장음표시 사용
161쪽
C.L De Ofanas opere ferv. IN ehanicum, quo homo homini servit. Nota IIL Sunt & alia opera , quae licet servilia non sint , lege tamen diebus festis fieri orohibentur . Cujusmodi sunt mercatus , & judicia forensia . De his omnibus distinctis paragraphis aliqua sunt disputanda ,
. I. De Opere se ili vitios , s e de peccato
diebus festis perpetrato . Nota. Acriter inter Theologos disputatur, an adsit 'eciale praeceptum, prohibens peccatum die festo; ita ut vi hujus Praecepti peccatum mortale die festo pe Etratum specialem habeat malitiam neces-
io in Confessione exprimendam . Ρroamrmativa sententia stant veteres Theologi , praesertim bertus Magnus , D.Thomas , S. Bonaventura, Alexander . ensis, Nicolaus de sera , S. . ntoninus I inter Recentiores Genetius, Natalis exander, Henricus a S. Ignatio , Pontas , aliique . Negativam communiter propugnant acuti, & benigni Recentiores. Sit ergo Prop. Unica. Cum venerabili antiquitate dico adesse speciale praeceptum , probibens peccatum die festo I ita ut vi bu/us praecepti, peccata mortalia externa , praesertim ebrietates,
rixae , sornicationes , oe cetera hujuscemodis
162쪽
rso De Observant, Festorum. di , novam speciem malitiae mortalis eontinReligionem in ant , necessario in Consese sone manifestandam . Prob. I. Adest speciale praeceptum die festo' vacandi ab opere servili. Ergo&abstinendi a peccato, . Prob. conseq. Teccatum est opus maxime servile, juxta illud Christi Joan. VIII. Omnis , qui facit peccatum , servus es peccati . Ergo &c. Ita ratiocinatur Augininus, qui Tract.IIL MJoan. haec habet : Spiritualiter observat Sabbatum Chris anus absinens se ab opere servili . suid es ab opere se ili Z πpeccato I unde probamus p Dominum interroga I Omnis , qui facit peccatum , semvus in peccati. Dices: Peccatum est quidem opus se vila, sed metaphoricum , & generali lege prohibitum ; non vero speciali praecept ce sanctificatione festorum , quae proprie respicit opus servile mechanicum , quoacorporalibus laboribus exercetur . Ergo vi hujus praeeepti hoc, non illud proprie prohibetur. R. Ultro istemur peccatum esse Opus servile metaphoricum . Ergo non est materia hujus praecepti, negatur consequentia: quod sic probatur. Prob. II. Opus servile mechanicum eo festo die prohibetur , quia opponitur divino cultui, quem cultum Deo debitum
potissimum hoc praecepto juberi docet D.
163쪽
C. I. De Cessat. ab opere serυ. I 6i
Thomas a. a. q. I 22. art. q. 1n c. Atqui
peccatum mortale eidem cultui maximo est impedimento. Ergo &c. Ita argumentatur D. Thomas loc. cit. suia magis bo-mo impeditur a rebus divinis per opus peceati , quam per licitum , quamvis si corporale I ideo magis contra hoc praeceptum. agit , qui peccat die feso , quam qui aliud corporale opus licitum facit . . . . Non autem qui peccat venialiter in Sabbato contra boc praeceptum facit, quia peccatum veniale nou excludit sanctitatem . Vide Catechismum Romanum par.III. de 3UPrae
Dices Ι. Peccatum potius Opponitur. fini praecepti, quam ejus substantiae. Sed finis praecepti non cadit sub praecepto . Ergo peccatum mortale proprie , & immediate praecepto sanctilicationis non OP-
R. disti Minorem . Si sermo sit de
fine externo operantis, concedo. Secus de fine ipsius operis, praesertim si specialis sit, ac Proxime intentus . Unde cum in hoc Praecepto agatur de cultu exteriori certis diebus , aebuit maxime vetari peccatum , quod divini cultus praecepto opponitur . Ceccatum enim mortale hominem efficit ineptiorem ad hunc cultum Deo rependendum , quam opera servilia mech
164쪽
xi fidelium , quibus usus non est hanc citis constantiam confiteri, & Consessariis, qui de ea interrogare poenitentes ne cogitant quidem. R. Hoc provenit desectu instructionis in poenitentibus, & ex adhaesione ad se tentiam oppositam in Confessariis . Ceterum D. Bonaventura in opusculo , cui titulus Confessionale de Circum tantiis , cap.
XL pari. 2o. docuit hanc circumstantiam in Confessione detegendam eme , dicens :Interrogandus es poenitens de tempore , quo peccatum perpetravir, utrum videlicet in tempore fessivo, vel non festis. Et rationem reddit D.. Antoninus par. II. tit.
I9. cap. IO. 3. 2. Peccatum mortale cominmissum die feso vi multo gravius , quam
alia die. Nam ultra propriam deformitatem , puta furti , vel fornicationis , habet specialem deformitatem ex. illa circumclan-tia temporis sacri se qua fessum violatur . Hinc , ut dicit Nicolaus de sera in Exodum Cap. XX.. non solum is agit contra unum praeceptum , scilicet non maechaberis
aut illud, non furtum facies ς sed etiam con- ira illud de sanctificaxione Sabbati .
Dixi , praesertim ebrietates, rixae fornicationes oec.. cum haec crimina in ptiorem reddant hominem. ad cultum Deo Iraestandum .. Hinc multi. Recentiores , -- istum: sentientes . excludunt Omnia P cata interna , & plumi externa ,. quae H die
165쪽
αI. De Cessat. ab opere se . I 63sesto committantur , in communi aestimatione gravem injuriam sacro tempori non irrogare censentur. Ad scrupulos tollendos monet Conc -- , poenitentes non esse vexandos, quod in praeteritis Confessionibus hanc temporis sacri circum Iantiam omiserint e quoniam in iis sumus , in quibus ignorantia excusare molet e Propterea , sequitur laudatus Theologus , sollicitandi minime sunt poenitentes ,
ut totam vitam revolvant , ut exameu ge
nerale inclituant , quo valeant bas circum-santias deprehendere . . . . Satis es ,s dum alia confitentur peccata , simul exponant , se elapso tempore frequenter diebus. sacris peccase , nec debitum constendi cognoυ se hanc circumclantiam e quapropter nunc sade omnibus confiteri , ' de omnibus peccain
iis diebus festis perpetratis se summopere δε-
De Opere semili mechanico .. Nota. Certum est I. opera vere servilia Christianis prohibita esse diebus festis. a. Prohibitionem hanc non adeo se-Veram, & generalem Christianis praescribi ut olim Judaeis praecipiebatur,. ut eis . ne cibos quidem coquere , vel praeparare
liceret die Sabbati; sed id fiebat die praecedenti, qui propterea Parasceve, ut Pi
166쪽
i64 De Observantia Fesorum. ribus visum est, dicebatur . Vide D. Th
Insuper multa sunt Opera , quae num servilia sint,& die festo vetita, inter Theologos disputatur . Ut igitur dignoscatur, quaenam die festo vetentur , & quaenam Permittantur, sit Ρrop. I. Graviter peccat qui die fesso sis pretii, fue recreationis gratia onus servile exercet , uis rationabilis caussa , aur legitia
Prob. Quia obligatio die festo cessandi ab opere servili gravis est , ut constat
ex praxit, & sensu fidelium . Ergo gravia ter peccat qui illam violat ἀDixi 1. e pretii , Me recreationis gratia. Quia finis operantis naturam OPeris haud permutat .. Dixi a nis rationabilis caussa, nempe pietas, necessitas aut levitas materiae, de quibus infra . Dixi 3. aut legitima consuetudo. uiae consuetudo , quando est legitime introductae, a culpa excusat, & legem tollit. Hinc licet in festis praestare opera , quae sunt necessaria ad usum quotidianum: ut coquere cibos,. lectos sternere , purgare domum , aut vestes, utensilia culinaria lavare, & similia. Ratio, tum quia non est
ita arta prohibitio die festo operandi apud Christianos sicut apud Iudaeos die Sa
167쪽
C. I. De Cefat. ab opere sem. I 63hati , ut ex D. Thoma supra retulimus tum quia ita fert fidelium consuetudo . Ι-dem multi docent de panis consectione , . vel quia panis confectio reducitur ad praeparationem cibi diurni, vel quia adest le- Iitima consuetudo illum conficiendi, pra ertim si agatur de publicis pilioribus, ut plurimi te itantur . Idem multi docent ex consuetudine ubique sere tolerata, de tonsione barbae, praesertim si sermo sit de agricolis, aliisque , qui prosellis diebus nequeunt sine gravi incommodo adire harhi-
tonsores: cum tonsio barbae inter ea, quae ad corporis salutem vel decentia vel necessaria sunt, recenseatur . Idem alii dicunt de calceantibus novos calceos . Verum in
his , aliisque innumeris circa hanc materiam dissicultatibus vix absoluta responsio dari potest , cum ex variis circumstantiis Pendeat decisio.
Opera , de quibus dubitari solet , an sint servilia , ideoque die festo prohibita,
sunt pictura, iter, piscatio, Venatio: Nos sequentibus quaestiunculis discutiemus.
Q. L . u liceat pingere die feso Z
R. Neg. Ita communiter contra aliquos . . Quia ars pingendi communi aestimatione est mechanica ; non enim tendit ad instructionem mentis , sed ad as imitandas rerum imagines : quod pro certo habeas , si sermo sit de arte non pingendi, sed tingendi; ut qui asseres, Vel pannos colorat, Vel
168쪽
166 De Observant a Festorum .. vel parietes dealbat . Mechanicis artibus accensenda est ars sculptoria , sive sculpatur in marmore aut metallo, sive in creta aut ligno. Idem dic de acu pingentibus. Nam Communi aestimatione artificialia isthaec mechanica reputantur , sive penicillo , sine scalpro, aut acu fiant. Q. II. Utrum venaria aucustari, pist ri ex genere suo sint opera fervilia ζ deoque jure communi diebus f is prohibita 'R. Amri ut colligitur ex Cap. Licet, de feriis, ubi Aleaeander IIL urgente sola necessitare, piscandi exercitium impertitur. Ergo sublata necessitate , piscatio est illicita . Adde Ρontificem non absolute disipensare, sed I .majora festa excipere. 2. nus imponere , ut scilicet pose factam e pluram Ecclesiis circumpositiis , o Christpauperibus congruam portionem faciant. Venatio vetatur in Coneilio Meldens Cap. 77. & in Capitularibus Caroli Magni Cay. 22. Verum ex consuetudine Venatio , & piscatio non videtur illicita :modo sit moderata, nempe sine magno labore, & tempore. E. G. Si quis piscatur arundine , leporem insequitur cum uno , aut altero cane, aucupatur retibus exiguis: modo haec fiant sine dispendio eorum , quae necessaria sunt ad piam festorum observati nem.
Q. III. Num sit licitum fessis diebus
iter facere pedibus , equo , navi , cum
169쪽
C. I. De Cessat. ab opere ferυ. I 67 lectica ab hominibus delata λR. Assit. Quia iter facere vel opus
servile non est , vel ob invectam consuetudinem viatores excusantur. Unde licebit etiam opera ad id necessaria, atque insem vientia praestare : ut equos parare , lecticae vel currui adaptare , in mari remiga
Ducere tamen plaustra , vel jumenta onusta, opus servile est. Quare absque necessitate illud inchoare festo die concessum non est, tametsi licitum sit iter inceptum
. Prop. ILOpera liberalia , υρι communia fessis
diebus probibita non sunt. Prob. Ecclesia prohibet tantum Opera servilia. Ergo cetera permittuntur .
Hinc per se licitum est studio vacare, disputare , legere , vel componere libros , docere quascunque scientias etiam ob lucrum quia hujusmodi actus ad artes libe-atales pertinent. Item advocatum consulere , consilia
dare in scriptis , uti Amanuensi ad componendas lectiones , conciones , juris allegationes , dati & accepti rationes facere . S illas ex diariis in alios libros transcribe-Ite; quia haec Opera liberalia sunt. Dubitatur de eo, qui ex instituto artem transcribendi lucri caussa exercet, Uulgo cophia , & de tvpographo characteres ordinante. Pri-
170쪽
Primum communiter excusant, praesertim Recentiores . Secundum Communiter damnant , si die sacro laboret ; quod certum est apud omnes de exprimente literas torculari.
Die Festo bellare , exercere milites , necessitas, vel invecta consuetudo excusat. Idem docent de arte digladiandi. Q. IV. Ais choreae , ludi scenici, iri
que genus similia sni die feso Chrsianis
metita PR. Affr. inspectis tamen omnibus ci cum stantiis. Prob. Constat ex Patribus , variisque Conciliorum canonibus, ita ut antiqua, &praesens Ecclesiae disciplina in hac proh bitione conformis si , & in suo vigore Ierduret, ut observat Bostitietius in opusca ο adversus Comoedias, L 3o. Hinc colliges, haec di similia oblectamenta esse prohibita non solum jure naturae ob periculum peccandi , verum etiam Ecclesiastica lege, ob sacri diei profanationem . Duo v ro hic opponuntur, consuetudo, & Μagistratus auctoritas , qui cum possint talia spectacula impedire, non impediunt. Ad I. R. non esse consuetudinem, sed corruptelam, cum agatur de re , quae fo-Vet occasiones peccandi . Nam talia oblectamenta , inspectis omnibus circumstantiis, sunt malorum seminaria, libidinum, rix rum , ebrietatum, & commessationum scaturigines . Ad