장음표시 사용
141쪽
ramenti promissorii ZR. Cessat Ι. per remissionem illius , in eu jus favorem fuit praestitum ; quia subtrahit materiam juramenti . ΙΙ. Ρer irritationem. III. Per commutationem. IV. Ρer dispensationem. Quae omnia patent ex dictis M TOB. de Voto . Juramentum enim eodem modo, & ab eisdem irritatur , commutatur , in eoque dispensatur, cum hac sola exceptione , quod non
possit dispensari in juramento praestito initivorem alicujus & in eo acceptato; nisi honum commune id exigat , vel nisi promissarius per injuriam , nempe Per vim
R. Mentis , orationis discordiactim ntentione Dilendi o sive locutio oris menti loquentis difformis , ex voluntate fallendi prolata. I. Orationis autem nomine hic intelligitur verbum scriptura , fgnis , nutibuF,
aut voce expressum . D. Thomas 2.2.q. IIO. t. a. ad 2. Oc g. Ira. art. I. in c.
'II. Mentis vero nomine venit ejusdem
142쪽
r o De Voto, Iuram. conceptus, sive quod cogitatur, quod sentit animus , a cujus sententia oratio discordat ac dissentit. Ille mentitur, ait iasi-gusinus lib. de Mend. cap. 3. qui aliud habet in animo, aliud verbis, vel quia buslibet Anificationibus enunciat. III. Cum intentione fallendi. Has ultimas particulas ita explicat idem Mu- sinus Enchir. cap. 22. Omnis qui mentitur contra id quod animo sentit , loquitur voluntate fallendi. Ex dictis sequitur, ad naturam Μendacii requiri significationis falsitatem , &hoc est proprie loqui contra mentem : Intentionem vero , live cupiditatem fallendillertinere ad mendacii complementum rive effectum falsae enunciationis esse, ut aliquis fallatur. D. Thomas art. cit. Hinc non mentitur qui dicit rem salsam, quam veram existimat ; sed qui dicit rem veram quidem , sed quam falsam Putat, mentitur . Ream linguam non facit , ns rea mens I nemo mentiens judicandus es , qui dicit falsum, quod putat
verum, quia quantum in ipso es, non fallit ipse, sed fallitur. Sunt naec . Musini de verbis . Uoli serm. aa. & Enchirid.
cap. 22. relata a Gratiano in Cau Isaa. q. I.
Q. II. suoluplex si Mendacium 'R. Triplex , Jocosum scilicet , incissum, di perniciosum . Jocosum triendacium est , quod in a
143쪽
C. II. De Juramento . I Iliorum , aut proprium oblectamentum dicitur . Osscio um est , quod profertur aut ad propriam , aut ad alienam utilitatem . Perniciosum est, quod profertur in damnum
Q. III. An Mendacium sit peccatum' R. Assir. Ita omnes tum Philoso-
i. , tum d heologi. Philosophi etiam Ethnici Mendacia damnarunt , utpote naturali hominum societati adversa . Christiani vero apertis facrarum Scripturarum testimoniis semper Mendacia detestati sunt; ut praesertim videri potest in impugnatione Priscillianistarum , qui mendacio , &Perjurio haeresiam suam Occultabant. Q. IV. omne Mendacium sit peccatum mortale ρ' R. Cum dist.Μendacium perniciosum ex genere suo est peccatum mortale; fieri, Veniale potest vel ob imperfectam deliberationem, vel ob materiae levitatem, quia mendacium dilectioni Dei, & proximi ad- 'ersatur. Adversatur quoque fidei , & r
ligioni , si sit in materia morum ; justitiae
vero , si proximo falsum crimen imponatur, aut mendacio illius bona auferre quis conetur . At si Mendacium sit jocosum , aut ossiciosum , per se non est peccatum mortale . Ratio est , quia neutrum ex his mendaciis per se caritati opponitur cum nullum inferat proximo nocumentum, sedi e contrario utilitatem, aut oblectationem. Duo
144쪽
i et De moto, Iuram. Duo sunt Mendaciorum genera , in quibus non est magna culpa , sed tamen non sunt
sine culρa. I cum aut Iocamur , aut proxiamo conbidendo mentimur . Ita Augustinus in eum versiculum : Perdes omnes, qui loquuntur Mendacium . Conserendus est hic etiam D. Thomas a. 2 q. II O. art. q. Q. V. Num urgente necessitate evitandi aliquod gravissimum malum , ut hominum mortem, Mendaeium si licitum p R. Neg. Quia Mendacium est suapte,
natura malum, nempe ex genere malorum Lin quibus locum habet , non esse facien-idum malum , ut eveniat bonum, . Sed de hoc fusius infra. Nota. Acriter disputatum fuit inter Antiquos, num Vitio careret Mendacium vel, propriae salutis vel alienae utilitatis caussa diditum . Pro amrmante sententia aperim
stant Socrates , ejusque discipuli: Plato, Q Unophon , & alicubi Cioero, qui pro si L,
gario aliquod Mendacium honesum , miliericors Vocat. Et, ii Plutarcho, & a n- tiliano credimus , Stoici inter sapientis do. tes ponunt mentiri, ubi , di quomodo oportet . Nec dissentire videtur aliquot in . locis foteles , qui licet: Nic. VII. dicat : Per se Mendacium, turpe atque vi,M- .perabile , veritas pulcra ac laudabilis attamen illud pexi je, exponi potest commuri niter, plerumque , ut plurimum &c. ut M'.
145쪽
A paganis Philosophis non dissentire
videntur nonnulli ex antiquis Ecclesiae Doctoribus , praesertim Graecis, inter quos praecipui sunt Clemens Alexandrinus , . &Origenes, qui docet Μendacium interdum hominibus utile , eoque tanquam condimento , & medicamine utendum , apud Hieron Vmum lib. L adversus Rinnum .
His adhaesisse videntur Chr so tomus , &Hilarius . Primus de Mendacio Nahab loouens, illud vocat pulcr- Mendacium, pulcrum dolum , divina non prodentem, sed pietatem custodientem . Alter in suis Commentariis in Ρsalmum XIV .docet, Mendacium plerumque necessarium, o utile . PraetereaJoannes Cassanus, qui prae ceteris suis antecessioribus ardentius mendacii patrocinium propugnavit, vocat illud Collat.XVII. p. 17. perfugium, quo in necessitate uti Possumus , sicut in exitiali morbo utimurnelleboro. Joannes Climacus aliique . His omnibus accensendus est & Hieroumus
id se, teste Uino ' R. 7. Ρro negativa sententia stat . Muiseianus L qui duobus libris de Mendae o&contra Mendacium , Omnia Mendacia illicita esse propugnavit . ias usino adhaesemant Occidentales omnes; ita ut nemo ex Theologis; aperta fronte audeat nunc Μendacio favere.
Verum Recentiores quidam laxiusquam Antiqui docuerunD ad occultandam veri.
146쪽
tatem non solum in extrema & gravi necessitate , verum etiam quandocunque homini libuerit , uti posse aequiVocatione , restrictione mentali , locutione materiali :quod perinde est, ac si dicatur omnia Mendacia esse licita, excepto Mendacio pernicioso. Ρro more penes istos variantur nomina, non Vero doctrinae.
Tandem Naturalistae Μendacium distinguunt a falsiloquio οῦ illud nunquam ,
hoc ex causis a licitum esse pronuntiantes. Hujusmodi autem Recentiorum ad veritatem occultandam subterfugia, an licita sint saltem ex causis, antiqua quaestio reviviscit , num liceat aliquando ex tuisaeaussa mentiri. Quaestionis hujus definitio pendet ex eo , num Μendacium suapte natura sit malum, sive in genere malorum, in quibus locum habet non esse faciendum malum, ut eveniat bonum; an vero ex iis, quae vitium non habent universaliter &1uapte natura , sed quibus accidere etiam potest, ut bona sint . Brevius cum Scholasticis , an Mendacium sit intrinsece malum , ita ut nulla circumstantia cohonestari possiit.
Propositio. go cum Augustino , Mendacium esse suapte natura malum , ideoque omnino truiicitum . Prob. I. ex luculentis Scripturae oraculis , quibus generatim omne Mendacium i da-
147쪽
Ci II De Juramento. 143 damnatur. Proverb. XIII. 3. Verbum mendax si tus detinabitura utique , quia malum est. Eccles VII. 14. Noli velle mentiri omne mendacium . Nullum excipitur , quia nulla circumstantia mendacium cnhOnestari potest . Ad Ephes. IV. 23. Dep nentes mendacium , loquimini veritatem uinnusquisque cum proximo suo : Cum contrarium sit justitiae, & verae sanctitati novi
hominis . I. Joan. II. 2I. Omne mendacium ex veritate non es. Quod veritati est dis forme, semper mala est . Joan. VIII. 44. Diabolus auctor & inventor mendacii di- Citur .. Ergo nunquam Mendacium honestum esse potest. Prob. ΙΙ. Ratione . I. Quia Μendacium divinae veritati repugnat. Quod primae veritati repugnat , suapte natura malum est, utpote perfectissimae regulae dis. forme . Ergo &c. a. ordinis perversio a Deo praescripti in ordine morali utique iPer se malum est. Atqui in Μendacio humani sermonis ordo pervertitur . Nam verba hunt insituta , non per quae frhomines inυicem fallant , sed per quae in Θlterius quisque notitiam cogitationes suas perferat. Verbis ergo uti ad fallaciam , non ad quod insituta sunt, peccatum es. . Aufinus Enchir. cap.ra. fusinino pro more succinit D. Thomas a. a. f. II O. art. a. his verbis: Men-
148쪽
Ius cadens super indebitam materiam . Cum enim voces naturaliter fiat signa intellectuum, innaturale es, indebitum , quod
aliquis voce signiscet id, quod non babet in
mente. Illustratur exemplo haec . Ogustini& Thomae doctrina . Homo a natura C medendi facultate est praeditus ad proprii individui conservationem a Peccat ergo qui ob solam voluptatem comedit , quia ordinem naturae pervertit . Ergo a pari homo loquendi facultate potitur ad suos conceptus manifestandos . Ergo si homo loqui velit , juxta naturae leges Verbis utatur necesse est , nempe ad ineutis revolationem . Ex dictis sequitur, nullum Mendacium esse licitum quacunque ex caussa , etiam ad salvandam vitam ; imo etiam ad alienam aeternam salutem procurandam: quia non sunt iacienda mala, ut eveniant bona. Quare concludit Augusinus cap. 2O. de Mendacio , sicut non licet stupro alienam salutem procurare, ita nec mendacio : quia scut stuprum est contrarium castitati , ita mendacium est contrarium veritati. Mendaciorum Patroni nos provocant ρd exempla Sanctorum , qui in Scripturis sine reprehensionis ianta mentiti fuisse dicuntur . Gen. XII. XX. & XAVII. Item Iudith commendatur , quae tamen Hol ferni mentita est . Adde Aegyptias Obstetrices Exydi L quae a Deo remuneratae
149쪽
C. II. De Juramento. Is fuerunt propter mendacium . In Evangelio
uoque non desunt facta & verba Christi γomini , quae illorum sententiae favere
Videntur .Joan. VII. 8. Matib. XIJ V. Mare. XIII. gr. 3c Luc. XXIV. 28. Ad haec hreviter respondemus cum fugus no lib. contra Mend. ca'. II. Plurima in sacra Scriptura haberi , quae
mendacia absolute videntur; at camen mendacia non sunt, sed mysteria ; aut si me dacia , imitanda minime sunt . Quod si aliqui eorum occasione mendacii a Deo remunerati dicuntur , hujusmodi beneficium non pro mendacio, sed pro timore Dei, &benevolentia, ex qua mendacium processit, obtinuerunt. Quare Musinus loquens de obstetricibus Aegyptiacis , assierit lib. contra Mend. cap. II. In illis remuneratam esse benignitatem mentis , non iniquitatem
mentientis. Ad facta & verba Christi Domini , quae imperitioribus mendacia videntur , fguratas esse signiscationes , adve tit idem S. Docior praesertim in laud. li-hro contra Mendacium . De singulis vero dissicultatibus , quae ex sacra Scriptura in favorem mendacii producuntur, consulendi sunt Augussinus loc. cit. & D. Thomas 2.
Porro duo hic sunt adnotanda, I. Scripturae loca, quae pro tuendis mentis restrictionibus a Recentioribus obtruduntur , eadem esse, quae Cassanus praesertim Coi G a Iat.
150쪽
. Iat. XVII cap. II. I9. 2O.& 2I. Pro tuendis Mendaciis adducit. a. Licere veritatem
occultare prudenter sub aliqua dissimulatione, ut Augustinus dicit in lib. de Mend.
Q. VI. uuaenam sint media , quibus veritas in magni momenti rebus occultetur, si urgeat linitia, Religio , caritas 'R. Tria ex . Musino ἰ nempe I. SLIentium et 2. perta significatio non valentis prodere veritatem. 3. Virtus fortitudinis non mentiendi , cr nim manifesandi υeriatatem usque ad vitae facrificium . . gQ ianus lib. contra Mend. cap. Io. Ceterum in adjuvandis proximis haec . Lugusini regula tenenda est cit. lib. cap. II. Faciat emgo bomo etiam pro temporali hominum salute quod potes . Cum autem ad hunc amticulum ventum fuerit , ut tali saluti eonsulere , nisi peccando , non te ex Himet non babere quod faciat , quando id reliquum est e perspexerit, quod non recte Iactat. Huc usque magnus Augu sinus suo prope divino ingenio. Recentiores vero limites ab Augustino positos infelici audacia sustulerunt. O. VII. siuaenam snt Recentiorum subterfugia , ut veritas ab seques mendac boccultetur ZR. Sequentes. I. Locu in amphibolo-fica seu aequi voca . II. Restrictio seu re-ervatio mentalis. III. Usus scientiae com