장음표시 사용
71쪽
pusillus, tametsi una iacia panderosior non sit, non minore velocitate , quam 'gens, tametsi sit centrum, de plurium librarum. Videlicet pluribus quidem chordulis attrahitur ingens, sed pluteis etiam par ticulas attrahendas habet ade3 ut fiat commensuratio inter vim ac molem , de ex utraque utrobique tantum sit, quantum ad motum sufficit eodem tem
pore peragendam id permirum; si globi fiterint ex
diuersa materia, ut alter plumbeus, alter ii neus,
vix quicquam tarditis attingi Terram ab uno quam ab alio, hoc est a ligneo , quam a plumbeo inuoniam pari modo fit commensuratio , dum totidem particu sis totidem chordulae destinantur. Et est nihl ominus tantillum, tametsi prope modum insensibile discrimen quod ob raritatem materia malorem, aer se non-nihil magis intermisceat, non nihilque magis ad motum deorsum resistat. XVI. Quae res obiter, quid-nam eueniret illi lapidi, quem assumpsi concipi possie in spatiis illis inanibus , si a quiete exturbatus aliqua vi impelleretur
Respondeo probabile esse, fore, ut aequabit ter indesinenterque moueretur, , lente quidem, celeriterve, prout semel paruus, aut magnus impres ius foret impetus Argumentum vero desum ex aequabilitate illa motus horizontalis iam exposita cum ille videatur aliunde non desinere, nisi ex admistione motus perpendicularis a de vi, quia in illis spatiis nutata esset perpendicularis admistio , in quamcumque partem foret motus inceptus, horizontalis instar esset , sic neque acceleraretur, retardareturve meque i
72쪽
proinde unquam desineret. Et vis aliquod quale certe haberi potest in experimentum Appende filo plumbum , lapidemve , qui in perpendiculo conquiescat, ac postea illum prorsam impelle concipies
hunc motum, ex se aequabilem, perpetuumque esse. Cum tantulam enim impresseris vim , unde fit, ut lapis toties excurrat, recurratque , ac excurrendo, recurendoque tantum insumat temporis mon existimasses profecto motum tanti corporis ex tantulavi an diu duraturum. Sed nempe lapidis attractio,
quae a Terra sit, a filo cohibetur , sicque lapis inter
duas oppositas viret veluti in disterens manet Lunde si illum transuersum pellas , motum imprimas , ad quem non habeat resistentiam sicque, nisi aliud interueniat, tueri illum constanter possit. Neque obstat, quod motus omnino transuersus, siue secularidum horizontem non sit, sed fiat oblique, ac su sum, nam quia licet filum retineat, tum tamen etiam Terra retrahit quando Terra deorsum reducit, tunc quoque filum retinet itinc est , cur facta istarum vitium oppositarum compensatione, non ex hoc capite tollatur impressi motus constantia. Et quamuis tolli videatur aequabilitas, quatenus lapis in transcursu per insimum punctum , liue perpendiculum, celerrime mouetur, tardissime vero in ascensus fine,&eascensus initio lac proportione in carieris locis nihilominus ea semper aequabilitas perseuerat, ut omnium excursuum oecurluumque durationes
aequales sint hoc est , sub initium fiat quidem majores, sub finem minores sed non propterea vim
73쪽
quam magis, vel minus diuturnae ob perseueran- rem semper attractionem , retractionemque aequa leni &'uὀd aliunde continenter fiat compensatio inter vim mouentem residuam. percurrendum residuum spatium. Qui fit ergo ut vis continia minuatur, decurtenturque coiuinu spatia , ac motus ille denique esset 3 Causam duplicem Galileus assignat. Altera est aer , qui in omni vibratione lapidi nonnihil resistat, atque idcirco impressam vim, siue impetum nonnihil continu refringat Altera pondus ipsius fili, omnium ve eius particularum. Nam quia qud filum est breuius, eo vibrationes, siue excursus, recursusque Deci uentiores sunt; fac in longiore illo filo, quo appendisti lapidem, appensos esse singulos lapillos ad singulos digitos; agnosces illum, qui
erit appensus ad primum digitum niti ut recurrat,dum quierit appensus ad secundum adhuc excurret quare&huius excursum non-nihil decurtatum iri, propterrenitentiam, quae ab illo fit lac pati ratione decurtatum iri excursum tertij,& consequenter excursum quarti ac carierorum lade ut denique lapis infimus exsistens, cogatur etiam nonnihil excursum suum decurtare, ob lactam resistentiam lapillis singulis, qui etiam tanto frequentius renitentur, quanto altiores fuerint 'idebisque lapidem quasi laborare, ut seriem huiuscemodi quasi sarcinularum non sponte abductarum, trahat. Non sunt deinde lapilli, sed illorum loco habe totidem fili particulas profecid, cum non-nihil pendant, lapillorum instar sunt. pro sarcinulis habentur , quae impetum la-
74쪽
pidis perparum quidem, sed non nihil tamen continuo refringant. Quod perspicue magis ut noris. appende eunde si lapidem ad eiusdem quidem longitudinis, sed inaequalis tamen crassitudinis, ac proin inde ponderis filum deprehendes , quo id cra Osiusuerit, eo citius motum desiturum , tanquam vibrationibus singulis sensibilius decurtatis cita ut usurpata crassiore chorda, aut etiam virga, catenave ferrea, per paucas omnino vibrationes habiturus sis, ac motum parum duraturum. Heines, quia quo eritae purior filum tenuius, eo vibrationes plures erunt,&motus prolixior, finge aerem ad usque inanis tenuitatem esse redactum, atque idcirco nihil resistentem fingeis non filum, sed radium incorporeum , qui nullius sit ponderis, neque partibus suis renitaturi; an-non capis sere ut lapis appensius ini
pressum semel motum conitantillime tueatur ; scilicet omneis vibrationes non aequalibus modo temporibus Peragens, sed aequalibus etiam arcubus continud perficiens Haec porro omnia alio non tendunt, quam ut intelligamus motum per spatium inane impressum, ubi nihil neque attrahit, neque retinet, neque omnino renititur, aequabilem fore, ac perpetuum; atque exinde colligamus, onmem prorsus mo-tiim,qui lapidi imprimitur,esse ex se huismodi; adeo ut in quamcumque partem lapidem conjeceris , si
quo momento a manu emittitur, supponas omninvidiuina, lapide excepto, in nihilum redigi euenturum sit , ut lapis motum suum perpetuo , ac ii eandem partem, si quam manus ipsum direxerit.
75쪽
na oucatur. Nisi iam faciat, causam videri admistioncm motus perpendicularis, ob attractionem Terra factam interuenientis, quae divergere illum atramite faciat neque cesse , quousque ipsum ad Terram usque perduxerito ut dum ramenta ferri prope magnetem transiecta non recta pergunt, sed versus magnetem diuertuntur, aut dum uniuerse rei, quae mouetur,oblique occurrimus, ipsamque in obliquam deflectimus plagam. XVII. Nunc, tandem, cum praeter causam impel
lentem, etiam attrahens excogitata fuerit; ea-ne po
tis est id praestare quod prius desiderabaturo Videtur esses; neque id modo, sedis videtur attrahens
una cum impellente euadere integra causa eius proportionis, qua velocitas continuo increscit. Nam
primurri si id repetas , quod paulo ante dicebamus de inani facto , quod supra Terram est , spatio in quo positus semel lapis consisteret , concipe corpus
aeris ita a Deo restitui , lapidemque circumam bire, ut nulla tamen vis attractrix ex Terra ad eum perueniat l& pervidebis non sor cur lapis ab immotbacre ininar partem p has meatur, quam
in aliam. Finge quippe caetera des fui, nihil superesse prarier lapidem, cum circumstante aere , gnosices prosecto aerem ex senoni est, hipidem in Maaim potiusquam in aliam partem impulsurum. Concipe deinde restitui non acrem sed solum effutilium magneticorum radiorum ex Terra pervidebis eo cur lapis pris ta quiete exturbari, versus Terrasti attrahi. Itaque vis Terti attractrix eue ea causa poe
76쪽
a Motore transeato Epist. I. o
terit, quae motus initium in lapide faciat. Concipe denique restitui aerem simili cum eiu uuio, in perauidebis lapidem posse adhuc a quiescendo desistere,ac versus Terram allici, quod tametsi aer inferior seu qui sub ipso nonnihil resistat, propter qualem-ctimque corpulentiam; nihilominus vis attractrix tantae Te valeat, quae, ciendo lapidi in superandae aeris resistenti e uisciat. Igitur caula haec attrahens habere potest unde id suppleat, quod visum est impellenti deesse. Secundo , si id repetas , quod dictum est de lapide in spatiis illis imaginariis , seu in
inani constituto; concipis iam, si causa quaepiam le- uiculo ictu eum pellat, fore ut moueatur aequabili plane , ac perpetuo motu , nisi obex occurrerit. Concipe deinde, cum ita mouetur, pelli ictu .consimili tunc quia motus praecedens non destruetur, coibunt duo motus in unum, qui sit priore velocior
duplo, quique pari modo sit futurus ex se aequabilis, atque perpetuus. Concipe rursus pelli tertio,& consimili ictu ; tunc quia prior motus ex duobus quasi gradibus compositus perseuerabit , fiet coalitio noui motus seu gradus; siue erit deinceps motus, qui sit triplo velocior primo Concipe postea pelli quarto,pelli quinto,&aliis Lagnoscesque fore,
ut velocitas tantum aestandiu incrementum accipiat,
quantum, d quandi uictus repetentur. Nisi facile id concipias, constitue exquisitum globum supra exquisitam , libellatamque planitiem, Q cui primum ictu eum impelles deprehendes moueri ipsum penitus aequabiliter Impelle alio pari ictu; deprehendes
77쪽
n totum seri velociorem impelle tertio, adhuc ea lociorent; impelle quarto , adhuc magis atque ita porro aded ut clarum esse videatur, velocitatem
motus non aliunde increscere, quam ex eo, quod mobile dum in motu est, de nouo mouetur, seu nouum impulsum accipit a causa externa. Neque ero, cum
impulsum dico, attractum non intelligo quippe cum attrahere nihil aliud sit, quam recuruato instrumento versum se impellere δε perspicuum sit lapidem, globumve memoratum tam impelli uno, pluribusve ictibus posse, siquis ipsum antecedendo curuis digitis adigat, quam si subsequendo deuexeris
propellat Tertio, cum de motus deorsum acceleratione agatur, constat iam siue aer solus superne impellat, sue Terra sola inferne accersat, siue aer, &Terra simul vireis conferant non esse fatis, ut lapidi unicus initio ictus imprimatura sed esse necessarium,' noui, novique imprimantur continuo, alio- . quin enim lapis non acceleraret gradum, sed serretur motu ut aequabili, ita imperceptibili segniis movi delicet , propter tentritatem simplicis conatus, seu unici ictus pene nullam vim. Cum vero seu sola impulsi , seu sola attractio ad accelerationem sussiciat inuid nam causae esse putabis , cur censeam utramque esse coniungendam diempe in causa proportio est, qua dictum est ante accelerationem fieri. Narnia cunicam esse causam , exempli gratia attractionem iconcipies quidem ex dictis sequi, ut quia radi magnetici, quasi stringentes chordulae , continentem motum , siue impetum lapidi imprimunt
78쪽
a Morore translato Epist. I. O
talem imprimant in primo momento, qui non deleatur, sed perseueret in secundo, in quo alius similies imprimitur , qui priori junctus perseueret una cum illo in tertio in quo alius similis adjungitur , atque
ita consequenter Ladeo ut impetus ex continua illa adjectione continuo increscat, motusque semper velocior fiat Ucrum facile erit pervidere cosequi ex hac adjectione incrementitum cleritatis secundum,nitatum seriem; nempe ita ut in primo momento sit unus velocitatis gradus, in secundo sint duo, in tertio tres, in quarto quatuor; in primo momento, lapis desicendat unum v. c. orgyiam, in secundo duas, in tertio reis, in quarto quatuor cvnde aggregando
dici possit in fine primi momenti casum esse facitam unius orgyia , in fine secundi trium , in fine tertij
sex, in fine quarti decern Caricrum constat ex supra dictis talem seriem non obseruari sed obseruari potius seriem numerorum imparium ab unitate incipientium in aggregando numerum orgyiarum
4n sine cuiusque momenti deprehendi quadratum
nempe non Vnum tria, sex, decem sed unum, quatuor, nouem sexdecim , c. Et loco attractionis
usurpa impulsionemri usurpa grauitatem , ut vulgo accipitur , usurpa quamcumque causam fmplicem iidem penitus consequetur. XVIII itaque experiundum restat, an conjungendo utramque causam, quae est obseruata sequatur proportio. Dictum est iam initium motus esse non posse ab aere; itaque necessarium est in primo momentostu Terra agat, nicusque, simplex ictus impiat
79쪽
matur lapidi, quo motus incipiat, mresistentia
aeris interii jacentis vincatur. Subnoto autem eandem proportionem, qua percurruntur orgyiae, percurrerentur stadia, ac milliaria, si tantum ex alto posset aliquid cadere, eadem percurri pedes, digitos, grana , spatia quaelibet insensilia , ad ipsa usque minima: Quare posse quoque accipi momenta non tum cuiusmodi sunt interualla pulsationum arteriar, sed etiam minora, minoraque, Scis inimis quibusque illis spatij partibus respondentia Ac eadem ratione posse accipi non modo majores Wcompositos, locitatis gradus; sed minimos etiam , atque simplices, quorum nempe unus suis cere possit mobili ciendo per unum ex illis spatiis minimis . in minimo uno momentorum. Igitur cum primum momentum accipio, minimum intelligo , in quo unus,& simplex ictus per attractionem imprimatur, peragaturque minimum spatium , motu exsistente snplici, cui deinceps accedere , ex repetitis linibus, gradus celeritatis possint. Porro quia aer inferne pressus circumstantem premit, neque Liquam patet succedendi libertas , nisi qua supernὸ spatium interea deseritur , ideo fit, ut aer secundum latera resiliens in superiorem iocum concurrat; derelictumque locum inuadat. Et quoniam non potest haec inuasio fieri, quinae accurrens Vrgeat lapidem idcirco fit, ut secundo momonto duplex de nouo imprimatut ictus, unus a Terra , quae pergit attrahemes, alius ab aere , qui incipit urgere. Isti, autem sunt duo motu. , siue celeritatis gradus, qui
80쪽
ὰ Motore transtito. Epist. I. r
eum primo non destructo , sed perseuerante iuncti, sint tres. In tertio autem momento pergente Terra attrahere aere impellere , imprimuntur rursus duo ictus noui, qui cum tribus prioribus perseuerantibus uncti, sint quinque. Ita in quarto momento imprimuntur ali duo, qui cum prioribus sint septem in quinto duo qui cum prioribus inti uenari atque ita consequenter secundum seriem numerorum, qui ab unitate cceperint', imparium cum interim spatia acquisita in fine cuiusque momenti, sint semper inter se eadem proportione , quam mentorum p rum quadrata, veluti iam attigimus. Haec ergo demum mihi videtur existimari posse causa tum motus deorsum, tum accelerationis eiusdem, tum proportionis, qua acceleratur. Vt vero simul facile capias quomodo uniformitas incrementi per
ta sat , huiusce modi concipe Ἀ-guram. Intelligatur in puncto Afer angulum ex