장음표시 사용
71쪽
CAPUT II DE OPERATIONE HUMANA PROUT ORDINATU 1 FINEM si
hominum Saluti et persectioni operam navat. Audiamus iterum Α- quinatem si Actu alicuiti hominis habui rationsem meriti ut 0- meriti, Secundum quod Ordinatur ad alterum se ration sui vulratione communitatiS. Utroque autem modo actu nostri boni vel mali habent rationem meriti vel demeriti apud Deum. Ration qui-dom ipsius, in quantum S ultimus homini finis est autum do bitum ut ad finem ultimum omnes actu reserantur. Und qui facit actum malum, non resedibilem in Deum, non Servat honorem Dei, qui ultimo fini dub0tur. Ex parte vero totius communitatis uni vorsi quia in qualibet communitate ille, qui regit communitat seni, praucipuo habes curam boni communis unde ad eum pertino re tribuero pro hi , quae Vel bene vel malo fiunt in communitato. Est autona Deu gubernator totius universi et Specialit0r rationalium creaturarum. Unde manifeStum e Si quod actus humani habunt rationum moriti vel demeriti per comparationem ad ipSum alioquin sequerestu quod Deus non haberet curam de actionibus humanis 1). Soli untur, cultates. 65. Obite. I. Moritum et demeritum important ordinem ad coni ponsationem molumenti et damni, quod alieri pro euratur Sodnullus actu homini poteS Vergere in emolumentum vel damnum D sit. Ergo nulli actui humano poteS ineSSe ratio meriti vo domu riti rospectu Dei. R. Hau dissicialia omnino VaneSei e HS quae dicta sunt in illusi tortia sex quibu apparet diStinguendam eSSe minorem: ulius actus humanu poteS Vergere in emolumentum vel damnum si, quoad porsectione et bonum eiu intrinSecum, conc quoad gloriam extrinsecam, et ordinem ab pS ConStabilitum in rebus, nego. Ad sim S. Thomas: si Per actum hominiS, Deo Seeundum so nihil potest agerescere Vel deperire Sed tamen homo, quantum in soost aliquid subtrahit Deo vel ei Xhibet, cum Servat vel non servat ordinem quem Deus instituit 2). Obite. II. Instrumentum nihil meretur vel demersetur apud umqui utitui inStrumento quia tota actio in Strumenti est utentis ipso. Sod homo in agundo S in Strumentum divinae virtutis. Ergo homo bono agendo vel male, non meretur et demeretur apud D0um. R. Huic difficuliati, quam ibi proponit, Si reSpondet S. Thomas: Didondum quod homo Sic OVetur a Deo ut in Strumentum, quod
72쪽
68 M H I in tamen non Xeludit quin moveat SeipSum per liberum arbitrium; et ideo per suum etiam meretur Vel demeretur apud Deum 1). Quare sic distingue maiorem Instrumentum nihil meretur vel demoretur apud eum, qui eo utitur, Si S inStrumentum more paSSivum, concedo; Si St Retivum et liberum, necto.
Obite. III. Homo quidquid abo naturae aut virium, aegepit Deo. Ergo quidquid in se obSequium opseratur, nihil aliud sagit, quam Deo reddoro, quod ut St. Apud ipsum igitur mereri non potest. R. Onc ant et distinguo consequens Nihil aliud a ii, quam Deo seddor quod ita os Dei, ut sit etiam ipsius hominis cone;
quod ita est Dei, ut nullo modo Si hominiS, necto. Ex obiectione non aliud equitur, nisi non posS homini respectu Do competero moritum, Soeundum abSoluta iustitiae rigo rom. Hic nim requirit ut inter terminos, quo respieit, mutua Sit in-dopendentia, Saltem reSpectu eius rei, in qua alter altorum sibi obligat. Id certe competere homini nequit, respectu Dei. Homo enim quidquid possidet, a Deo largiente Su Scepit, eidemquo quodammodo restituere per rectam operationem tenetur. Nihilominus cum liberitate sit praseditus, ver auctor St et pringipium Suarum uetionum, in iis iuum se eliciendis aliquid propria selermination consert. Quare inter ipsum et oum aliqua inter odit ratio iustitiae , non Stricte dicta , Sed Secundum quamdam proportionem quatenuSrocto usu libertatis homo S doterminat ad sorvandam logoni a Deo latam, cum poSSit contrarium perari. Quoniam vero divina Sapiontia dictavit, homini sic operanti responSuram OSSe adeptionem proprii fini S, tamquam mercedem et praemium ipsi consentaneum ordo postulat ut id reapse homini, recte operanti, seu praeStet. Nec vero rectitudo esSentiali divina voluntati ab eo ordine rocedero Deum sinit, qui SanctisSimia eS et Suae Sapientiae eluetari non pote St. At, ut quisque videt, Deus in hoe non tam homini, quam potita Suae Sapientia et bonitati debitor 1licitur. ARTICULUS VII. De passionibus 66 duid sensibilitas. Ex into lectu et voluntate, rospectu habito
ad obiectivum ordinem rerum , quemadmodum Supra XPliea, ,eSSentia actus moralis in Se eon Stituitur. Attamen homo non Solum ratione, verum etiam SenSibilitate constat, quae ad actionum
73쪽
CAPUT II DE PERATIONE HUMANA PROUT ORDINAΤUR IN FiNEM H9
humanarum exercitium Suo modo opitulatur. Ergo de hac quoque pauca dicenda Sunt, quantum videlicet eum moralitat actuum humanorum Connectitur.
Sensibilitas, generatim in Spoeta , saeuitatem tum cognoSeenditum appetendi complectitur. At de ipsa prout facultato cognoscondi continetur, quae per divoPSOS Sen Su Se Volvit , et in imagina tion quasi in contro colligitur, nihil peculiapo hi dicondum o-
currit. Per Se enim cuique patet, eam nonniSi instrumentum esse rationis, cui materiam abstrahundarum dearum Suppeditat. Quaenam Vero eiu natura Sit, quidque ad exercitium Suorum actuum
postul0t, id satis Superque in Sye hologia disceptatum est Rostat igitur ut d altera eius parte Sermocinemur , quae ad appetitio
Itaqu0 tunduntia illa vitalis, qua animans in bonum sensibus propositum sertur, atque a malo retrahitur, sensili appetitio nomi
natur. Hae nonnis obiectum materiale et onere tum proprict PQ-
Spicit, cum nequeat Superare principium a quo generatur. In homine autem propter coniunctionem, quam habet eum parte rationali, Saepenumero appetitionem ipsam voluntati circa bonum spiritualueomitatur ita tamen, ut non circa illud verssetur, sed solum ci rea phantasma imaginationis, quod una eum Conceptione menti excitatur, si in quo obiectum illud Spirituale quodammodo reluost. GT. Quid passio. Sonsilis appetitio, eum remi ASior St, 'metus dumtaxat quosdam Constituit. At in altiore suo gradu subiectum vehementer Xcitat, ne in Sola facultat se continoi, sed organismum ipsum transmutatione aliqua omino Vet, praeter Statum Consuetum se naturalem. Id cernere S in homine, ira Correpto, cuius o pallore Suffunditur, artu contremis iant , Scintillant oculi mi v0homentiores sensibilitati motuSpassione vocantur qua proinde d0finiri possunt sic, ut Asse dicantur Vehementior eae itatio sensilis appetitus, cum insueta corporis commotione. Ex quo patet: passion0 duplici lemonio oonstare nimirum ne tu facultatis en siti vase, et transmutatione Seu alteratione organismi.
68. Concupiscibilis et irascibilis PaessioneS communite Re epine, bifariam dividuntur in partum videlicet concupiscibilem, et in par
tum irascibilem. Prima os motus appetitu complectitur, qui Ver Santur ire bonum pro Sequendum ut malum ave PSandum, per Se et Simpliciter inspecta, prout nempse bonum aut malum Sunt. 4ltera par continet paSSiones, qua respiciunt bonum ut malum non Simplicitor poetatum, sed apprehengum ut arduum et ad On-Soquendum se declinandum dissicile. Id vero provenit ex eo, quod
74쪽
70 E T HI C An alterum consequendum aut alterum vitandum, re aliqua impediamur. Quar hi motus animi obiectum Aio poetant , ut Simul Apoetent impedimenta, quibus obiectum adstringitur. 69. assiones partis concupiscibilis. Sex numerantur a S. Thomanimirum amor et odium, desiderium et fuga, si audium si tristitia 1). Hic consus optimus St. Etenim appetitio Sensilis, quotio Scire bonum per se inSpeetum VerSatur, considerari potest vo inordino ad moram propositionem obiecti convenisentis, pra0Scindondo a praeSentia eiusdsem vel abSentia ; vel potest resurri ad obisectum in quantum bost, vel deniquo ad obieetum in quantum pro ossensos et posS0Ssum. Hinc ire oXSurgunt illaetus amor, desiderium, delectatio quorum primus in quadam asseetiva adhaesion appetuntis et voluti complaeentia circa obiectum alter in tondontia ad illud, prout est abson S; tertius in iucunda quadam quiete, .nde ptione is Stu consequonte, reponitur. Contraria ratio inatio fiat dum alo, otiam Simplieit se consideratori et Si tres alia oppositae emergent pasSion og odium , fuga , tristitia. Malo enim propo- Sito, VerSi quae pullulat in appetitu dicitur odium nisu ad illud sugiundum , dicitur fuga cincommoda illa voluti oppreSSi , quae Sentitur e praesentia ipSiu iam nos ceupantis, dicitur tristitiR. 70. assiones partis irascibilis. Si bonum et malum non Simpli citor, sed ut disti ulter consequendum aut vitandum Spectatur, quinque passiones habebuntur, ad partem iraSeibilem pertinentes, nimi rum Spes et desperatio, audacia et timor, denique ira. e Sane, bonum obtuntii difficit vo sic obiicitur, ut dissi ultas ius superabilis apparent, atque ita oritur syes Contra vero de8peratio. Item malum, imminon et ad eavondum dissicile, vel Sio proponitur ut niSi aliquo vitari queat, et tunc offectus exsurgen ad removendum impedimentum dicitur audacia vel sic apparot ut dimouitate, quam habet, ani mum quaSi opprimat, et tunc affectu illino X urgens digitur timor. Denique si malum non amplius imminet, Sed iam incumbit enaSesens appetitus ulciscendi causam, quae illud produxit, vocatur ira 2).
1 Summa th L . q. XXIII, R . 2 Cartesius librum de passionibus elucubravit, trifariam dispartitum, in tuo hac Veterum doctrina reiecta, novam quamdam theoriam obtrudere OnatuSeSt, de qua Si iudicavit Thomasius: si Etsi Cartesius nobilissimam Ethicae doctrinam do passionibus animi se domonstrasse opinatus fuserit, infiniti tamen eamdem contradictionibus repletam esse facile Stendi potest. v aute-ἰαVum, . . . 14 A 54. Ne autem tempti in eius refutatione frustra teramuS hoc unum Sumeit animadvertere, quod constituat primum affectum, qui in nobis eXcitatur,eSSe admi-
75쪽
CAPUT II. DE OPERATIONE HUMANA PROUT ORDINATUR IN FINEM a1Αtquo a quidem paSSiones elementare o primitivae habentur. Ex harum oro multiplici iunctione aliae naSeuntur paSSione Seeundariae, qua mixtas appellare licet. Huiu Smodi esSsent, insidia, com miseratio, pudor, et Similia quae non eX Sola SenSibilitate pullulant, sed ex interventione et concuPS parti etiam rationalis. Iam sa-eil intolligitur horum omnium affectuum undamentum primum eSSe morem, qui ceteri praeSupponitur eoSque voluti quadam sui
tranS formatione progignit 1).
1. Errores duo. Discutiendum modo e Si quam nam relationem cum moralitate paSSione retineant, Seu an bonitatem aliquam vel mali tiam per se afferant. Fuit enim Stoicorum opinio passione per So
rentiam in Sapiente requirobant 2). Contra Fourior, Vallici Socialismi autor, in suo libro quem de Consociatione, ad domi m indiι- striam et agriculturam spectante inscripsit; do est paSSione per elegitima esS o bonas, atque ad Sibi obtemperandum homines obligare. Felieitatem vero in hoc con Si Stere, quod Iuliae paSSiones habeantur et multa media ad easdem explendas 3).
rationeni. At admiratio non e novitate rei Si inpliciter Sumpta, sed e eius raritate et insolentia enaScitur. Quare iam Subaudit alia pereeptione rerum. quarum consueto curSui et ordini adverSetur repentina illa apparitio quam miramur. Quoniam Ver ordo asseetuum reSpondet ordini cognitionis clarissime patet admirationem e S Se non POSSe primUm 'metum Praeterea, admiratiosis affectu rationali S non SenSibili S. Oritur enim ex apprehenSione eventi cuius Oausa nos lateat. Unde requirit ut e S, ei rea quam VerSatur, concipiatur ut effe-otus, de quo intelligamu e S Se quidem aliquaminii Sam, Sed qualis ea sit ignoremus. At vero rem constipere ut esseetum et ad ostii Sam detegendam tendero rationis est non sen Suum. Ergo Carte Siti in hae controVersia Statum quaestionis vel sponte migravit Vel invitus non intellexit. 1 Multa paSSionum, qua recen Sui IDUS, Omina, propter analogiam notionis et linguae penuriam, Surpantur etiam ad consimiles affectus voluntatis e Xprimendo S. Si amor complacentiam etiam Sigilificat et adhapsionsem animi ad bonum rationale et eum ferri possit vel in e PSOnam aliquam propter Se dilectam, Vel in rem propter no appetitam, dividi Solet in amorem amicitiae
76쪽
72. PROPOS1Τ1 1. ' Passiones, per se spectatae, ne bona nec malae thnt moraliter sunt ero , quatenus imperium rationi8
Prob. prima pars PaSSione S, utpote ad SenSilem naturam pertinenteS, per Se neque ordini apprehenSionem Sequuntur, neque e libera electione excitantur. Sud moralitas e parte obiecti procedit ab apprehenSion ordinis, o parto vero Subiecti sundatur in exercitio libertatiS. Ergo passionibus, per se inspectiS, nuda in eSt morulitaS, Seu bonita vel malitia. Prob. Secunda paPS. PaSSiones, prout imperantur a Patione, libertatem participant, et ordinationam prinoipii a quo moventur. Atquie ordini apprehensione, 0Spuctu actu liberi, generatur moralitaS. Ergo RSSioneS, prout imporio et ordini rationis Subduntur moralitatem participant, Seu bona Sunt vel malae. Ad rem . Thomas is Passio nos anima duplieiteri Sunt OnSiderari. Uno modo, secundum se Alio modo, Secundum quod Subiacent impurio rationis et voluntatis. Si igitur Secundum e conSiderantUr, prout scilicet Aunt motus quidam irrationali appetitus Sio non est in is bonum o malum morat quod dependet a ratione, ut Supra dictum St. Si autem considorantur, Seeundum quod Subiacent imperio rationis et voluntatis, si est in eis bonum vel mulum morale. Popinquior enim est appetitu Sensitivus ipsi rationi t voluntati quam membra exteriora , quorum tamΘn motu et RetuSSunt boni vel mali moraliter, Asecundum quod Sunt voluntarii. Unde mulio magi et ipSae passioneS, Secundum quod Sunt voluntariae, vel ex eo quod a voluntate imperantur, vel ex eo quod a Voluntat non prohibsentur 1). 73. RoposiΤ1 2.' assiones in homine egent moderamine Pationis. Prob. Quod inserius est,igo moderamine principii Superioris, ut ordo subsistat Sud passion os in homine poetant ad part0m ins0riorem, nΘmpe Sen Si vitam, et Superior pars hominis est ratio a qua homo pocio in accipitis vi cuius a brutis di Seriminatur. Ergo RS-Sione in homin ogoni tum porari regimine rationi S. Praeterea, RS-Sione per e caeca Sunt et ordinem non percipiunt; Sed quantum
77쪽
CAPUT II. DE OPERATIONE HUMANA PROUT ORDINATUR IN FiNEM 73
possunt pectiliari Suo obiecto unico affiguntur.Unde etiam in suo motu limite carent, potissimum in homino in quo propter influxum partis intellectivae obiectum passionum indefinitam quamdam amplitudi-nsem et durationum induit. Quaro, Si libura illis Dauna laxuntur; non
Solum ordo, qui bonum eSt mentis, omnino corruit, sed ipsa animalis vita peSSumdatur. Quod adeo verum St, ut brutis, qua ob rationiScarentiam RSSiones Ordinare propria Virtute non OSSunt, natura
providit instinctu, qui a limit aliquo quoad tempta durationis tmodum exerciti physico adstring0ret. At homo divina iugo rationis, qua donatur, optime potest Concepto ordino passione dirigero et
modi, ne dubitam mensuram excedant. Quod si in hoc pugna Saepe non levis Sustinonda est procul dubio hic ipso conflictus in magnum hominis emolumentum redundat. Exindo enim potiSSimum exsurgit illa virtutis pala0stra, qua homini in hac vita ad merendum proposita est et do Atinationum ius in prasesenti constituit Passiones igitur pro libertatis usu ad bonum et malum torqueri OSSunt, et homini data sunt tamquam domitoribus qui, ut quaSi in gyrum ductae domentur atquo rationis imperio subiiciantur. Sol untur cli icultates. 4. Obii . . Tullius in te fio libro Tusculanarum quae8tionum PasSione appollat animi morbos. Sed morbus animi est moraliter maluS. Ergo paSSiones per Se in Spectae Sunt malae, R. Id Tullius asserit sex opinione Stoicorum quae a Veritate diSeodit. Ceterum passionus dici possunt morbi et aegritudines animi, quando Carent moderamin rationis se in hoc sensu dictio illa Saepe Surpatur Sermone communi Verum id contra OS Vim non abo ; siquidem passio nos indifferente A SA diximus, prout Per Se poetantur, non in quantum praeter dictamen rationi in- Surgunt. Si mala dici possunt, non formaliter sed dispositioροῦ quatenus ad malum alliciunt. Obite. I. Quidquid inducit ad pHecandum, malum S sormaliter. Atqui passionus inducunt ad peceandum. Ergo mulae sunt formaliter.
R. Conc, mai et dist. in RSAione inducunt ad peccandum cum a ratione non cohibentur, Onc eum cohibentur, nego Tantum abest ut paSsionos, Paeno rationis Cohibita et ordinatae, ad peccandum inducant, ut potius ud Virtutem pertineant Temperantia
enim et sortitudo, ut inspa vid0bimus , in parte concupiscibili et irascibili app0titus sensilis, tamquam in Subiecto, resident.
78쪽
Obsic. III. 0recundia per se spectata bona est in genere morum contra invidia est mala. Sed utraeque Sunt paSSiones. Ergo dantur paSAione per Se bonae et per Se malae moraliter. R. Diff. in Utraeque Sunt paSSione SimpliceS, necto Sunt RS-Sione miXtae, quae participant iudicium rationi et motum liborae voluntatis, concedo. Audiatur . ThomaS, Specie actu vel paS-sionis duplicitur considerari pot0st. Uno modo, Secundum quod Stin genere naturae et Si bonum Vol malum morale non portinet ad poclem actus se passioniS. Alio modo, Soeundum quod pertinet ad unus moris, prout scilicet participat aliquid do voluntario ot iudicio rationis; thoe modo bonum et malum morale poSSunt portinere ad Speciem passionis, Seeundum quod Reeipitur ut obi0ctum passionis aliquid de se eonveniens rationi vel dissonum ration Sicut patet de Verecundia , qua est timor turpis, et de
invidia, quae si riStitia de bono altorius 1).
Obiic. IV. Passionibus, ut vult Fourior, per se pectati Obediendum est. Nam natura propen Sionibus VOX Dei manifestatur. 9S-siones autem etiam in homine Sunt propen Sione naturae. R. Nego primum RSSortum. Ad probationem dist. male aturae propensionibus VOX Dei maniDStatur, Si propensione SumuntUr iuxta ordinem a Deo intentum, con praeter hune ordinem, nego. Minorem vero pariter diat PasSione in homine Sunt propensioneS
naturae mere nimaliS, Onc animali rationalis, ub quatenus a ratione ordinandae Sint cone praeter hane ordinationem, nego.
Natura homini una est, videlicet animalitas rationalis Undo hae propenSioneS, quae ab animalitate oriuntur, in tantum portinunt ad naturam hominiS, in quantum rationalitat insormantur, nimirum inquantum rationi imperi Subduntur. Si Secu fiat, aninia ita per Sespectabitur; quae proinde non amplius humana Sed belluina con
solida st. tquo ad id blanduli illi philosophi, qui carnis edemptionem praedicant, re Ver Speetant, ut hominem commutent in bolluam. ARΤ1CULUM VIII.
De habitibus prout ad mores spectant, seu de Dirtute et Ditio. 75 duid habitus Ad principia, quae active in actu morale influunt, revocantur habitus, quibuS OXpseditior et intensior fit operatio. Iam vero do habitibus, sentitativo Spectatis, loquuti sumus in Psychologia; hi do ipsis sermonum habemus, prout considerantur in
79쪽
CAPUT H. DE OPERATIONE HUMANA PROUT ORDINATUR IN FiNEM 75 ordine Θrum, Seu prout Virtutem aut vitium constituunt. Sic umptus habitus definiri potest : Qualitas qua subiectum disponitur
ad bene Dei male verandum. 6. Puid virtus Virtu generatim exprimit quandam potentiae persectionem. Et quoniam potentia, ut tali est, ordinatur ad Re tum tu perlaetio in hoc consiStit, ut actu propinquior me in tu , atque ad ipSum eliciendum, quoad fieri potost determinetur. Hine potentiae, quae X noeeSSitate agunt, cum Sint i naturae, det0rminate ad unum in operando, per Se Virtutes oeantuP. Si dicitur virtus ignis, virtus plantae, virtus equi , et ita porro. t potentia rationaleS, qua in determinationem quamdam habent re- Spectu phirium, egent habitibus ut ad partem unam prae alia in- 'octantur. Hi etiam virtut0 appellantur , Sive ad partem CognΟ- Scitivam pertineant, ut Solentia, sive ad partem appotitivam , ut liberalitas. Sed strictior sensu nomon virtutis competit habilibu S, quae partem appetitivam exornant , hi enim homo dicitur Simpliciter bonus cum contra habitibus intolluctualibus dicatur bonus Secundum quid, nempe bonu, philosophus vel bonu mathematicuS. Et ratio Si quia habitus appetitivus non modo disponit ad actum, sed otiam inclinat ad se tum usum Ilius dispositionis eum Auspotentiarum avi appetitiva seponiluat. Si potest quis malo uti sun Scientia se arto at nemo potos malo uti sua iustitia. Hinc virtus moralis definitur a S. Augustino: Non qualitas mentis, qua recte Dio itur et nemo male utitur 1). Dicitur mentis, ut indicetur subie tum, nompo animus,me et PeSpectu potentiarum quibus instruitur. Additur bona qualitas, ut X primatur tum persecti , quam virtus affert, tum genus huius perlactionis. Nam virtus est convenion dispositio animau, si ut puleritudo se sanita sunt debita dispositionus corporis. Inhaeret autem per modum quasi tutiS, cum sit habitus qui, ut in Metaphysio dictum est, Rd genu qualitatis resertur. Doniquo reliqua vocabula qua recte initur et nemo male utitur, exprimunt ordinum ad actum, sub duplici respectu proprio Virtutis morali , quatenus nempo non modo in linat ad bonam operationsem, Sed etiam ad Onum Sum. TT. Quid vitium. Dispositio contraria virtuti Si vitium , quod est habitus malus; et senseratim consistit in hoc, ut Subiectum, quoad operationem, lito disponatur , quam eiu natura poScit. Cum vero natura homini Sit rationaliS, vitium in onere morum, in tantum homini repugnat, in quantum repugnat rationi. Hinc Vituporationis ductum Si nomen.
41 Contra Iulianum, lib. D e. 3.
80쪽
78. PROPOSITIO 1'.Homo ad perfecte operandum indiget virtutibus. Prob. Ut homo persecto se hab0at 0Spsectu operationi rectae, ita in se disponi obet, ut illam Xorceat constanter, prompte et delectabiliter. Hae vero propriolatos non obtinentur, nisi per habitum; et habitus, uno disponens ad hon0stam operationem, dicitur virtus. Ergo virtus necessaria homini est ad perlaete operandum. Apposito S. Thomas et Habitibus virtutum ad tria indigemuS. Primo , ut it uniformitas in opseratione. Ea enim , quae e Sola operatione dependoni, tacito immutantur , nisi Secundum aliquam inclinatio noni habitualem suerint stabilita Secundo, ut operati persecta in promptu hab0atur. Nisi senim potentia rationalis per habitum
aliquo modo inelinetur, ad unum oportebit empor cum neceSSesuerit operari, praecedoro inquisitionem de opserationse Eleut patet de eo quibus consideraro, nondum habsens Scientia habitum, et qui vult secundum virtutem operari habitu virtuti carens. Unde
Philosophus dicit inra Ethi opum quod repentina sunt ab habitu.
Tertio, ut deleetabiliter persecta oporatio Gompleatur, quod quidem fit per habitum. Qui, cum Sit per modum cuiuSdam naturne, ope 'ration om sibi propriam quasi naturalem pddit, et per ConSequel Sdeleetabilom. Nam conveni sentia est deloetationis causa. Unde Philosophus in . Ethicorum ponit signum habitus dolo tutionsem in opere e XiStentem 1). T9. RoposiΤ1 2 Virtute naturaliter non acquiruntur, nisi per frequentiam actuum. Prob. Virtus est habitus quidam, seu proponsio constan adeo Sdem actu producondos, aculiati sup0raddita Sed propsensio huiusmodi, humana industria et intra naturae ordinem, non aliter comparari poteSt, ni Si repetitione actuum sic enim facultas inflexionem quandam contrahit et quaSi doterminationem ad unum. Ergo, nonnisi RetibuSiterandi S virtute naturalite aequiruntur. Denuo S. ThomaS QSciendum eSt, quod in elinatio rerum naturalium GonS0quitur formam. Et ideo est ad unum, secundum Xigentiam Ormae qua remanente, inclinatio tolii non potest, nec contraria induci. Et propter hoc e naturale neque RSSueSeunt ad aliquod,neque deSueseunt. Quantum um' que enim lapi Sui Sum soratur,numquam ad hoc ASSueScit, Sed Semper inclinatur ad motum deorsum Sod ea, quae Sunt ad utrumlibet, non