Jacobi Cujacij J.C. praestantissimi Opera omnia in decem tomos distributa, quibus continentur tam priora, ... quam posteriora, ... jam a Carolo Annibale Fabroto J.C. disposita .. Tomus sextus vel tertius Operum postumorum quae de jure reliquit contin

101쪽

iis vis tulis administraverit, tenetur etiam ob rem , quam non gessi, cum gerere deberet. SUnt etiam ex eod. libro Iuliani L 3. O s. de magistrat.

eonven.quae sunt de actione in iacium,quae ex oratione

Traiani, de bet datur adolescentibus in magistratus municipales , siue duumviros, qui a tutoribus . via curatoribus, quos eis dederunt . non exegerint idoneam satisdationem . tem pupilli, vel adolestentis salvam lore . Quae aetio subsidiaria elie quia non alitet datur in uiagistratus. quam si minores a tutoribus . vel curatoribus . vel fideiussoribus emtum . Propter eorum inopiam . rem fisam servare non pociint. Datur autem adolescentibus haec actio, ut dixi, in se sidium, non tutoribus. vel curatoribus. Exempli gratia, si 1 magistratibus duo tutores dati sint , satisdatione non exacta, , unus inops vita decesserit . alter pupillo solidum sol. Bvete damnatus iuerit, de solverit: huic qui solidum solvit,

non est regressus adversus magistratum . ii eum seiret con- tutorem magistratibus non caviste , ipse ab eo cautionem non exegerit, vel suspectum eum non secerit. di removerit.

r. h. t. At si, ut ait, ab hac parte culpa vacet . si hae in re omnem diligentiam adhibuerit, nec culpa ejus coargui ulla possit: tune aequum es t ei in magistratus municipales actionem in factum accommodari , ut Iulianus censet in L 3. qui & in I. s. eadem de re scribens, ponit duos tutotes datos a magis irati hus non exacta cautione . , unum ex eis, cum inter se essent partiti admini litationem , sine herede vita decessisse , de inopem igitur. Inopis semper repudiatur hereditas. Et hoc casu cum unus decelsit inops, in alterum tutorem, qui solvendo estis Livetit cautionem a contutire non exactam, actio danda est in solidum potius, quam cin magistratum, qui cautionem non exegit: quia culpa non eatet, qui seivit contutorem non ea ville . di universurum negotiorum pupillatium curam non suscepi te imo partem alteii administrandam commast. Tam tenetur tutor ex eo, quod non seisit, eum gerere,& curare deberet,quam ex eo , quod gessit. Quam ob rem , de recte posuimus in

hae ipsa haecie hs. p. eum in solidum fuisse damnatum perinde atque ii solus tutor datus sui siet. Ad tavlae Admin.tutis. Iulianus lib. I I.DUAtisti modi speciem nonnii. Quidam decedens fluis suis dederat Imoret, tr adi

cerat, essitie esse volo. EI Itilianus ait, inrores.

his horiam fdem in tantiniit ratione prehierant, damnari debere equamvis aestamenio comprehen m hi vi avectarisii essent. Nee enim de nomine ex caca fideicommisi quicquam eoUS I vii debetani ut ait Iuliantis. Et est vera ista sementia. semo enim jtis piaticum remittere potest huiusmodi ratilioniis,

ro quodcvmpve ex tutela quili sensem, o legari,ct per D eommistim ei relinqui potes.

E Si ex hoc libro . quod refertur in I. s. s. Julianus, dea m. t t. Tutores tellamento datos . quos Pateras axAbilivme,sive alio ab Hira esse iussit cltii ne Ionis jectid retare eonte . non ideo minus co nomine teneri , si quid dolo malo in administratione gesserint: Semper enim eum vetatur heres exigere rationes . exeipitur causa doli mali: quia testator de ea sensisse non videtur , I. g. I. pen.is. I. 1o. s. uti. de liberar. Ieg. L eum tale . s. t. de eota. Odemonstr. Quin & ex hae scriptura , quod tutores a se li- Iheris ali Maratral e esse susserit. non potest indici Meseo, missi interpretatio, quali scit. haee mens patris fuerit, ut si quid dolo malo admitterent tutores , id eis heredes remitterent . de perdonarent: quia honesta iam cautio testatoris non esset, quae impune grassandi in administratione tutelae viam aperit tuioribus . At s jam tutor inciderit in obligationem ex causa doli mali, non est dubium, quin ea remitti possit ab herede, aut heredem testamento adolescentis

damnatum ex ea causa non aetere . d. L s. Hoe volo hrevi

cet doli jam admissi veniam dari posse et sed dolo admitte do impune viam patefieri, neque posse, neque debere . Ad L.pen.Quod salso tu Lauct. s.lulianus lib. 23.D .tractat an etiam in patrem debeas dari hce actio qhi sitam minoremia. annis nutum dedit. Et magis probat patri ignoscendi esse , siti filiam Dam maturius m familiam Domi perdueerais viii. injectu enim propen ore magis, quam dolo malo , id

videri secis .

Ad s. ult. Quod si intra i a. annos Me decesserit . eluae M. terra dolem e Piai J Iantis, s dolo mala conversatus se is, ad quem dos pertinet et posse mari vim doli magi exceptione

condicensem summovere in crithtis . in quibus dotem , vel in is tim , vel in pariem , F consabat matrimonium , ,

E St etiam ex hoe libro . quod refertur in Lyeno. visa

n liqviod falso ret aves.lti salsum tutorem datur actio in factum quanti liueresi esus, qui cum ignoraret salsum eum tutorem esse , cum pupilla , eo auctoritatem dolo malo in

terponente, contraxit, qui sane contractus non valet. cum

habitus sit cum pupillo, sine veri tutoris auctoritate. Et ex ea re igitur laeditur qui eum eo contraxit, de agit in salsum tutorem, quasi ab eo deceptus dolo malo. Inde belle quaerit, an smili actione teneatur pater sponso qui filiae suae s milias minori triannis c quae aetas non est susta ad nuptias

eontrahendas ) quali maiori, fingens eam esse maiorem . auctor fuerit contrahendi matrimonii cum sponso, qui ignorabat eam esse aetate minorem . de qui postea cognovit se delusum suisse . N iustum matrimonium non fecisse. Neque enim cum minore ann. tr.iustae sunt nuptiae . Qua ex re si in re familiari se laesum dieat e cum quaereretur, an eo nomine posset agere in mitem . respondit Iulianus non

posse e quia pater prolaensiore allectu, de iii lio collocandae filiae id iecisse videtur, quam decipiendi sponsi causa, &d lo malo, qui utique tamen re ipsa deceptus est: quia iustum

matrimonium. iusta uxor non est, ausiusve maritus. Et hoe

dilicto tantum coercetur dolus, ct calliditas talsa tutinis , de coercetur quoque calliditas patris, ii dolo malo ea in reveriatus fuisset. Et sane, ut subiicit, mortua filia antequam implesset Ham id est, antequam iusta uxor esse coepisset. dotem datam si repetat pater condictione ob causim . in uia sequutae non sint iustae nuptiae . filia morte praeventa ante iustam aetatem, atque praerepta, ut LSH od Servius. detonditi. eaca data , non obstabit patri exceptio doli malit quia dolo iecisse non videtur, visa scit . evideviter probetur, dolo malo conversatus ea in re pater misse , de in casummonis filiae ex conventione dos apud vitiam remanere de-heret. id est , si remanere debet et sulio matrimonio conistracto . vel, ut dicam apertius, in hae specie maritus put vit se eontrahere sullum matrimonium, id est, puellam esse maiorem I r. an. de pactus est cum patre . ut si ea morer tui in matrimonio, ipsi lucraretur dotem . aut partem dotis . Nunc si probetur dolo malo patrem retieuisse aetatem

fili am. N imposuita sponso , perinde sponsus ex conventione luctabitur dotem . aut partem dotis, atque si sustum matrimonium fuisset, ne proiit patri dolus suus . Ad L. VII. de Curatotibus surioso,' de aliis extra minores dandis. consito, O vera curatoris Itieri debes non so- μ-

irim ivm , sed edi torpus, ae salvi furios .REstat una lex ex hoe lib. ri. A ea quoque sola hodie

dabitur . nempe I. A de curat. sum vel aliis eire. quae tota est de curatoribus datis futioso, vel dementi. Et initio hoe simpliciter proponitur . consilio . ra opera curatoris itieri debes non solum patrimonium . sed O emptis , ae Disi furiosi. tueri. reas rivula ut in multis aliis locis suris nostri,de in antiquis inscriptionibus Hispaniae , una pagana e moram ne di militum fortitudine Senaitit, ct to ei Rom. imperium in iurei. O reri.Altera Christiana, cui praefixum est signum erucis: hoe faeno vincitis inimiciu me signo itietur pius. Quodn Micium curatoris , ut proponitur initio h.l. in Me consiuit, ut tueatur non tantum patrimonium sed etiam corpus, de silutem furiosi , vel dementis: quod de legis Ir. tabui,

102쪽

rem ex qua iuratores constitui iuriosis proditum est. F. A administrationis rationem redderet . eumque eondemnavit stiriosi, Initium. de curat.) haec verba demonilianti s furiosus

exsistas , metatorum, textiliam e in eo, pecvniave estis pse .stas esto. Non in pecunia tantum dixit, id est,in patrimonio. sed etiam in eo, tis est, in corpore ejus. Quamobrem, cum, utramque hoc loco curatot tueri dicatur ca qua re tractum est tutoris nomen o putem ex tr. lata aut agnatos, vel gentiles. qui furiosis curatores constituuntur, non male tutores diui posse, iit de eos. qui pupillis constituuntur rquia de status , hahit usque suriosi a pupilli conditione non

multum a cirret . ut eleganter ait i. Fiatinius, s. plane mierdum, quihus ex ea in in posses Ad scurator dementi datus, decreso in reposero. tia faui fida

ret hon ea re in tamen quasdam res de honis estis legitimo

modo alienavid. Si heredes dementis ea dem res vindicent. B qui satis non dederat. Sed si posterior curator pecuniam re-Hoc iudicium ipso iure non valet, nempe, quia ab e dictatum. & institutum est, qui non satisdedit. I. s. e tutore. Hi curaetore, qui fusis usu dedit Unde si heredes furiosi

cum remoto curatore rursis agant eadem de re utili actione negotiorum gestorum, cum remoto. inquam, curatore,

qui hane actionem jam semel passus est agente posteriori

curatore Et tueatur se prior curator exceptione rei sudicatae concepta in hunc modum is non eadem res sam judicata essimer me, in curatorem pommorem, vel in hune modum . snori secundum rem iudieaetam inter me. Ostieriorem inrasorem ego demerui iam satisfeci . si tueatur se hac exceptione rei sudicatae . actores . id est , heredes jure replicabunt hoc modo: AI s non fas dederas posterior rarador qui ctim priore u ir vel hoc modo e , si non male sobit prior eurator . Aquas eurator alien is , ct exceptio opponetaer . Si non eu-ratiae vendiderit et replicasio dari debes, aut si satisdatione interpolata secundum decretum vendiderit. si od si pretio aerepto curator creditores furios dimide triplieatio doli iu-ios possessores praestabit. S Equitur in s. i. El. de curatote dementi dato. qui de

creto interposito a praetore, ut satis latet rem silvam fore, non satis dedit. & tamen tes quasdam de honis dementis vendidit legitimo modo moreque . id est, ut ex lepe oportuit. legitime, ut ait in f,DIDI. veluti praedia vendidit adhibita fiuctoritate praetoris, ut LM.t .sv. iis rex vel motalia quaedam vendidit hona fide sine auctoritate prae toris. ouae nec necessaria est in rebus mobilibus vendundis.

dictam ex condemnatione trioris verterit in rem furiosi .

similiter poterit se prior adversus replicationem heredum tueri, post a tripli ratione doli mali. ad exemplum hujusmodi , s non dolo malo fatis. dum petis ea, qua in rem suis Hos mersas m. Ex his duobus s. satis liquet , quo ordine,

quibusve sormulis, de brevibus quidem, lites agerentur ex utraque parte. M autem satis evidens delictum. sive me dum in illo loco husus Iased an replieatio eurarori profutura esset, rudex aeemas i. Nec enim est legendum curatori, sed.h redibias, hoe modo. Ad an replicasio heredibus profutura viset,index aestimabit. Nam si pecunia accepta a priori curatote versa fit in rem furios,posterior curator replicationem heredum de non prastita laticiatione excludere poterit . opposta triplicatione doli mali. Denique certo certius est.

Hme vero venditio, etiamsi Iegitimo, de solemni modo fa- C pro raratori, reponendum esse hereditas e nee enim replica Eta sit, non valete quia ab eo sacra est, qui ut sussus erat decreto praetoris . non satisdederat tem dementis salvam fore, sine qua satisdatione non potuit aceedere ad venditationem . vel administrationem rerum iurios, L h. c. e iti- inre, vel rarat. Di satis non dedit. quia qui satis non dedit. leuitimus administrator non est , ven. cin quibus cac. in

interv. ressit. Meris. non est. Itaque rei, aut rerum venditarum vindicatio heredi furiosi competit . eui si possessores.sive emptores opponant hanc exceptionem . si non evrator

nobis legitimo modo eas rei vendidit haec est mimusM heres ita replicabit. At si novimera ea fatisdatione ferendum: Aeratum vendidis sic est legendum ut in Basilicis. - a M. A

toris . Sed si curator pretio, quod accepit. live redegit ex venditione, dimiserit creditotes furiosi . Me casu aequum D cin est inquietati possetates: quia venditio valet, etiamsi facta sit ab eo, qui satis non dedit. cum latiosus pecunia inde redacta aere alieno liberatus est. Itaque adversus re-r irationem supradictam heredum , poliessoribus datur triplieatio doli mali. nimirum haee i non pretio ex venditio- me redacto, quod curatori numeraverit . aes alienum furios exsolvitum es. Dolus est lucrum captare ex damno alieno . l. Pen. culi. iv. 'M. Ap. Huic vero omnino similis est, quae eqoitur speeiesrin saetim dementis. Ad I Cum dementis euratorem faris non dederat. Oves male ad n maret, proconsul removerit a bovis . alitvm-Pre tora ejus timittierit euratorem: est hie posterior ram nec irae fatis defiget, exerit eum remoto nego torvm geliorem et Iromaque heredes dementis evin eodem negotiorum gestorum T de te. de tradere, alterique solvi recte . & eum, qui ab eo mani. O it raee ione rei iudicatae laeter se, in itirasorem emerit, usucapere posse. si res aliena fuerit , quti bona fidetio data est curatori, sed heredibus, replicatio non praestitie satisdationis. Et iam illud notandum est ex hoe faexcepti nem rei iudicatae in hae specie victo dati adversus vi,orem, eumve. ad quem victoriae praemium rediit, videt.priori euratori , qui victus est adversus heredes futiosi, ut in

specie Lyem muli. Navi. eavones, stat L cum tamen dicatur in L i f. de except. rei s d. non proficere exceptionem rei iudicatae ei, contra quem judicatum est et nimirum , quia hoe eli contra naturam condemnationis , ut condemnatio condemnato proficiat. Et sane non proficit adve sus vim rem ipsum metet proficere tamen potest adversus alium is,

etiamsi ad eum victoriae paridi ab alio praemium redierit. Ad s. Quaesitum est . an ulteri ex evratoritas furios rogresolvetur vel an tintit rem furiosi alienare posse Respondi,rmeti foliue eum quoq; qtii ab altero ex curatoritas stiridum fuisrios legitime merearetur , usucapturam. Evia solusio , venis

ditis, iraditio, facti nimis. quam Aris sum. Ideoque s. Sittinius ex raraetoritas persona r quia in Iuuio alter consentrem Denique si praesens st, o vetet solvi, vetet venire. vestradi. neque debitor liberabitari neque e gor tis capiet.

Post haec Iulianus quaerit in Ia t. An si duo, vel plures

sint curatores suriosi alteri ex curatoribus quod suri so debetur, silvatur recte. ita ut solutione alteri facta debitor liberetur et ae praeterea, an alter ex curatoribus furiosi si vendat legitimo modo, teste vendat, de tradat tem suti si absque altero, absque collega , de usucapiendi eam rem a calionem praebeat emptori 3 Et respondet, alterum venis

Marure hereditas res iratio danti erit,aut si is qui egit, satisdederat. sed ari reptiearia euratori prostitura esset. iudex imbui . Nam s evraedes sequens pretiniam , quam ex conmdemnastome con et avs f eras, in rem furios verit ei: doliari ratio obctahit. Uratorem furioso datum . quia non fatisdederat secundum derarium praetoris . de res quoquc suriosi nate administrahat . praetor removit tanquam suspectum . de in ejus locum alium curatorem dedit, qui & ipse satis

non dedit:& nihilominus cum remoto curatote egit utili ne

otiorum gestorum c quae solet dari in curatoresu ut suae Ire venerit ad furiosum foete ante furorem: quin de si quis

furioso emetit, cum putaret eum sanae mentis esse usura

nere sUtest, I. q. s. Murcellus, de Piae in rem aes. l.a. s. sa surisso, pro emri. Et reddit hane rationem, quam mem riae habere pretium erit impere quia, in uit, solutio, venis ditio. & traditio, quae venditionem sequi solet, facti magis sunt quam juris. Hoc declaretur perspicue.Quae juris sunt.

ea extequi omnes curatores oportet, veluti actus solemnes.& legitimos . ut cretiones, optiones, emancipationes: Quae

autem facti sunt vel unus exsequi potesti quia S duo simul idem in solidum facere vix saeuiunt, de uno faciente, alter

constathe semper intelligitur , si piaesens sit, di taceat. Tar

citu

103쪽

liturnitas, ut in plerisque aliis rausa, di in hae causa con- A gi I. s ex Maali eatis agrum s. Uservus, de interrogat in jure sensum imitatur. At D praesens sit alter. & velet, ii vetet fac. quae actio praetoria, si semel ob eam causam, quod do- nominatim , S proh theat vendi rem furios . aut tradi, ni- lo malo secerit ne statu liberum in potestate haberet in eum hil agiture debitor . qui alteri altero vetanie solvit, non . semel contestata fuerit, etiamsi post litem conicitatam ante liberatur: emptor, qui ab altero, vetante altero emit, usu- sententiam conditio uaiulibertatis extiterit, vel statvliber capere non potest. Solutio, inquam, venditio, traditio,sam vita decesserit non ideo minus hetes damnabitur in solidum potius sunt, quam jutis r nimirum quia etsi dominium non suo nomine, longe aliter quam si ante litem e testatam transferunt in accipientem, tamen ex ipso facto solo per se id contigisset. Hoc enim casu hiae actioni locus non est nisi consstunt, I pariunt usucapiendi causam et rei alienae ven- moram teres fecerit in lite contestanda, La f. s. si is, quem, ditio. & traditio valet: rei alienae solutio valet, & quae res Ls . sinit. hoe ne. Et haec quidem est sententia legis 36.

ex his causs tradita est. titulo pro soluto, vel pro empto---- ----

re usucaei potest. Quae dominium transferunt jutis sunt. Ad L.XI, De Nox alibus actionibus. Si firmus Iegartis amenon sicii , Liso. quod dicitur. de verb. sit. Venditio, , tra- adiram hereditatem rem heredis suffuri Attraxeris, soterit it ditio rei suae juris est . quia dominium transferte domi- eum legataris, Di legastim agnoverit, serti agere. Sed solum mutat . quae res juris est. Venditio rei alienae, qua de idem prνtis here variam rem raxerit, stirii actio celsa-mla hie agitur cum de usucapione agatur facti est, non B Hir quia huiti modi rerum stiritim non fiet ad exhibe vim iuris . quia nudam possessionem transfert , Quae facti est. aurem actio compegit. dominium, quod juris est, non transfert. Ita nie locus cx- .plicandus est. eodem libro etiam est l. o. eod. Si servus pure legatus ante aditam hereditatem tem heredis suturi su- ratus sit , heredi postea secto competit in seratarium actio sulti noxatis: quia ubi agnovit legatum, statim ab adita hereditate legatarius eius servi dominus fuisse intelligit ut ipso jute, sine facto heredis , La mitio , de stiri. Ponendum Ad Lib. XXII. Digestorum SALVII IULIANI enim est, eum fuisse legatum per vindicationem, quod g

I CITATU Os SDLEMNES. nus legati statim ab adita hereditate transit in dominium

.------------- legatarii ipso sum. At si idem servus qui pure legatus erat.

Ad L.XVI. De Novalibus acrionibus. Si heres dolo malo se- non tem heredis propriam , sed rem hereditariam se hiraee ii ne statvliberum in potestate haheret, ct propter hoc dieiit, iacente , necdum adita hereditater ejus servi nomine juditi m sine noxae deditione acce erit , ct impleta conditi non est heredi ponea secto actio surti novalis in legatane statvitae libertatis, condemnari debebit, sacvs mortuo seras C tium: quia rei hereditariae surtum non fite quae in defini- condemnaretur. tio certa suris, hi sin res commodata, O Lι s.ct o.de suri. Rei hereditariae suitum non ste & hereditaria dicitur ante

VENIO ad interpretationem Libri XXII. qui est aditam hereditatem e post aditam hereditatem res heredis

de surtis, qui tractatus, quam adstitatem habeat est. At quare rei hereditariae surtum non sit 8 nempe, quia eum tractatu de tutelis qui praecessit, si quaesita dum vaeat hereditas, non est cui fultum fiat, & furtum aris , dicam in tractatum de tutelis venire etiam , non fit, nisi si cui sat, nisi fit dominus & possessor aliquis..iuaestionem de iis , quae tutores ex rebus pupilli furati t. s. falso. s. ut alientim, de stirI. Livit. D erimaui . heredo sunt i quod delictum Ia. tabulae u istuntur, data actione Hereditas iacens non est posscssio i quia possessio res lacti de rebus distrahendis in duplum i l. s. tres tutores, de ad- est. quae sine corpore non consistit. Hereditatis porro nul- min. itit. Haec sunt lepis verba . s t ior endo stipiuo statifus lum subest corpus. Ergo hereditas,quae suetivae nondum sit, dulione latio. Et cum hae actione teritima concurrit heledem habet,possideri non potest. Furtum igitur non fit, etiam actio furti, quae S ipsa legitima est, ae in duplum ea- nisi si persona, nisi sit corpus, aut homo, eui sat . Eleeandem lege prodita his vctbis:si auarat (prosi agaib furio, quod tet Graeci hoc loco, ae aetii et te ro. x--ον Maprarum m. nee malisesum escit, ni cum eo, parit, aulione I i o e sed in . siti tum in personam commitIlItir . verum si res hereditaria, hae duplum totum poena est e in illa , partim res, partim D quam servus legatus subripuit, ad legatarium pervencrit. poenai & haee istitur longe gravior, La. de itie. di ration.di- in eum heredi competit actio ad exhibendum, ut ait in ELPrah. quae lex ostendst, etiam ex hac causa competere o. S confirmat d. r. rapi . heredit. dictionem furtivam . Haec vero causa, sive occasio fecit . ut

iratatui de tutelis juris auctores subiungerent de furtis Ad LXXXVIII. Lod.t in s. Iulianus autem Er. Ditscribit tractatum generalem: ut Paulus r. Sentent. post tractatum Si servum pro derelicto habeam , cui tibi stiritim feceras, - - de tutelis, dat tit.de furiis. Idemque libris ad Edictum 38. hirari me: quia statim metii esse desinit, ne erus nomine, quit tactat de tutelis, & libro te'. de furi. Et upianus simi- sine domino si, furti si actio.

liter set. ad Edictum de tutelis. 38. de surtis. Et ad idem exemplum, ordinemve eundem Caius tr. ad Edictum pro- v N eodem tit. ex hoe libro rosertur in I. 38. s. r. liberari vinetale de tutelis, lib. is. de furtis. Ae primum quidem ., I dominum actione futti noxa lis . si seruum, qui alii sureum se liberet Iulianus de actione furti noxali, quae in do- tum secit. pro derelicto habuerit: quia actio noxalis datur minum sutis competit ut vel damni aestimationem praestet. tantum in dominum . Et qui servum pro derelicto habuit, vel larem noxae dedat, docuit, ut est in hae l. idese nox act. statim, ut ait eleganter i. igro deret. eius servi dominus esse hane actionem etiam dari in heredem ejus,qui servo suo in desiit, & servus esse coepit servus sine domino. Dus autem i. stimento directam libertatem dedit sub eonditione . dum Ir nomine, qui sine domino est, non potest esse novalis actior stilicet conditio in pendenti est, l*rox. Iv. quia pendcntc quia non est in ciuem ea actio dirigatur. Servus gaepeonditione statutae libertatis, vel statvlibertatis sic appella- se vocatur pro derelicto habitusi male interpres Harme tui libellas, cita directo sul, conditione data est, heres est nopuli, improvidus e debuit interpretari pro dete licto ha- dominus patuliberi, Lo.ct id. de Rariasseris. Ergo si statu- hitus. Hic, inquam, servus, antequam ab alio anprehenda- liber interim surtum feceritiactio noxa lis furti in heredem, tur, servus sine domino est, servi nomen non est semper equi interim dominus est . competit. At si interim heres ec, M.t o . Dices . imo servus proderelicto habitus libereum se tuum dolo malo desierit in potestate habere . ne se- fit statim ex edicto Claudii, Ldi. qui fine manum T. l. tin. cum ageretur noxali judicio, non sam quidem novali actim s.fed scimus, C. de lat. liberti tost. Dicam, Claudium hoe non vi e furti tenetur, quae civilis, & levior est actio quatenus in edixis, de quolibet servo a domino derelicto , sed de eo eo judieio noxti deditione domino siret evitare litis aestima- tantum, qui in adversa valetudine a domino de ictus, decionem: sed tenetur praetoria actione suo nomine destricte rejectus, vel taedio medendi expostus esset, quod & Sueto

in integram litis aestimationem, id est, in id omne quod tibi nius , & Dici reserunt terest a iis, ita ut nec noxae deditione iungi possit, i. r.

104쪽

Ad LXIV. De condictione surtiva. Si serrai furti uetis iubeonditione legataet fuem pendense ea herer eondictionem L.

letii r in s lite ranienata conssio extiterit, avo utio seqῶdebeiae. perinde ae s idem servus 'b conditione liber esse

jussus fuisset di lue contecta a conditio extiti set. Nam me petitorii jam intreest hominem recipere eo res siue dolo malo furis es e Lit. suod spendente conditione iudieareturi j dexaestimare debebit, Panti emptorem invenerit, cavere aurem ex his actione seritor ei, cum quo agitur non debebit Iuvenalis tityra g. cum furem nemo timeret. casuitas, ct pomis di aperto viveret horto Ergo etiam caulium surtum sit. Itaque uvis subreptis etiam mullum vinacia, ut ait, condici possunt. vinacia quibin acini velantur . quae ex uvis exprestis supersunt. dii, a apud Oribal um aliis,m . M Aa, opiones, vel scopi, e es reque vovi appe E Ies graves. Ad CLDe cond. fuit. 3LEi quoque,qui vi honorum rapta .

In Lib. XXII. Digestorum Salvis Juliani.

Condictio surtiva soli domino competit, cui furtum. laetum est, LI.O Lii. Maravi legati sub conditione heres interim dominus est,ut & servi sub conditione liberi esse iussi, id est, statvliberi. Ergo si is servus interim subii-piatur, pendente conditionc tegati, vel libertatis, heredi soli quasi domino competit condictio surtiva . Qua ex causa si is cum iure egerit heres, & litem contestatus fuerit, ac post litem eontestatam suspensa cosnitione conditio legati, istconditio statvlibertatis extiterit, fur, cum quo heres coeperat agere condictione furtiva, absolvendus est: quia heredis , cum desierit esse dominus servi, nihil jam amplius ii terest servum recipere , hominem recidere. Condictio ex causa furtiva dc recipienda re surtiva, domino permittitur.

Ae preterea cum res line dolo malo latis defietit heredis esse apta jure,scilicet laeto' voluntate tellatoris,qui eum alii legavit sub conditione per vindicationem , vel qui ei sub conditione libertatem dedit, larem absolvi, & heredema condictionis executi otie repelli aequissimum est, ut Lims t. Merit. Ouia heres ipse fccisse videtur , quod testator fecit, ut scit. desineret servi esse dominus . I actum tellat ris pro facto heredis est. Quandoquidem heres, & testator cidem homo esse intelligitur. At si pendente conditione statu libertatis , vel legati , egerit heres in furem servi condictione surtiva,& res judicata suerit, iure non reddente se vum surtivum , quem scilic. dolo malo deserat postiderer tunc fur heredi, qui egit condictione furtiva . tanti damnandus est . quanti eum hominem, hi redditus es fumet, heres vendere potui siet, ut I. r.s Pu uxori, VPen de surra. quia nec pluris interesse heredis videtur. Haec vero aest matio heredi debetur . etiamsi non caveat furi, qui eam aestimationem suffert . de servo persequendo, S iuri restituendo , vel etiamsi non caveat de evictione . Eit quidem aestimatio ejusmodi venditioni similis, sed cum mitio heredi extorqueatur, nulla cautione onerandus est. I. Io. rerum tibi. ubi id exposuimus Myclvi erat dam.ercisi. Ad C. Bove subreptiner occisis, condictio di bovis, o corii, et D earnis domino rem peritie scilicet fi et cori mn, ct cara cimtrectata suerunt,cornua quoque condicensurdia st domarus eo mone bovis pretium cransecutus fuerit,di potira quid e

rum de quibus supra Hictum et , oudicet,oninimodo excepti ne summovetur. Contra si corium condixerit, di pretium eius consecutus,hovem condicet,oferente fure pretium bovis raracto pretio rurii, doli mas exceptione Iummovebitur. Idem iuris

S Equitur alia quaestio in h.l. illo locor Asye subrepto, F

oecisa, cte. Bove subrepto. & occiso , suri dominus dehovem, quanti erat antequam occideretur . de occisi caris nemi& cetera iv dara sic vocantur in .s uid em Ff heresae lex. i. quae dc aliter ii modo ea fur contre- Ectaverit, ea, inquam, dominiis suri condicere potest. Sed si bovem condixerit. & pretium ejus consequutus fuerit,sane condicenti polles M. Hara, obstabit exceptio doli mali quia quod jam tulit, iterum petere videtur. Contra vero si primum condixerit, hovem postea condicere Roma

prohibetur,deducto pretio Cisrum M H, . quod abstulit ante: alioquin si id deducere nolit, si integram bovis aestimati nem condicat , repellitur exceptione doli mali ratione eadem. Denique qui tulit emtium bovis, &-pretium

tulisse videtur contra qui pretium tulit, non vide- tui etiam hovis totius tulisse pretium.Et addit in extremo legis, idem servari uvis subreptis. Etiam uvarum, & olivarum furtum fit, s surtorum, inlli . de ob g. qua ex deIAE S.IN hoe etiam titulo refertur in I. Io. s. r. non suti tantum,sed etiam ereptori, qui actione vi bonorum raptorum tenetur. condici possc , quod rapuit, hac actione. conis dictione furtiva stil. ut M. f. pem vi hoc. ran. refertur variis in locis ex Iuliano nostro , quali iam 'rvulgata , dc proculcata vox hujusmodi, raptorem ei se furem improbi rem, d.I. 2. s.caterum , IS. Item si cum exceptione , g. qui vim, de eo , quod met. cau. Hac ratione proculdubio ubi est hoc ipso loco Iulianus, cum si riberct etiam in eum, qui vi honorum raptorum tenetur,agi posse condictione surtivx equia & hic fur ell,& quidem improbior.

Ad L LUI.De furtis.Inseritum fur, etiam manente ferna illi. ratione, in quibusdam cassus rursus obligat r, hi cum eo faeis ritu eiusdem rei nomine furii agi possit. imvis ea us occurrit, fi possessionis cauo mulvia esset: νetuit si res in domitii potet atem rediisset, eandemque idem subriperet, vel eidem dat mino, res ei cui is comma L et, aut Pendis et.

CApita sumpta ex ret. Digestorum Salvii Iuliani, quae

exposui superiori anno, iunt omnia de turtis: qua de re rellant adhue alia quaedam, ex quibus hodie tantum exponam I.;6. de fart. Initio l. Iulianus ostendit. liuerdum accidere, ut qui semel incidit in poenam dupli vel quadrupli ob rem furto subreptam, necdum ea obligatione liberatus eli, denuo incidat in eandem obligationem eiusdem rei nomine: atque ita pro duplo quadruplum , pro quadruplo octu plum exigatur , vel ab eodem , vel partim alauno, partim ab alio separatis actionibus . Id vero accidere multis casibus cum Iulianus proposuisset, ex eo non rese tur hoc loco, nisi unus casus: nempe hic , si rem surtivam

in domini potestatem reversam, nondum sollita obligatio ne ex priori furto contracta, idem fur iterum subripuerit, vel eidem domino , vel ei, cui eam rem dominus comm dasiet. aut vendidisset, necdum tradidisset: si eidem domino furti nec manifesti, tenetur in quadruplum,& furit m nisesti in octu plum, cumulata scit. conjut ictaque utraque poena, sive poenali actione iitraque turti, l. 6 ter,salis .

Le iii Si commodatario eam rem subripuerit,uel emptori, nondum lablata priori obligationc . in quam incidit exueriori sulto: ex priori illo furto domano in duplum , vel ouadruplum , ex posteriori commodatario in eandem poeis nam obligatur,fi commodatatius solvendo sit, id est, ii rei commodatae aestimationem domino solvere possit : Nam si solvendo non sit , soli domino alia furti actio competit,c fulloni,Iast de si . quae ex des. Emptori autem an teneatur, quaestionis est , quia venditori potius surti actionem da dam esse ait I. go. iutit. non emptori. At cmptori etiam eandem actionem dat Paulua E. Sent. iit. de furt.D. inquit, est elegans sententia res Pendita ante traditionem starepta

si emptor. O vendiior furii agere so sum: Mriusque enam i tere, rem tradi,vel tradere. Haec actio scilic. furti datur ei, cuius interest, etiam non domino . Qua ratione etiam utitur idem Paulus eod. lib. ut patet ex imo , s. r. hoc tacloeatore,& conductore, si, inquit, frugibus ex fundo locato subceptis agatur actione furti . noti tantum domino, id

est, locatori sed etiam colono, id est, creductori furti actio competit: quia, inquit, virtusque ivterest rem persequi. Item

mutato dominio rei surtivae, ex priori furto novo domino, Quae priori domino competiit, furti actio competiti &multo mavis ex posteriori furto quod factum est post mutationem dominii, ut L i. s. I. v. o 66. h. vi. Novo domino, veluti heredi, aut bonorum posietari, aut Iesai

105쪽

rio , aut donatatio . aut adrogatori, aut emptori, cui r

vendita tradita si tetraditione mutatur dominium, non venditione sola. Et secundum haec, quae summe notanda sunt, nec alibi te periuntur seripta, non tantum pota stionis causa mutata . ut si res, quam sui possidebat, a sute redietit in pollessionem domini sed etiam dominio mutato, ut is rem in possessionem suam revertim dominus donaverit , vel le gaverit per vindicationem, vel si vendiderit, ct tradiderit, eandemque rem idem sur iterum contrectaverit, alia

sulti actio novo domino competit. Et hoc est, quod habetur in princ. huius legis. Ad I. Qui iurem deducit ad praefectum vigilitas , vel ad praesidem: exis mandus est elegisse viam . qa a rem perse- erratim Os negotium ili terminaltim , di damnato stire rete a est pecunia stilavia r in Impltim videtur stirii quae .sio stillata e maxime . si non solum rem furtivam stir recti-ivere stissus fuerit, sed amplius aliquid in eum Itideae eon istierit. Sed er , nihil amplitis, quam s niueam rem restitue re stilius fuerit, nec a litis in etim iudex ere utierit:

ipso quod in periculum maioris pervae deductus est fur, intel- erasim est quasionem furti jubdatam esse . Ad s. Si res licculiaris subrepta . in potesarem servi redierit e soliusvir serti vitium , es incipit He rasti in pectitio esse . ct a domino posideri.

s. Cum autem servus rem suam seeusarem sorandi consilio amoves. Damdiu eam reginei, conditis estis non mutatur.

ibit enim donitio abest , ed s alii tradiderii, surium faciet. STquitur g. Di sarem. Sciendum elli in furem olim non

fuisse actionem criminalem, sed civilem tantum e putas uiti nec maniselii in duplum ex ra. tabulis, de sutii niani-ielii in quadruplum ex praetoris edicto. g. Ani autem In litide noxae.ati. s. adi ando, de perpet. O temp. action. Nunc autem, ut Ulpianus ait in Liat.1t. in larem extra ordinem plerumque id est iis. r. His ra. ut plurimum agi extra oria incin criminaliter et Ergo actore subscribente in crimem edia in ut in ordinariis,d: in extraordinatiis quoque iudiciis re clim: nalibus subseriptio in crimen necessaria est, L iat. .de ius r. Unde si quis agat furti extra ordinem criminaliter , subscribete in crimen dcbet e quo venere subiicit se talioni. Sed haec addenda est exceptio . nisi si res permodica, quae' furto subrepta cui I.catigat, C. Th. de inscriptionibus juri Ati. Et hoc maxime distat criminale iudicium a civili. Nam in ciuili judieici non subseribitur in crimen, i. xli. Dp. de privati des. Et ut alias quoque dissetentias summuim rercenseam , pona civilis sudieii pecuniaria est , poena climinalis iudicis plerumque corporalis est e veluti fustium

castigatio, quae certe masor elle censetur, quam pecuniaria,

ut & his loco significatur dicite his verbis, in nritatam

maioria poenae et quorum hie est sensus: eum, qui agit criminaliter. reum Perducere in Peticulum mas aris ponae, quam

si a petet civiliter. Idemque silanificatur in Lio.in servortim, s.fili. de pere. Eu S alia differentia, quae sgniscatur etiam in tale. de Diaei. quod ubi furti civiliter agitur, res disceptatur non apud magistratum ipsum , sed apud sudicem datum a magistratu ex ordine juris . id est . res disceptat ut ure ordinario. Verum ubi criminaliter agitur,tes dii eptatur apud magistratum ipsum extra ordinem, veluti apud presectum vigilum in urbe, i. s. s. r. in xli. de offit. praesula. l. pem de con Lea a L . caca non fee vel in provinciis apud prasides.Et hae sunt praecipuae diderentiae inter civile.& criminale furti sudicium. At, ut in hoe g. ostenditur, qui in hane rem est singularii, si is, cui furtum factum est, instituerit in furem agere criminaliter. larem deducendo . ut ait ad praefectum vigilum, vel praesidem provinciae, creditur elegisse viam . qua reum persequeretur . criminalem scit. exlecutionem, de remissi e civilem Graeci interpretes

ae vasis videtur, inquiunt, vice lacri proprii, poenae scis .pecuniariae, quam extolsisset agendo ei vili, satis liabuisese s surcastigaretur in corpus, atque adeo civilem poenam permutasse in eriminalem. civilem abiecisse. Itaque damnato fure judicio criminali. t recepta te surtiva in sim

plum, non est actori integrum acere civiliter in duplum, vel quadruplum. Potest initio, etiam hodie. civisiter experiti, l. I. i. sed si cretaerit agere eriminaliter , & reum peregerit, etiamsi tem solam surtivam receperit. nec quicquam amplius praestiterit, vel pertulerit, cum iure puta re-inistus agente magistratu , non potest revelli ad civilem actionem. Utraqiae actio dicitur rem stersequi . P civilis, quamvis meram poenam contineat. l. stillo, s. i. ivs I.n quia in ea actione res, id est . quod interesi, dupla uri vel quadrusitatur poenae causa, & actio criminalis, uia, ut apparet ex noe s.liae actione non tantum poena , sed etiam res ipsa recipitur. Cur nulla hodie in foro fit mentio actionis Iutti in duplum, vel quadruplum, nisi quia ex hujus si sententia malunt actores criminaliter agendo ulcisci sutem e qua via electa tollit ut ei ilis actio in duplum vel quadruplum. Vcrum notandum est, etiamsi hodie minus frequententur ei- viles furti actiones, atque ideo quodammodo in usu abolitae esse videantur, omni horum eligentibus eliminalia sudaciae

tamen & hodie,s quis malit civili judicio agere in duplum. vel quadruplum, omissi, eliminali , non este repellendum. Ait, sui furem deducit ad praestrum vigilum vel ad praefidem.

respiciens ad siristum morem , quo rei ducebantur . vel, si non sequebantur vocantem aetorem. abtorta gula , adstricta cervice rapiebantur in sus. id est . ad sellam magistratus. quod Graecis erat Naae xxv. b. Et hoe ad illa verba adnotalle satis est, obliterato scholio Accursi . AD s. si res. Sciendum est lege ir .lah. rei furtivae usu capionem prohibitam esse, adeo ut nee a honae fidei possessore is su eapi possit, nisi soluto id ess purgato, amo-io surti vitio, quo res affecta est. Id vero vitii ex sententia l. Attiniae purgatur, re surtiva in domini possessionem, potestatemq: reversa , . . , quod amem de Hur di us .f.r I sis pales viis. de ver. Mn. inminum autem dicimus non pocsessionis solius, sed proprietatis dominum. d. s. quod aurem. Et non hune tamen solum . id est . non proprietatis dominum silum modo . sed S eum, qui domini loco habetur, id eu, proprietarii loco, ut servum . cui dominus Peculium concestit . quem constat in re peculiari domini loco haberi. Ideoque si rem peculiatem extraneus surtim subripuerit, ac deinde ea res venerit in potestatem servie hoe fa

tis esse dicimus ad purgandum vitium surti . d. l. q. s. Labeo. Nam Me ivso, quod rediit in potenatam servi, di in pristinam peculii causam . in ipsius domini , cuius in potes late servus est. potestatem , possessionemque rediisse videtur . Heulium servi sui dominus quisque possidet civiliter, ut dominus et servus possidet naturaliter , La . quod serνui,

de acquir. posse . quamvis de servus test quodammodo

peeulii dominus fit, connivente . & volente domitur, ut servi peculiaris qui dicitur vicarius servus, id est, servi seravus, servos ordinarius dicitur esse dominus. t. s servus meis r . de pecti . Et pecusium dicitur eodem modo esse quasi patrimonium servi. I. 3s. eod. iii. t. s decem heredi i . des ut lib. Haee vero ita procedunt, sicut proposui, si extra reus rem peculiarem subripuerit: Nam si servus insemet rem aliquam sui peculii amoverit surandi animo , furtum non facit. Non omnis, qui iurandi animum habet , surtum facit. Hie certe etiamsi furandi animo rem deculii sui amori veriti furtum non facite quia dominum suum nullius rei

possessione, quamdiu eam rem tenet . servus intervertere

potest . . is. de ac vir. posses . Linon solum 33.3. I.de Cur in Uuerum. Et laetum nihil aliud in , quam possessionis interser . Itaque licet servus iurandi animum habuerit, tamen surtum non aliter intelligitur fecisse rei peeuliaris, quam n eam rem alii tradiderit. Sola cogitatio per se , solumve sutandi consilium sutem non facit, ut I. i. g. r. hoc t. Quamdiu igitur eam tem servus tenet, res non intelliti tures le surtiva, ct usucapi potest. OAditio, inquit, esui rei non mutatur,id est, furtiva non fite quia nee possissio ejus mutatur . Et ita explicandus hie F.

Ad s. Qui tutelam perit, transgera eum stire potes , in s in

reflarem stiam redegerit rem stirtimam, destite surriva esse:

s cadem dicenda sua: Di adeo rersonam donum fusinet,

106쪽

iis In Lib. XXII. Digestorum: Salvij Juliani. i 6

tis etiam tradando rem furiosi, alienare existimetur. Ovῶ- Acrae avrem rem surgivam tutor. O. curator furis eormn nemine possunt . Ex em notandum est, domini loco etiam haberi tu

torem pupilli, non quemlibet tutotcm . non honora rium tutorem et sed tutorem . qui tutelam gerit, non oti

sum tutorem . ut L s pignore. Me iit. s. uti. Dp. de domini loco haberi . id est, pupilli loco . ut La . de admini I. ivt. is et ad ea, in priviae ret.jur. I.qui fundum, .s iuror T. proe f. Iis consequens est, ut si res pupillo subrepta in tui ris potestatem venerit, desinat esse futtiva. itemque, si tutor civerit, eam rem rediisse in dominium pupilli, L fis p illi,de Uticap. vel etiam si tutor eum iure transegerit: nam di transactione furti actio tollitur ex duodecim tabul. de res desinit eise surtiva , l. v. in priae. de eoad EI. suri. MIdemque prorsus dicendum est de euiatore furiosi e Nam

de hie domini loco habetur. id est . furiosi ipsius. d. g. si saepius, cum de rem furiosi mobilem possit alienare , si id

negotiorum administratio exigat, L ir. ct Lia. de curat.

fur. Potest etiam uterque rem pupilli, vel furiosi surtivam. quasi dominus iuri conditate nomine pupilli, vel suriosi. am in rem hie Isem etiam singulatis est. Denique lex haec in multis partibus est singularis . Et obser a de cur tore suriosi hoe dici,non de curatore adolescentis. Quia ut res adolescentis desinae esse surtiua . de uiueapi possit, non

sulficit, ut opinor, cam rem rediisse in potestatem curat ris. Furiosus intellectu caret. Adolescens c de eo, qui sanarmentis est, loquimur) intellectu praeditus est. Sie igitur dico . non purgari vitium furti, si res adolescentis subrepta redierit in potestatem curatoris ejus. neut nee si redierit in Cpotestatem procuratoris, L i. de hs cap. quae hoc vult expressim . Unde hoe recte dires, curatorem adolescentis. vel procuratorem cusula umq; non omnino vice, lorave domini esse, quod de hoe Ioeci Graeci interpretes notant. Ad vi Si duo servi tui vectem, O argemum Afriptierina . est alterius nomina tecum da veste actum fuerit, alterius de aris gento agetur et nulla exceptis dari debebit ob eam rem , quod

iam de me se aflim fuerit. IN Luat. hoe tantum proponituret mos servos Lucii Ti lii, exempli gratia, Grio Sejo una subripuisse vestem

argentum, id est, vas aliquod argenteume de Grium Seium cum Lueta Titio unius servi nomine de veste egisse actione surti no&alir de alterius servi nomine postea eum eodem DLucio Titio de argento eadem actione recte agere line metu exceptionis ullius . sine metu exceptionis quod iam actum sit de messe. Nee enim , qui de veste tantum egit , vi detur remisisse actionem de argento . lieet surtum utriuoque rei simul factum liti 1 s. iasIme tit. Nam quod utrius que rei surtum simul factum sit, non ideo de de utraque

simul agendum est: sed ut separatae sunt res , ita separatim de iis experiti licet.

Ad LXIV. de Furtis. g. Adeo autem emptor, anse trada

tionem . stirii non habes actionem . Me se quaesitim, an ipse Iubripiendo rem emptor furti tenearur Et lulianus si et s. Diges.sciribite Si emptor rem . eujus rastodiam venditorem tractare oportelat. Detito ne io subripuerit fini actione non tenetur. Plane si angequam pectiniam solverea, rem subtra. Exerit .surii actione generi . perinde ae s pignus stilaraxisset. Hodie exponam, quae ex eo Iuliani libro, in quo vel .samus, Ulpianus refert in th.de furt. Ac primum in . t .s. t. refcri Ulpianus culta ut hoc statim admoneam pro I sontis indis utique sine dubio legendum est Er.) Refert, inquam , emptorem , qui ante traditionem rei venditae, solutionem pretii rem venditam subripuit venditori . t reti actione suriit quoniam id suit tueri sui causa, ut rem haberet . nullo illato pretio. In fraudem igitur vendi totis,

ut eum haudaret pretio convento . Eademque ratione de

bitor, qui pignus traditum creditori subripit , credito i te

Tomm. Dei. netur actione surti Lia. s. pen. l. is. I. vli. O l.τι. ius eos. iii.quia id facit lucri sui causa in fraudem creditoris , ut pignore recepto mala ratione . eum fraudet pecunia debiata. Et hoe easu igitur dominus rei suae surtum tacit. I. asiqvanda . Instit. de oblig. qua ex dei. c Regulariter nemo rei suae surtum lacit) Dominus, inquam . hoe casu tantum rei suae surtum Deit . quia pignoris datio non mutavit

dominium. Ptiori autem casu, cum emptor ante traditionem rei venditae . & numerationem pretii, rem venditam subripuit, evidentius est . furtum eum iacere rei emptae. quam amovit , de contrectavit in o. vel invito venditore et quia emptor ejus rei dominium nondum acquisierat.

Et hoc, si emptor rem subis puerit, antequam solvisset picistium, ut posui. Quod si post inlutionem pretii, de ante traditionem emptor amoverit line voluntate venditoris, nisne non intelligitur furtum secisse: quia non id secit, ut venditori noceret, sed ut iam plope suam haberet, de ute

retur . Res nempe mea propemodum est ea, cuius ego pretium iam domino persolvi, atque ita eo rem perduxi, ut e

gere possim dominum ad eam rem mihi tradendam, si vel oblato pretio, de multo magis prorogato pretio. Ad I. Iulianus quoque lib. ra. Digem serilite stila in omnitim furum persona constitutum est. ne eius rei nomine

furii agere posivi, eusat ira furet stina, nsu habebit furiiactionem is, apud qκem rei deposita es: quamvis periculaesus esse rei coeperit, quil eam tractavit . IN eadem vero I. I . I. taxus , idem Ulpianus rescit. depositarium . qui rem depositam contrectavit, de s movit lueri saciendi gratia id est, qui ejus rei surtum fecit.

quamvis eo nomine depositori teneatur , tamen ab alio eidem depositatio eaciem re furto subtracta . non habere aeum in posteriorem furem surti actionem, quia, ut est in T. superiore proximo non debet ex dolo, vel ex furto suo su ii quaeretc actionem . non debet furti habere actionem quod de ipse domino surti teneatur,vet,ut est in I. I l .mit. Dp. quia is tantum furti habet actionem, cujus ex honesta causa interest rem non terdidisse, non cuius interest ex inis iusta . aut inhonesta causa e nemo de improbitate sta conis equi actionem debet. Quapropter sur furti non agit, re ut ex Iuliano, in omnium sutum persona generaliter definitur in L CItilianti . nemo ejus rei nomine surti agere potest, cujus ipse lar est . Quam regulam Graeci ita conciapiunt, efferunt: a - ---.. si . id est, sur i rem furtivam tenet, neque posse or . scilicet sustus,

ve e domnus est. Ex quo sequitur . non habere cum furti actionem verum ab ea regula excipiuntur duo casus, quihus fur sunt agit. Unus, si debitor pignus creditori, quod dederati subripuerit: quo nomine etsi ereditori teneatur furti, tamen ii de ipse similiter eam rem amiserit,in posteriorem furem habet surti actionem . Lia. s.penuit. DP. Et

ratio haee est: quia eam utique actionem debitor etiam habiturus erat. tametii ejus rei prior ipse furtum non fecisset. Non igitur suod surtum fecerit. quodve in furti poenam inciderit, etiam actionem furti habet in posteriorem furem e sed quod custodia ad eum pertinuerit . Et sic fit c ut in d. sen. legendum est, scilicet assit mare ) ut teneatur furti, de agat surti: quam emendationem jam pridem indicavi, de eonfirmant Basilica . Alter easus hic ineti sullo vectimenti, quod lavandum conduxerat, furtum, secetit, vestimento alii commodato. idque mox comm datatio subreptum suerit. Nam de si sullo locatori tenea

tur sorti actione . tamen de ipse in posteriorem furem actionem habet, i qvid vas g. s.s vo . hoe itit. Qijus ea sugeadem ratio est, quae superioris a quia fullo non habet fuit iactionem . quod de ipse surii teneatur, sed quod custodia

v. imenti ad eum omnimodo pertinuerit a atque adeo, quod hoc nomine ejus intersit. non illo . Ad haec observa. regulam hane esse de late, sive, ut ait, de omnium surum persona, qui scilicet surti manifesti vel nec manifesti actione tenentur:non de iis qui tenentur actione furti concepti, vel oblati: furti nutilesti, vel nee manifesti tenentur tan-

107쪽

a et Comment. Jacobi Cuiacij ad a

ium scientet. Frudentisque et At surti oblati tenetur etiam A LI se privasisti. i. sens is qui te, tim.liber esse iussus sire te ignorans . furiique concepti . l. s surgi 8. c. quih. ex Olim insam.non irret. Furti denique concepti, vel relati etiam Ad L. VII. De Publi c. in rem actio. F. Si lis suerit ignorantes tenentur e & ideo nihil impedit, quin qui surti vita Milia est venditioni. Et ait Iuliantis lib. Er. Digesser.

concepti tenetur. puta is, apud quem suitum inventum s at obtulit reus astimatibnem litiae. Tublicianam competere . est . furti oblati recte et Eat contra clim .Qui ei obtulit, tradiditque eam rem e Li hujus rei auctor est Paulius r. Sen

Ad L. XXIII. Lod. Tit. Impuberem fartum fatere posse , siam doli tura sit. Iuliantis Id. et r. Digem striist. Item

posse cum retrahere damni iniuria agi. quia tu stiritim abidi sti rem . Ad modis esse adhibendum ait. Nam in in fantes id non cadere nos raramus , cum imp tibere culpa casaee Aquilia agi posse . Item virum est , quia Lateo ali, nec ope impuleris suris facto teneri eum.

Porro idem Ulpianns in Les. ex ejiisdem Juliani lib. Er

referte Impuberem doli capacem furtum facere . Set furti teneri simul, ac condictione furtiva , de criminali ludicio . l. q. C. de aticiori frag cum di poenae causa impubes, doli potens scilicet, in insulam deportati possit. g. item fixi tir . Instietui. qui mo I tui. finit. Dum autem impuberem

doli esse capacem . idem Iulianus saepissime setiriit , qui

prope pubertatem est, qui, ut Titus Livius loquitur, pro- re puberem aetatem est . I Uvd . s.quae in t fore, vers deni que , de doli excepi. non de infante . qui non exeessit septiareum annum, idem dici potest. Insatis doli potens non es eis ideo si rein alienam amovetit, neque surti tenetur, nec condictione surtiva e quia nescit quid agati quidve egerit,

I. E. de cones suri. Quae tamen docet. etiam insantem eo

dictione sortiva teneti ex persona destineti . n ei ne starius heres exstiterit: de teneri, id est . obligati, quamvis eum ipse non possit agi . sed cum tutore esus agi oporteat. a vero ratione impubes proximus pubertati tenetur sorti, quia scit. doli potens est e eadem etiam de damno culpa dato tenetur actione segis Aquiliae , quia qui doli, de culpae certe capax est . l. s. s. sed eis insani, ad Iet Aquic Ad L. LII. Lod. tit. I. Iulianus lib. Er. Digestor. ferit tem pectiniam quis a me acceperii. Mi creditori meo Demirdeinde ram tamam pecuniam eidem creditori deberet, Donominesolverit , suritim eum facere.

I Dem quoque Ulpianus in L s r. I. Itiliavi si ex eodem

refert, quod & satis apertum elidi Furti teneri eum, qui pecuniam ei datam a debitore Lucii Titii, ut eam ad Lu-eium Titium perferret, eique solveret: cum tantam pec niam ille eidem Lucio Titio deberet . eam solvit suo iam

mine, non ejus nomine , 1 quo eam acceperat, non manis

datoris nomine, sed suo proprio. Ad L. Iv. Si i amil. fuit. Ne. Etiam hereditus ejus . euitltire, eiusdem familiae brium secering . eadem actio com regere deleg, qva i stilori competebas, id es, tit omnes non amplius consequantur . Pam consequerentur , s iu furium

liber fecisset.

IIS absolutis. quae referuntur ah Ulpiano in iit. de stiri. transeamus ad i. d. si famil. suri. si se dicat. quae est ex eodem libro Juliani. st hoe vult . ex illa edicto Si familia iis uritim fecisse dicatur . im. complures scivi unius dominisamiliam iaciunt ) n plures, inquam, servi unius domini ex

traneo furtum fecerint, dominum servorum conventum actione surti novali, non plus instare actori, quam n unus servus id furtum fecisset: non esse tot sutia . quot sunt suis res, sed unume tantum similiae unius furtum taro uno furto

haberi , i. s. s familia , de iurisdict. t. 3 r. ileia, adi. Agin .

Tt hoc ita procedere,non tantum si agat is, cui surtum fa- esum est: sed eis heredes eius agant turti in dominum susum e non dehere conditionem heredum esse meliorem . quam destincti ivetit. In heredes quidem suris non dari uictionem surtir heredibus tamen ejus, cui furtum factum

est, dari eandem sunt actionem, quain defunctiis habuit. Caterum ad quastionem sulti etiam pertinet, quod

Ulpianus releri ex eodem in I. . I. i. de mutesn rem act. aestimationem litis. id en, rei. qua de agitur , smileme id emptioni, ut L i. o. r. pro emptus erutique rolae jured u. t. io. rer. amor. Ideoque luti, qui sitis aestimationem obtulit actori, amitti possessione rei, competere actionem

Publiei nam, quasi fullo emptori. Eademque ratione litis aestiaritione oblata . ci soluta domino , cui surtum sactum est . res definit este surtiva e quia vendidisse eam dominus suti intelligitur, quam si de stiri. nee tamen

dominus cavere furi debet ullam cautionem , l. i'. de tota re furti quia ei invito propter contumaciam iuris e torta ea venditio est , hoe est , quia non tam sua sponte, quam coactus propter contumaciam iuris , ejus rei aesi Emationem accepit .

Ad L. xl. De Oper. libertor. Nihil autem interest, extraneus si Lucini Istius, an sum .PRior pars lib. et r. quam iam exposui . suit de sinis, po

sterior quam nunc explicaturus suin est de operis liberi.

qui vetus est ordo titulorum, & qitiessionum juris: Nam de Paulus r. Sem. Post titulum de suri. dat titulum de operis liberi. Et sustinianus quoque in C. lib. d. Paulus item , de Ulpianus in libris ad Nichim eundem ordinem servaverunte cusus ratio, quae petatur ex superiorihus titulis uel ex primo titulo de stiri. certe nulla est e verum petenda est exposletioribus, qui sunt de Decessionibus tam libertinoertim , quam ingenuorum . de quibus ordinator titulorum

L licti pertinui dicere inclituens poti itactatum de dotibus,& tutelis, S de surtis quia successio libertinorum pars

est iuris patronatus omnium maxima . & operae quoque libertotum olite tales , id est , quae ollicii causa Patronis natura debentur , atque etiam sure civili ex stipulatione, vetex jurejurando ob praestitam lihertatem , quo heneficiomasus nullum esto ideo prius se expedire voluit ea parte suris patronatus , quae est de operis libertorum, quam in grederetur tractatum de jure suecedendi in hona liberto sum e quod , ut dixi, omnium maximum patronorum jus est . praetulit etiam tractatum de successionibus libertin rum tractatui de successionibus ingenuorum. Est autem detoteris liberiorum ex hoe libro primum l. it . de opem libertis ad quam notandum est , leg. Iulia , de Papia constitutum esse , ut nascatur actio ex iureiurando , quo libertatis causa patrono juraverit libertus, se libenter operas daturum . nastunque indixerit patronus e alioquin ex sureiurando nulla nascitur obligatio, vel actio, nee civilis, nec naturalis,l.s quis tro es s d. an print. de fideiussur. Hie unus tantum casus est, quo jusjurandum parit actionem, si libertat seausa libertus patrono iuraverit. se daturum operas , quas quandoque patronus indixerit, quascunque indixetit patronus , IO. X.Lult. hoc iit. Verum , an & si ita iuraverie libertus, te patrono suo, aut Lucio Titio operas daturum, quo genere Lucium Titium patrono adjungit, non obliaeationis . sed solutionis causa. eo animo . ut solvere possit Loelo Titio . de solvendo Lucio Titio liberetur a pati oequia obligatio non potest eonserri in tertium e obligatio non potest conferri in extraneam personam e solutio potest.Si ieitur libertus iuraverit, se patrono, aut Lucio Titio operas daturum hoc modor Lucium Titium patrono adaicit , non obligationis, quod nee potest, sed solutionis

causa . At quaeratur, an ut concepit jussurandum, ita possit invito patrono operas . quas se daturum juravit, dare. 3esolvere L. Titior sicut fit in stipulationibus, si quis promissetit . se daturum aliquid siti alatori, aut L. Titior qui utique promissor etiam invito, & vetante sipulatore L. Titio solvere itotest . eique solvendo, se a stipulatote liberare , t Ir. s. pen.des Q. F. plane solatia , L. iii. de inviii.

108쪽

i y In Lib. XXII. Digestorum Salvij Juliani i so

piptisat. Et ad hane qu-mem in I. prox. superiore dem Artitur . etiamsi ita iuraverit libertus patrono . aut L.Titio soli patrono operas ossiciales solvi posse e non etiam adsecto et ossicium deberi sili patrono, non extraneo . Nec igitur a pallono liberari libertum , si operas solverit adiecto: quoniam ut est in Iseq.aliae sunt operae, quae solvuntur extraneo . id est, aiecto solutionis gratia cui vocatur semper in sure o quam quae patrono debentur . Patrono debentur ossiciales e de quae adiecto solvuntur . non sunt ossiciales. Pro qualitate personae operae, aut osticiales sunt. aut non. Et subiicit Iulianus: Nihil interest, utrum adjectus ille fuerit extraneus, an filius patroni r quia nec filio patroni operae quasi adjecto solvuntur recte . Ad L. XXIII. Eod. tit. Hae operae quas liberim promist, mulitum dictant a fabrilibus. Mi pictoriis operis . Deniqtie si A- uberius faber, avi pictor fuerit, vitamdiu id artificiam exerce bit, has operas patrono praestare cogas r.estiare sitit fatritis operas qtii, psi est Fbi , avi Titis repulam e ita paetrativi a

Mens operas Idii avi Sempronio recte fibulaivir: ct liber itii obligarione Abeluris tales operas extraneo dederis,q-

ei patrono praeliandet liberaretur .HUie vero legi, quam exposuimus . conjungenda sta

tim est l. 13. eod.iit. quae disterentiam hae in re constituit inter operas, quas libertus patrono promittit libertatis causa, quae ossiciales dicuntur, & operas fabriles, quassabet promittit ut faber , non ut libertus, vel operas pici

rias, quas pictor promittit ut pictor, non ut libertus: Namque fabriles, vel pictoriae operae etiam adiecto solvi possunt invito patrono . si patronus non libertatis datae respectu cflipulatus sit, eas sibi praestari,aut L.Titio: quia eas patrono libertus debet, non ut patrono, sed ut euilibet.ltaque libellus a patrono liberatur ipso jure in extraneo,id est,adiecto e melius est sic hunc locum interpretari, adjectus est extranea persona , ut ait Lystiae Altina , de inviil. stipes. Si extraneo . inquam, id eii, adjecto tales opeias solverit, quales patrono solvendo liberaretur . item , fabriles, aut

pictorias patronus a liberto exigit . quamdiu id artifieium

exercet, non alias quascunque operase non item illas ipsas,

si illud attificium deposuerit, si desierit esse faber . aut piis Hor . de se alii artificio dediderit. Itaque si quas tibi suber

promittat operas , eas ipsas non cogetur tibi exhibete , si faber erue desierit , si artificium illud dimiserit . Oificiales autem patronus exigit, qualestianque voluetit, indistincte ex suo commodo . Harum praestitio , officii prastatio est, ibiit eleganter ait L rr. hoe iv. Seneca in Declam. si did in servo est necessitas , in liberto esse officium. Illarum vero prae statio . puta , fabrilium, quasi pecuniae praestatio est , non ossicit. Ld e iis. Item ossiciales incertae sunt, quia ex arbi trio patroni pendent: illae sunt certae, id est, certi generis. Item osticiales non cedunt statim , atque promissae sunt rsed tunc demum, cum eas patronus indixerit, Lig. 3 lv eium, hoc iit. Illae autem cedunt statim , atque promillae sunt et de consequenter statim peti possunt, nisi sint collatae expressim, vel tacite in diem, vel in conditionem, ut L

eq. Et de die, quo cedunt ossiciales operae, est s/ patroni, qui sequitur in hae l. 23. Ad F.Si patroni plures consulto in diversis retiones dises

lint di liberio finia operas indixerinie potes dici diem v rartim tedere, sed libertum non obligari r qtita non per eam. sed per patronos flaret tuo mintis opera deniti irai accissit, eum agros ei liberto opera indictinivri suod si diversaram Hvidatum pos roni Met in sua qui que morature consentire debent in operis ab eo accipiend23. Dtirum alioquin etiatim, qui se liberare potest decem fetas operando, Mi operis in dictae . fi in accipienius non congeneiant, eo eui ad praest dum alteri sti inque operaram aestimarionem .

CVjus s. sententia haee est: Si duo, vel plures sint patro

ni, qui data opera in diversas civitates discesserintae versasque regiones, ut libertum distringerent magis . dinucilioremquc ei facerent operarum promissarum, vel jur TemΠL P I. tuum praestationem . ut negotium ei sacesserent, & simul omnes liberto operas indixerint, quas ederet omnibus eo dem tempore et cedere quidem statim operas . vel obliga tiones operarum , atque indictae simi, S attionem operarum patronis competere , sed sine effectu . sine re et quia per libertum non stat, quo minus operas reddat, sed si ripatronos . qui consulto conssio, dolo malo in diversas regiones discesserunt. ne simul eis operas libertus praestare posset. Vade ne ratione, si liberto aegrotanti indicantur operae: dies quidem earum cedit, de peti possunt: sed laustra. quia petenti obstat exceptio, si per me non tia quo minus eas tractem, hi .hoe tit. Non est, inquit. audiendus p ironus , si poscat opera, . quas infirmitas corporis dari non patiatur. Et hoc est . quod dicitur, impossibilium nullam esse obsigationem e nullam obligationem es hcacem. Haec . ut proposui initio, si patroni dolo malo in divelsas civitates, vel regiones discellerint, ut mox , indici is simul liberto operis fluihusdam , uexarent eum, de distringetent ossicio impossibili, aut molesto, pro operis , quas simul omnibus praeitare non potcst . petendo aenimationem , qua aestima tione nemo tam facile iungitur,quam labore corporis sui . At qui est casus diversus li,cum ab initio patroni diversas civitates incolerent, velint liberto operas indicere e conissentite debent in operis ab eo accipiendis , puta . quo dic quisque operas ab eo accipiat: alioquin si eodem cie omisnes sibi operas dati expetant , invicem se impedient . ut L l . de Husim inrum , inquit , alio in est, ram , qui se ibberare potest decem dietas operando , simul operis itidictis , sin accipiendis non ramentiatii, compelli ad praestandam alteri Dinque operaram aesidiaetiovem . Duram . id est . iniquum . vel praeter aequum . de bonum, ut L Dio 8 . de legat. i. Livia do. de petit. heres. de in multis aliis locis . M.Tullius de Aruspicum responsis, quod item in ,dicio capitis durum, atque in sumn est. Et in Comoediar Eli duras praeter aeqv mmq e. ct honum. Iniquum igitur est, libertum, qui duos hahet patronos, indictis simul operis . quod non consentiant quibus, quibusve diebus libertus operet ut e puta , ut uni operetur iis quinque diebus , alteri aliis quinque diebus . Iniquum , inquam , est eum uni operari quinque diebus, de alteri eodem tempore quinque dierum , quinque ope

rarum diurnarum praestate aestimationem e Neque enim

tam facilis est pecuniae praestatio , quam officit . Et haec raue varietas ossicii praeliandi, ut moletiissima, de inium est.

Ad L.v. De Duob. reis. Nemo est. qui nescivi. alienas speras promitti posse. oe mesagorem adhiberi in ea obligatione. Ea ideo nihil prohibet, duos reos timulandi tonsilia vel prodii utendie Sicari s ab eodem fabro duo rei clipti audi easdem

operas trisulentur . Et ex contrario sis satri estissem peritiae easdem operas promistere insect hvmur, O diis rei pra-

miliendi feri. IIS addamus I. s. de du . reis . quae est etiam ex eodem

libro . lam cognovimus ex interpretatione Las. Julia num in hoc libro contulisse operas osticiales , quas patronus solus a liberto postere potest , cum os ris , quarum petitio etiam extraneo cuilibet competere potest ex stipulatione. Idem Iulianus facit in hae l. s. Ometales, ut sam ante diximus, non niti patrono promitti, ae ne adsecto quidem

solvi possunt. Aliae autem operae, puta fabriles, aut pictoriae. cuilibet promitti possunt, de stipulationi sitis ejustor ad hiberi, qui promittat, quanti interest operas reddi. I. pvlaius est M. de rarius r. Linter g s. desilit. Eodemque nomine duo rei stipulandi vel duo rei promittendi, quibus singulis in solidum debeatur . aut qui singuli in solidum

debeant, constitui possunt duo rei stipulandie ut si duo ab eodem fabro stipulentur sabriles aliquot operas: duo rei promittendi. ut A duo fabri ejusdem peritiae, de facultatis ejusdem generis operas promittant uni , vel duobus reis stipulandi. Et hoc est quod ait lex illae Nemo in gui nescias, inquit, alienas operas promisti posse . Alienas . id est , alias, quam oraciale . cuilibet promitti posse. Alienas, pro aliase alienus pro alius, ut l. 3. de rei vindie. Eaciem sorma, qua in

109쪽

isi Comment. Jacobi Cujacij is et

Comoediis es lentis. pro socius: d lientis pro talitii. Et sice contra. alius, pro astentis, sive exfferas, Pro extranetis. I. I.

famosi ad Uti . majesan Tt August.locutionis factae scriptu rae L a. agrum alium, pso alientim accipit, in in e. oscit emtra de pes Ler remiis i nnocentius similiter, maxime, in uitis per adios intelligas alienos. Ne dicas. Nemo est, qui neuiat. alienas operas promitti posse, veluti operas Lucii Titii. nee

sic accipias alienas . veluti operas extranei . quia factum

alienum inutiliter promittitur. I.Spulatio icta . in prine. de

Ad ILLI U.De verbor. ligat. In se viationisii alias species, alias genera dedistini . cum species stipiam r. necesse est inter domino . O inter herede, ita dividi si titilionem . in

paries corporem etiique debetantiar . sus iens amem genera

si larem . n mero fit inter eos diviso . velagi cum Sisitam. In Tamphilum Dis Ili vivitis, duos heredes aqtiis partibus re diaet necesse est viriq e partem dimidiam Dicti,di Tam

rhili deberi. Si idem Go, homines histilaitis si seir Drusi

hominea hereditas eia, debent r.

Ad g. Operarum stipulatio finitis est hi, flipulatio,ita, . in

hibis genera comprehenduntur. O ideo diviso et 3 pisti a-tionis non in partes opemaram, sed in numeram cedit. Quod F tinari operam seratis communis Ilipti attis fueris: heresse est. titri e dominoram partem verae tantam. qtiantam in seras haltie Ii petere. Sestigio autem ejus oblitationi, expeditissimis oti, si aestimationem operae malit literitis o ferre : avt f eonsensi a patroni, in his comm niter opha edantur.

JA M pene absolvi librum Er. quandoquidem edi eo tam

tum testat lex una . Ea est l. s . de ut ori ob stat. quae est etiam ut tres superiores, de operis libertorum, sive de operarum stipulatione . quam patroni de libertis stipuislantur: quam stipulationem in El. s . ut Iulianus ostendoret ex numero earum stipulationum esse, in quibus genera comprehenduntur . initio constituit disserentiam inter

stipulationcs. in quibus species di stipulationes , in quibus

genera continentur, sive comprehenduntur. Species voeans

corpora certa. quae sensibus percipiuntur, puta. quae cerni, , tangi possunt , veluti Stichum, Pamphilum , Damam ui quae Dialectiei individua vocante Genera autem, quae intellectu solo abstrahuntur. & percipiuntur, veluti homia rem incertum , hominem in genere . vel homines incerto duos, vel tres . vel decem e quae quidem genera Dialectici species , quia sub alio genere. videlicet animalis sunt e S neca genera specialia vocat. Et stipulatio quidem, in quam corpora deducuntur . sive comprehenduntur, dividitur in partes fingulorum corporum , laon in sinpula corpora et ut si servus communis duorum . stipuletur lihi, vel dominis dari Stichum , de Pamphilum, utrique domino dehetur pro

indiviso . pals dimidia Stichii de pars dimidia Pamphili. videliret si sipulatoris domini sint domini ex aes ualibus partibus e vel si ex inaequalthus partibus . unicuique domino in unoquoque servo tanta pars debetur , quantam

in stipulatore hahet. id est . unicuique pars dominica (ne vocatu D non uni Stichus, alteri Pamphilus . Sectio eu suoque servi in stipulationem deducti facta in partes parem

sacit utriusque domini causim, ita ut tantum serat omniam unus, quantum alter pro rata . Diviso facta pro numero servorum in stipulationem deductorum saceret disparem dominorum causam. puta. si non esset, ut plerumque fit. uterque servus eiusdem pretii. ejuslemve peritim aut

ministetit . Idemque erit, si stipulatori. qui sipulatus est

Stichum , & Pamphilum , duo heredes exstiterint. Nam 'ue in partes, ut dividant inter se obligationem. commo eius, utiliusve ultique . S aequius est et nempe ita , ut paristem dimidiam singuli heredcs habeant in Sticho, de partem dimidiam in Pamphilo . vel si tres heredes exstiterint. s tuli in utraque mancipio partem tertiam . videlicet. s stipulatori heredes exstiterint ex aequalibus pinibus , sin munus partem hereditariam. V his de stipulatione specierum certarum . Stipulatio autem generum . id est . stipulati in quam peneta diaucuntur . ut si servus communis duorum , non dico hominem, sed duos homines simpliciter, A sibi dari stipulatus fuerit . us simili modo a testator duos

homines sibi dari stipulatus fuerit, di duos heredes reluquerit. inter dominos.& inter heredes . non panibus, sed numero dividitur obligatio. ita ut singuli homines in solidum sangulis heredibus, vel dominis debeant ut, LI As cen-ttim , hoe iit. Et esusmodi etiam est operatum stipulatio . quam duo patroni ossicit . di libertatis causa de liberto stiliolantur et Nam & operae . quae in nipulationem deducuntur. non sunt. sed intelliguntur tanquam res incorporeae . non sunt in rerum natura . ut ait his de oper. Aheri. sed futurae . quandoque eas patronus indixerit. Itaque inter patronos diviso earum operarum in numerum . non in partes

fit, vel cedit. Quia si operas, quae diurni ossicii sunt, aut

sane sunt operae imperferax , Liam sese opem liberi. Si, i quam, operas, id est. diurna officia partiaris, puta in horas, B naturam . de persectionem ea tum corrumpis . Lm lationes non dividantur eta. Me tit. Itaque si duo patroni stipulatinni mille dierum operas, non ungularum ci rarum pallies dimidiae singulis parronis deiantur, sed quingentae uni, di quingentae asteri, Lis. de opem silerior cui est conjungenda I.ap. de solus. quae es ex eodem libro, vel si consentiant attoni, nullae operae, simul ambreus communiter praesta tintur, vel alternis . ut l. r3. s.ult. de veri liberi. Ait hoe loco in fine legis, aut se eonsentiani parroni, in iis commMaelier operae edantis . quod male interpretatur Acen os . verumisso loco avso a QTe . Et haec quidem omnia ita

procedunt. si plures operae in sipolationem deduciti sint. sed si una tantum opera i cum plures dicimus . etiam duas intelligimus . Latini non habent dualem numero mo sed si .

inquam . una tantum opera duobus dominis . vel duobus C patronis promissa sit. vel servo eommuni eorum . quia dia vino numero fieri non potest . eum una tantum est opera, vel cum unum quid aliudcunque, tune necesse est , inquit operae aestimationem fieri iustam . eamque aestimationem a dividi inter eos pro partibus , quas iure dominii in servo . vel jure patronatus in liberto habent. Facile est, aetiim

tionem numero dividere . aestimationem unius operae r attina opera ipsa numero dividi nullo modo potest . Et Meeti sententia huius legis. Cui adiicere licet. etiam quantia talis stipulationem similem esse lii putationi . in qua penus

eo tenenditur . Nam & quantitas generis nomen est e ut si quis stipoletur centum solidos, centum Philippeos , neetnim hos, vel illos philippeos sit latur . non nummoriuncorpora certa e sed indefinite nummos centum . Quam hiem . di obligationem quantitatis numero dividi placet.

D c. b. de fotarion. Similis etiam stipulationi teneris est his stipulatior mos Stichos dari. qui sunt in tua similia scit etidiam id actum videtur. ut peo numero adiecto stipulationi specierum divisio fiat inter stipulatorem . vel inter reminos . aut heredes stipulatoris. d. L 1s. sicut a me perspirae jam pridem restituta est in Commentario ad hune titulum

in hane ipsam luem. Hae est finis libri 11 eurus priorem

partem iam intelligimus esse de surtis, posteriorem de op ti, libertorum. Et hane quidem posteriorem munire viam .d tractatum sequentem de succcssionibus tam libertin

ium , quam ingenuorum.

L Ad Lib. XXIII. Digestorum SALVII IULIANI

REVTATIONES SOLEMNES. Ad LII. Si Famit tart. secisse dicatur. Id est in poenae nomine duitio . ex eredictionis smplum.

ACCEDAMUS ergo nune ad Librum XXIII. Uri

pauca ex eo libro delibata e & primum eximam ex hoc libro a s. quod ex eo resert Ulpianus in I. I s. iide suri. idque reddam libro Er. superiorie quod admonuimus etiam in interpretatione aes i. p. videlicet in eo s. pro alaeue legendum dia .cuius maior pars fuit de furis 3is. vhto autem et . ne minima quidem suit de furtis. sed de here

110쪽

iss In Lib. XXIII. Digestorum Salvii Juliani. is

hereditatihus . bonorumve possessionibus, vel libertino- A patris Ai admittasM. an virilem portionem M aleaesponstrum vel ingenuorum verum omisi superiore lium , quod Di adoptionem Letas nepos. O heressta ut, quamdiu patre nune admonebo . ter. a. si s L sun. fecisse ducatur . perpe- esus, avi in pocritate. atii emancipatus est, non pote contraram adseribi huie lihro a s. cum sit ex superiori ra .Quca tabulas honoram possessionem accipere. Sed ita a pauer estis. quidem lege Iulianus in Me edicto si familia, id est,si phis ante in honorum possessionem aeriperti reeserit, non adie, setvi unius domini furtum secisse dicantur. hae verba, mittitur nepos ad bonorum posses ionem ut dominus. qui familiae suae nomine convenitur nox aliactione furti, si litis aestimationem suiserte . & lamia D X libro arda te explicaturus sum his de bono'posses

liam retinere velit . non dedere noxae, liberetur . si tan- contra ia&di L r. de legas rastand.Initium t. is. de ho- tum offerat, quantum, si unus laber homo surtum secisset, nori fessaret.ias. est de filio emancipato praeterito, id est. aetori deberetur: Ea verba , inquam, sie interpretatur, ut neque herede instituto. neque exheredato . ut oportet, te-

offerat rem surtivam , quod dicitur , simplum , de insuper stamento patris reuius quidem filii gratia potissimum prae- p aenam dupli. vel quadrupli: quantum scilicet continetur tor proposuit edictum de honorum possessone contra condictione sultiva . & actione furti nomine . hiique tab. quia testamentum . in quo filius emancipatus sileotio simplum rei nomine . de poenae nomine duplum, vel qua- praeteritus est. ipso jure valete nec aliter rescinditurHuam displum actione ordinaria , quae est in duplum , vel qua- B heneficio praetoris , data filio emancipato praeterito hon dius lum . de qua etiam hodie uti licet, ut sit . quanquam rum posse ilione contra tab. I. i. in princ til. ses Liq. M li-hequentius agatur iudicio extraordinario criminaliter. Et ierit. C. de eo lat. Cujus quidem bono tum smis ditionis hoe in hane rem etiam Iulianum . id est, hanc legem et .Paulus jus hae vis, haec pocellas est ut ab herede instituto evincat in testimonium vocat L 3I. qtiod ait pratori de noxu actrum praedia, de servos heriaitarios per hereditatis petitionem . -- roisti briam e se vocatur in iv. de posses. hereae petii. Et Ad L. III. De honor possess.c t.ta, Sed se Iia condatione- hreviter . ut jus omne , quod per ea uiam hereditatis heres seripiti, se, boviorum possessionem contra tabulas accipere non institutus nanciscitur,ab herede instituto in filium preteti potes . Et ira Iuliantii quoque Q. El.Directori scrip t. Duid tum transserate quia etsi non sit heres: quia pratot her esto,s defeeerit randitio 3 Uerum est,etim contra labia dem facere non potest c legis est heredem facere , non esseri honortim possessionem praetoris 3 tamen accepta honorum possessione . heredistoeo habetur,ut La. s. p.de honor posses. fiqvos autem In iit. His igitur duobus locis submotis ab hoc libra. & red- eodait. I. i r . de ret. sur. Denique honorum possessor simidius sum Dor observandum in primis hoc est. Iuli lis heredi est, non herese heres enectu . non nomine e sucis num hoe lib. as. seripsisse de successionibus libertinorum, cessor honorarius. sive praetorius. non legitimus successor .& ingenuorum . Ae primum quidem de bonorum possese et Recte autem Accursus notat , hunc locum esse accipientasone contra tabul. quae patronis. aut liberis silentio prae- dum de extraneo herede instituto e Nam si is, qui hetes teritis testamento liberti, vel patris datur . Et dicitur haec testamento scriptus est . sit ex liberis testatoris, alter filius ecth ptima pals edicti possessorii , sive primum edictum qui eodem testamento praeteritus est . aecepta bonorum de honorum posie Bonibus . l. a. de bonis liter. I. ideoque g. Potamone contra tab.committit, se loquuntur. committiter I eripe 3 13. de Carbon. egire Et de hac quidem specie iratii heredi scripto edictum de bonorum possessione con honotum possessionis rescit Ulpianus ex hoe luliani libro tra lata id est . enicit ut ipse . qui hetes institutus est cum in I s. s. sed s sub eonditione, de bonor. posscs confra ta eam fratre praeterito. veniat ad honorum possessionem contra non dari Iiberis heredibus institutis sub conditi P. Osuali tab. atque adeo, ut nee praeteritus evincat totam hereditata scilicet. ut est expressum in Balis. unis arram Maeanaetis. tem. Non potest quidem ipse . qui heres seriptus est . suo Conditio alia est potestativa, quae scilicet est in arbitrio, de iure petere bonorum possessionem contra tabul. quae solis potestate ejus, cui adscribitur. Alia est casualis quae non est praeteritis competite non potest , inquam . eam petere suo

an ejus potestate , sed pendet ex ea sui eventuque fortunae: sure t ex sua persona: at competrae. vel, ut Graeci loquun- ut si navis ex Asia venerit Et filius quidem recte heres im tur . una cum fratre praeterim , etiam potest: vel stituitur sub conditione potesativa. sub casuali non item etiam, nondum eam petente praeterito . ipse primus percis nisi in ejus desectu in I substitutis, vel coheredibus exhere--re . quod ipsum etiam competere, videtur esse quia hoe bais detur.Nam vel instituendus est omnino, vel exheredandus. het. tacitque beneficio praeteriti . par te modien de rei 3 ut testamentum consistat. L q. de hereae in iit. l. . c. da a esse obmis av rectamni, LIO. sa t. LI. Noe vero genete

i lii. , DA St. Alioquin deficiente conditione casuali im sit . ut quisque in bonis eaternis habeat semiuem , id est.

veniretur praeteritus. sive omissus, & ei competeret bono- dimidiam partem , perinde atque si patri intestato heredes rum possemo contra tabulas . quae praeteritis datur. Pen- extitissent. Nam de bon. possess. contra lata patrem inte dente autem conditione ista . filio non contra tabulas . sed statum facit, i. d. sati. h. i. Hoe cognito . finge . quae est secundum tabulas bonorum posiesta competit e quia species s. t. Mius I. Lucius Titius cum haberet duos filios. fieri potest. ut conditio institutionis existate veliti sorte de- Primum,& Secundum,& nepotem ex Primo in potestate , socerit . quamvis Iam occupant accipere bonorum posses- nepotem in adoptionem dedit extraneo . eundemque hesonem seeundum tabulas . perinde eum praetor tuetur . ae dem instituit ex parte . Primum quoque heredem instusi ab initio bonorum possessionem contra tabulas acce- tuit ex altera parte, Secundum vero praetermisit. Secundo pisseti quae tuitio praetoris in emancipato necessaria est a ex causa praeteritionis indueto in bonorum possessonem quia piaeteritio emancipati filii ipso iure nullum testamen- contra tabul. de edictum committente , Primo, & nessotetum non facit tin suo. id eli, in filiosam. necessaria non est: ex eo heredibus institutis r ae deinde , Primo vita deee- quia ipso jure nullum testamentum est, nee indigeret .. dente , antequam acciperet honorum possessionem contra restissione . quam inducit honorum possessio contra tab. lah. per Secundum . ut dixi, jam petitam , atque ita patre . . t . vi liberis, Cile collat. vel iustio illa praetoris, quae est id est, testatore tam facto intestator quaeritur. utrum ne- vice honori possessionis contra tab.ut in ues pos ferat ex bonis avi virilem portionem, id est , tertiam. quali stilicet ab intestato suecesserit avo simul eum Primo Ad L. XIII. De bonor. posses contra lah. tam mavripatus patre suo, de cum Secundo patruo suo et an vero serat pa hsnorem possessonem contra tabulas accipit, seripetis herei et tem dimidiam , ad quam Primus ab intestato vocatur . hereditat, petrari coxensis Hi er praedia, di serras, herem excluso filio suo, nepote Lucii Titiit Et ait Iulianus . nihil regiarios praestare . Omne enim ius transferre aeqviam es . interesse , Primus pater nepotis vivat. an vita decesserit. aod per tui fam hereditariam scriptus heres nancis istir . ad antequam acciperet bonorum posIesnonem contra tabul. -.quem praeror heredis laeo consti t. delatam sibi beneficio Secundi fratris sui praeteriti . Nam Ad g. i duos titios . Grum ex altera eortim nepotem habebat, sicut vivo Primo ab intestato nepos ex eo non voratur ad iis in adoptionem Ddit o heredem in iii tormerito aureo tam avi. nec potest ei competere honorum possessio con-

Dio e quaeritur Ded tu his servari delevi: Mirum in parum tra tabulas: quia Pt imus eum gradu praecedit, quia non est