장음표시 사용
201쪽
8o Notariones breuesci praeessis Verbi sit generatis, O processio Spiritus Sam
Huius differentiat,infinitae propemodum asseretur ratio nes a Sanctis Patribus, & a Scholasticis: sed nulla plane satisi facit. Scotus I. d. I 2. Quaest. vniea,dicit, has duas processiones dis ferre seipsis,ut una sit generatio,& altera non situdcirco no esse huius rei quaerendam aliam rationem. Sed Primum. Hoc,quod dicit Scotus, nihil est aliud, quam id, quod credimus; quare non explicat difficultatem. Deinde. Cum processiones istae in aliquo constentant,virecte docet capreol I.d. II .sunt enim ambae processiones Diuinae, quibus communicatur Diuina Natura, & in aliquo etiam disserant, quod scilicet una sit generatio, altera no sit;explicari aliquo modo debet, quid sit illud, ratione cuius uni conueniat ratio generationis, & alteri non coueniat. Et de hac differentia loquuntur Patres, quando dicunt: rati
nem, cur processio Spiritus Sancti non sit generatio, & processio verbi sit, sciri non posse in hac vita; ac proinde petendum ,
ut reueletur, aut exspectandum, ut videatur. Sic Amarias ad Serapionem, e fmbros.lib. I. de Fide cap. Augustin. M. 3. contra Maximinum, p. I . & alibi saepe . At processionem Filia esse generationem, & processionem Spiritus Sancti non esse,quod si tum affert Scotus, omnes Fideles fatemur;& huiusmodi esse per se, quia nihil in Deo est per accidens: neque huius rei alia exspectanda est reuelatio. Sic docet his verbis mamasc. ld. I. Fi de cap. 2. Quoniam quidem es disserentia generationis oe processionis, didicimus: quis vero sit modus huius disserentia, nequaquam . Idem ostenderunt Patres re ipsa varias enim assignant rationes huius rei, eosque imitantur Scholasti ei. Prim6 igitur S. Cibanas Epist.2. ad Serapionem : Si Spiritus Sanctus, inquit, generaretur, Filius esset rinimirum Spiritus Sachi. Sanctus etiam Basi lib. s. contra Eunom. negat,spiritum Sanctum dici Filium, ne multitudinis filiorum inducatur suspicio. Sed hoc, Vt patet, non est reddere rationem, cur processio Spiritus sancti non sit generatio, sed ad summum, cur Spiritus Sachus non debeat vocari Filius, neque eius processio generatio; at quaeritur , cur non sit generatio, cur Spiritus Sanctus non sit Filius si Secundo. Saactus Augunisus lib. I. de Trinit. cap. I . Harce a
202쪽
eeso, inquit, Spiritus Sancti non es generatio, quia Spiritus Sanctus procedit, ut datus, ct Filius, Ut haec ratio non satisfacit. Primo, quia esse datum, nihil addit processioni nisi respectum ad eos, quibus datur: qui respectus posterior est processione ipsa, neque facit illam non esse generationem. Secundo . Videtur petere principium; hoc eii enim, quod quaeritur: Cur etiam
Spiritus Sanctus non procedat, Vt natus, cum habeat eandem numero naturam, quam habet Filius, qui procedit, ut natus. In lib. p. de Trinjt. cap L 2. dicit,Verbum generari,iqisia inuestigatione quadam inuenitur, quod est quasi parturiri; quod non accidit in amore. Scd haec differentia est valde metaphorica, & in Deo locu non habet, quia non utitur ratiocinatione. Tertio. In lib. I 6. de Trinit. cap. 26. ser 27. ait, Verbum dici Filium, quia procedit ab una Persona,Spiritum Sanctum non esse,quut precedit ὰ duabus; non potest autem Filius procedere a duabus Personis, nisi tanquam ὀ patre ct matre,quod in Deum cadere non pote t. idem docet Anselm in C l nolog. cap. 3 3. Neque haec ratio satisfacit.
Quia si Spiritus Sanctus procedit a Patre & Filio tanquam ab uno principio, quod tamen in creaturis locum non habet; cur Ergo non posset procedere ab istis duobus tanquam a Patre pDeinde, esse plura supposita producentia non variat rationem formalem productionis: quare si productioni Spiritus Sancti conuenit definitio generationis, non apparet, cur non debeat dici vera generatio, licet sit a pluribus.
Quarto. Alexandeν Mensis p.p. q. 2. memb. 2. . I. & alibi. Maior I. d. II. q. I. dicunt, Spiritum Sanctum non esse Filium, quia non potest communicare naturam, quam accipit, alteri: at de ratione fili j est , ut possit communicare naturam accepta. Hanc rationem videtur hi Authores accepisse a Riccardo lib. 6. de Trinit. cap. 18. Sed neque haec satis facit. Primo, quia sine fundamento asseritur, de ratione filij esse, ut possit communia Care naturam. Secundo. i Si id requireretur , deberet Filius posse communicare Naturam per generationem,ut videre est in filijs rerum creatarum. At hinc sequeretur, Verbum Dei non esse Filium, quia non potest communicare Naturam suam alteri per generationem. Quinto. S. Bonaventura I. d. 13. q. I. dicit, productionem
Spiritus sancti non esse generationem, quia non est per moda naturae, sicut esse debet generatio, sed est per voluntatem. Idu
203쪽
fere docet plures ali) Scholastici. Diutius in I.d. 13. q. Σα. I. Ric
q. r. ct alus. Sed neque haec ratio mihi probatur. Peto enim , quid sit, productionem Piiij esse per modu naturae. Si dicant, non esse neque violentam, neque liberam; eodem plane modo productio Spiritus Sancti erit per modum naturae, quia non est neque violenta, neque libera. si dicant, esse a Natura Diuina
tanquam a principio quo principali,utraque processio habet Naturam Diumam pro principio quo principali; nam primcipium quo proximum tam in productione Spiritus Sancti,
quam in productione Filis, sunt intellectus,& voluntas. dius loco citato, addit, has productiones distingui ex terminis formalibus. Sed hic Author non explicat, quomodo isti termini ita differant, ut ex illis possimus distinguere productiones: neque aliter id explicari potest,nisi dicatur, esse productos per distinctas productiones, quarum Vna sit generatio, & altera non sit; quod est petere principium: hoc est enim, quod quaerimus. Sexto. Cauariens. ct alii p.p.q27 asterunt qd rationem filis, formaliter loquendo, non latis esse produci similem genitori in natura, sed requiri, ut producatur tanquam imago producentis; & hoc significari illis verbis, In se militudinem naturae,quae
Pon utur in definitione generationis i ta origo viventis a vivente, a principio intrinseco in similitudinem natura , e X S. Thom. q. . conti Gent.ca I. O p.p.q. 27 .a. d. Differt autem similitudo ab imagine; quia imago non est quaelibet similitudo, sed solum illa,quq expressa est ad alicuius imitationem, ut illud representet, ut docet e August. S. I bom. q. 3 , .a. I. Asserunt ergo, Verbum D, uinum ex vi suae processionis non solum produci simile in natura, sed etiam ut imaginem Patris; quia producitur per intellectionem, quae est exprelsa imago rei intellectae, & ideo pro.
ductionem eius esse generaIionem. Haec etiam sententia non
probatur multis. Nam pret terquamquod videtur inuenta solii ad soluendum hunc nodum, cur processio Spiritus Sancti non sit generavio; habet praeterea dissicultatem in Philosophia.Vel enim hoc intelligit tantum de generatione Diuina,vel de quacunque generatione: si tantum de Divina, reddenda est ratio, cur ad eam geperationem hoc requiratur, ut productu sit imago ex prelsa producentis, nec sussiciat esse illi simile in natura,
204쪽
que generatione ς neque hoc dici potest, quia ad generatione
incommuni, satis est, productum e sse simile producenti in natura, saltem specifica; & ratio colligitur ex fine generations, qui est, ut indiuidua loco sui substitu edo alia eiusdem l pectet, illam conseruent: quare satis est, Vt vi generationis producatur id, quod habet similem naturam: quod docuit 2. de Amma text. 3 37. Idem dicitur Ecclesῖ . Ual ortuus en Fater, o quasi non est mortuus; reliquit enim similem sibι post se. Quod
si genitus praeter naturam similem , quam habet cum genitore, referat etiam figura de lineamentis genitorem iid consequbtur generationem: esset enim generatio, etiamsi id non esset. Praeterea mutatio illa ad terminum similem in natura producenti, etiam in illo priori, antequam intelligatur habere rati siem imaginis, est vera generatio r quia en origo uiuentis, σc. in similitudinem natura. Aduertit Id S.Thom.q.3s a. a. ubi ait, Spiritum Sanctum non esse imaginem, quia ex vi productionis no procedit similis in natura: ergo ratio imaginis est aliquid consequens. Confirmatur. Quia si contendas, omnino requiri hac rationem imaginis ad generationem, in filiis creatis suificit ratio imaginis, quae oritur ex similitudine tantum naturae: quare si filius non referat patrem , sed alium: non proinde tollitur, quin sit filius illius, a quo accepit naturam. Cum ergo Spiritui Sanino communicetur eadem natura, erit in illo etiam ea ratio imaginis, quae sufficiat ad veram ratione generationis. Deniq;
si productum habeat solum rationem imaginis, sed non sit simile in natura producenti, non potest dici genitum, nec habet rationem fili j, ut patet in verbo nostrae mentis. Est igitur oste-dendum, ex viantellectionis Diuinae Verbum procedere non solum ut imaginem, sed etiam simile in natura, ut probetur, intellectionem Diumam habere veram rationem generationis.
Septuno. Alij ex recentioribus doctissimi asserunt, pra- cessionem Filii esse generationem Quia Intelligere actuale,inquiunt, est Essentia Dei, non identice tantum sic enim etiam velle est Essentia Dei) sed formatissime. Unde fit, ut communicatio intellectionis formalis, si communicatio Essentiae, &Naturae formalis. Cum ergo Verbum sit terminus intellectionis formalis, non Spiritus Sanctus: Verbum proprie est Filius, non spiritus Sanctus. Antecedens probatur, & explicatur sic. Esje intellectivum est de Essentia Dei, quod nemo negat: hoc M m autem
205쪽
autem esse intellecti uu m in Deo non potest intelligi de potentia & habi tudine tantum ad intelligendum; quia cum Deus sit
actus purilsimus, excludit omnem potentialitatem; quae tamen admitti deberet in illo,si in illo daretur ratio intellectionis r dicatis siue potentialis,quae tanquam per actum ultimum com- Pleatur actuali intellectione: ergo,cum dicimus, esse intellecti-uum esse de Essentia Dei,& illam constituere, intelligi hoc debet de ipsa met actuali intellectione. Hanc sententiam Autho- res isti tribuunt S.Thom er saepe enim asserit, intemgere esse ipsum esse Deι. Et q. r. .a. Σ. idcirco ait processi,nem Verbi esse generationg. quia per illam communicatur intelligere, quod en ipsum Ue Dei. Quae ratio nihil concludit, nisi velit esse idem sormali ter, non tantuidentice: alioquin etiam processio Spiritus Sancti esset generatio, quia per illam communicatur velle, quod identice est idecum Deo. Haec tamen sententia non placet pluribus. Quia laqui possumus de intellectione, sapientia, &c. vel ut sunt in Deo, vel ut concipiuntur a nob:s: si primo modo, omnia Attributa sunt pariar quia non tantu actus intelligendi,sapietia,&c. sed quicquid est absolutum , ut est actus volendi, iustitia,&c. est simpliciter infinitum in genere entis. Ratio est, quia qui qu: d est huiusmodi,est increatum,& a se, ac proinde non habet, unde limitetur. Quare sicut sapientia in Deo,ita est sapientia,
ut sit etiam iustitia, alioquin non esset absolute infinita in genere entis, cum non comprehenderet omnia; ita iustitia ob eandem rationem comprehendit sapientiam, nec minus est sapientia, quam sit iustitia. Hinc fit, ut omnia Attributa Dei non Q. Ium sint ipsa Essentia Dei, sed sint etiam de Essentia Dei; neque potiores in hac re partes sibi vendicat intelligere, quam velle, sapientia, quam bonitas, aut iustitia . Quod Ostencit S Thom p. p. q. R. eX simplicitate&infinitate Essentia: Diumae. Quod ergo aliquando docuit S. Tl Om. de intellectione, esse scilicet Essentiam Dei, & de Essentia Dei, idem dicit de voluntate te
eiuSactu: nam q. I 3. a. I. Sicut, inquit, intelligere, ita ct ulla est ipsum esse Dei. Et q. 2o a. 3. ad a. . dicit actum voluntatis esse ipsam Ellantiam Diuinam,& q. 2I .a. I . ad φ. dicit de iustitia,quae
pertinet ad voluntatem, esse Essentia Dei ,& de Essentia Dei. Si vero loquamur de intellectu, & intellectione, de voluntate,& actu volendi, non ut sunt in se, sed ut concipiuntur a nobis ;sicut Diuinus intellectus ratione distinguitur ab Egentia, ita,& in-
206쪽
Et sicut privsratione est esse , quam ese intellectivum; ita prius ratione est esse intellectivum quam esse intelligentem. Huius rei ratio est infinitas Diuini Esse. Sicut enim Esse Diuinum, cum sit unum & simplicissimum, perfecte tamen essicit quicquid in rebus creatis essicitur a multis rebus realiter inter sedi stinctis; sic idem unum Ens & simplicissimum ob suam Infinitatem est fundamentum, ut in illo intellectus distinguat varias perfectiones, quandoquidem aequivalet perfectionibus omni-hus creatis; & eo ordine,quem cernit in rebus creatis; & apprehendat quaedam Vt principia & origines caeterorum. V.g. Licet in Deo idem sit velle &intelligere, esse intellectivum esse intelligentem; quia tamen in nobis velle & intelligere distinguutur realiter, ideo intellectus ratione distinguit haec duo in Deo: & quia in nobis prius est esse intellectivum, quam esse intelligentem; idcirco etiam in Deo prius concipitur esse intellectivum, quam esse intelligentem. Ita loquuntur perpetuo Patres: distinguunt enim Essentiam Dei a sapientia,ab intellectione, & ab alijs perfectionibus, quae sunt circa Essentiam; r
tione nimirum, ut diximus. AuguIt. lib. I .de Trinit. cap. 7. m-yl.lib. I. contra Eunomium,oe alij plures. Multas ratIones contra
hanc sententiam congerunt alij r nobis videtur haec lassicere ,
Ad Argumentum constat ex dictis Si enim sermo sit de re, Ut est in se, tam actus intelligendi, quam volendi sunt ipsa ED sentia Dei, & de Elsentia Dei: si vero loquamur de his, ut con Cipiuntur a nobis, uterque actus ratione distinguitura Dei ED sentia; ac proinde par est utriusque ratio, quocunque modo
Ad S. Thoma. Respondeo. Non dicit,processionem Filij esse
generationem, & processionem Spiritus Sancti non esse, quia intelligere est Esse Dei; tunc enim consequens esset,velle non esse ipium Esse Dei: sed ait: Cum ad generationem requiratur similitudo in natura cum producente,intelligere Dei esse ipsum Esse Dei; ac proinde ex hoc capite, Verbum habere posserationem Filij, no esse accidens, ut est in nobis;quia tamen etiaAmor est ipsum Esse Dei,aliquid aliud obseruat prς terea reperiri in processione F iiij, ratione cuius sit generatio, A illa Spititus Sancti non su. quod nos attulimus in Theoria. M m 2 Contra
207쪽
8s Notationer Deues Contra rationem sitim, quam assert ubiq; S. Nom. O nox sequimur in Theoria, haec ferme objes lent. Vide γenim ostendi possis, processonem Spiritus Sancti
esse generationem, his argumentis.
πὸ,-bχἀ Primum deducitur e Scripturis. Nam Scripturae vocant λα Christum Dominum primogenitum, ad Itym. 8. ergo & Spiritus sanctus potest este genitus, sed posterius origine, quam Filius. Immo Dan. I. non Vocatur Christus absolute unigenitus , sed quasi unigenitus: Vidimus gloriam eius gloriam quasi unigeniti d
Patre. Adde, Salomonem Frouerb. . Vocari unigenitum matris,
Ecet materalios haberet filios, quia diligebatur,ac si esset uni. genitus ; ergo eodem sensu dici poterat Christus unigenitus; quando sic appellatur in scripturis. Respondeo. Ad Rom. 8. Filium Dei vocari primogenitum respectu fratrum adoptiuorum, qui sunt caeteri electi. Vt sit ipse Primogenitus, ait Apost
Ius, in multis fratribus. Notat S. Basi lib. q. contra Eunomiam,in: Scripturis pro eodem sumi primogenitum, S unigenitum,cum est sermo de Filio Dei. Sic Luc. 2. vocatur primogenitus Maria Vim
ginis, id est, Unigenitus. Ad secundu . Respondeo. Illud se ex Chrysostomo non addi ad similitudinem, sed ad veritatem iqua ratione dicere solemus, incedit quasi Rex, id est, ut decet
Regem. Ad illud Troue . . licet Salomon Vocetur unigenitus, matris, id est, dilectus , ac si esset Unigenitus; haec tamen exposititio conuenire non potest Verbo nam in Symbolo Apostolorum PS. Ghanasii Verbum Dei dicitur Filius unicus. Idem habebconcilium Toletanum II.&Florentinum. Quare recte S. e fugust.bb. Is , de Trinit.cap. 27. sic argumentatur; Filius est unigenitus: ergo Spiritus sanctus non est genitus. Argumentum secundum ostendit,eandem esse rationem inistellectus& voluntatis,& eodem modo de utraque philosopha.dum: quare si Spiritus Sanctus non est Filius, nec verbum dicit posse Filium : 6c si potest Verbum, posse etiam Spiritum Sanctum. Argumentum est hujusmodi. Loqui possumus de actionibus intellectus& voluntatis,vel secundum propriam ratione vatiusque, vel, ut sunt in Deo. Si loquamur de intellectu luptate priori modo, par est utriusque ratio: nam primo ge
neratio requirit in genita similitudinem natural , similitudoe
208쪽
autem, quae est in actione intellectus, est tantum intentionalis: unde fit, ut nec verbum nostrum, nee Angelorum vocetur Fi- Iius: secundo, in generatione requiritur similitudo geniti cum generante; at similitudo verbi est cum obiecto; ergo verbum, si sumatur in communi, non potest habere rationem filii . E contra vero si verbum mentis potest dici filius, poterit dici etiam amor: nam primo etiam amor est similis operanti, quia omne agens hoc specta i agendo, ut producat sibi simile, quod conuenit tam intellectui, quam voluntati: secundo, sicut cognitio dicit essentialem ordinem ad obiectum, ita & amor: ergo sicut cognitio dicit ordinem ad obiectum, quia est similitudo illius ita & amor, cum dicat ordinem ad obiectum,erit similitudo illius. Confirmatur, quia sicut intellectio producitur ab intellectu informato per speciem, ita & amor producitur a voluntate determinata per iudicium practicum, quod est similitudo quaedam obiecti ergo par ratio amor s, dc verbi. Ad Primum. Respondimus in Theoria, similitudinem hanc in intellectione creata esse tantum intentionalem, quae non sufficit ad rationem generationis ; idcirco neque Verbum nostrum, neque Angelorum esse filium; in intellectione autem Diuina esse similitudinem naturalem, quae satis est ad generationem .
Ad Secundum. Si actio intellectus est similis obiecto, erit etia similis intellectui producenti; quia intellectus debet prius
esse informatus specie obiecti, quam producat intellectionem, ut diximus in Theoria. Adde, in productione Diuini Verbi, obiectum quod cognoscitur, non esse aliud a Deo, sed et se ipsum Deum: quare ex hoc etiam capite erit simile producenti: ' quandoquidem idem est producens & obiectu , ex cuius cognitione producitur. Ad primam dissicultatem de volutate, Nego, amorem esse similem producenti. Ad illud Axioma: Omne agens producit sibi simile. RespOdeo. Si sumatur in uniuersum, esse falsum: quod constat primo in agentibus per actionem immanentem, per quam actione agens non id spectat, ut producat sibi simile, sed ut perficiat seipsum actionibus immanentibus , quae remanent in ipso: huiusmodi actiones sunt intelligere de velle: quare si per intellectum proinducitur aliquid simile, id non est ex eo, quod omne agens prinducat sibvsimilei sed quia haec est natura intellectionis, ut sit simili.
209쪽
similitudo rei, quae intelligitur . secundo,In actione etia transeunte non semper est verum illud Axioma: nam motus elemetorum est actio transiens,&tamen per illum elementa no contendunt producere sibi simile, nec producunt. Verum est ergo illud Axioma in ea tantum actione transeunte,in qua agens contendit communicare surm naturam r& haec actio vocatur generatio, sed agens debet esse univocum 2 nam si sit aequiu
cum, dissicile potest explicari, quomodo contendat producere sibi simile. Verius ergo multo est illud aliud Axioma: Omne agens contendit producere sectum sibi proportionatum. Ad Secundum. Concedo Antecedens, & nego Consequentiam ;quia non quicquid dicit essentialem ordinem ad aliud, est simile illi, ut constat in multis relativis, quae dicunt essentiale ordinem ad invicem, licet non sint semper sibi similia. Quare potest amor dicere essentialem ordinem ad obiectum,licet nosit similis illi. Intellectio autem habet similitudinem cu obiecto, non ex eo quod dieat essentialem ordinem ad illud; sed quia natura sua est similitudo obiecti. Ad Confirmationem. Nego, iudicium practicum esse similitudinem obiecti: nisi forte, quatenus est cognitio obiecti.
Praeterea hoc iudicium supponit amor, non includit; sicut etiasupponit cognitionem obiecti, non tamen includit. Argumentum tertium. . Si conseratur Verbum & Amor,ut sunt in Deo, par est etiam utriusque ratior nam sicut in Deo Verbum procedit eiusdem naturae cu intelligente,ita& Amor procedit eiusdem naturae cum amante. Et sta cui Verbum procedit hoc modo ratione productionis suae; ita etiam Amor procedit hoc modo ratione productionis suae r quicquid enim habet tam Verbum Diuinum, quam Amor, acceperunt per productionem suam; ergo sicut Verbum est Filius , ita & Amor. Admisso Antecedenti, nego Consequen tiam: & ratio est,quia ad rationem Filij praeter illa duo requiritur tertium: ut scilicet procedat ei uidem naturae cu producente,no quomodocunque, sed ratione productionis suae, formaliter sumptae, quomodo procedit Verbum. At Spiritus Sanctus procedit quidem similis ratione productionis suae; non tamen formaliter sumptae, sed materialiter tantum, sicut explicatur in Theoria. Ad explicationem huius dissicultatis conferamus haec tria ,
verbum, Spicitum Sanctum, & creaturas: sed ponamus, quod
210쪽
opinantur multi, Creationem active sumptam, esse actionem Diuinam in Deo manentem. Hoc posito, si spectemus principium, haec tria sunt paria: nam ubique is, qui producit, Deus est: actiones, quibus producit, sunt Diuinae, & manent in ipso
Deo, intelligere,& velle, & etiam creare, ex istorum sententia. At si spectemus terminos, non una est Omnium ratio. Nam Verbum procedit simile producenti ex duplici capite. Primo, - quia producitur in ipso Deo, ubi quicquid est, habet Naturam Diuinam. Secundo ratione productionis suae, formaliter sumptae, quia producitur per actionem intellectus,&est terminus illius; at Intellectio est similitudo rei intellectae , & in rebus creatis est similitudo tantum intentionalis a in Deo est similitudo etiam naturalis, quae satis est ad rationem generationis. At Spiritus Sanctus procedit similis producenti ex unico tantucapite; quia videlicet producitur in Deo , in quo quicquid est, habet Naturam Diuinam; sed ratione productionis suae, si formaliter sumatur, non procedit similis; quia amor non est similitudo rei amatae,std impulsus in illam, & ideo no est Filius, ut diximus. Creaturae ex nullo capite habent similitudine in ea.dem natura cum Deo: nam producuntur extra Deum, non In
ipso Deo; ideo non sunt Deo similes in eadem natura, ut est Spiritus Sanctus: le creatio non est similitudo creantis r ideo neque ratione productiores procedunt similes Deo, sicut procedit Verbum simile producenti ratione productionis, ut explicatum est. Atque haec de hac dissicillima Quaestione dicta, sint
An actus Notionales t voluntardi.
D p. ino. Suare lib. 6.de Trimi. cap. 3. . Certum est primo, actus Notionales non esse liberos, sed ab intrinseco necessarios: ratio est, quia id est liberum, quod est in facultate voluntatis, icita est ab illa, ut posset non esse. Atactus Notionales ita sunt in Deo, ut repugnet, eos non esse Iergo non sunt actus liberi, sed naturales, cum eorum necessitas non ab extrinseco, sed ab intrinseco nascatur. Ariani asserebant, esse liberos, sicut sunt productiones rerum creatarum;