장음표시 사용
81쪽
CAPUT II. DE OPERATIONE IIUMANA PROUT ORDINATUR IN FINEM ι
habent aliquam formam, eX qua declinent ad unum determinate, Sed a proprio movente determinantur ad aliquid unum et hoc ipso quod determinantur ad ipSum, quodammodo disponuntur in idem et cum multoti se inclinantur, det0rminantur ad idem a proprio movente et firmatur in is inclinatio determinatu, ita quod ista dispositio Superinducta Si quaSi quaedam forma, per modum natura tendens in unum. Et propter hoe dicitur quod conSuetudo est alier natura. Qui ii igitur vis appetitiva se habet ad utrumlibet non tendit in unum, nisi secundum quod a ratione determinatur ad illud. Cum igitur ratio muliotios inclinat vim appetitivam in aliquid unum , fit quaedam dispositio firmata in vi appetitiva, per quam inelinatur in unum quod consuevit. Et Sta dispositio, si firmata est habitu virtutis 1).
80. RoposiΤi 3'. Virtus moralis consistit in medio , seu in adaequatione cum regula rationis. Prob. Virtus morali est persectio hominis: ordinata ad eius rectam opserationem. Atqui regula Omni operationi humana est ratio. Ergo virtus moralis ad rationem reserri debet, tamquam ad propriam regulam. sed quidquid resertur ad aliquid, tamquam ad regulam, sexigit ei adaequari, ita ut neque hinc neque inde defletat, si vopor Xeossum Sive per desectum huiuSmodi autem congruentia medii notionem importat. Ergo virtu morali exigit ut sit in medio, si pro modio intelligatur mensura et Odia per rationem impOSituS. Praetersea, Si S habent operabilia virtuti respectu rationis, ut so utent factibilia virium P0Spectu artiS. Sed bonum rerum, quae sunt per artem, OnSiStit in hoc ut menSura n et modum accipiant, qui proscribitur ab arte. Ergo a pari bonum operationum, quae virtute informantur, onSiStit in hoc, ut mensuram et modum attingant, qui prae Scribitur a ratione. Hic modu appoliatur medium; atqu0 id intelligitur, eum dici solet Virtus consistit in medio. 81. Roposiet 1 4'. Virtutes cardinales in moribus Sunt qua tuo idelicet prudentia, iustitia, temperantia et fortitudo. Prob. Virtus aliqua, ut obServat S. Thomas, dieitu Cardina S, quasi principali ; quia Super eam aliae Virtute firmantur, Sicut ostium in cardine. Iam vero huiusmodi praerogativa non Competit, nisi quatuor virtutibu enumeratis. Nam eum virtus in hoc eonSiStat, quod subiectum inflectat ad recte operandum tot erunt virtuteΗ praecipuae, quot Sunt aculiateS, quae ad Retum moralem concurrunt, eiuSque reSpectu bene di Sponi et ordinari possunt. Hae autem lacultates, ut ex Supra dictis effligi potest, Sunt ratio, volunta et Sen-
1 Gq. Disp. Quaestio De Dintiatibus in communi R. 9.
82쪽
sibilitas iuxta partum tum concupiscibilom tum irascibilom. Quatuor igitur emergunt virtute primitiva et capitales, videlicet prudelitia, iustitia, temperantia et fortitudo, ad qua Ceterae Virtutes moraleSin Suo quaeque ordine reducuntur. Idem vincitur, si sex Subiecto considerationem tranSserimus adobisectum. Nam bonum rationi , ire quod Virtu VePSatur, Spectari potest vo P0Apoctu ipsiu ordinis, qui a ratione procedit, volrespectu materiae , cui ordo ille imponitur, et quae consistit volin operationibus, res exteriore respicientibu Secundum communicationem humanae vitae, vel in paSSionibu temporandis, ne suga mali aut cupidin boni dictamen rationis impediunt si umeru aliquorum, Si S. ThomaS, Recipi poteSt Vel Secundum principia formalianus Secundum Subiecta et utroque modo inveniuntur quatuor cur di-nales virtute S. Principium enim sormale virtutiS, do qua nune loquimur, Et rationiS bonum; quod quidem dupliciter poteS conSiderari. Uno modo Secundum quod in pS Consideratione rationis conSiStit, et Sic erit una Virtu principalis, quae dicitur prudentia. Alio modo Secundum quod circa aliquid ponitur rationi ordo, et ho vel circa oporationeS, et Sic eS iuStitia vel circa paessionem et Sic neceSS eStosso duas virtuteS. Ordinem enim rationi necesse est ponere Circis puSSioneS, On Siderat repugnantia ipSarum ad rationem, quae quidum potest e SSe dupliciter. Uno modo, Secundum quod pasSi impellit ad aliquod contrarium rationi, et Sic noeeSSe est quod paSSio PQ primatur, et ab hoc denominatu temperantia. Alio modo Secundum quod paSSi retrahit ab eo , quod ratio dictat, sicut timor periculorum et laborum, et Sic necesso est quod homo firmetur in eo quod Si rationi ne recedat, et ab hoc donominatur sorti ludo. Et Similite secundum Subiecta, idem numeru invenitur. Quadruple X enim invenitur Subictetum huius virtutiS, de qua nune loqui mur, ei licet rationule per SSentiam , quod prudentia perficit, et rationale per participationem, quod dividitur in tria, idest in voluntatem, quae St Subiectum iuStitiae, et concupiscibilem, quae est Subiectum temperantiae, et iraScibilem, quae est Subiectum sorti
lium, Seu habitu applicandi principia morum universalia ad peculiare conclusione operabilium. Eiu actus sunt conSiliari, iudiearo et praecipere de his, qua ducunt ad dobitum sinum. Quare pertinet ad rationem praeticam et per SeiSi virtus intellectualiS, eum Sedem
83쪽
CAPUT II. DE OPERATIONE HUMANA PROUT ORDINATURQ FINEM I9haboat in saeuitatu intell0ctiva. Nihilominu eum respiciat rectitudinum impertiendam aetibu moralibu et Supponat voluntatem bono ordinatam circa finem, participat rationum etiam virtutis moralis et Ad prudentiam, ait S. Thomas, pertino applicatio rectae rationi ad opus; quod non fit in appetitu Poeto. Et ideo prudentia non solitam habet rationem virtutis, quam habent alia virtutes int0Η0 tuales; sed etiam habet rationem virtutiS, quam habent alias virtute morales, quibu etiam connumeratur 1). 83. duid Iustitia. Iustitia immediate amet voluntatem, et a Iuri spuritis d0finitur Perpetua et con8tan Doluntas ius suun cuiquet ibuendi. Hoc sensu accipitur ut Speciali quaedam Virtus, ratio natem appetitum inclinan ad prae Standa ea, qua ratio PaeSeri bit tamquam aliori debita. Nam si latius sumi esset pro constanti
voluntat agendi iuxta ordinem, a reeta Patione PropoSitum, generalem quandam notionem Virtuti offerret, Sub qua reliqua Virtute moraleS, tamquam Specie Sub genere Continerentur.
Alio tiam sensu habΡri Solet ut Virtus genera S, quatenu non, Ut genu SpecieS, alias virtute complectatur, sed ab iis distincta
manenS, earum actu ad bonum ommune ordinet. Quam rem Sic0xplicat . Thomas Iustitia, Sicut dictum est, ordinat hominum in comparation ad alium quod quidem pot0S HAS duplieitur. Uno modo, ad alium singulariter OnSideratum alio modo, ad alium in Communi, Secundum scilicet quod illo, qui servit alicui communitati, Servit omnibus hominibus qui Sub communitate illa continentur. Ad utrumque ergo se potest habere iuStitia Seeundum propriam rationem Manifestum os autem quod omne qui ut communitate aliqua continentur, comparantur ad Communitatem Sicut parte ad totum Pars autum id quod St, totiu eSt undo et quo- libo bonum partis est ordinabit in bonum totius. Se eundum hoc ergo bonum cuiuslibo virtutis sive ordinanti aliquem homi noma Sol pSum, Sive ordinanti ipsum ad aliqua alia pePSOna SingulareS, est roseribile ad bonum commune, ad quod ordinatur iu-Stitia. Et Secundum hoc actu omnium virtutum poSSunt ad iuStitiam pertinere, Secundum quod ordinant hominem ad bonum commune et quantum ad hoc iustitia digitur virtus genera S. Et quia ad legem sertinet ordinare in bonum commune, ut Supra habitum est hinc est quod tali iustitia, praedicto modo generalis, dicitur iustitia legalis, quia si per eam homo concorda legi ordinanti actu omnium virtutum in bonum commune 2) s
1 Summa th. 1. 2. q. XLVII, R . 2 Ibid. 2 2. q. LVIII, R. 5.
84쪽
Iustitia, ut virtus particularis, dividi Solet in commutati amisi dist/ubuit anet, prout respicit ordinem vel unius persona ad alte ram, vel communitati ad Singula membra Prima in rotribuondo respicit sequalitatem dati et Ceepti, Seeunda proportionem meritorum. Unde iustitia ex hac parte respicit medium rei quod hoc ipso in praeSenti eaSu est medium rationiS), in commutativa qui dem Secundum proportionem arithmeticam , in i Stributiva vero
Seeundum proportionem geometri QRm.
84. Quid Fortitudo. Fortitudo est. Considerata periculorum u-8ceptio et laborum perpessio. Ut alset muXimo per deservit ad Superandum animo impedimentum, quod oritur X praegrandi aliqua difficultatu Sic est speciali virtus, qua partum irascibilem ordinat. Nam Si accipitur SenSu quodam latissimo, quatenus importat quamdam animi firmitatem Sic est ipsa quoque generalis Virtus, Seu potius conditio omnium virtutum, ad qua prosecto per tinet firmiter et constanter operari. Medium veluti occupat inter timiditatem et audaciam, quatenus, ut ait S. Thomas, est cohibi
tiva timorum, sed audaciarum moderativa Praeeipue vero VerSatur circa perieula morti I nam eius Si obfirmare animum reSpectu
magnorum malorum, maXimum autem malum corporale St OPS.
Hinc potissimum sexorcsetur in bello si pro ullo intelligatur qua0- libet impugnatio, in qua homo, pro virtute Servanda, vitae diSerimen incurrit. Denique mani laestatu in repentinis periculis; siquidem
habitus agit per modum Riurne. 85. Quid Temperantia Temperantia in eo cernitur , quod Sit Constans inclinatio ad praescriptum rationis equendum, CiDCausum rerum maxime delectabilium uaeta sensum. Nam cum duplici e capit volunta per impotum passioni rotrahi possit a Ordine Sectando; nimirum vel ob timorem de terrontis mali, vel ob cupiditatem adici sentis boni contra primum roboramur sortitudine, ContrR alterum temperantia. Haec etiam potest accipi Sub conceptu quodam generali, quatenu intelligatur tamquam moderatio, per rationem ponenda in unianis operationibus et passionibus quodeS commune omni virtuti morali. Sed sumpta ut specialis virtus pro materia habet, ut diXimus, quae maXim assiciunt hominem deluctatione Asensibili Et quoniam delectatione praeeipuae enSuum illae Sunt, qua re Spiciunt operationes, quibuS Θ COI Se PVRtu natura individui per cibum et potum, vel conservatur natura SpΘciei per generationem Circa utrasque potissimum ver Satur temperantia; quae tamen Secundario ad alia etiam Concupiscentia moderandas sextunditur.
85쪽
86. Reductio aliarum virtutum ad quatuor enumeratas. Quoad reductionem aliarum virtutum ad quatuor enumeratas, ea facit fiet, si considerotur similitudo vel analogia, quam quaeque virtus cum illis rotino in propria ratione formali. Sio S. Thoma ad pru-dontiam revocat Eubuliam , SyneSim et nomen. Harum prima os virtus ense conSilians Circa ea, quae ab homine agenda Sunt. Socunda est virtus bene iudicans circa particularia agenda. Tertia est virtus, quae ad iudicium proserendum adsciscit superiora principia. Ea si describit S. Doctor Eubuli impa orta bonitatum consilii dicitur nim v, quod Si bonum, et ουὶ i, quod Si consilium, quasi bona consiliatio Vel potiti consiliativa a )... Synosis importat iudicium rectum ... cire particulari operabilia.... Undoso undum SyneSim dicuntur aliqui in gresso συυε οι idest sensativo ε Θυυίτοι idest hominos boni SonSuS e contrario qui caronta a virtute dicuntur συνετο , deS inSonSati 2).... nomo importat quamdam perspicacitatem iudicii 3). η Prudentia opponuntur multa vitia, Ut X. r. praecipitatio, inconSiderati , inconstantia, astutia,' et ea quae voeari Solet prudentia carnis. Ad iustitiam Polaruntur Religio erga Deum Pieta erga parentos se patriam ; ObServantia erga homines dignitat aut virtutoprasestant0S Obedientia, quae obServantiae par quaedam est Gratitudo erga OS, a quibus bene fietum accepimus Veracita alias quo quam plureS quibu opponuntur totidem contraria vitia, ut irro ligiositas, Supserstitio, impieta et cetera. Fortitudini ac sensuntur Patientia, PerseVerantia, Magnanimitas, Magnifieontia; et advorsantur temeritRS, Ve ordia, prae Sumptio, pusillanimitas, et Sio de aliis. Dunique circa temperantiam , cuiu Species sunt Abstinentia Sobriotas, Castitas set Pudicitia, eo ordinari Solent Modostia tu militas, Mansuo ludo, Eutrapelia aliaeque quibuS Opponuntur in temporantia, luXuria, inverecundia, CrudelitaS, currilitas et similia. Horum vero susum tractationem qui cupit, adeat Summam theologicam S. ThomRΘ.
Sol untur disscultates. 87. Obite. I. Habitus ad hoc requiruntur ut tribuant tacilitatomopserandi. sed ad actu virtuti non indigemus aliqua facilitate, cum
86쪽
H electione pendeant, et nihil sit facilius quam quod positum si in
nostra potestate. Ergo ad perlaeto Operandum non indigemus virtu-iibUS. R. Solutio patet sex dictis in thosi. Nam in primis passione ObSi- Stere possunt ita, ut actus, etiamSi in no Stra pote State Sit tamen dimoultor fiat. Doinde otiamsi a paSSionibu praeScindamuS, tamen aetias, ab oloetion pendenS, in noStra quidem potestato S ut fiat, Sed quali toreumqne, non autem ut fiat per et modo, nempe X pedite , constanter et dolo tabilitor. Id saeuitati Ebora non ostnatura insitum atque proptero ad seius actus tali modo elicisndos
indigonius habitibus. Obiic ΙΙ. Habitus, innoctondo ad unum, tollit libertatem. Ergo
non perficit, Sed pervertit potentiam. R. ego antecedens. Nam quidquid in aliquo recipitur, recipitur iuxta modum recipioniis. Unde habitu ita secipitur in potentia quae est domina sui actus, ut huiusmodi dominium minimo auserat; non nim cogit ad unum, Sed tantum inclinat. Obite. III. Non omnis virtus consistit in medio. Nam quaedam
R. Sic huic difficultati rospondo S. Thomas Quod quaedam virtutus attingunt ad maximum, sertinet in is ad rationum modii
in quantum maximum attingunt Secundum regulam rationis, Sicut sortis attingit maxima pericula Soeundum rationem, Scilicet quando deb0t, ut sebot, et propter quod debet. Superfluum senim ut diminutum accipitur non Secundum quantitatem rei, Sed per comparationem ad regulam rationiS ut puta Superfluum Sset, si quando non debet, vel propter quod non debet, periculi S inguroret diminutum autem iis non ingereret quando et qualiter obor0t 1). Obiic. IV. Pars sensitiva non poteA OSS Subiectum virtutis. Sed irascibilis, et Concupiscibili pertinent ad partem Sensitivam. Ergo male ponunta virtute ii reSpondenteS. R. Dist. mai Par Sensitiva non poteS QSSe subisectum virtutis, per Se poetata, conc prout ubeSt regimini rationis, nego. Audiatur S. Thomo S. si Cum Virtu nominet quoddam potentia complementum, potentiae autem ad actum reSpiciant; oportet humanam virtutem in ilia potentia ponero, quae St principium actus humani Actus autem humanu dicitur, qui non quo eumque modo in homine vel per hominem eXercetur, eum in quibuSdam etiam plantae, bruta, et homi.
1 Oq. Disp. QuaeStio De Di tutibu in communi a. 13 ad 5.
87쪽
CAPUT II. DE OPERATIONE HUMANA PROUT ORDINAΤUR IN FINEM 83
Des conveniant; Sed qui homini propriu eSt. Inter cetera vero hoc habet homo proprium in suo actu, quod sui actus est dominus Quilibutigitur actus, cuiuS homo dominu eSt, est proprie humanuS; non autem illi, quorum homo non eSt dominus, ut digerere et augeri ,et alia huiusmodi. In eo igitur quod est principium tali actus, cuius homo dominus est , potest poni virtus humana. Sciendum tamen est, quod huiusmodi actu potest esSe triplex principium. Unum, Sicut primum moven et imperans, et hoc St ratio vel voluntaS. Aliud ost movens motum, sicut appetitu SensibiliS qui et movetur ab appetitu sup0riori in quantum ei obedit, et tune iterum movet membra exteriora
per Sui imperium Tertium autem, quod Si motum animia, Acilicet membrum exteriuS. Quam i autem utrumque Scilicet membrum sexterius et appetitu inserior, a Superiore parte animae OVeatur, tamen aliter et aliter. Nam membrum exterius ad nutum obsedit superiori imperanti, abSque ulla repugnantia, Secundum naturae
ordinum nisi sit impedim sentiam aliquod, ut patet in manu et pede. Appotitus autem iri serior habet propriam inelinationem ex natura Sua, unde non obedit superiori appetitui ad nutum, sed intordum repugnat . . . In membro igitur exteriori non est necessarium aliquod persectivum actus humani, nisi naturali eiu di SpoSitio, sed quam natum est moveri a ratione. Sed in appetiti inferiori, qui rationi
repugnare poteSt, Si neceSSRPium aliquid, ut operationem, quam ratio imperat, abSque repugnantia pro Sequatur. . . . Quando igitur oportet operationem homini eSSe circa ea , quae Sunt Obiecta Sensibili appotitus, requiritur ad bonitatem operationi quod Sit in ap-p0titu sensibili aliqua dispositio vel persectio, per quam appetitus prasidietus do facili obediat rationi, et hanc virtutem vocantu. 1).
Obii. V. Non apparet ratio, Cur pro voluntate Seu Rppetitu ratio nati, una Statuitur Virtu cardinaliS,nempe iuStitia,et non potiti plureS. R. Haec ratio optime explicatur a S. Thoma, sero his urbis odid, ad quod potentia aliqua se extendit ex ipsa ratione potentiae, noli opus Si habitu Iam vero volunta ut tali tendit ad bonum rationis, sicut appotitus sensitivus tundit ad delectabile Secundum Sensum. Ergo voluntas per se non ego habitu virtutis, nisi ut inclinetur in bonum tranSeenden proportionem potentiae, praeciS Ut potentia est. Cum autem uniuSeuiusque appetitus tendat in proprium bonum appetontis; dupliciter aliquod bonum poteSt Xcedere Voluntati proportionem. Uno modo ratione Speciei alio modo ratione individui Rationuquidem Speciei, in quantum Xe edit limite naturae et hoc est bo-
l Qq. Disp. QuaeStio De Vi tutibus in omnisni a. d.
88쪽
num divinum ad quod voluntas Charitate elevatur. Ration individui, quatenus quaerat id quod est alterius bonum, licui extra limit0A boni
humani non seratur et sic voluntas perficitur iustitia, aliisquo virtutibus in alium tendentibus, ut est liberalitas et consimiles; nam iusti ita est in altorius bonum. Iam vero Charitas Et virtus theologica et SupernaturaliS, et ad dilectionem supernaturalem requiritur. Prout autem Deus conSideratur ut ultimus fini hominis intra natura terminos, respondet naturali de Siderio Voluntatis, ad quod voluntas non eget habitu Ergo, in Speeti tantum virtutibus moralibus, Sola iustitia respectu voluntatiS, Supere Si recensenda 1).
88. Argumentum et partitio. Restat ut de naturali norma actionum dirigendarum disseramu , ex qua completa obligatio Rrumdem emergat. HReo autem proprie in lege Sita est. Etsi enim rationis iudicia quatenus honestum a turpi discernunt, hoc ipso regulam ali quam opserandi se obligationem improprio dictam suppeditent siquidem res omnis quodammodo sibi debet ut nihil ossiciat, quod proprias natura repugnat); nihilominu porlaetam normam et veri nominis obligationsem non sexhibunt, nisi legi proprio dicta naturam induant. Id quidem ex iis, qua mox dicemus, luculenter apparebit sed iamnunc innuimus, ut huius poStremi capiti argumentum OnStet, quod totum in logo seique adnoxi notionibus verSabitur. Porro haec lex cum in nobis a natura di manet, naturalis nominatur. Quae vero ipsum attinent, ad hae capita revocari possunt Q. Ut ius notio et exsistonii declaretur II. Utiam sanctione aliqua gaudero ostendatur III. Ut eius numerentur proprietates IV. Ut ad adsolutum aliquod praeceptum, quod celseroriam vehit generali sormula Sit, reducatur; V. Ut sermo fiat do eiusdem applicatione ad casu peculiare S, qu e OPRES On Seientia nuneupatur. Quocirca quinque articuli caput hoc comprehenditur. ARTICULUS I.
De conceptu et exsistentia legis naturalis. 89. Quid lex Lege goneratim a Montesquieu 0finiuntur ita, ut Sint neceSSarine relationes, quae eX rerum natura di manant 2). Hinc
89쪽
illo ad logum moralem hominis devenien Ham reponere idolia inr0Spectibus , e conStitutione naturae, qua homo gaudet, Poficiscontibus 1). Verum lia notione non Sunt accuratae Le enim, etSi naturae rerum earumque Pelationibu eonSonar debeat, ta-mon cum pSi Confundenda non os t. Eius enim id0 , etiam Sigeneratim Sumitur, reSpeetum Sempe ad operationum imp0rtat in creatura autem rationali, cum obligationem moralom adducat, imperium quoque Superiori cuiusdam continet Gadi eum itaque Iurispseritum deserentes ad . Thomam no QOnVertnmuS. Lux in primis sumi potest latissim pro regula elatu Seumque Retionis atque ita non modo homines sed tiam belluae, plantae, corpora inanima, quidquid deni tu oporatur, ut legibus instruuntur. Unde e gravitati S te nutritionis, lex visionis Communi
Minus at ii normis significandis aptatur, quae a ratione artibus praescribuntur. Si diei solent lege picturae, lege poeSiS lege eloquentiae, lege Re Sthetieae. Tandom stricta et propria acception actione tantum moraleSr0Spicit ac regulam eXprimit, qua illae tempserantur.' LOX, Rit S. ThΟ-mRS, regula quaedam eSt et mensura actuum, secundum quam inducitur aliqui ad agendum, vel ab agondo retrahitur. Dicitur enim loXa ligando, quia obligat ad agendum 2) Quare a S. Doctore definitur Ordinatio rationis ad bonum commune ab eo, qui curam habet communitatis, promulgata 3). Qua descriptio optimumst et ad conceptum legi pleno declarandum idonea. Cum senim diei tu ordia natio rationis, innuitur eiu Origo, quae a Pationis debet esse Ratio
enim Si regula morum, etSi in quantum practica, Seu prout Subiaco motioni voluntatis. Additur ad bonum commune, ut e di-Stinguatur a praecepto quod non toti communitati Aod peculiari personae imponitur atque etiam a privato homino iniungi potest, qui dominio aliquo ornatus sit. Et quoniam communitati nemo praecipere poteSt nisi S, qui eiuSdem gubernator St a rector idcirco dicitur ordinatio haec rationi ab eo, qui curam communitatis habet, proficisci. Deniquo eum impuraresidum sit a Subditos ad convenientem ordinem applicare, applicatio autem ius modi, in Subiecto intefligente, non ni Si per cognitionem haberi possit evi dentur apparet eur legi definitionem promulgatio ingrediatur, qua nihil est aliud nisi iusdem manifestatio.
90쪽
90. Divisio Legis. Ut autem do legis partitione aliquid innuam, ea genuralito dividi potest in divinam se humanam Ilia a Deo immediat sertur haec contra ab homine, potestat a Deo in eumdem Θ-rivata Nisi nim hae derivatio Subaudiatur, concipi non potest quod homo homini iure impuret. Prior disp0SQ Solet in aeternam, naturalem et positivam posterior, quae positiva Semper est, dividitur in ecclesiasticam et cicilem Lex aeterna nihil aliud est, nisi di tamen divinae Sapientia et voluntati Statuenti ea, quae e Peaturae sacer aut cavere debent ut proprium finem Asequantur. Definitur autem a S. Augustino Ratio De Doluntas Dei ordinem naturalem conserDari iubens, perturbari vetans a ). Porro eius parti ei patio in rutionali creatura, Seu ipsa lex aeterna quatenu rationali Creaturae pro Suis aetionibus dirigendis naturali lumino innotoscit; legem naturalem constituit. Quae proin tu nihil si aliud nisi ipsa ratio hominis, prout discernen actione Conveniente aut epugnante naturali ordini, prohibitionem vel imperium divinum nobis
Offert, ut a malo voeemur atque ad bonum flectamur. Le vero positiva geheratim in speeta ea St, quae non per lumen naturale, sed aliter signo aliquo X terno promulgatur, VOCO
nimirum aut Scripto licet quandoque naturali eSSe OSSit ratione materiae, quatenu aliquid iubeat aut Vetet, quod iam per naturalem legem iussum sest aut prohibitum. Quod si mere positiva sit; de iis statuit, qua vi natura definita non sunt, Sed a voluntate Superioris determinantur. Atqu0 haeo Si a Deo sertur, ut loX veteri SMederi aut Evangelica, appullatur divina; sin ab homino, dicitur humana. Quae quidem humana lex vocatur ecclesiastica, Si CeleSiae auctoritate Sciscitur; vocatur civili , Si sertur a perSona civiloni iurisdictionem habente. Iam vero Ceteri omissis, o naturali tantum leg hic loquimur, et con Sequenter de aeterna, qua illius exemplar Si et principium. Ac primum an lex istae naturalis vere in homine reperiatur, quemadmodum in titulo propositum est, inveStigabim US.
91. RoposiΤ1 1'. aestat in homine leae naturalis. Prob. primo ex testimonio conscientino. Nam quisque in Eo vivideoXperitur,ocinnatavi mentis offloros sere praeti ea quaedam die tamina, qui bii non modo indicetur quid naturae nostra ac fini conveniat