장음표시 사용
31쪽
NARRATIO SECUNDA domo'. Illius domin habet ibi mirada palatia o habitation s. Meschi. assterea Noratoria magna coptime constructa, dominatur etiam duabus ali j ciuitatibus, altera abest a ciuitate escucuspacio leucarum trium Acuruma altera vero spacto leucarum quatuor quam rumpa appellat. Istarum quar libet habet ad quater mille habitationes. Haber praeterea ducta prouincia Acul uacan pagosec villas plurimas, estsbium foecundissimum ad culturam' tota regio, cui praeest, ab uno latere est contermina prouinciae Churultecal, de qua diu meminimus. Hic dominus nomine Caca- macin post detentionem personae domini Muteezuma a me factam tam a Maiestate vestra cui se subdiderat. quam a domino MuteeΣuma defecerat: cx quamuis pluries illum monerem, vi regale seruitium 8 obedientiam Maiestati Vestrae exhibere Vellet, monitus tamen 'c a me et dicto domino M uteezuma, nu quam parere voluit. Imo superbe respondendo aiebat, si quis vellet ab eo aliquid, ad prouinciam ei'proficisceretur, c ibi experiretur, quanti esset &quale foret regale seruitium quod exequi tenebatur. Praeparauerat ut audiuera iam maximas copias maxime belligeras, d postquam illum monitionibus adducere non potui dominum Muteezum a sum allocutus, cx ab eo petri quid nobis agendum in hac re censeret, ne ille rebellionis contra nos laeti poenatum expers persisteret:responsum dedit, velle eu vi expugnare.
Quod erat dissicile factu, quoniam magnus dominus habebatur Zopotens, coph maxime abundans militiae aptiis, di sine maximo discrimine, di militum amistione eum expugnari posse non putabat. Sed quia ipse Muteezuma habebat in prouincia illius Cacam acin plurimos ex primatibus qui cum eo morabantur, es eis dabat stipedium, eos constituerat alloqui, ut aliquos ex militibus dicti Cacam acin abducerent,ri postquam eis fidem nostram dedissemus,' securi de tuti essent partibus nostris faueret, sici illum tuto expugnare posmemus. Quod Z ita euenit, quia dictus dominus Mu-teezum ita egit cum eis, illi induxerunt dic tum acam acin, ut cum illis conuenii retin dicta ciuitate escucu, ipsi quippe tanquam primates darent operam consulere rebus ad commodum sui domini facientibus, di maxime tristaretur, si ille aliquid faceret unde periclitari, S ad ultimam internitionem dari posset. Sub hoc pretexta in unum conuenere in amplo es eleganti palatio dicti Cacamacin quod est in podacus littore, eo modo aedificatum extitit, quod subtus illud canois patet iter, quo in Iacum exeunt ibi praeparatas canoas secreto collocauerant, eodemque loci plures viros disposueranti, ut si forte dictus acamacin obsisteret, nec se capi permitteret, eundern Vi capere possent Et cum omnes conuenissent, illi coniurati primates Cacamacin apprehenderunt, antequam a suis audiretur. 8 canoe impositum per lacum ad magnam ciuitatem deduxerunt, quaei ut superius dixi, distat per seucas sex, quemadductum lecticae imposuere, ut tantum dominum decebat, illumi mihi exhibuere, cui ilico compedes inhciendos,& bene custodiri mandavi, re communicato consilio cum Domino Muteeauma, ipsius detenti fratrem nomine Celsitudinis vestrae prouinciae illi praefeciqui , cuΣcaci nominabatur, cui ab omnibus communitatibus, dominis dictae prouinciae debitam bedientiam exhibendam modis omnibus curaui, tanquam suo domino, donec aliud per Maiestatem vestram esset constitutum.Et ita executum est, Quoniam in posterum omnes eidem paruerunt tanqua Domino, ut prius pinuerant dicto Cacamacin, 8 ille omnia quae illi Maiestatis e strae nomine mandavi, libentissime di fideliter fuit exequutus. Post aliquot dies tras o alio actos a captiuitate dicti acamacin, dictus dominus MuteeΣuma omnes ominos di *u- prouinciarum suarum, occiuitatum circumiacentium conuenire iussit, domihi post b, Visti quam conuenere nuntiauit,ut eo proficisci deberem ac post meum aduentum talia ius. fatus est. Charissimi fratres camici, diu optime nostis vos omnes, patres Vestros di maiores, mihi Zc antecesibribus meis subditos extitisse, di amee ab eisdem optime tentos, omnibus honoribus condecoratos fuisse,& vos quoq; mihi domaiorib meis ea exhibuistis, boni et fideles vasalli dominis suis pstare tenentur. Etiam arbitror
32쪽
PERDIN AN DICOR ES II vos illud ab antecessoribus memoria tenere, nostrum gernis ex his prouincη originem non ducere, sede longinquis prouincηs huc aduectum. Nam maiores nostros huc adduxit quidam eorum dominus, qui eos in ea.dimisit atq; discessit, S lonpo post tempore reddi,&maiores nostros colonias his in regionibus posuisse , 8 ex incolis uxores duxisse. 8c ex eis liberos procreasse inuenit, adeo φ,Iterius secum progredi noluerunt, nec in dominum suscipere. At ille discedens promisit,ci, aut personaliter rediret, aut alios suo nomi huc destinaret tot cophs,ec tali potentiae potestate, ut posset eos ad illius seruitia constringere. Scitis*,m eum hactenus indies expectauimus. Nunc autem per ea, quae psens eius praefectus'sbis retulit de rege Occpotenti domino, quem se huc destinasse ait 86 a loco unde huc aduentasse profitetur, pro comperto habeo, d Ossimiliter tenere debetis, φ hic vere est ille dominus que expectabamus, eo maxime argumento, quia praesectus eius affirmat diu nostri notitiam illum habuisse. Sed posteaquam nostri maiores ea, quae tenebatur Dominis suis praestare, non praestitere, nos id oportet facere 6 Chs nostris agamus gratias, o illud, quod tam diu expectauimus nostris temporibus euenerit. Idcirco vo omnes
obtestatos velim, postquam illud quod exposui, diu vobis omnibus notum est, quemadmodum me hactenus m Dominum tenuistis,ec mihi paruistis, post hac maximodi potenti huic regi pareatis,& illum in omnibus dominum habeatis. Postquam ille vester dominus naturalis existit. Et illius vice hunc eius, infectum in dominum hami acii re inestis, huic eius praesecto exhibete, quoniam ego pariformiter contribuere, i, lxzae omninus eius mandatis parere astringor, culterius omnia exeqQ pCestare qua 'in δ' de iure domino praestare tenemini, in quo rem mihi gratissimam facietis. Haec omi3 pluribus achrymis di maiora imo trahens suspiria corde, quam quilibet fari posse protulit Comitabantur reliqui omnes proceres lachrymas Muteezuma suis assiduis lachrymis, adeo ut paululum immorati sui antequam respondere possent. Et profecto, serenissime domine, nullus affuit ex Hispanis, qui eidem non plurimum com pateretur. Tandem sedatis lachrymis responsium dedere,q, illi se in subditos dediderant,dc eum in Dominum habebant 8c tenebant. Idcirco pollicebatur se omnia executuros quae ipse constituisset,&' ea de causa, dg etiam rationibus per eum deductis laeto animo vellent illius iussa exequira deinceps se pei petuo subdebant Maiestati Vestrae, S se in vasallos offerebant, Sibidem eorum quilibet pollicitus est exequi ea, qua regali Maiestatis estrae nomine fuissent imposita 8 exhibere omnes contributiones Sc obsequia, quae antea dicto domino MuteeΣuma praestare soliti suerunt, es reliqua omnia, quae regali Maiestatis Vestra nomine eisdemsciperentur. Quae omnia per aliquos publicos notarios conscripta sunt, di de praemissis publicum confecit iustrumentum, cuius copiam peth praesentibus Hispanis multis. Postquam Omnes praefati domini se Maiestati Uestrae subdiderant,allocutus sum dictum Dominum MuteeΣuma,ac ei significaui Maiestati Vestra aliquata auri portione pro
quibusdam operibus suis perficiendis opus esse. Rogabamq; aliqs e suis, ec ego similiter aliquos e meis Hispanis destinarem per prouincias 8 habitationes illorum Vominorum, qui se eo die obtulerant, ad hortadum eos o rogandum quo de ea auri Acargenti quantitate quam ipsi possidebant,ustra eorum exkentiam maiestati vestrae
inseruirent,dc eo pacto appareret, illi iam inseruire coepissent,& Maiestas vestralatius egregium eorum animum in seruiendo perspectum haberet Et similiter Dominus Muteezuma de eo, quod possidebat, mihi ipse impartiretur, quoniam ea omnia Maiestati Vestrae mittere constitueram per nuncios, quos primo cum rebus aliis Maiestati Vestrae eram transmissurus. At ille nihil moratus eodem instanti petrita me sibi Hispanos consignari binos, quos in varias prouincias ad negoctu hoc exequendum destinaret. Quarum nomina, quoniam monumenta omnia analli, non sub
ueniunt illae enim prouinciae sunt plurimae 8 diuersae, quarum alique per octuagintad ali
33쪽
ta, aliqua per centum leucas aberant a dicta ciuitate Temixtitas, cum praedictis autem riispanis ire iussit quosdam ex suis, quibus praecepit, ut ad dictarum prouin- .ciarum' ciuit tum dominos proficiscerentura exponerent, .ego unicuiq; quandam auri sumniam quam ipse constituit imperarem,& hoc executum est, nam illi Omnes domini, ad quos profecti sunt, contribuerunt imperatam summam tam emblematum, quam auxi in massis &folhs,8 aliorum qua ipsi possidebat, di fuso eo quod fundi potuit, ex quinta illorum portione quae Maiestati Vestra' debetur fuerunt xriginta duo milia ev quadringenta pondera auri absit suppellectilibus ex auro, argento, nebris ex plumis fac parmis, gemmisa atris plurib rebus maximi valoris, quae omnia Maiestat Uest consignaui 8c seposui, qus transcendunt valorem centum millium ducatorum Erant praeterea taliaec tam mirim varietate eorum oci uitate erant inaestimabilia:Nec putandum arbitror, omnes ex principibus lac hi isticolis quam infidelibus, de quibus apud mortales impraesentiarum mentio habeam tur, talia haberi possint. Et certe Maleuti Vestrae illa, quae expono, nimia videri non debent, postquam sic sie habet veritas,q, eorum quae terra marit haberi possunt, ocde quibus ipse cognitionem aliquam habebat, simulacra ad veram forma tam aurea quam argentea, ct ex gemmis N ex plumis obtinebat,ac in tali excellentia oc perfectione, 'ene uiuaspectantibus videbantur, quorum mihi non modica implitus est
pro Maiestate Uestra absit altis quae sibi picta exhibui, quae omnia ex auro fingi curauit, ut sunt imaginessaluatoris crucifix emblemata, torques, numismata, di alia plura e nostris, ad quorum imaginem Isimilia fieri curauit. Accessit etiam portioni Maiestatis Uestrae argenti recepti ultra centum marcas, quod in varias tam paruas, quam maiores flendas paropsides distribuivi scutellas, pateras, coclearea, quantUmiliis dicere potur Ultra haec dictus Muteezum mihi donauit plura ornameta ex suis quae talia erant, ut persipe 'ou ex omni parte erant ex bombice dc absq; serico in toto terrarum orbe talia fieri oc texi non possent, nec tot diuersis proprη coloribus 8 laboribus: inter ea erat aliqua vestium genera, ad usum mulierum, Z virorum mirabilia. Erant praeterea apparatus prolectisternηs quibus ex serico facti, merito comparari non possent, erant ath apparatus quibus in ecclesiis N aulis uti possumus,
erant culcitrae lectisterniorum cooperimenta, tam ex plumis, quam ex bombice variorum colorum similiter S mirabilium, cx alia multa, quaecum talia di tanta sint, ea Maiestati Vestrae exprimere nescio. Obtulit etiam duodecim zerbatanas. Est auteΣerbatana lignum longum concauum, qua aues paruas insectamur, ex illis spicula seu globulos exiguos in modum fabarum excreta compactos flatu emittendo, quaM. excellentiam etiam exprimere nequeo, quia illae elegantibus picturis,ac coloribus perfectissimis constabant, in eius extremitatibus 8c medio extabat aurum ad palmi altitudinem mira arte elaboratum,ac peram aureis filis contextam, dglobulos si pradietos imponendos, quos aureos se mihi daturum pollicitus est, implitus est mo datum ad eosdem effingendos aureum,ac alia multa, quorum infinit' est numerus.
Si Maiestatem Vestram potentissime domine de variis 8c mirandis rebus istius
ciuitatis emixtitan dominio, 8c istius domini Mute eΣum Obseqo certiorem reddere deberem, a defuitu oc consuetudine ciuam obtinent incolae, ordineac regimine tam ciuitatis quam aliarum quae sub heleliantur dicto domino Muteemma Ion-Ro tempore immorari oporteret,& multos qui eas exponere scirent, habere necesse esset in tali genere exercitatos. Ego non possem de mille portionibus minimam recensere, sed ut melius potero aliqua ex illis quae vidi exprimam, quae quamuis inculte promantur, tamen erunt tantae admirationi. vix credi poterunt, nos enim praesentes proprhsiculis intuendo eas vix intellectu percipimus. Sciat tame Maiestas Vestra, quod si in aliquo deficiam in praedictarum rerum relatione, plus peccabo minuendo, quam augendo, tam in his quam in aths, quae recensebo Celsitudini vestiti
34쪽
rii, praeuia veritate nil augendo aut minuendo aut interponendo exponere.
Prius tame qua res istius celebris ciuitatis Temixtitan, e reliquari in proximo praecedenti capite asserui recensere aggrediar, visum est ut omnia melius pcipi possin situm prouinciae de Messico, ubi diAa magna ciuitas est collocata, 'cibi illi domini Muteeetum regia consistit, explicare. Prouincia haec excelsis S a rimis montibus circumsepta est, Min ea planicies est in circuitu ad septuaginta leucas, cui planiciei insunt gemini lacus, qui fere uniuersam occupant, quia duo illi lacus ambiunt spacium quinquaginta leucarum,&' in altero ex lacubus est aqua dulcis, altero vero qui maior est aqua salia. Illa vero planicies ab uno latere segregatur colliculis qbus dam, qui in medio planiciei consistunt. Dicti autem lacus in sene iunguntur in quadam angusta planicie, quae inter dietos collesac excelsos montes consistit, qua angustiae extenduntur per balistae iactum N per ea alter lacuum ingreditur alium, oc ad ciuitates 8 colonias quae in dictis lacubus existunt homines canois inuehuntur, abs S eo si aliqvis terram attingat. Sed quia est magnus lacus salsius,habet fluxum ore fluxum ad instar maris:quotienscunq; aqua dicti lacus excrescit, aqua falsia ingredi, tur lacum dulcis aquae,& adeo violenter, ac si ingens es rapidus fluuius ingrederetur: dc econtrario, quando decrescit lacus alius, dulcis falsam ingreditur. Et opulenta illa ciuitas emixtitan est fundata in illo magnofalso lacu, 8ca continenti ad dicta ciuitatem, qua est iter duarum leucarum, quatuor habet ingressus str alis manu fabricatis vris latis quatum extenditur lata Hilpana equestris lancea. Ciuitas est tam ampla quantum est Hispalis aut Corduba. Illius praecipui vici amplissimie recto tramite procedentes cernuntur,ic omnes ath, quorundam media pars in aquis, media in terris est, per quos canois inuehuntur. Vici quoi omnes habent suos exstus,
ut ab uno ad alium aqua permeare possint. Omnes isti exitus quorum aliqui sunt latissimi, habent magnas trabes optime dolatas,&tales c,quibusdam in locis possunt Peas transire decem iuncti equites. Porro cum considerarem, si incolae vellent in me
conspirare , commode id facere possent scu eo in sinu constituta sit ciuitas, ut supra dixi, oc amouendo pontes egressum 8c ingressum dictae ciuitatis facillime nobis eripere possent, sici nos fame enecare, priusiquam ad continentemvenire possemus, ciuitatem ingressus propere Bergantinos quatuor erigendos curaui, 8c tam celeriteL perfecti sunt o tales, ut eisdem ducentos viros cum equis littori exponere possem, uotiescunt nobis videretur. Habet ista praeclara ciuitas plurimas plateas, Vbi assaue sua habent fora et commertia ad vendendum et emendum Est in eadem ciuitate platea, queest in duplo maior platea Salamatinae ciuitatis undit porticubus circumdata, ubi quotidie ultra sexaginta milia hominum vendentium, ementiumq; cecriuntur, Vbi est inuenire omnia genera mercium, quae in prouinci js illis inueniri possint, tam ad esum quam ad vestitum facientia Genduntur res ex auro argentoque plumbo, cupro, aurichalco, lapidibus, ossibus, conchilib', corallis,et ex plumis Venditur calx, politi lapides et non politisate res crudi et cocti, ligna dolata varns modis, et non dolata. Est vicus in quo venduntur omnia genera auium ad aucupium, Ut gallinae, perdices, coturnices, annales, turdi, fulicae, turtures, palumbes, passeres, arundinibus collo astricti, putaci, milvi parui, assciones, linunculi, accissitres, falcones et acalae, et aliquae ex istis auibus rapina viventib' cum plumis capite, rostro et unguibus. Vendunt cuniculos, lepores, ceruos, canes castratos paruos, quos ad comedendum educant. Sunt vici ad herbas vendendas, sunt ibi omnes herbae et radices medicinales quae nascuntur in tota prouincia. Sunt domus pharmaca vendentium tam potabilia quam ex unguentis et emplastris,sent barbiton rum domus, in quibus capita lauantur hominibus et raduntur. Sunt etiam ibi habitationes ubi conuentut ad biben
dum et comedendum pro pecunia.Sunt ibi plurimi baiuli, ut in Hispanηs, qui pox tat onera de domo eos vivendiderunt,ad domu eo gemerui. Sunt plura ligna, cat
35쪽
bones, tutari .storaevaria ad lectisternia, aliae subtiliores ad sedilia ornanda, cameras, aulast. Sunt omnia olera et psertim cepe porri, allia, nasturticam tam terrestre qua aquaticu,caules, acetosa, cardus. Sunt ibi fructus varn, interiis sunt cerasa, pruna, quae sunt simillima Hi anis. Sunt poma, uua, et Irj fruetus plurimi, quo si roducit illa prouincia multum singulares. Vendunt mel apum, eram, et mel arundinu ex
Maret, i arundines habentim mellis et sunt adeo dulces, ut sunt illae ex qbus zaccarum conficitur Vendunt mella ex arboribus quibusdam, quas vocant in relisis insulis Magnei, et sunt dulciora musto decocto Vendunt etiam vinum inde confectum Uendunt varia generanti niu colo in suis corollis,et est similis vico, ubi Granatae Venduntur res ex serico,sed in maiori quantitate. Venduntur ibi colores prosi cloxibus et oia genera, sit cui in Hispanhs, et adeo illustria, ut meliora fieri non pos sent. Venduntur coria ceruina optime aptata cum pilo et sine, alba et tincta colorib'varshs. Uenduntur fictilia multa, et optima vernice sussulta Venduntur dolia maxima et parua oenophora, ollae et alia vasa hetilia,et alia infinita genera vasculorum, et maior ex parte vernice suffulto'. Uendunt multu Maret tam solidum quam coctuin panem conuerim, et de eo habet magna commertia, et in solido et in pane, quod eundem retinet saporem, quem in reliquis insulis retinere solet. Vendunt Artocreas ex auibus et piscibus recentibus, et salsis, crudis, et coctis. Vendunt oua gallina', et anse alia' l auium maxima in copia. Uendunt placentas ex ouis. Et denti vendunt in dictis foris quicqd gignitur et crescit in illis prouincris, q ultra eari exposui
sunt talia et tam diuersia,q, propter prolixitatem, et quia eo nomia non teneo, non recensebo:et genus quodlibet mercium habetvicum proprium nulla data alia mercium commixtione, Min hoc optimum habent ordinem,&hia vendutur bene computata vel mensurata, non tamen hactenus visum est, ς aliqd pondere vendant. In huiusmodi magna platea est domus amplain modu iudicii, ubi sem morantur decem, aut duodecim personae quae iudicant di constituunt omnia clin dicta platea euentui, ec dubii insurgunt malos Ecdelinqntes puniri iubent Versantur in dictis plateis aliae psonae, lassidue diligenter explorant, diendatur & mensuras quibus venduntur bona, inspectat. In hac ciuitate sunt plurimae Meschitae,& domus idolorum pulcherrimis aedifichs pro parochris di vicis eoν, re in dignioribus versantur homines promtigiosis more suo habentura continuere sident, pro Ouspter loca ubi fi ligiosi idola collocantur, comperiuntur optimae habitationes. Omnes illi sui religiosi nigris
vestibus utuntur, nec capillos minuunt, aut pectunt a die ingressus religionis, donec exierint. Filin omnes fere primatum ciuitatis do minorum prouinciae eo habitu in religionibus versantur a sexto 8c septimo anno, donec eos parentes matrimonio computare constituerint, hoc frequentius accidit in primogenitis,& eis qui in haereditate succedunt, qua in caeteris. Morantes in illis locis accessum ad mulieres non habent, nec ad eas domos mulieri patet accessus, abstinent a cibis quibusdam , sed unorpe plus alio. Et inter Meschitas est una suprema, cuius magnitudinem & illius particula es res humana lingua exprimere non posset, quoniam eius amplitudo in protenditur, ut intra ipsemctaltissimo xvalido muro circundata est)possit locari ciuitas
quingental domuum. Continentur intus in circuitu circucirca pulcherrimae habi
tationes, qvibus ins ni magnae aulae, Sc deambulatoria, quibus resident religiosi ibi collocati:sunt eo in circuitu quadragita turres altissimae, dc bene constructae, ad quaru penetralia itur psnquaginta grad',8 minor inter eas est latae proceritatis, quantae est turris Cathedralis E cesesiae Hispalensis,ac tam bene construet e videntur,ta ex politis lapidib. quae tignis, ut eis politiores fieri non possent, aut fabricari ubiq; loco'. Oetem politi lapides Sacelloνvbi idola collocantur, vaxhs imaginib. constat di temo tigna ola' ibi posita cernuntur, variis picturis ex liniamentis decorata Nelaborata consistunt, divari is monstris,figuris, et ornamentis picta. Oes supradicis
turres sunt sepulturae domi u istius prouinciae. Et capellae in eisdem constructaeqlibet suo
36쪽
FERDIN AND CORTE8 II libet suo idolo est dicata, cui plus deuotionis attribuebant. I hac ampla Meschit sunt tres latissimae aulae, in quibus sunt plurima idola mira magnitudinis altitudinis, variis figuris N artibus siculpta, tam in lapidibus quam in tecto Et dictis aulis insunt alia parua sacella angustis portis constructa, sacella similiter nullam continet
coeli claritatem, ea sacella non ingrediuntur nisi religiosi,cv illi non omnes,&in illis sunt imagines o statua idolarum, quamuis etiam extra, ut superius dixi, reponan tur. Uigniores dictorum idolorum statuas es eorum, qbus plus fidei adhibebanr, si is sedibus deturbaui, deiecit per gradus Sacellaque ubi constiterant mundare NIustrare commisi, ea enim omnia Languine lacrificatorum mortalium aspersa Cernebantur. Ibi gloriosiae protectricis Mari: reliquorum stanctorum imagines collocavi. Quae omnia Muteeaumad incolae moleste tulerunt, primo mihi significarunt, quod talia committere non deberem, quoniam si res diuulgaretur per reliquas communitates, loca, eos mihi facillime rebelles reddere possem, quia illis arbitrabantur omnia bona temporalia a dictis idolis sibi exhiberii concedi, , si incolae paterentur, quod sibi tales contumeliae inferrentur, succenserent, neculterius quicquaillis exhiberent, di fructus terrae exiccarentur, quare homines fame perire cogerentur. Eo quotidianis adbibitis interptibus admonui, quod maxime decipiebantur, spem in illis idolis collocaxe, quos propriis manibus ex immunditiis conflauerant, eos stire oportere unum esse deum omnium uniuersalem dominum, qui creaverat coelum terram, omnia alia tam visibilia.quam inuisibilia, qui pariformiter illos creaverat, Scio alios omnes, deum lesse me principio, immortalem, quod illi soli credere, eundemisitum adorare, nec aliam creaturam, aut rem aliam praeter
solum deum deberent. reliquat alia explanavi, qus tali in re exponere scivi, ut illosa sua idololatria abducere possem, S ad cognitionem veri summi 8 omnipotentis dei inducere. Omnes N potissimum Muteezuma, responderunt, quod illi iam mihi
exposiverant, se non eue oriundos ex hac regione, , longa ante tempa maiores suos
ad has prouincias aduetasse, fieri potuisse, ut illi sint aliqerrore ducti in his rebus icolebant, cum iam tu patriam suam exis ent caeterum ego qui nouissime Venera, melius recordari possem quae ipsi colere locredere deberent, Millis ea impartiri deberem ac eos docere, ipsim se paratos offerebant ad ea, quae ipsis tanquam meliora
proponerem. Et dictus Mute ezuma Sciath plures ex primatibus assuere, dum idolae facelli deiicerem,aedum illa mundarentur, di nouas imagines imponerem, Somnes hilari fronte ut coniicere potui illis inferiose mandaui, ne imposterum idolis paeros acrificarent, ut prius soliti erant, quia hoc Deo pl. Max. admodum displiceret, et Uestra Maiestas suis sacris legibus prohiberet et pr.eciperet, quod quicunq; interficit, interficiatur uico abeasacrificandi coniiuetudine abstipuerunt, et eo tot ipe quo moratus sim in ea ciuitate nusquo visum est, pueros aliquos interfici aut idolis immolari magines quibus isti fidem adhibent, sunt maioris proceritatis statu cuiuslibet maximi hominis. Conficiuntur ex omnibus seminibus et leguminibus, qido orum ipsi in usu habet tritis et mixtis insimul, illa linteremptorum pro lacristich cordium '' ς ' sanguine incorporant, quae pectore adhuc viventium extrahut, et illo ex corde estu sio sanguine farinam humectant in tanta quantitate , quae susticere possit ad perliciendas magnas illas statuas, et eisdem perfectis et in sacellis collocatis plurima mortalium corda offerunt, et similiter eisdem sacrificantet eorum faciem sanguine inde effuso illiniunt. Et pro qualibet necessitate homini incumbenti habent propria idola, more priscorum gentilia, qui sua olim venerabantur idola. Ita ut pro captando fauore in bello idolum habent, pressiuarum segetum cultura aliud, et deinde pro re qualibet quam quaerunt, au exoptant bonos sortiri successus, praecipuum idolum habet, quod venerentur . Hac celebri in ciuitate sunt multae magna et optimae domus, et propterea sunt tot egregiae domus, quia omnes primarr domini illarum prouinciarum , et vasalli domini UT LEBUN A in ea suas habent
37쪽
NARRATIO SECUNDA 'l' 's, resident in ea quadam anni parte. Sunt vlterius primi incolae iustatis ditissimi, qui similiter egregh pollutur domibus vltra speciosas habitationes domus, egregios hortulos habent vari js floribus tam in superioribus quam in inferioribus habitationibus. Per viam ex quatuor stratis, quibus ciuitatem ingredsuntur, Protenduntur Remini quae ductus, quorum amplitudo est ad passias duos, altitudo vero ad hominis statum, et uno ex illis inuehitur dulcis aqua saporis optimi ad crasittudinem humani corporis, quae progreditur in medium ciuitatis, ex qua bibunt, et reliquis in rebus necesiari js utuntur alter vero alveus vacuus est, et dum ab uno ex iis immunditias dehcere volunt in altu aqua ducunt, donec mundetur: et atran sit per pontes propter interualla quibus aqua salsa ingreditur, et egreditur, conducunt aquas praedicta dulces per cannales quosdam incravitudinem ni 'magni bouis, qui extenduntur quantum trabes dictorum pontium, et illa est omnibus incolis communis. Conducunt undiq; aquam venalem canois, quam hoc pacto e canalibus accipiunt, canoas pontibus subiiciunt, in quibus stant homines, et aqua canoas implent, et implentibus fatis faciunt, et similiter in omnibus ingressibus ciuitatis, et biexonerant canoas, qui locus est ad quem maior pars commeatuum, qui apportantur ingrediuntur ciuitatem, int paruae casiular, quibus residet custodes, qui pro re qualibet ingrediente, aut illata ciuitati, certum quae provere ali recipiunt, et nesci an domino Muteeetuma proueniat,aut praecipue ciuitati, quia hactenus non inuestigaui, credo tamen esse domini, quoniam in nundinis aliarum prouinciarum, illud vectigal visium est colligi in emolumentum dominorum prouinciarum . Sunt plurimi in omnibus publicis foris istius ciuitatis quotidie operarη, et magistri cuiuscunq; a ruflicti praestolantes, qui operas suas conducant. Huius ciuitatis mcola meliorem moduhabent, et sunt subtiliores circa victum, et alia domestica caeteris aliarum prouinciarum et ciuitatum, quia dominus Muteezuma semper in ea versabatur . Et omnes
prouinciarum domini illius vastalli conueniebant in eadem, propterea habebant me-ιiorem ordinem, et politiam in omnibus. Eine longior sim in rebus istius magnarii Mitatis recensendis, quia tam cito me non expedirem, ulterius non sequar nisi hoe
'num, in obsequh dc victu habent modum in Hispanη obseruatum S similiter in suis ordinationibus 8c constitutionibus. Et dato, o hae gentes sint barbarae,s tam segregatae a cognitione summi opilicis, Ma communione reliquarum nationum, mirabile est videre modum ab eis in omnibus obseruatum. Circa obsequia domestica Ipsius domini Muteezum a cures miras, quas ad magnanimitatem status habebat, est aliquid scribendum, ex ingenue polliceor Maiestati Vestrae, o unde incipiam ignoro, nec quomodo finem imponere valeam, ut eoν minimam portionem finire pomm. uia ut Maiestati Uestra alias retuli, quae barbari Domini qualis iste est potentia, aut opulentia maior hac esse potest, q. simulata cra auream argentea ex plumis et gemmis di omnibus generib ci sub coelo sunt in
dominio possidere posset,& simulacra aurea et argentea tam bene estsgiata, ut arti fex quilibet aptius aptare non posset. Ea vero quae sunt ex gemmis, humanum iudicium conticere non posset, quo instrumento tam perfecte conficiantur. Ea vero ex plumis talia erant, quod nec incera , nec in rebus sericis acu pictis mirabiliura fieri possent. Non valui cognoscere quantum dominium dicti Domini Muteezuma extendebaturaille enim undit a sua magna ciuitate mittit nuncios cum suis mandatis Dominia perleucas ducentas, quibus omnes parent, quamuis habuisset quasdam prouincias suis prouinc scircumdatas, quibus cum bella gerebat: , comprehendere valui, eius Dominium erat tam latum quantae sunt'uniuersae Hisipaniae, quia ad sexaginta leucas ultraPutunchan, qui est riuus Grilalue, nuncios suos misit ad ciuitatem nomine Cumatan,ut illi veniret praestatu obedientiam Maiest. .' distabat amasinatiuitate pducentas diviginti leucaa. Sedus ad centum di quinquaginta nostri Hispani
38쪽
WER DI N ANDI CORTES II spani a me visum ire iussi sunt omnes fere Domini istarum prouinciarum 8 m3 me circumuicini resident in illa ciuitate pro maiori parte anni ut superius et Ii Esut plurimum, dicti domini habent suos filios primogenitos adseruitia dicti Domini Muteezuma, et quilibet eorum dominorum suis in locis habent castra, et in eis milites suos, et suorum reddituum, et obsequiorum collectores et moderatores, quae eri
omnibus prouinchs sibi eueniunt, et computum habent de omnibus, quae quaelibet prouincia contribuere obligatur. Habent characteres et figuras quasdam in papiro quam faciunt. quas ipsi intelligunt. Et qua libet prouincia habebat separatum obsequium, et contributiones secundum qualitatem seruith ta quod ad manus dicti domini Muteezuma perueniebant Omnia genera rerum, quae indicti prouinchSCOm
periri poterant, et eum tam praesentes quam absentes metuebant, quo nullo mortalium dominos plus timeri crediderim. Habebat tam in ciuitate, quam extra, domos plurimas voluptatis gratia melius constructas quam dici possit, et quae vere erant digna in agno principe, et domi non abebat in ciuitate ad usum suum palatia tami Maet mirabilia, quod mihi impol sibile videtur magnitudinem, amplitudinem, et bonitatem illorum recensere. Idcirco me non intromittam ut aliquid de eis enarrem, sed tantum hoc unum, quod in Hispalans non sunt illis similia Habet aliud palatium sere non minus bonum, quam illud, in quo erat pulcherrimum viridarium quibusdam phospectaculis eidem insidentibus, et marmora, reliquat ornamenta erante iaspi
de optime elaborato Illi palatio inerant habitatibnes, quibus possent hospitari duo magni principes cum eorum obsequio, in hoc palatio erant deccm sta na, ubi habe
bantur omnia genera auium aquatilium istarum prouinciarum, quae sunt multa et 'aria, et omnium altilium, et ad usum volucrum quae mari aluntur, erant stagna salsiae a quae, et adisium fluminibus versantium erant aquae dulces, quas aquas quodam constituto tempore emittebant, ut stagna emundarent, et postea suis cannalibus ea replebant, et cuilibet speciei volucrum impartiebantur cibum , qui eis erat proprius, ita quod illis quae piscibus nutriuntur pisces dabant,et quae vermibus vermes, et 'Mayz,Mayz, et quae athsismoribus seminibus minora semina concedebant. Et certa refero maiestati vestrae, quod volucribus pisces edentibus ducentae et quLnquaginta librae quotidie exhibebantur ex illis, qui indicto falso lacu capiebantur, his alendis volucribus dabant operam trecenti viri nulli negocio ulterius incumbentes. Erant praeterea is ad auibus praestanda medicamina praepositi, cuilibet stagno prospectacula imminebant, deambulatoria egregia simptuosa, quo dictus Muteezum 'solatriqxatia secedere solebat. In huius palatii particula tenebat homies, pueros, Reminast a natiuitate candidos in facie, corpore,capillis, i rcilhs,og palpebris. Ha bebat aliam etiam domum amplissimam es munitissimam, in quaerat latum praeri stillum pauimento ex crustis marmoreis egregi is ornatum in modum latrunculariae tabulae, es clomus exant profundar, quasi ad statum hominis cum dimidio, di ad magnitudinem sex passuu in quadragulo, Min medio quarulibet ista habitationu, cernebatur volucris rapina vita qrens a linunculo sup ad aquila, it it compertutu in Hispalans, Splura genera cl nunqua in Hispani is ista sunt,&in ilibet genere magna copia, di in qualibet istatuerat lignu, ubi l rete, ecvni insidebat aues nocturno tempe, cum pluuiosum erat tempust, in altero vero poterant esse exeuntes ad solem, S aera, dum aliqua aegritudine laborant istis omnibus volucribus pro eorum cibo gallinas impartiebantur, et non aliud . In eodem palatio inferius quaedam auis magnae plenae sunt magnis caveis &grandibus ignis fabrefactae doconiunctae , in eis, ut plurimum, continebantur leones, tygrides, lupi, vulpes, calti Varrj. Et omnium horum animalium tam volantium quam quadrupediam erat maxima copia, quibus ad saturitatem gallinas apponebant, et ad horum animalium custodiam erant atri trecenti urri Erat ij ii alia domus, ubi plurimos viros et Reminas monstrosos, pumiliones,gibbosos, et adulterinos et alios maximae derormitatis
39쪽
NARRATIO SECUNDAmitatis viros habebat, et genus quodlibet monstri suas obtinebat separatas habita
tiones c praeerant eorum infirmitatibus electi hom1nes. Reliquas domus voluptatis causa construetas in dicta ciuitate praetermitto, cum plures sint, diuersimo erdae. Obsequnii ordo talis erat Illucesicente, quingenti aut sexcenti viri principale vdomum Riam petebant, qui sedebant dispaciabantur per aulas, es deambulatoria, ierant in domo, et ibi morabantur, non tamen ingrediebatur ad eius conspectum et eorum familiares. et illi, qui cum eis a ciati erant,occupabat duo aut tria palati simpluvia. et vicum maximum. et hi per diem continuum ibi moram trahebant, nec dis. cedebant nisi aduenientela te, et eodem momento, quo discumbebat dominus Maleezuma, ipsi quot discumbebant, et non minus lauta conuiuia eisdem apponebantur, quam eorum domino, et familiaribus suis portionem suam impartiebantur Pe nuarin cella et vinariae omnibus venientibus patebant, omnibusi esurientibus et sitientibias cibum potu mi impartiebantur. In asserendo eidem cibo talis obseruabatur consuetudo, trecenti aut plures adolescentes epulas innumeras afferunt, et tam in prandio quam coena, omnia genera rerum comestibilium tam ex carne quam piscibus, fructibus, et oleribus, quae ea in regione haberi poterant, et ob frigiditatem regionis cuilibet sicutellae et paropsidi accenssis prunis prunarium suberat, ne epuli frigiditate deteriores fierent, et epulas eas omnes in aula magna, ubi cibum capere solebat, ita simul collocabant, et pene omnis aula steris ornata et munda epulis implebatur ipse vero Muteezumapuo puluinocoreaceo insidebat egregie elaborato, tempore quo discumbebat, ab eo distantes quinq; aut sex senes discumbebant, quibus ex appositis sibi epulis porrigebat. Aderat unus familiarium, qui epulas apponebat et
amouebat et ab aths, qui extra erant, cibaria magis domino seruientia expetebat Latiabat manus ab initio, et in fine prandri aut coenae, et ea mappa qua semel manu Sixiccabat amplius non Viebatur. Similiter es paropssidibus aut scutellis, quibus semel fuerat fercula allata, nefas erat epulas imponi, nisi nouiter essent fabricate, di de prunari s similis obseruabatur modus. Quater quotidie vestiebatur, nunquam eadem utebatur veste, quicunt palatium ingrediebatur, nudis pedibus illum ingredi oportebat, α cum vocati coram eo se exhibebant, capite & oculis inclinatis ibant, di cor pore humillimo, eum alloquentes vultum non inspectabant, quod magnae venerationis reuerentiae signum erat Ad quod in causa fuisse cognoui, cur quidam illius prouinciae domini aliquos ex Hispanis increpabant, eo dum me alloquerentur,erp
exibat dictus Muteezum quod raro eueniebat omnes eum auociantes, 'uisibi obuiam fiebant, eidem vultum auertebant, nec pacto aliquo eum inspiciebant, i--es donec transiret, immotino aliquis tres subtile dc rectas gestans virgas, quod ideo fieriputaui, ut homines moneretur, eum adesse, quando vero lectica descendebat unam ex illis manu ipse gestabat, eam- donec ad constitutum locum puenisset, retinebat. Erat tot et ta variae ceremoniae
et modi, quos iste domin Muteezum i suo obse o seruari volebat, v multo maiore indigere ocio, qua psentia nactus sum, di tenaciori memoria, ut eas oes possem retinere Arbitror enim nullum ex Saladinis, aut dominis infidelibus, de quibus cognitionem habeamu8, tot ociales in eo obsequhs retinere ceremonias. Fui in hac celebri ciuitate, ut rebus, quas ad Celsitudinis vestrae seruitium P tinere cogitabam, Prouiderem, consuleremi, di ut prouinciam pacarem, adiceremi eidem Maiestati vestrae regiones, chabitata loca plurimis maximis ciuitatibus, villis docastris, et in uestigarem aurifodinas, intellieteremi prouinciarum secreta tam ipsius domini MuLeezum quam aliorum, qui sib1 contermini erant, et quibuscum cognitionem habe tunt xes tales, et tam admirabiles,qd pene incredibiles videri debeant, et haec erant bono animo suo,et incolarum a me facta, non aliter qua si ab initio Celsitudine Vcst km regem veru et propriu dominu cognouissentiet non minorianio a me re ali Cel-
40쪽
FERDINANDI CORTES II li Celsitudinis vestrae nomine imperata exequebantur. Et in quibusdam non minus Celsitudinis vestrae seruitio utilibus fui ibi orae peditus ab octaua mensis Nouemb. Anni M. U.XIX. vs dingressum mensis an instantis anni M. O .XX. quo industa celebri ciuitate quiete 8 tranquille agebam, ispanos mulios fueram partitus varias plures regiones pacando,&colonias erigedo in istis prouinciis, maximo de Inebar desiderio, expectabam i nauem cum responso elationis, qua ab istis regionibus ab initio Maiestati vestrie transmiseram ut eisdem impartire ad Maiestatem Vestram, que in oraesentiarum transmitto Nomnia illa aureati emblemata, qu hic habueram pro Celsitudine vestra. Ad me profecti sunt non nulli incolae prouinci stius domini Mute eetum a VaA ciuiu, sauheX ei qui erant contermini maris littori, significates prope montes Sancti Mar Hi sui Vin littore ante portum, seu stationem Sancti Iohanis, aduentasse decemesis, ita Nocto naues, es qui forent, dicebant ignorare, ae is visis ilico mihi nunciatum pro muri perarant. Et posit hos venit alius instulae Fernandine incola,&attulit mihi literas ab uno Hispano quem in ipsis maris littore collocaram, ut si forte naues alique illuc aduentarent, eisdem cognitionem mei dare curaret, et 1lsius ciuitatis quae prope portum a me habitanda fuerat suscepta,ne illis vagari contingeret ignorantibus qbus in locis consisterem) qualiter quodam die unica nauis ante portum sancti Iohannis vis aerat, et quantum eius visas extendi poterat, diligenter per maris littora prosipe Xerat, nullam aliam in conspecti viderat, et eam navim esse cogitabat, quam Maiestati vestrae transmiseram, cum temnus eius reditus appropinquasset,et ut certior fieret ibi prestolabatur, donec dieta nauis applicaret,vel portum lingrederetur, ut ab ea informationem capere posset, et ilico ad me aduolaret omnia nunciatum. His literis visis, duos ex Hispanis expedivi, ut unus iret una via, alter vero alia, ne eueniret, clyilli qui forte mitterentur a dicta naui obur illis non fierent, quibus inluxi nullib1 moram craherent, donec addictum portum puenirent, et cognoscerent quot naue Sad Uenerant, et ex qua patriae sient, et quid importaretur nauibus,&reuerterentur mihi nunciatum Alium etiam delimavi ad ciuitatem verae Crucis declaratum ea, q4udieram de s dictis nauibus, et iubebam, ipi quoq; muestigarent et inuenta referrent, et alium pfecto illi, quem cum cetum et quinquaginta peditib ut Maiestati vestra superius declaraui ire iusseram ad fundandam coloniam inprouincia et portu acucalco, cui per meas literas mandaui, ubicunt locorum nuncius eum offenderet, ibi consisteret, nec sterius progrederetur, donec aliud haberet a me in mandatis, allatum enim mihi fuisse dicebam, naues quasdam portui applicuisse, qui ut deinde apparuis iam eorum aduentum cognouerar pripus quarti sibi iterae mea redderentur. Et post eorum discessum quindecim continui deflaxerunt dies, quod nihil penitus auditum est, nec responsum ab eorum aliquo, ex quo non parum accepi admirationis. Quibus transactis venere ali findi, vasalli quoq; dicti onam Muteea unas qui mihi indicarunt dictas naues in ipso portu ancoras iecisse, , , homines ex nauibus descenderant, Z eorum numerum secum afferebant, erant Octuaginta equites,&χ- ingenti pedites, x decem aut duodecim tormenta. Et baec omnia picta videbatur in quadam patria papiro,ut ea ostenderent dicto domino Mute eetum a. Et nunciarunt, riispanus ille quem littori praeposueram, diiunci salii quos ego miseram, e rant apud homines qui e nauibus descenderant, commiserantus dictis indis. ut exponerent mihi, cli eorum praefectus illos reuerti non permittebat. Hoc intellecto, constitui mittere presbyterum, quem mecum adduxeram, cum meis literis, literis iudicum, o regentium ciuitatis vera Crucis, qui mecum erant in praefata ciuitate,' itera dirigebantur praefecto, de viris, qui applicuerant illi portui, nota eis facie do pluribus omnia, quae mihi in his partibus euenerant,d cpplurimas ciuitate1 , villas, et castra subegeram, acquisieram cpet eas pacifice subditas retinebam restali Celsitudinis vestrae seruitio, et captum detinebam primarium Dominum harunt prouinciarum,