장음표시 사용
61쪽
NARRATIO SACUNDAmis moentis ex politis lapidibus, et calce sabrefactis ad altitudinem quatuor lio assatus extra ciuitatem. Intus aute moenia fere solum arquat, et ubiq; mann supereminet murus a tus ad dimidium hominis statum circumquam, quo eisdem preliantes se tuerivaleat. Habet quatuor ingressus tam latos quantum ques commode ingredi potest, et quilibetingi euus habet tres, aut quatuor reflexus in ipsis moeni js, ubi pars muri aliam ingreditur, est semper in mani j quantitas lapidum maxima quibus incertamine tantur Ciuitas autem continet ad uinu aut sex milia domorum, et sunt in pagis sibi subiectis totidem,et ultra, est maximi ambitus, quia in ea hahentur multi hortuli, et fructus, arss. Postquam, dies tres in ea ciuitate nos quieti dedimus, profecti fuimus ad aliam ciuitate nomine ΙΣΣuacan, quae abest per leucas quatuor a dicta ciuitate uacachula. Audieram enim plures ex hostibus e Culua in ea in praesidio contineri, et incolae ciuitatis,et aliorum circunuicinorum Iocorum eis subditorum maxime fauebant illi e Culua, quia Dominus illius erat oriundus e Culua, et affinis Domino MuteeΣuma Proficiscebantur mecum tot ex Incolis illaxum prouinciaR Maiestatis Uestra vasallis, si fere operiebat campos, quos prospicere poteramus, et in rei veritate confluxerant vltra centum, et viginti milia homi num. Et deuenimus ad iam dictam ciuitatem IzΣuacan hora fere decima: quae erat vacua mulieribus, et pueris, et consederant in ea quincn aut sex milia militum opti. me ornatorum, et dum Hispani aliquatutu processissent, ciuitatem tueri incoepere, tamen cito eam deseruere. Et quia locus ille, per quem fuimus ducti ut eam ingrederemur, erat mediocris,et facilis, eos per uniuersiam ciuitatem fuimus insecuti, et eos ex moenrj se dehcere coegim'in fluuiu, jab alio latere tota dicta ciuitate circu- dat, cuius fluum pon esse confregerat Z deiecerat, Maliquantulu morae traximus1n eo traseudo C eos fleuca cu dimidia, et vltra insecuti fuim', et ex eis in fuga salute non compstra sit, Daucos supiisse arbitror In ciuitate reuersus missi duos ex incolis dictae ciuitati b c uos captiuos detinebam, ut primate ciuitatis alloquerentur,naeorum Dominus hostes e Culua fuerat secutus, qui ibi in praesidio collocati fuerar ut illis quo h ciuitatem reuerterentur, suaderent, et ego Vestrae Maiestatis nomie illis pollicebar,q, si in posterum fideles Maiestatis Vestrae vasalli essent futuri a me optime haberentur, et post eorum discessuri ad tres dies assuere aliqui ex primatibus dictae ciuitati veniam petentes commitarum, excusentes se aliter facere non potuisse, quoniam domini sui mandata fuerant executi, pollicebaturi in postcuam alle discesserat et eos desset uerat, posthac Maiestati Vestri optime et fideliter insertaire velle. Ego eis fidem meam sum pollicitus, et commissi, ut tuto domum reuerterentur, aciducerenti uxores mas et filios qui erant in atris locis et pagis eiusdem factionis, iushq ut alios Cuoi Incolas illius prouinciae alloquerentur, ut ad me proficiscerentur, quisparserem commissis per eos, nec expectarent, donec aggrederer
eos, quia maximum indicamnum essenippessuri, quod ego moleste ferrem. Et ita euenit, quoniam post duo die reuersii fiunt Incolis ad dictam ciuitatem Izzuacan,
et omnes circum Ticinae colon a venere oblatum seruitium suum Vestra Maiest
fel in vasellos .Et prouincia illa remansit maximo iunctascedere Incolis de uacachula. Fuit dissensso cui pertineret dominium illius prouinciae in absentia domini illius, qui discesserat et luerat ad Messico, et quanquam aliquae intercesserant Itercationes, et factiones inter filium quendam purium dicti domini naturalis illius
prouinciae, qui fuerat interfeci us a domino Muteezuma, et imposiverant eum, qui modo dominabatur, et collocauerat ei in matrimonium neptem suam, et nepotem dicti naturalis domini filium cuiusdam filiae legitimae, quae erat iuncta matrimonio domino ciuitatis uacachula, et procreaverat illum filium nepotem domini natu valis de ΣΣuacan . Tandem inter eos conuentum est, ut ille filius domini a AC NUM UL haereditate potiretur, qui descendebat a legittima linea veri domini illius domini j et quamuis ille alius esset lilius , cum esset spurius non debebat lac
62쪽
FERDINANDI CORTES IIbat succedere in Dominio. Et in me presentia obedientia praestarunt di 'o puero,
qui aestatis annorum dece erat. Et quoniam non erat aetatis adultae, ut regnare posset constitueriat, q, ille eius patru'spurius, ath tres primates, unus excivitate Guaachula, dc duo ex Izzuacan ement gubernatores prouinciae,puer uini in sua haberent potestate, donec effetaetatis ad regendum aptae ista ciuitas Izzuacan habet ad milia
Ie 8 quingentas habitationes, 8 est egregie constructa in vicis suis. Habebat centum domos ad Meschitas,8 oratoria munitissimas cuiuis turrib', quae Omnes combustae fuere, est autem sita in planicie ad radicem unius collis mediocris, ubi est munitum fortistiu ab una parte, a parte vero alia planiciem versus circundatur profundo fluuio, qui plerlabitur moenhse fluuius anfractu circumdatur, qui maxim sestprofunditatis, Manfractu insidet paruus murus ad dimidi j hois statu altitudine, in quo erant multi congesti lapides. Habet vallem rotundam uberrimam fructib',8c bombice, nam insuperioribus montibus non nascitur ob ingentia frigora, ibi autem est callidior tellus, Rea ex causa procedit, quia montibus circumdatur,& omnis hec vallis irrigatur plurimis rivulis bene compositis iaratis, hac in ciuitate mora traxi, dum suae restituerentur pristinae habitationi illuc accesserunt, ut offerrent se in vasallos M. V. dominus unius ciuitatis, quae vocatur Guagucingo, ex dominus alterius ciuitatis, di sunt per decem leucas ab ista ciuitate Iazuacan,& sunt conterminae prouinciae Messico Uenerunt etiam ab octo colonha illius prouinciae Caastoaca. qest una est prouinci js de quibus in antecedentibus capitulis memini, quam Hispani viderant, quos ad colligendum aurum ad prouinciam Cucula, in quae illa de Tamacula, quae est sibi contigua, dixi esse maximas colonias e bene constructas, oce melioribus politis lapidibus, quam in aliqua stadi partium viderimus hactenus, quae prouincia Castaoceaca abest quadraginta leucis e ciuitate IΣΣuacan . Incolae dictarum coloniarum obtulerunt se silmiliter in vasallos vestrae Celsitudinis, ei assiem auere quatuor quom eme colonias in dicta prouincia quae breui ventura essent, eclam e petierunt, ut illis iudulgerem, quod prius non venerant, quia prius non acis fuerant venire timore illorum e Culua, quia illi nunquam cepissent axma contra me, nec aliquorum HispanoMneci interfuissent, imo post praestitam obedientiam animo semper fuissent boni oclideles Celsitudiuis Vestrae vasalli, tamen non ausi fuissent demonstrare metu eorum e ulu ut prius dixerant Adeo si Sacrae Cae serear, 8 Catholicae Maiestati Vestrae promitto, si Deo optimo Maximo placuerit,eYCelsitudinis Vestrie fato, breui acquiremus ea quae amisimus, aut parte eorum, quia indies veniunt plurimae prouinciae, o ciuitates oblatum se seruitioVestrae Celsitudiuis, quae prius subhciebantur Dominio Omini Muteezuma. Et iid faciunt, benigne a me recipitiantur,&.habentur,oc qui renuunt, in dies destruuntur. Ab eis, qui in ciuitate Guacachula capti fuerant, o praecipue ab eo, quem vulneribus affectum me cepisse memoraui, res ciuitatisTemixtit an sigillatim cognoui, nempe post Domini Muteezuma obitum fratrem eius ominio potitum Dominuciuitatis et tapalapa vocaturi uetrauacita, de quo iam memini, qui ideo siccessit, quia in pontibus apud ciuitatem Temixtitan desiderat fuerat filius primogenitus dicti Domini MuteeΣuma:duo vero ath, qui vivebant, erant dCminri incapaces, alterum enim fatuum, alterum paralyticum asserebant: propterea fertur fratrem suum Dominio potitum, es etiam quia nobis bellum intulerat,echabebatur vir strennuus, martialis, pariter, c sapiens, o audiui ci ipsi muniebant tam magnam ciuitatem, quam alia loca Dominh sui, 8 noua multis in locis moenia construebant, ecfossas, cpraeparabant multa genera armorum 8c praesertim longas lanceas, quas picas appellamus, contra equos, e quibus aliquas vidimus, quae in ista prouincia Te Peaca repertae sunt aliquae , quibus nobiscum pupnabant in illis magnis habitatio
nibus , in quibus hospitabantur in G, AC ACM, L A simili
63쪽
NARRATI SECUNDA ter inuenimus quasdam ex eis in dictis hospitrii. Et alia plurima cognoui, quae ne
taedio sim Celsitudini Vestrae prariermitto. Mitto ad usulam Hispanam naues quatuor, ut illico acceptis militibus, equis in nostrum subsidium reuertantur, realias quatuor,ut indicta Insula emat equos, arma, balistas, ev puluere ad tormenta, quia istis in partibus magis indigemus, pedites enim lata multitudine premet parmis breuibus parum prosunt, habenturi in his partibus tot munitae, amplae,c egregiae ciuitates, re fortilitia. Scribo praeterea Licentiato Rodorico defigueroa, κofficialibus Vestrae Celsitudinis, qui resident in dicta Hispana insula, ut huic negotio omnem fauorem, possibilem operam exhibeant, cum illud conducat sexuuio Vestrae Celsitudinis 3c conseruationi eorum quae acquisiuimus, et tuteta nostroru corpo3t a postqua venerit dictum subsidium, aio iesidet velle reuerti ab illam magnam ciuitatem Temixtitan, et diuino confido auxilio, O illam breui in meam redigam potestatem, quemadmodum prius habebam,et amissa recuperabimus. Interim operam,ut fabricentur duodecim bergantini,et aliae Imphratae naues ad lacum
transeundum,etmodo sumus in labore clauorum,tabularum, et reliquom lignor quae omnia terra apportari curabimus, ut cito coniungi possint, ad quos in promptu sunt Vela, pix, stuppa, remi, et omnia necessaria. Et certiorem Maiestate Uestrae
reddo, o Ricao hunc fine fuero consecutus, non arbitror posse quiescere, et cetasare, ut perquiram omnes mihi possibiles vias, postpositis periculis omnibus, et expensita, quae fieri possunt. in duobus diebus reddita mihi sunt iterae alocumtenente meo in ciuitate Verae Crucis, ex quibus percepi navim paruam ad portum applicuisse cum triginta hominibus connumeratis nautis, et militibus, quae aduentasse dicebatur ad perquirendum eos quos Franciscus de Garai ad has prouincias destinauerat, de qui bus alias Celsitudini Uestrae retuli, et maximam commeatuum se pasib egestatem asserebant, et talem, q, nisi ibi auxilium sibi allatum fuisset, ad unum omnes fame,ee siti perhssent,et ab eis cognoui illos peruenisse ad portum Panuco, et cum per dies quadraginta in eo moram traxissent, aliquem in eo fluuio,et prouincia non vidisse. Propterea arbitrabatur ex his, quae successere,prouinciam illam inhabitata permarisisse. Et parisormiter eis narraueranthdem, ca immediate duae naues dicti Francisci de arat eos subsequi debebant,cum militibus,et equis et credebant eos iam ad inferiora littora penetrasse idcirco mihi visum est conducere Celsitudinis V. semitio, qd illae naues,et in ea existentes non amitterentur, eo prius monito de gestiset actis in prouincia, quia incolae illius plus damni inferre possent. Iussi dictam nauem alias ire quaesitum, illast certiores redderet de his, quae successerant,et venirent ad portum dictae ciuitatis erae Crucis, ubi praefectus, quem primo dictus Franciscus de Garai destinauerat, eos praestolabatur.UeOOpt. Max. placeat, ut eos ante-
qua in littus destendant inueniant qaecu incolae prouinciae iam ad hoc animaduertant, Hispani vero non timeo ne maxima siubeant calamitate,& hoc esset contra seruitium omipotentis dei,&M. celsitudinis, d esset plus dictos canu audacia augere ut reliquos aggrediantur,q imposte essent illuc profecturi. In proximo supiori capitulo exposui me pcepisse post morte domini Muteezuma constitutu in dominu fratrem suu note Corelacuacita, qgenera varia armo8 congerebat,ac magna ciuitate, nil Tem
et oes lacui adhaerentes muniebat:nuc a paucis diebus ad me delatu est, Core lacua e V :ecinnuncios suos misisse ad oes prouicias, cxciuitates sibi subieci as, nunciatu suis va parat.
fallis, eum eis Oia tributa 8c obseqa, cisiibi pstare tenentur,ex gra remittere & nileidem dent, aut soluat, dumodo modis ossius, O possent contra Christicolas bella gereret, donec eos aut interlicerent, aut a prouincia expelleret, similiter bella inferrent Oibus ista' prouincia' Incolis, .nobis amicitia aut foedere iuncti essent. Confido tamenis Deo opt. Max. nil ad eoν vota successurum, versor tamen maxima in necessitate, ut opem feram Indis amicis nostris indies enim confluunt e multis se ciuitatibus
64쪽
PERDINANDI CORTES II cIultatibus colonns ad auxilia exposcenda contra Incolas e Culua, suos evnostros hostes quiallis quantum facere possunt,bella inserunt, quia nobis amicitia, di foedere iuncti sunt. Ego autem locis omnibusvi animo concipio, opem ferre non possum, tamen ut dixi, Deo. Opi Max. nostris exiguis viribus supplere placebit,&propediem mittere auxilium & suum,4 quod ex insula Hispana accersitum destinaui, a Per ea, quae vidi,et comprehendcre valui circa similitudine, quam omnes istae prouinciae habent cum Hispaniis, tam in foecunditate, quam in magnitudine, S fri-poribus, quae in illis habentur di multis aths rebus quibus illi aequiparantur, mihi visum est conuenientius nomen eisdem imponi non posse, nisi appellentur Noua oceani maris Hispania, quod nomen Sacrae 8 Catholicae Maiestatis estre note
eisdem impositum est. Supplico, Celsitudo Vestra dicto nomini assentire dignetur,
Seripsi Maiestati Vestrae quamuis inculte omnium, quae in his partibus accessere veritatem, di ea, quae a testatem Vestram plus scire oportet,8 aths meis annexam mitto supplicationem, ut illa huc destinet virum cui maxime per Maiestatem Vestram sit fides adhibenda, qui de omnibus insormationem capiat. Altissime ac Potentissime Princeps, Deus Optimus Maximus vitam,& Regalem personam, di Potentissimum statum Vestra Catholicae Maiestatis conseruet, augeat per Ionga tempora, cum augmento Maiorum Regnorum. Dominiorum, ut Regale cor suum desiderat. Ex securitare finium Nouat Hispaniae maris oceani, tricesima Octobris illesimo Quingentesimo Vigesimo
Secundae Ferdinandi Cortesh Narrationis finis.
65쪽
CORTE SI S A C. CAES. ET CATH A. IN NOVA
maris Oceani Hispania generalis praefere praeclara narratio An qua celebris ciuitatis Temixtitan expugnatis,aliarumi prouinciarum quae defecerant, recuperatis continetur An quarum expugnatione, recuperationem praesectus, una cum Hispanis, victorias aeterna'memoria dignas consequutus est. Praeterea in ea mare det Sur Cortesium detexisse recensetur, quod nos Australe Indicum pelagus putamus, ecalias innumeras prouincias aurifodinis, unionibus, Varrisit gemmarum generibus refertas.Et postremo illis innotuine in eis quot aromata contineri Per Uo rem Petrum Sauorgnanum Foroiuliensem Reuerendi in Christo patris domini Iohannis de Reuelles Episcopi Viennensis Secretarium, ex Hispano idiomate in Lati
66쪽
crosanctae Romanae, ac uniuersalis Ecclesiae Pont. Max. Uoctor Petrus Sauorgnanus deditissimus seruus, post beatorum pedum humillima oscula felicitates
et Tm , T A in rebus humanis compertum esse cernimus Beatissi ac Sanctiss. pa Ial in ter, ut praesentia quodammodo sordere videantur, prisca vero tantum, et mm vetustiora in coelum, si laudibus feratur: Hinc Liberi patris, hinc Herib d leulis. hinc Salomonis, hinc antiquorum praecipue Aegypti regum cele
brantur gesta, admirationi sunt expeditiones, maxime lain longinquae . Hinc Alexander ille Macedo Magni sortitus est nomen, quoniam sine viribus magnis, laboribus magnis,& animo magno talia perfici nequierint. Caeterum si temporum nostrorum equi iudices esse velimus, inueniemus nostrae aetatis gesta non inferiora, sed longe etia admirabiliora esse. Quod vel unus nobis ostendit Ferdinandus Cortesiiusds siquidem non maximis,ut prisci illi, copris, non clan ingenti. Sed nauibus ac militibus perpaucis ea permensus est aequora, ad longinquas prosectus est oras,8 tam celebrem munitam dolocinatura, ac defensoribus ciuitatem expugnauit, ut non solum admirationi, sed etiam miraculo esse possit 8c debeat. Quanta vero industria, qua animi magnitudine, quo demum labore,ac periculo tam ingentia peregerit facta, ope nescium haud est recensere, quum id manifesto ex his narrationibus constet. Quapropter Ferdinandus Cortes ius aeterna non minus, quam prisci illi dignus est memoria,meritot inter magni nominis viros connumerandus. Sedinc Serenissi Carolus V. Rom. Electus Imperato semper Augustus, Zc Hispanias, Sc. Rex inuictus merito hanc ob rem maximus habetur, ς, eius auspichs di imperadris alter repertus sit orbis, subacche tot gentes, deuicti rebellantes, am potens, tam munita,ec celebris tot prouinciarum 8 nationum dominatrix ciuitas Temixtitata vi expugnata, solol aequata, o tot populi a daemoniorum cultu, ac nephando sacrificando mortalium ritu prohibiti fuerint, et aeterni redemptoris domini nostri Iesu Clipi nome in ignotis antea regionib. celebrari,pdicari, annunciarii contigerit. Equidem quum tanti imperatoris inuictum nomen per uniuersum iam distusum esset orbem, potentiaque adeo longe ac late se extendisset, ut iam in hoc nostro continenti minime contineri posset, necesse fuit alias antea ignotas indagare terras, quo tanti Imperatoris honor,potentiat latius claresceret. Nec Deus Opt. Max. cceptis tam mirandis defuit, sed nouas oc omib saeculis hactenus ignotas patefecit oras. Vt quemadmodum ante ingens illius in oes fines cognitas se extendisset gloriat ita etiam, ultimum occidentem ad populos Eoos, ter ultimu orientis solis pagraret terminum. Quod equidemscipuum indicium est, serenitatem suam deo immortali cordi esse, sine cuius auspicris S gratia res tam admirandae vix cogitari, ne dum peragi potuissent. Vnde certissima sipes est eum a deo Imperatorem esse electum, ut eo duce mortalibus hac deprauata ac lutea aetate, mudo caelestes vires suas ostendat. Addidit etiam Deus Opt. Max.labenti Christianae Reip. religionil Beat. V. tutum psidium 8cleuamen, ut unanimes immanissim Turcha'Tyrannum ovium vobis commissa8 ceruicibus saeuissime imminetem, ac reliquos verae Christianae fidei hostes feliciter deuicatis, prosternatis Ec pacem, ac aurea illa secula a Vobis geminis Christiano luminibus diu expectat aliquando miseris mortalibus impartiamini. Quod dem non tam iucundum, quam admodum esset necessarium, Vt a tot caedibus bellis 8cie rumnis mundus cessare, di in sacrosancta pace quiescere posset. Deus omnipotens Christianae Reip. Beat. . diu incolumem seruet. Ex NOI-berga die ultima Marth. M. D. XXIIII.
67쪽
Durior staphrasis, fateor, stilus undit non est Narranti similis aspera multa ciens. Sed uuisnam Domini monitis obsistere posset,
mandantis verbo reddere verba suo, At mihi si faueat numen, si vita manebit, Qmnia erunt studio condecoranda nou , Interea excipias angusto haec tempore scripta, Si non facunda. at fortia pestileRes.
Erdinandus Corressus natione Hispanus,sacratiri ac potentiss.Caroli V.electi mamp. 8c HispaniaMSciregis, innoua maris Oceani Hispania psectus, illatas sibi ab incolis Ἀ-
mixtita,&aliarum prouinciarum,ut magnanimi viri mos est,
iniurias ulcisci desiderans, a Finium Securitate quadraginta comitantibus equitib',8c quingentis ac quinquaginta peditibus,noueml campestribus tormentis unanimi Bmniu, aut mori, aut victoria potiri consensu decimaquinta Decembris dissicessu ciuitate Tectico verse,post ardua,& difficilia maximo labore superata montium iuga, in hostilis patriae planicie descendit Oburinunt hostes, quos fundit,multost nec data Telaico ciuitate egregia dc eleganti potitur, di illius incole, una cum domino, eo rum bonis ad ciuitatem Temixtitan confugiunt.Ciuitatem Ialapat an capit, diripit, comburiti. Incolae ciuitatis Olumba, 8c aliarum quatuor ciuitatum Sacra C careae Maiestati deditionem faciut, ct Cortesti madata capessunt Potitur di Condisaluus e Sandouala Corte uomitas prouincia Calco. Fratrem Domini ciuitatis Tectico, qui baptisma Christi susceperat, di don Ferdinandus nominabatur, unanimi incolarum consensu ciuitati,d uniuersae prouinciae Aculuacan piscit. Applieait ciuitati Verae Crucis interim nauis aliquibus equitibus 8c peditibus in subsidia
Cortesio, quo' aduet plurimum laetatur exercitus Condisaluo e Sandoua negotium dat ad bergantinos a prouincia Tascalleces ad ciuitate etaico conducendos, quos miro ingenio, ordine, oc celeritate adducendos curauit. Narratur a Cortesio modus, Hispani da ab Indis fuerint intecte 'het idolis in victimas dau. Comitantib Hispanis et tri inta milibus Indopplures colonias, urbes lacu proximas diripite comburit . Et ad ciuitatem Temixtitan peruenit, colloquium cum hostibus habet, an deditionem facere velint, tentat. Quilaus deditionem facere nolentibus, Tesaico reuertitur. Condissuum e Sandoual ad prouinciam Calco mittit contra hostes e uiua, eo castris potitur di colonias vi capit oc igne consumit,plustrae Iacus littora Corteseusac ciuitates di colonias iuxta illum sitas, quibus ad cingenda Obsidione celebrem ciuitatem praesidia locari possint, ex quibus aliquas comburit. Ab Hispanis in Ghinanta morantibus literas recipit Cortesius, &ndactum sit intelligit Perfectis bergantinis, incolas e Tascaltecal, Guaxacingo, 8c Chumiteca in armis esse iubet, ut ciuitas Temixtitan terra lacui obsidione prematur Tres creat praefectos, qui tribus praesint castris seu stationibus. Magnanimus autem Cortesus bergantinos ascendit, partitus tamen prius indos Hispanis amicos in tres illas stationes Quibus constitutis Cortesius bergatinos ascendit,innumeram hostia canoarta multitudinem fugat, di aquis mergit, plurima interceduntinter Hispanos,&Indos
certamina, omnes circumuicinas ciuitates, di colonias, aut capit, aut comburit, Nmaiorem ciuitatis portionem occupat,montes, di loca ubi aqua versari solebat. ut pedites oc equites tuto ire,& redire possint, opplet, di semper victoria potiuntur Hispania Una tamen luce fato nescitur quo malieniore.non oppleros victoria elati Hi
68쪽
spani pontes transigere, quo errore Hispani plures desiderati, plurimi vulnerat Saliqui in captiuitatem ducti sunt,& ab Indis drjs suis sacrificati invicto tamen a Dimo Cortesius ea profligatione non consternatus acrius ob si1dioni instat,& Andream de Tapia destinat ad debellandam prouinciam Marinalco Chichii vie catecte ducis incolarum Tascalte cal egregium narrat facinus Otumiensium precib vict' ad debellandam prouinciam Malalcingo Condis aluum e Sandoua maiorem execurorem ire iubet, qui felicissime pugnans victoria potitur, di domini illius una cum prouincia Marinalco, Guyscon sacrae Caesareae &Cath. Maiestatis subdunt. Et hostes eruptione facta stationes Petri de Aluarado nocte adire diuntur, 8 strenue repelluntur, pluries colloquium habet cum incolis ciuitatis Cortesius. nunquam modus concordiae inueniri potuit.Tandem ferro, igness res agitur Ultra centum milia hostium ceduntur, antequam ciuitate potiatur Gortesius,& capto Domino cinitatis una cum aliquibus e primatibus, ciuitate pro maiori parte solo aequata potitur predam ingentem diuiduntHispani, quaedam ex plumis, mira arte, ingenio contexta non partiuntur, sed Sacre Cesareae,& Cat. Maiestati donantur Quorum aliqua uniuersi fere Germaniae principes, apud SerenifLFerdinandumHis aniaruprin. S Archiducem Austriae ac Sacri Romani Imperni Iocumtenentem Generalem, virtutum omnium, cingenuitatis uberrimum fontem, non stine admiratione conspexere. apta ciuitate plures prouinciae obedientiam prati ant, Mad reliquas rebelles subigcndas, partim aurifodinis,&gemmis, partim aromatibus affluentihus potitur. Tres in illis regionibus nouas Hispanorum loca colonias. Mare et Sur quod Australe Indicum pelagus putamus duobus in locis detegunt, ad 'Itexiora perscrutanda naues duas quas Hisipani carauellas vocant θ bergantinos duos, conficiendos curat Cortesius. Videbis praeterea plura lector optime, quae te mirifice delectabunt. Et demum quanta is ana sit virtus intueberis.
Iohannis Alexandri Brassicani Leg. Doctoris, Poetae
ac orat. a Caesa Laureati, Epigramma. . lIussit Anaxagoras permultos quaerere mundos Pellei quondam martia corda regis. . . Vere equidem, quoniam ignoti sunt undique mundi. Atq; orbes claudit plurima terra nouos. Magnus Alexander mundo est tantum inclytus uno. Namq; animi attenti lumina nulla habuit. Carolus insano hoc quantum est felicior, acri Nempe oculo mentis regna subinde ferens. Ecce nouum mundum, quem nunc Cortessius heros Repperit, Hispano nomine praecipuum. Ecce hominis quantum indefessa industria possit. Caesar1s innumeris regna iuuare plagis. Solus Anaxagoram Cortesius intellexit
Illius ignotos quando ita quaerit agrosa
69쪽
Lphon de Mendoza oriundo e Medelin, quem ab ista Noua Hispania quinta Marth, praeteriti Anni Millesimi quingentesimi vigesimi primi expedivi, Relationem Maiestati Vestrae perferendam tradidi de omnibus, quae in ea successerant: quam perfeceram tricesima Octobris Anni Milissimi vigesimi. Et quia tempus non erat secundum, Netiam naues tres naufragium pasta erant quas habebam, ut una Maiestati vestrae dictam relationem transmitterem, re liquas vero mitterem ad adducendum praesidium ab insula
Hispana dicti Alphon si de Mendoeta discessus diu prorogatus est, quemadmoduetiam latius eodem MaiestatiVestrae sit gnificaui. Et incalae dictae relationis Maiestatem Uestram certiorem feci, postquam Indi incolae celebris ciuitatis emin-titan vi nos ab ea expulerant, eiecerantvcastra moueram contra prouinciam Te-peaca, quae illis subnciebatur, Ma Maiesta. Uestra defecerati& Hispanis, qui supererant, comitantibus, Sc Indis nobis amicis, eis bellum moueram, et eos seruitio Maiestatis Uestra submiseram. Ad haec cum proditio transacta, maximum damnum, et illa Hispanorum tam recens oppressio, nostris cordibus insedissent, constitueram aggredi illos e dicta celebri ciuitate qui fuerant tantae cladis autores, et ad hoc incipiebam praeparare tredecim bergantinos,ut illis per lacum possem dicta ciuitati omne possibile damnum inferre, si ipsi persisterent in eorum malo animo Scripsi quo-m Maiestati Vestrae, Hum dicti bergantini fabricarentur,et dum ego et Indi nobis amici praeparabamus eos aggredi, mittebam ad insulam Histianam, ad adducendum in nostrum subsidium viros, equos, tormenta, et arma et ad hoc scribebam officialibus Maiestatis Vestrae, qui in ea resident,et transmittebam pecunias pro omni sumptu, et expensis ad dictum praesidium conducentibus. Et etiam lignificaui Ἀ-iestati Vestrae, Ionec consequere victoria contra hostes,non cogitabam quiescere, nec volebam cessare, et ad hoc adhibere omnem possibilem diligentiam, posthabitis omnibus periculis, laboribus, et sumptibus quieuenire possent, et ea lentetiae parabam me, ut discederem adicia prouincia Tepeaca.
SImiliter si incaui Maiestati Vestrae, qualiter portu1 ciuitatis Uerae Crucis applicuerat nauis Francisci de Garai locumtenentis,et gubernatoris insulae ama
ica cum maxima rerum paenuria, qua vehebantur forte trigintaviri, et retulerant a
lias duas naues ventis vela dedisse, ut proficiscerentur ad fluuium Vanu co, ubi profliarant praefectum quendamFrancisci de Garai, et tis
essent accepturi aliquid incommodi ab accolis dicti fluuh. Et similiter Maiestat V.
sanificaueram, me ilico subseq iussisse nauem, ut ea quaereret, et praeterea eisdem
nenciare . Et postquam ea scrip eo placuit, una ex dictis nauibus peruenit addictam ciuitatem Vera Crucis, qua vehebantur forte centum et viginti milites es factus fui certior, praefectum illum Francisci de Garai, qui primo aduenerat profipatum fuisse, et allocuti sunt praefectum eudem, qui interfuerat claduet Ilum monui, si illuc irent, non posse id fieri sine magna sui clad et damno et dum essentiri portu certa sentetia eundi ad dictum flumen. coepit tempestas accivento comitata, et rudentibus fractis, nauem exire coegit, et portum cepit in superiori littore per leucas duodecima dicta ciuitate erae Crucis ad portum Sancti Iuan cum e nauibus descendissent, octo equis, et totidem equabus,quas adducebanx, lubduxerunt nauem, quia nimium imbrem accipiebat,et quamprimum hoc a diuti ad eorum p -
70쪽
UE DINA DICOR TE S II fectum literas dedi, quibus significabam me admodum moleste tulis. mala, quae etiadem euenerant, qualiter iam commiseram Locum tenenti meo in ciuitate Verae Crucis relieto, ut ipsi, hominibus, quos adduxerat, se benignum exhiberet, viis impartiretur omnia necessaria, cu circumspiceret quid constituere vellet,& si omnes, aut aliqui eorum vellent reuerti in naues, quae ibi erant, ut auxilio tutos dimitteret, opibusq; iuuaret Dictus autem praefectus, illi, qui secum erant constituerant remanere, o ad me profecti sunt. Et de alia naui nil ad nos allatum est hallanus, Vcum hoc tamdiu sit, multum dubitamus de illius salute. Deus velit, ut incolumis evaserit.
CVm constituissem discedere a prouincia epe aca mihi allatum est, duas prouincias, quae appellantur Cecatami, 8c alacingo, quae subissciuntur domino eΤemixtitan, defecisse. Et cum ad has partes a ciuitate Vera Crucis sit transitus, in illa aliquos Hispanos neci dederant,ck incolae defecerant,c pessimae erant intentionis. Et ut tutum esset per eam iter. 8c eos aliquantulum punirem, nisi vellent mecum pacifice agere, unum ex praefectis, cum viginti equitibus, Y ducentis peditibus expedivi, una cum Indis nobis amicis. Cui Maiestatis vestrae nomine seriose iniunxi, ut moneret dictarum prouinciarum incolas, ut se concorditer in Maiestatis vestrae vasallos subderent, quemadmodum alias fecerant, di ad hoc omnem possibilem industriam adhiberet. Et si illum pacifice excepere nollet, eis bellum inferret, Boeo perfecto, e captis dictis duabus prouincins, cum uniuersis militibus reuerteretur ad ciuitatem ascat tecat, ubi ipsium praestolarer.ec sic initio mensis Decem
bris Anno millesimo quingentesimo vigesimo profectus est, secutus iter suum ad iam dictas prouincias, quae distant ab eo loco per leucas viginti.
HI persectis, potentissime domine, medio mense Decembris dicti anni, discessia ciuitate finium Securitatis, quae continetur in prouinciaTepe aca. In eadem praefectum dimisi cum sexagita militibus, quoniam vi eos ibi relinquerem, ilirus habitatores enixis precibus contenderui. Et pedites omnes ire iussi ad ciuitatem Tascat tecat, ubi bergantini construebantur, quae abest a prouincia Tepeaca per nouem aut decem leucas. Ego autem, ea nocte profectus sum dormitum ad ciuitatem nomine Chulula, quia eius habitatores aduentum meum maxime desiderabant, morbo enimVariolarum, qui etiam incolas harum prouinciarum quemadmodum reliquarum insularum corripit, plures illius domini ab humanis exempti fuerant. Et optabant, quod permeec suum consilium S meum, ath in demortuorum locum susticerentur. Et cum eo peruenissemus optime fuimus recepti,& eo quod supra diximus conlaeto negotio. Et postquam eorum morem gesseram voluntati, eisdem significani iter meum esse, ut bellum inferrem prouinci js exico o Temixtitan, eos rogatos volui, cum essent Maiestatis; vastalli, ut ipsi modis omnibus studerent amicitiam nobiscum manutenere, di nos alios idem facere deceret, quoad vixerimus. Et quia bellum cum supradiis eram habiturus, petii vi mihi viris auxilio esse vellent, SocumHispanis quos mitterem in eorum prouinciam, et qui in ea degerent, ita agerent, quemadmodum amici cum amicss agere tenentur. Et promissione ab eis hab1ta, se ita facturos, post biduum aut triduum ab ea discessi Tas alte cal versus, qxve sex leucarum spacio abest:&cum eo peruenissem comperi omnes Hispanos adesse,
una cum dictae ciuitatis incolis, qui meo aduentu maxime laetati sunt. Sequenti vero die, uniuersi domini praefatae ciuitatis, di prouinciae, ut me alloquerentur conUenere 'mihi significarunt Magis cacin , qui primus habebatur inter reliquos dietae
prouinciae Dominos, vitam cum morte commutasse, morbo illo variolarum 8c optime cognoscebant me mortem illius aegre laturum, cum tanta mecum iunctus esset
amicitia, tamen eundem superstitem reliquisse filium suum, aetatis duodccim anno