De Methodo scientiarum atque artium libri VI ...

61쪽

CAPUT II.

Explanat rationem , cur Aristoteles, viam diuidesidi voeet infirmam ratiocinationem. & ostendit analyticam meth dum, multo praestantiorem hacesie distincte explicat, quod nam munus huius sit.

AEC tua pertinet adinveniendam e sentiam rei, ob quam causam A Lmules primopriorum analyticorum ait, hanc esse exigna quan partem methuaei demo randi ; etenim nulla potest esse monstratio, a que notitia essentiae rei et haec auum nota facit ipsam quodam o sed non perfecte, ut i e Aria Nesis arbitratur. ex quo es ex imanda exigua quae pars eiu . Dicit etiam ipsam esse in 'mam quandam ratiocin

tionem sedis vere rem explanare licet, ne rint ocinatio quidem 'tania est ; non enim aehibet me tam ad rem concludendam. ob id proprie non ratiocinatur ,sicuti etiam ab illo copiose est explicatum, librosecundo de Demon bationesnam interrogiando elicit ab aliquo id, quo onten ere vult, vel conclaemonem, quod i tum d at a ratiocinationes c enimpo tis quibusdam necessario ex imis e rit,et iecoris ali

62쪽

ET ART. LIBER II. qui aliud est aute id, quod declarare qui iam

vult, quaerere ex aliquo ab ipse concedatam isthaberes ro vero: ali is vero, istud'ia

re se quibusdam sumptu , quae sunt diuersa ab

eo, ostendere,sic ipsa proprie , ac plane non ratiocinatur, tamen aliquid de laris,et quo erram ostenditur,idito esse, opinandum est, sicuri est ab ipsa de ratum.Nec cognitio cui queret acquiritur ratiocinatione , atque me io; nam oe inductio aliquid nos docet, quod verum e putamus, vesuri I, O id quod inductione a retur , ex Amamra satis esse , ad remisiam ostendendam . Iia cum haec tractet partes essentiae rei, quae medio nullo, vel causa declarari pessunt ,sit, vi hae inquirendae pntalia quadam via, quam ratiocinatione , UT

A ad id valet, oes via illa analytica , de quasi pra diligenter dissutatum fuit, vel haec ,

quam nunc breuiter explanare imstituimus , quae diuisionem assert, nec medium tam profert

63쪽

CAPUT III.

Disputat de ratione, qua pr totio huius methodi , quar genus rei, inueniri potest, & docet eam totam ex dissimtione generis suppeditatam tae.

AN C, veteres Philosophi exitiis ra

rant, maximam vim in reperiensi, disiui, partibuae essentiae habere, putarunt

nullam aliam methodum, vita ex parte posse cum hac conferri. Suod Aristoteles nequaquam probat ; ibam enim nihil certi docere, ac comcludere opinatur , ct ad iraciandum dimisere admodum eam esse iudicat utati Analyticam viam, quae etiam eandem essenetiam propositam habet musio plus in ea inueni a valere, quam valeat diuisio; nam certius omnes partes rei stipsam reperiuntur, quam per diuisionem inne enim, di formam contemplatur, in qua cernis tur tota natura rei. unde ipsa non solumpartes eius omnes nobis Ahidicis su oculos , sed camsin etiam ostendere potest, cur quaeq;pars in rest. Vt emm ait Aria otia primo is Partibus animalium in principio. Architectus con Grans domum, ve ormam raus, non solum in emi ex ea , quae necessaria Ani ad ipsam emauenda, sed item poteri causas reddere Tuam

64쪽

IET ART. LIBER IL

ob rem quaeq; sit effecta , si cur ita. Et quo apparer eam non multum disserae o methodo demo prandi, nam si peditis nobis omnia,quae opus sunt in demonstratione, solumi deest ferme

formara iocinandi, quam ipsa non attingit ; rasi id ramum tribuit Aristoteles isse methodo , tantum, momentum ad demonstrationes eam erre putat, v rem e eandem dicat esse Analyticam methodum,quam , demo randi, di eam partem Logices, quae inquirit de Demon- batione , voceI Analyticam. scio autem iamethodo diuidendi sentit; neque enim arbitratur ipsam retictam ad demonstrationes , vel adessentiam est desinitionem rei , quae est initium demonstrationis nobis prodesse sed quantum in hac re ipsa possit , qui que flerspiciet, II qum qualis psa sit, ct quomodo munm suum exequatur , diligenter cognoueris. Atque ex idis ,

quis di Furata nunc o nobis sunt, percipipotest eam esse disciplinam, vel methodum quandam inueniendi, quae praenotione generis, diu , o inuestigat partes e sentiae rerum, quae sub ips genere sub ciuntur. Cognoscitur autem ex

hac definitione non posse quemvis hac uti et sedisses solum , qui sunt exercitati in doctrinis , nisi

65쪽

- DE MET NO. SC IEN nisi evim quo iam persectum habeat, quod nagenus sit harum, atque larum Fecierum, is hac attingere nequiis i i enim deest praenotio, qua

innititur tota haec metho m. Crum quo , ut vera

satus inscienos iam sit is oportet, qui ad altaenia iractandum ictam adhibere vult. nanque exsingulis his capi potest,cognitio generis rara rerum , quae traduntur inquest, s cientia , materia enim rei in qua quaeq; versatur, est genus rerum omnium, quae ab illa sientia sunt explanatae . Exempli gratia, numerub est materia, quae sub tota Arithmetica, es subiecta,

re is continet genus eorum omnium, quae ab ipsa tractantur ; nam genus ternar , septem--- denique omnium aliorum , NUmerus

ipse est. O ita, velex quaq; harum quod genus rei sit discipotem vel ex idis locis, qui ab inistotele quarto libro Topi sunt expositi, pertinent adcognoscendum , an aliquod sit genus aliquorum, ex quo tota haec praenotio huius methodi ex His percipi debet. omnino in Logica eos in Fructos esse oportet, qui hac diuidendi

methodo, in aliqua re inquirenda, recte uti volunt. Tamen ne quis huiuspraenotioniae rudis,

ad hanc viam . atque rationem perae cenaeam

66쪽

ET ART. LIBER II. accedist, hic breuiter quid sit Genas declaris himus , F ialiquot etiam ea dis locis , qui si

Aristorale tacti sunt, referemus, qui nobis, an aliquid aegerim, nec ne , notum facient. se autem 'i' o Torices docet Genus esse rinae catum , explicans quid est quod dicitur de

multis, qua specie inter se iusserunt. Praedicata etiam explicantia quia est , ea esse 'ibit, qua ita congrunt ad rem aliquam, ut si quaeratur ex nobis quid res illa sit, apte resondeamus esse aliquod ex his praedicatis . Exempli gratiae praedicatum explicans quidpit Homo, est An mal, quoniam si quis nos roget, quid eri Homuo probὲ reson muri sum esse Animal. Ita hac notione generis posita facile factu erit, tum

genera rerum inuenire, tum alia, quae nonsum

genera, ab his dipinguere. In hac enim incim untur loci illi omnes, qui explicati sunt ab Arimiele in IIII. libro Topices, qui pertinent admueniendum,an aliquid et genus alicuius. de quibus gulis nihil necesse est nos hic di sincte aliquid narrare ; nam late ab Aristotele sunt explanati . Et ex illis, quae ab eo scribum

tur, disici facile possunt, ipsas diffinitio mi di

ctum nob, totam materiam icorum dat cvnde

67쪽

-- DE MET HO. SCIEM unde cogitantibus quanque partem ipsius, hi. omnes sese facile octendent, ese in quaque re oc. currerat. quo, tantum de hac loquen r. iac clarae mus quomodo ex hac incentri et aerat . Pm molam autem solum rei notam faciemus ;-m de omnibus in his libris breuiter disserere protesitum est. Igitur pressiae potest , geram sim ne varumcun Fum, vel 'cieron sit, in aliqua ex Egis ores contineri. sunt enim tales ista Caesi oriae ut Otissim areant,inec res vlla, sue ilia per se confiet siue in alia

in haereas, aut cogitatione Tantum comprehen- edatur, reperiri valeat, quae ad aliquam ex his nonpertineat. Er ob hoc ex aliqua illarum, istud quaeri debet, est .omnino ucrum in eadem

Caethegoria ipsum in esse,in qua consitiunt res, vel sectes, quarum Ela enus est. Et istud tot m,exprima parte ipsim aereinitionis regnosci poten: Pran o enim in ea ponitur, sum esse pra

. carium, nasiam autem ex Fae quaei continetW

an Mara Casi stria, pote AF, esse praeduratum alicatust quod et ex agi a alia Caethegoria. Axempli gratia, Corpus non potest explanari

e Candore,ant de Euboine Et Lonum, aut Putiarum non dicuntur, de tenet at, quom cete

68쪽

ET ART. LIBER II Ptia est ex Cathegoria eorum , quae sunt Ad Leuid. Bonum vero, et Pulchrum conmetur in

Callegoriis ualitatis. Ex quo percipitur, quaseriessit Substantia, genuu quo ue esse Sustis . eisiqua sit is iras genus eluae esse ex qualitate et denique exeade Carhetoria omnino e , tum g nera, tumseries, quaesis illis generibu senisubiectae.Istudiis,et cogno scitur ex altera parte ipsius finitionis; neque .nem tantummodo prae hiati in praedicatum, quod explicat quid it; nihil autem pre decim, rare, qui it a uia, saltemsi pars eiu3.mnis oportet, ut genis insit in essenetrat eam re rum, quum explanat quid quae est, quod nullo modo ei contingere pol, nise se reae in ea Ee Callegoria contineantur, in qua sunt et g nera: nam ista omnia consentiunt inrer se natura, ct unam praesertim id, quod superius est, exponit quid si alterum. maeae tiero simi ex ELue s Callegordis,diuersas inter se naturas habeni re agiquod de in potest explanare, quid vitam ex aua Cathegorias est haec res etiam facit,vi Disserentiae,ra Accidentia nonpossina esse genera: m D eremia no est praedicatum,

explicans qui tis simul iram quid ii, tum

D quale ,

69쪽

DE M ET HO . . S.C IAN . quale; et in desi diuersum ab Ho. Accidentia etiam cum explicantur pro iaccidentigio, misexplanant nim qualesit, si quod in numero , nerum taberi nonpo me cum tamen alio q oldam modo proferantur, habemur pris generi,

sis: Nini sunt praedicata quae ex icant quiast, exemplivatia, si quis dicat, candor risi cohlox., a re raedicatum, d es genus ; quo, niam e plicat quia i . Et item Iustitia est virvius, aut deambulatio e motus, ista referuntur ad gener quia cotinentur inessentiasse eru,

et explicani quid i quaque Penea istinguuntur autem ebs et, quia in his nomemet dem,tio iucuntur e re . in aedis autem, tum nomen

icitur de re nec declaram quid Miseries, sed solum qualiae t. Cum enim quis dicit nix est a ba ,anima est id, quod se fism mouet in isti; praedicaram n icit, quid sit res di, quoniam

definitio et aevum continetur in re, secet enim nomen Eri ex anetur deni e ; des io tameis tuae non rangruit ad eam, nequedum desinitio motuae peretinet ad imam, atque ita patet, ex

eo intelligo se aliquod esse genus 1 quoniae explicat quia ni illa, quae si b ipse sub ciuntur. des quid non erit praedicatum, explicans

70쪽

ET ART . LIE E R II. ui et, istudo natura generiae segregandum eris ; ra est videre ex hac parte, desinitionis imuentos ab Aristotele locos esse, quos omUes ad istudreferri constat, atque hi ut dixi sese offerum nobis, ipsam demit onem contemplanet, bus, albi omnes, qui apud imum scripti sum. Sees accuratiori, longior horum omnium imquissione omissi, quod rei quum huius methodi munus M, clara e a uar

CAPUT IIII.

Demonstrat hanc Methodum esse difficilem ad tractan. dum 3 Scin eo alijs praestare , quod ex ordine, atque certAsingulas partes euentiae rei,inuenit postpraecepta inquiuendi. Esientiam etiam rei dat,&, migm hanc methoauni diligenter aperit

mento itaque genere, praenotionem habemus , qua methoduc ista totam actionem a rem et Actio autem iam ea est mi di re en F , quae proprie generi hira oetam eluae naeturam aestinguunt, ct sic rei metiam fi emant di, quae nihil aliud est, quam genus, pubema diceremtia rei conformariae. Tota igitur huius uis in eo es , m recte inquiratur, quemadmodum genuc M-D a cla m