De Methodo scientiarum atque artium libri VI ...

81쪽

Ia a nobis flent, germana es partes Naturae Re rum reperimuri quin hac via inuentas, Sperceptas, distincte, revere ex uisimm de nundo, nec si His ordine enarrandi , aliquido endemm .sed de hac re iota nilii praeterea hoc in loco nareare viri Cy nam formata Rei,

quaeso nobis' ossa erat in loc Libro, iam eonstitvita ante oculos. Ruae de his autem late explanaripossunt, eo magnas testietates in simiae sensialias fora es plus oti, concessum erit cosi gemm . Nunc explanatis his duabus. Metho is, ides Analytica , O Methodo diis, nai, qua a principia Rerum inuenienda s-cut id percipi usi pertinent, Magias Methodos veniendum est, quae prisci se Rerum postmos pro cognito, alia quae necessariasin, ese reae pernossem se, declarant .

82쪽

FRANCISCI TERRILII

. PE METHODO SCIENTIARUM, AT RE ARTIUM, LI B E R T E R T I V S.

P equituet alteram partem huius Methodi, quae irari praecepta docendi. di ait hanc esse nominatam doctriname esse Habitum illum, qui est recta ratio explanandi denique esse Logicam , & inquirit num sit habitus scie

me, nec lae,

x P O SITIS in superioribuae

usi Arum Libris, i ae omnibus, a apertinent ad eampartem huius Mc odi , edia inquiruntur, i u quaeri clamant equitur, valla de altera eiu parte o quamur, qu facit ad explananda ea, quae iam cogntra habemus di Ethaeo est do,ina quaedam, quae declarat rationem ac modum, quo quaeque res doceri debeat Imam vero, magnificam quandam rem, excellentem g esse, cysummi necessariam ex eo perfici potest , q res quaeque recte, et ordine , prout ipsa praecipit , explicaria ID, Accisi, resine labore intelligitur . et haec eade, sal ter

83쪽

aliter Helaretur,vix percipipotest. Eanc cis dixi in peram Libro Aritateles in principia primi libri de Demon aetione vocat dochrianam , iam, communis loquendi consuetudo suscepit,ut ea Logicae sit dicta, voci en subiecta, is homik. y ασψλιάvi ierat doctrina quaedam Rationis knam infirma

rationem nostram, ad Regulam, atque manta, qua quaeque Ses recte explanaripotess. De hae

magna inter veteres Philosephas quaestio est. quid fas i. Nam Qq volunt eam esse artem Philigo bimet Scientiam . Ab Instrumentum eius ipsam Diuunt em e. Et res est abstrusa admodum , valdia dubia ; nanque multa in utranque parum ferripossunt, quae quaestionem hanc inexpistata Ierme reddunt. Atque quod quis Tam places, in si umentum Phi iaphia sit, quo ipsa ad Rerum, quas tr erat , Intelligentias declaranda , si addistin guenda quaeve sunt alsis utitur, id a me ita me dictum est probaTi non potest. Licet etiam adida tangant Aristotelem istud ape te iudicasse ; Librum enim, qui docitrinam

hane contineri, in riptumst se conten--ut . ac rectim Ratio quaedam, vel Doctrina nominari

84쪽

ET ART. LIBER I TI. ras nominari posse videtur, quam organum et ni fortasse, quis nomine abutens, Ins rumentum eam vocet squis instrumenta doceat, quae ad Res declarandas valent. Nec quod ad Aristotelem attinet aliquid certi de eo quod dicunt, habere pomum ; cum n Vibi hac de re ipse Imquia tur, nec aliquis, qui laesum audierit etiam is hoc quidquam seripserit. Sed vi cuique Ita sis, m nominet, modo quid ilia ii, omnino pers ciat, nec in hoc fallatur . .esuod nos , ut poterimm , clare docere adnitemur. Atque in primo quide Libro essensu uit, eam esse parae Meilodi Scieniar atque Arrium, ex quo saerit habitus, et is, qui no est rei comeso,sed a ter, qui est recta ratio, qua Rei natura est explananda. Et de hoc, tota quaestio est, num is scieriae nomen ei habeat, aut qui is aliud; na est per veru et neque npossunt esse falseepraeceptiones, quae traduntur in ea, et valent, ad ilia d claranda ad quae pertinent, et totus habitus a quiritur Ratione 3 nam doctrina certa, tota Logica ect explicata; quae enim pertinent ad noti iam propo tionum , Armoteles ratione , hoc Cypraeno ionibus quibusdam, et principi s v rupositis, declarat et, sumit enim pro initio v E ces

85쪽

oc DE METHO. SCIEN.ces declarare , quae Animo comprehensa labe mus. quod est verum principium, re ipse funudatur, tota illa tractatio depropositionibus . Et tem Definitiones aliquas ponit, quas it primcipia , quibus docentur Omma , qui erranent ad propositiones . Nec dissimiliae est ratio Ego rum, quae m libu Ratiocinationam, et Demonstrationum, ab eo sunt tradi a s nam tota in

aesciplina Babilitur 'mcins, quae ab initio

sepro veris sub ciet. etenim tum desinitionem Rat ocinationis , tum Regulam de omni , Osia in init oponit, ex quibus pendent omnes rationes, quae ad benetur ab eo in tradendo tota natura Eatiocinationum. Nec minus ibinde ia paret in libris de Demonaebatione ; nam ita ab initio des nitione ipsius Scire, et definitione Dei sistrationis, ex his sumuntur rationes , quibu3 docte vere explanas quae quinosi sit Demo ratio, et ex quibus e mi debeat. Ita cum is Habitus totus is explanassis Falso.

ne, ct sit verus, nec possit esses sim, Scientiae

nomen iure tenere poeteris . nam Arictoteles in secundo libro de Demons eratione, talem vult

esse Habitum Scientiae, et eum,qui ita emnulla Aio vocabulo nominari posse Acit. Praeterea

86쪽

ET ART. LIBER II. Oct Habitus non est Ars , Opinio , ergo est Set metra .non quaerit de rae , qua a nobis fiant, ergo is dis quae sunt. Itaque erit scientia. Acc dit ad hoc , quod Aristoteles , eum saepe scientiam nominat s nam Hahiram , qui Acet, re- .caeam rationem demonstrandi, oe eum, P. ipsam tenet, sientiae nomine in initio Prior

Analyticorum, et in aues , locis saepe Vpe M. Etiane dis Habitus scientiae esse omnmo via ivr ; si quidem ea in se continet, quae insigni, in scientia per se, est e m c ut dicetum fuit semper verm , rationes ira itur . Atque haec. omnia ita dici videntur , ut non stam decim rent, imum eis sientiam , sed etiam ostemaeum i ferme aliter esse n posse.

Afferuntur rationes, quibus ostenditur hunc Habitum,qui est Methodus declarandi , non poste vere dici scientiam . postmodum explicatur quid apo sit.

E D licet, Aristos es nominet hunem ram scientiam: tamen in libro de Partibus Animalium vocat 'm in tutionem quandam puerilem , habitum eum , quo, quaeque sientia ex Hnaripotest. Persicuum autem est Logicam esse E a partem

87쪽

ae DE METΗO SCIEN. partem huiuae Habitus nanis ipsa docet de ra. mone, qua quae uaestio est explicanda ;ke habitus Logices habebit maxima ilitudinem cum eo, quo instruumtur Pueri: Hi vero non exercentur in cognitione Rerum, sed in ratione dicendi. Ex quo si is habitus, quo Res est explananda, di tinguitur ab alio, qui rei notitiam tenet c quemadmodum ipsum distingui Aristoteles ibidem docet certe uterque scien . ita esse nequii ; quoniam sitia esset, eueniret, ut una eadem quaestio duplice Henna in se

contincret, unam quid per quam notum haberem eam hae via, ct ratione debere explicari , atque non alia, alteram vero, quae ela Rei,

qua is subdicitur cognitio rid autem es et nu Io modo poteu, itaque fatendum erit Logicam non esse mentiam. Atque cum Logica valeat, ad declaranda illi, Pae rem in Artibus, tum in Si uidis continenturet esset res absurda ha- tam Scientiae accommodari posse ad acquirendum habitum Artium, nam is es minurum per

fretus , quam alter . Atque vere Logica non est

mentia; nam i aper se nudum fructum nobis dat ,suae cognitionis: sunt enim est modi ea omnia, quae ab illa diligenter cossecta ariaret,

88쪽

ET ART. EFFER III. Om aruit ipsa , me secum consideret, nec velit ase quaestiones rerum explicanda, , aliquod de praeceptis eluae tran erre , tota Letorum comti et deridenda . Id autem non contingit m illis, quae vere sunt, silentia sna ra quastiones ph: cae, odi aliae quae sunt tractatae ab

qua ceterarum Scientiarum, cognitione Levirum Rerum,quam asserunt, Animum nostrum

magna ex paret aliam; in hac enim in- -- quiescit, nec aliud quidqua requirit quod j-- ad illam pertineat. Etenim exempli' na , tenemus tria esse Principia, ex quibuae conclam Res Nasurales, et Mens nostra in his cognitione requiescit, atque A fructum iunquem ex his capit: Secus autem in i s en, quae traduntur in logicis ; nemo enim ipsa expetit ab se ipsa, aut ob eum finem, ea cogni a fabeat tantum, aliquem fructum ex Ooper

s ipsa feris, sed, is ipse viam Hre possint,

is cientias, atque Artes . Atque uti via, qua itur in aliquem locum , aut in aliqua umbem , est quoddam distinctum is ea, ne oteste,c urbis nomen, aut aliquid de ita habere ira Logica non delet idcirco in numerum scimtiarum aggregari, quod vias omnesper u E s turis

89쪽

o DE MET E N. tur, se sim ad eas perueniri possit. Ac tamens vita illa sit certas ct sine errore ducat nos adisiis, tamen istud im attribuendum non est

Namqueprostrium vice, ut cratDferat nos in ahquem locum, et ad eum finem o nybis in, rasolet, ut Aquo deiscamur . nec digna nomine viae, nisi Misse habeat . Et hac re con tantur rationes omnes, quae ostendemvidentur ipsum emescientia. licet enimpi ius semper verus , ct ratione traditus , sameis

eo his in nihil Eeclaratur mst via, quae nos fert ad mentias quae per se ipsam non ex t tum sed si mentias tantum et praecepta de illa asiata viam hanc solam demon ant, quae Animum nostrum , nescio quo onere praemerent, nisi v adipissendaram Scientiarum, immunirent. certa item notitia certassientia undata sunt ii quoniam nise iamst continerent, Ea esset haec via . Ex his tamen non sit, tit ter Acientius sit collocanda, quia hola ratio it,neris exponuur, quo in in admentiis etpersteiantem, illa nihiI sunt. Nec vero aliquis putet, ipse posse nominari Artem. imum quidem, Meton est ex numero earum , quae num e cientes; nam Isia tractat, quae sola Ratione perci --

tur, nec

90쪽

ET ART. L IBER III. Trtur, nec ex his, essici potest opis, quo en Shres comprehendatur . Atque ita , nihil potest habere cum laesis coniunctum , quoniam hae omnes, Um qu sub sensum cadit , tantum P ctant, , ad omnem indubia uam res rnnt. Nec item est ex illis , quae de re aliqua g renda docent; quando quidem is nulla a foem proposita ,s solum cognitio, vel via cognoscendi et Veteres ramen, eam interdum non holam Artem , at praestantissimam quandam Sc entiam, atque Artem vocare taenae: T--

iamsi laudem illi tribuunt, in cui si aliae scientiae atque Arti, ea praecedere Gaia. Id odoptimo consitio ab eisfactu esse existimare qui que debet di, nanque declarare voluerunt, sine auxilio huius, nullum aditum ad fas nobis et

spatefactum militatis igitur Vbertat r b cientes, et eam misis indicare volentes, tam honorifica verba de ipsa labent. Re vera IamraxqNisique Letorum notas, eam ab illis esse disiunc . Sine dubitatione aurem, putandum CF, hanc munere DEI, nobis attributam esse Nam cognitio cui que rei, m otiae tenebris, ei multis di cultatibuae est obfucta, et Menae nostra in ea rudis, di eius expers ,semper e