장음표시 사용
41쪽
14 SECTIO II. DE N-ΕRo sYSTEMATUhorologia 23 , consonare debeant: obtineri id potest triplici methodo. Vna per influxum, si
feceris, ut alterum agat in alterum, idque vel mutuo , vel ex alterutro tantum latere : hanc viam insuxus vocabimus. Secunda est, si opificem operi comitem feceris, qui dissonantia ceteroquin vel cessatura in motu horologia singulis momentis sibi mutuo accommodet, alterum dirigens ex altero: hanc viam vocabimus assistentiae. Tertia est, si satis accuratas feceris eas machinulas, ut singulae suas leges exacte sequantur, easdemque ab initio sibi respondere curaueris : ita enim, cum utraque easdem vel similes exsequatin' leges, semel harmo
nicae nunquam dissilient ; quam viam praestabiliti
consensus vel harmoniae dicimus. g. I9. Primam Viam experimento cognouitia. HvGENivs aq), ipse rei non expectatae nouitate perculis
42쪽
Perculsus. Cum enim duo pendula longiora eidem affert aflixisset, continuae quidem pendulorum oscillationes similes sibi tremores communicarunt particulis ligni: qui eum se mutuo impedirist, ni a pendula inter se oscillationibus suis conspirarent, famam est, ut etiamsi data opera illae turbarentur, sua tamen quasi sponte, & breui tempore
redirent ad concordiam. Secundam obseruatoris diligentia emciat; quantumuis misere confiant machinae. Tertiam arte obtineas & sapientia, quae &consequentes prioris machinae motus praenosse queat, & alteram priori harmonicam, neque minus exactam construere.
6. 2 o. Substitue iam, si placet, horologiis, sal
uis cetera differentis , an mum atque corpus
tuum: & collige, quot modis conspirare possint Habes
Iris inquam disserentiis. Doleo sane, & tantum non qndignor, abuti aduersarios hoe simili; nequa impediri illos posse testificationibus quibuscunque
contrariis. Argumentum est, quod exercitii gratia disputantibus vax condonet praeses paulo grauior. Dicimus , animum & corpus esse res contingentes; v.f. 14. quaerimus, quot diuersis modis duae res diuersae. spectatae Vt contingentes, possint in mutationibus suis consentire s. I . Dicimus. alteram earum esse non . contingentem solum, sed & liberam g. 14. Post haec . omnia modos consensionis ante erutos S.I7. ineκem
plo v. g. I 8. & per metaphoram ab horologiis desum tam declaramus: applicamus eam similituditaem ad animum & corpus humanum, addito, fieri id saI- uis cetera differentiis. Et hisce non ob tantibus diei muranimam de corpus hominis subiicere necessitati brutae, absolutae, mεchanicae, facere exanima horologium,
43쪽
16 SECTIO II. DE N ERO SYSTEMA MHabes primo influxum, si mutuo, vel non mutuo in se agant: habes systema occasionale, si artifex lDeus constanter illam harmoniam efficiat repetitis operationibus : habes harmoniam praestabilitam, si semel concordia fecerit, atque unumquodque conuenientibus sibi & alteri legibus regi admiserit. Itaque tria sunt systemata simplicia, tres potissimum explicandi rationes pro unione animae atque corporis. 2I. Neque tamen negauero; posse composita plura his c enasci systemata, quando volueris vel duo quaecunque, vel & omnia tria sic inter se connectere, ut aliam harmoniae speciem, partem, periodum ex illo, aliam ex hoc, ex isto aliam deriues: verum illud consultum esse aut fieri utiliter, id hactenus nego. Non diffiteor, esse huiusmodi nonnulla philosophiae capita, ubi diuersorum auctorum systemata combinando aliquid proficere liceat ; qualia sunt illa, ubi constat, quantitatem effectus esse maiorem, quam ut ab unius selum allegatae caussae viribus proficisci possit. Vel ubi
nondum constat, an alterutrius caussae vires eo su
ficiant, ut essectum integrum praestare queant, cuius quidem rei exempla in promtu forent, si nostraedisquisitioni essent necessaria. Atqui in nostro negotio rem secus habere, non, arbitror, negauerine' qui difficultates singulis obiectas, atque inferius recensendas pensitauerint. Sunt enim illa argu-
& quae sunt plura huiusmodi. Dicite, lectores, si hoc licet serio rem agentibus, quid non liceat insidiis. tibus
44쪽
menta huiusmodi, ut, si bona sint, mixturas quo
que systematum ' excludant; neque minus te stringent, ubi aliquam commercii inter animum& corpus mutui partem velis ex influxu, aliquam ex assistentia, ex praestabilito consensu aliquam e ponere, quam si ex uno fonte omnes scaturire i
' Ex quo isthaec disputari frequentius inter eruditos eceis perunt, varii quoque generis mixturas prodiisse notum est. Exempli gratia, est, qui influxum copulare contendit harmoniae praestabilitae eo sensu, veanimam spiritualem & corpus in se mutuo agere pos se & agere etiam exemplis obsessorum atque delirantium probare annitatur; addito, sed ut ita agere iase inuicem possint, hoc pendere ex praestabilita conformitate duarum harumce partium hominis essenti aliun , vicinius corpus aptum redditur ad recipiisendum influxum. ,, Und in diesem Verstande istdas Systema IIarm. praestabilitae nichi nur dem Systemati Influxus nichi contraire, sondern vielmehr notia mendin wellen die Seele oder der Leib oline vortie gesetate Ordnung nichis in ei nander verricliten, thren Influxum mutuum in einander austibenkannvid. kurz gefasste Gedanken veher dem, Was in der, Controuersa de Systemate Influxus &Ηarm. praestabit. eine Logomachia seye, Oder niche t de anno 1729. Sed vero haec proprie loquendo non est λstematum combinatio, sed influxus hic est, intruso harmoniae praestabilitae vocabulo vocabulo inquam. non re ipsa, non systemate farctus. Dispositionem
enim corporis, qua organicum est, & humanum, utique praeuiam esse influxui animae omnes fatentur& volunt influxion istae. Sed quis illam dixerit harmoniam animi & corporis praestabilitam. sensu, quo
45쪽
1s SECΤIO II. DE NUMERO SYsTEMTUM.f. 22. Interim neque illud inficior: posse aliqua horum systematum in ramos diuidi, & quasi diuelli, quod deinceps constabit apertius. Ita scimus, TovRNEMiNIvM, celebrem Iesultam Gallum, in commentariis Triuultinis, non concedere velle corpori actionem in animam, concedere autem
animae in corpus : etsi, quod saluis melioribus hie dictum esto, & inferius recurret, mihi videatur, ipsa re admittere, quod verbis impugnauit. Sed utcunque res habeat, influxus est in systemate Tour- neminiano e siue mutuus , siue non mutuus ; influxus tamen, quem & iisdem argumentis probat, quibus alii suum, & iisdem quoque modis dese dit. Itaque habeatur ex illorum numero, eandemque cum illis classem subeat : saluo tamen discrimine; salvis, quae ipsi peculiares sunt, & praerogatiuis & difficultatibus. g. 23. Velim autem, ut eadem ratione & reliqua examines, si quae tibi succurrant *stemata, Ut ne noua putes, atque a prioribus longe dissita, qtν pressus loquendo sunt priorum species & rami saltim, magis minusue inter se dissidentes. Saliatim id suspicari, si me audis, nolito, esse tibi
quartum systema consonantiae diuersarum cetera &contingentium rerum, donec ing. I s. & II. naeis
uum detexeris aut fallaciam cas. Sed age, ve-
ni hactentis ea voee utimur. Quaeritur enim hoc loco non de generali corporis aut animae dispositione, sed de principio mutationum in illis determinatarum effectivo & immediato. as) Vt fallius examen sit, attender influxum possae ConciP1 mutuum. corporis in animam ti animae in
46쪽
niamus ad specificum eorundem systematum exammen, eo progressuri ordine, ut sensim sensimque explicentur, quae pro maiori in his rebus physeois metaphysiacis lumine successive exorto, vel falsa esse deprehensa sunt, vel suspecta euaserunt. Per
Corpus; vel non mutuum, eumque vel corporis in animam, sine reciproco animae in corpus, vel vicuversa. Assistentiam siue occasionalismum venia verbo posse considerari vel eum, quo dirigitur codipus ad Voluntatem animae, non vicissim ex corpor Tegendae; vel eum, quo regatur anima ex occasionucorporis, nihil vicissim occasione animae patientis rvel eum, ubi utrumque pendet a dirigentis voluntato& opera, alterum alteri conformiter agendum; vel eum, ubi alternantibus quasi vicibus, cum anima seipsam determinat, ex eius occasione corpus a rector mouetur, atque, dum corpus ab ambientibus asscitur, animae sensus & ideae ab eodem imprimuntur. Harmoniam denique praestitutam vel ita concipi, ut alis terum suis legibus feratur, anima siue corpus, & alterum illi ab extrinseco demum accommodetur; via ita, ut ex possibilibus infinitis utrinque illa seliga tur, atque in actum deducantur, quorum ipsa in senatura atque ordo consecutionum mutuo conspirent.
Atque ista de simplicibus : composita ex illis novi Pauca HXis, quae enumerare omnia non licet. Sed vel Omnia tria componis; vel duo saltim; & quidem Cum Primo secundum, vel cum primo tertium; veICum tertio secundum; idque vel respectu partium Ium estentialium, ut v. gr. in corpus influat anima, sed animae corpus sit occasionale solum. Vel respectu diuersarum in unaquaque facultatum & actionum, vel respectu utriusque generis mutuo coinmixta, di qua
47쪽
dio SECTIO III. DE SYSΤΕΜΑΤΕ ΙΝFLUXUS. uestigemus initio influxum, quem vocant, phym
uxum anima N eorporis communiter mutuisum credimus, eo sensu, quod I. anima, si motum fieri velit in corpore, eundem vi sua activa producat, & vel immediate, vel mediantibus in corpore fluidis, eiusdem organa moueat ;quam animae vim vocamus facultatem locomotiuam et quod a. ubi a corporibus nostrum ambientibus impetus fiat in nostra sensuum organa, id sensum, perceptionem, ideam vel cogitationem in anima caussetur, atque adeo ex corpore transitus in mentem fiat. Priori casu incipit in corpore nostro motus, qui caussam sui non in praecedaneo corporis motu habet, sed ex animae appetitu & facultate eius motiva illam repetit. Posteriori vel desinit in corpore motus, postquam animae ideam, impressit & in perceptionem versus est, nullo amplius motu, in natura rerum corporea, priori respondente aut eum consequente, vel, si id fieri malis , nouus ex priori motu motus etiam in corporibus perseuerat.
S. as. Opinor hactenus intelligi, quid si, quod
48쪽
SECTIO III. DE susTEMATE INFLUXVs. a quod systema influxus vulgatum postulat : sunt enim ista generica saltim , quae utcunque edisseri possint. De terminatas vero & specificas istorum rationes intelligibiliter 26) explicatas frustra desideraueris ab iis, qui non dissiciles concesserint, eas dari non posse 27). Neque enim hodie in illo Operam eruditi suam siue ponunt, siue ludunt, ut
transitum ex corpore in animam, ex anima reditum in corpus, ut metamorphosin motus in perceptionem, & ideae transformationem in motum
exponant, & species nescio quas sensib fles aut intelligibiles, activi passivique intellectus opera, sine sensu & sine intellectu crepent. ' Neque il- Iud agunt, ut a priori sententiam suam adstruant,
as) Non dico, imaginaliliter, quod TovRNEMivius aIicubi subiti tuit, atque in suo systemate supersuum alienum putat: etsi fortasse alii in rebus ad corpora relatis, qualia haec sunt in praesenti negotio, non tam faciles forent in dimittendis explicationibus etiam imaginabilibus, ut loquuntur. 27 Saltim ita communiter censeri notum est. Si quis fuerit, qui explicationem dari posse specialem & distinctam contendat, illius dicta pensitabo, ubi rei periculum fecerit. Hactenus certe doctissimi quoque viri in hoc negotio defecerunt. Exemplo inferius epit Foucurari discursus ex journ. des stav. 169pag. 6ψ .' Sumus in hoc negotio cautiores maioribus nostris, sed non sumus saniores. Intellexerunt illi, ad influxum requiri aliquid transiens ex una hominis parte in aliam. Itaque connisi sunt illud inuestigare. Si nihil effecerunt, non id ingenii defectu accidit,
sed rerum ipsarum repugnantia. Posteri nisi fallor
49쪽
quorsum explicatio eius distincta pertineret: sed
a posteriori cognitam existimant, experientia prohatam dicunt, &sensu communi firmatam credunt.
Videamus, id quo iure fiat t*. 26. Certum est, si quis attenderit actionuhus suis atque passionibus, quas vocamus, illum
experientia cogniturum, mutationes aliquas corporis consequi ad appetitus animae diuersos, & diuersas consequi perceptiones ad diuersas corporis &sensoriorum modificationes: idque constans esse&ordinarium in quibusdam actionum generibus, sic, ut posito animae appetitu sequatur, sublato tollatur motus corporis & vice versa. Verum quis nescit, id maioribus nostris non raro accidisse ca8 ut a compraesentia vel ordinaria successione duorum phae
ex hoe maiorum suorum facto debuissent eo adduci, vi suppositum, ex quo istae dissieultates nascuntur, influxum examinarent, num reuera per eXperientiam certus sit, & per rationem explicabilis i Atqui neutrum faciunt. Supponunt influXum, aut experienistiae obiter spectatae illum imputant. De explicatione, nihil ausi perficere, altum silent. Ita parciuS errant quam veteres, sed non magis ac illi sapiunt. ag) Equidem id hodie notissimum est. Allegabo tamen eius rei exempla, ut in promtu sint. Dic, unde sint tempestatum ex adspectibus planetarum prognostica tSeio ΚgPPLERvM hic alias allegare caussas: Ied singularis est rare Em aduersus torrentem nitentis sententia. Unde praedictiones futurorum ex astris adstruimus t Unde lunarem in plantas actionem & influxum arcess1mus Vnde reliquas artes, eurisses via
go, restius inutiles, & superstitiosas plerumquo, da
50쪽
nomenorum ad caussalitatem suerint argumentati Et quis adeo miretur, ex constanti & perpetua a que adeo & reciproca ista mutationum compraese tia aut consecutione illos mutuam quoque & caussalem dependentiam intulisse Z Praecipue, si m mineris, antiquis temporibus pro caussae & effectus mutuo respectu atque dependentia explicanda suffecisse hoc, ut qualitatem ab effectu denominatam allegauerint, atque caussae hic in subsidium aduocatae adscripserint, etsi, quo modo illa ex definitione, essentia, vel natura eius caussae hic animae nostrae
atque primo istius ca9 conceptu consequatur, ne
fendimus 3 Experientiam quidem appellamus. Non dico iam, qua Me t Dicam, quo iure ξ Accidit, veea, quae saepius in orbem redeunt, quorum multaa sunt & diuersae variationes, semel, iterumque, te tium, quartum,&c. consentire videas t ex eo caussaialitatem eruis, & alterius ab altero de Pendentiam. Si te illius culpae immunem scias, saltim ita veteres non paucos, & Dulgus ratiocinari, vix abnegaueris. Quam id bene fiat, vid. moisii Gedanken von denΚraesten des verstandes, C. V. F. II. pag. IOI. Accipe, si placet, BACONis UERvLAMir monitum. Ille in suo de fluxu & refluxu maris libello, postquam consensum aquarum & lunae ostenderat, ita porroris neque tamen continuo sequetur idque homines ad--rrere volumus) quae periodis & curriculo temporis. . aut etiam modo lationis conueniunt, ea nptura esse sub ordinata , atque alterum alteri pro caussa esse. ,, v. scripta eius in naturali philosophia. p. I 49. edit. Amstet. I 68s. Repeto grauem sententiain : idque homines aduertere volumus las, Fuisse istum veterisphilosophia defectum communem.