit. Nam si ita se habuat ignorantia, ut eam Xuere homo potuerit;

agentem non XeuSat nec proprie anteceden8 Sed aliqua ex parte consequens dicenda St.

46. Ropos11 1 3'. Violentia inferri nequit actibus elicitis inferri autem potest actibus imperatis, in iisque perimit rationem

Doluntarii.

Prob. Aelias liciti illi sunt, qui per Se ad voluntatem pertinent, ab ipsaquo immediate proficiscuntur, tamquam actione eius propriae. Contra petu imperati dicuntur, qui ad aliam quidem saeuitatum spectant, sed oliuitatis imperio subiiciuntur'. Si amor Scientiae adipi sconda est actu elicituS, studium ut applicatio intellectus Susque

mediorum e Xternorum, quae sed Seientiam Comparundam conserunt,

Sunt actus imperati Primi proxime et imm0diato secundi mediatutantum n voluntate oriuntur. His X plicatis, quisque videt violentiam a tibus eliciti in serri non posso, posse tamen actibus imperatiS. Nam violontum definitur Actio ab aeterno principio proceden8, renitente subiecto Iam vero actu elicituS, cum a voluntate gignatur,villae principium internum est, semper a principi interno nRSoitur nec, nisi conceptuum pugna, principio e X terno potoSi attribui. Contra actus impurati, cum non in voluntate Sed in aliis lacultatibu perficiantur, qua0,

59쪽

CAPUT II DE OPERATIONE HUMANA PROUT ORDINATUR IN FINEM IGli et a voluntate moveri obseant, amor quandoque ab externa vi ad actum inflectuntur optimo onSiStere poSSunt cum contrario voluntati imperio. Quare , prout reSpectu voluntati Spectantur violonii dicondi sunt, non quatenu Con Sideratur saeuitas, a qua immediate procedunt, Sed quatenu consideratur principium, cuiuSpotostati subiiciuntur. Et Sanes, in tantum illi actus rationem voluntarii induor potuisSunt , in quantum X applicatione se iusSuvoluntatis processissent. Id autem in eaSu non Obtinet, sed contrarium prorSUS aecidit. Adverto tamen quod ut actus huiusmodi vero sint involuntarii, neceSSO Stit VoluntaS, quantum pote St, actu obSiStat Soeus Subie etiam non SSet reniten , quemadmodum requiritur ad notionem violontiae, Sed aliquid actui conserret, nimirum potentiam Saltem paSSivam, in qua motio illa externa recipiatur 4T PROPOSIT 1 4'. Concupiscentia , si est Omnino antecedens auget Doluntarium, sed minuit liberum. Prob. prima pars Voluntarium dicitur sex hoc , quod in ipsum sortiar voluntas. Atqui Concupiscentia illucebris suis hunc motum voluntati auget. Ergo, Si voluntarium consideretur e parte ten-dsentia voluntatis in Obiectum , augetur vi coneupiSeonticte. Prob. Secunda parS. Libertas in quadam indifferentia consistit. Sed concupiscentia antecedens, hoc ipso quod voluntatem in obiectum voltum senter in linat, indifforsentiam minuit. Ergo ex hac parte minuit

48. RoposiTio ' Concupiscentia consequens ita auget Doluntarium, ut non minuat liberum. Prob. Qui vula causam, vult resectum. Ergo imminutio illa in dismi sentia et aequilibrii, quae nascitur ex concupiSeenti QOnSΘ-quente, Cum X pSO Si libertatis procedat, iuro meritoque imputatur agenti prout liber So ad opserandum infleetit. 49. PROPOSIT1 6'. Quae eae metu sunt, quamquam sub aliquo respectu in oluntaria dicantur, propterea quod, nisi metus ursieret, minimeferent tamen absolute et simpliciter sunt Doluntaria. Prob. Opus absoluto se simplicitur consid0rari dubet secundum id, quod actu St, non ero Secundum id, quod alias esset in divor Si rerum adiunctis. Atqui opus, ex metu peractum, Seeundum id quod actu St, reapSe QSpondet electioni voluntati S a qua prout hic et nune obiieitur, praesertu opposito Ergo abSolute et Simpliciter voluntarium Si licet, quia semotis illi circumstantiis non flerset, hypotholico sit in voluntarium. Si mereator, qui tempeState oborta in maro proiigit merceS, o naufragium incurrat proie-

60쪽

50 E T HI C Actionem illam mercium revera vult, licet cum suo damno Ipsi igitur est voluntaria Attamen, quia niSi tantum periculum inStaret, merce Servare vellet earum iactura in voluntaria o hac parte dicitur. Ad rem . Thomas: si Quae per metum aguntur, miXtu Sunt X voluntario se involuntario. Id enim quod per metum agitur, in Se consideratum non est voluntarium , Sed fit Voluntarium in eaSu, scilico ad vitandum malum quod timetur. Sed, Si quis recte On- Sideret, magis sunt huiusmodi, Voluntaria quam in voluntaria sunt enim voluntaria Simplicitor , involuntaria autem Soeundum quid. Unumquodque enim Simplicitor SA dieitur , Seeundum quod Atin actu; oeundum autem quod Si in Sola apprehen Sione, non Stsimplicitor sed secundum quid. Hoc autem quod per metum agitUr, Seeundum lio est in aethi, secundum quod fit. Cum senim actu in Singularibus Sint Singularo autem, in quantum huiusmodi, si hi et nunc Secundum hoc id, quod fit, est in Retu, secundum quodeS hic se nunc, o non sub aliis conditionibus individualibus 1). Solountui di cultates

50. Obite. I. Vidutu dicundum cum Pusseri dorsi , aeque ASO

in voluntariam actionem X metu, atque o violentia peractam; ita ut otiam saeinora, ex ineusSo metu patratu, Culpa Resen et Commiseratione sint digna 2).

Nego prorsu RSSortum. Violentia a motio dicitur, cuius principium est extra renitent Subiecto. Ergo pii ex mer violontia effectum, nullo modo attribui potos sei, qui violontium patitur cis enim patitur invitus, et quantum in ipso St, resistit. Contra quie motu agit, se propria voluntate ad alterutram partem proposita optionis inflectit , atque idcirco Retum voluntarium evera olicit. Confundenda vero non Sunt,culpa vacuitaSet CommiSeratio Hane utique moretur is, qui in eiusmodi coniicitur anguStias, ut vel ingentum aliquam calamitatem sexquisitaque tormenta Subeat,aut a virtuturoeedat. Verum, Si tune animo pangitur ceditque timori eius dola elio XeuSari non potest, quasi non voluntaria uerit, Sed vi tantum extorta. Revera enim illa optio se prinoipio manavit interno, cum vera obiecti notitia. Quaro qui amdem maluit, i reapso auctor sui propria actionis quatorius libera voluntat o duobus propositis obisectis, malo nimirui temporaneo vel morali flagitio, ad illud vitandum hoc