장음표시 사용
51쪽
- 4 SECTIO III. DE SYSTEMME IFIFLUXUS. suspieari quidem licuerit: nosris vero temporibus aeque ac prioribus, id iudicium a constanti com- praesentia aut consecutione ad caussalem dependentiam se animis nostris iam ea aetate instillare, quae
rebus sollicite distinguendis & caute diiudicandis nondum sussiciat. g. et . Vides, quicquid dici pro influxu pos
sit, id omne comprehendi titulo experientiae, sensus communis, ita loquimur, testimonio. Subeant illa examen accuratius, Ut neque experientiam negare, neque illam sine caussa allegare dicamur.
Atque hie distinguas velim id, quod facti est, &hsoricum, ab eo, quod ratiocinationis est & philosophicum siue dogmaticum : distinguas experientia
am, opinor, nemo contra dixerit. In eo nune omnes consentiunt, quod, quicquid in unaquaque re proprietatum est & facul atum, ex essentia eius vel natura consequi debeat, adeoque in illa sui rationem habere. & ex ea explicari. Interi in tamen ante mol- fanas de anima institutiones non memini, a quoquam in eo elaborari, ut animae varias agendi aut percipiendi rationes ex uno aliquo essentiali conceptu distincte derivare possimus. Iste primus atque hactenus unicus ex isto animae conceptu, quo ex factis experientia cognitis eruit, animam esse substantiam uniuersi pro situ alicuius corporis organici repraesen
tativa in , omnes animae, quas vocamus, facultates.
sensitivam cum phantasia & memoria, & appetitu Maffectibus & intellectu & voluntate legitimo nexu intulit & distincte explicuit. Vid. eiusdem verniinia eige Gedankenvon GOTT, der meli, undder Se eledes Menschen &c. C. V. fere integro .; maxime Ig.
52쪽
SECTIO III. DE WsGMATE INFLUXUS. 2sam , atque de experientia iudicium tuum : distinguas phaenomenon, & phaenomeni caussam e di-1 finguas id, quod obseruare licet, ab eo, quod inferri debet. Certum eit, facta & phaenomena obseruari per experientiam posse: rationes factorum& phaenomenorum caustas inferri iudicio debere& ratiocinationis vi. Cum enim obseruatio, adeoque experientia iudicio contra distincta, absoluatur sola ad rem praesentem attentione adhibita , praeter historica nihil continet. Expandi vesicam
aliquam flaccidam & superne clausam sub campana antliae pneumaticae aptata, si extrudatur embolus : hoc phaenomenon est, hoc experientia docet, hoc obseruatione detegitur. Sed aerem in vesica residuum id esse, quod eandem expandat, aere ambienti extracto : non obseruationis est, sed iudicii& ratiocinationis. Apparere iam super horigonte solem, qui prius eo occultatus erat, obseruatio
' velim & hoe animaduerti. Ipsis pro postiones hi
storicas generales non esse experientiae immediatae.
Experimur singularia; generalia abstrahimus. Dum igitur in singularibus circumstantiae miscentur infinitiae, cauto Opus est in formanda generali propositione, Ut ex circumstantiis in factum influentibus obseruentur, & allegentur omnes' & singulae. Id nisi feceris : neque historie a tua generalis propositio per experientiam firmatur; multo minus ratiocinium propositioni superstructum. Dici autem non potest, quoties hic incauti fallantur. Philosopho rum est discere ab his exemplis prudentiam, set flum, cautelas, patientiam &c.
53쪽
ας SECTIO III. DE sYSTEMATE mFLUXUS. nis est : an solis progressione, an terrae vertigine
. 6. 28. Intelligitur ex dictis, quicquid praetertiudam & simplicem facti narrationem in quacunisque propositione contineatur, id non es le experientiae, sed ex eadem fuisse illatum : ubicunque illatio, ibi examen intercedat necesse est, an non ex faelo intuleris iusto liberalius, quae non consequuntur legitime & necessario. Iam dicere. quod corpus assiciat animam suis impressionibus & anima moueat corpus, significat tequentia : i. quod ad volitionem animae hanc, illam, istam consequantur motus id quod compraesentiam, vel si malis. consequentiam indicat, & facti est, adeoque obseruationis obiectum atque id quidem a. ex vi animae in corpus agentis : et vice versa. Atque hoc
iudicium est, hoc dogmaticum est, & ex priori illatum. Quo syllogismo i Compraesentiam aut
consecutionem experientia testatur: habes medium terminum i Sed ex illo caue caussa litatem intuleris : ex communi effectu determinatam caussam Quid ita Z Constanter compraesentia esse possimi, non illa solum , quae a se mutuo dependenis; o Vix tem derare mihi possim, quin hie transscribam aliquos Mosa, metaphysicae paragraphos. Sed amabo te, si cum cura legas S g. 3 26. dc seqq. dc coniungas logicae C. V. supra allegatum, dc vid. experiment. physic. pari. II. c. III. g. 37. p. 8 . gr. Facient ista, ut nihil experientiae tribuas, quod non inde consequatur; quod sane maioris operae est, dc artis & exercitii, quam prima specie videbitur. Experti loquuntor.
54쪽
SECTIO III. DE sYsTEMATE INFLUXUS. 27 dent, ut essectus & causae : verum & illa, quae communem caussam venerantur; illa enim posita in non minus Vterque effectus simul ponitur, quam caussa in uniuersum posita eiusdem effectus quoque ponitur. Itaque plus est in conclusione, quam in praemissis : plus est in iudicio, quam inobseruatione : plus in dogmate, quam in facto. 6. 29. inde concludimus P An, quod sententia de mutuo animae & corporis per influxum realem inter sese commercio falsa sit 8 Ita videtur consequi. Duae enim sunt cognoscendi viae, quibus ad rerum notitiam peruenire datur hominibus : a priori altera; altera a posteriori. Illa ex distinctis rerum id eis 3i caussarum vires, &effectuum quantitates eruit, &, si fieri potest, metitur : haec ex phaenomenorum experientia cognitorum circumstantiis ad eorundem caussas eruendas deducitur. Si primam velis insistere, oportet, ut& caussae & effectus claram, distinctamque plus minus ideam habeas, atque ex altera possis rationem 3i Suppono hic definitiones idearum clararum & distinis etarum eas, quas primus determinauit illustris L Ei pNI-vius in schediasmate, quicquid L icio videatur &MoMNCusio in epistolis longe praest .ntissimo in actis vrud. I 684. p. s37. & postea repetiit CHR.moLvius
in comment. de methodo mathematica. T. I. elem.
math. p. 6. easdemque plenius diduxit in logica e. I. & usui ampli ssimo applicuit, tum passim in logica, tum praecipue in metaphysica c. 3. & s. spar sim : repetitas nuper in dissertatione nostra de triplici rerum cognitione, historica, philosophica & ma thematica, S.I9. 36. &c.
55쪽
αῖ SECTIO III. DE SYSTEMATE INFLUXVg. nem dare alterius, hoc est. explicare ea, quae in effectu licet distinguere ex illis , quae cognita sunt de caussis. Atqui illam viam calcare non possumuS, cum de anima quaeritur, & illius in suum corpus organicum actionibus v. g. 2 S. Neque altera per experientiam methodus rem suis cienter probat, ut
modo vidimus g. 27.28. Quidni igitur falsam illam opinionem dicere liceat, & fictitiam t6.3O. Fictitiam quidem, non repugnauero: sed falsam nondum dixero. Certum est, ubi nec a priori innotuit, nec a posteriori obseruatum est, aut legitime illatum id, quod asseritur, ibi rationem non esse, quare idem asseuerari possit: itaque, si quid asseritur, id commentum est, non semper mali animi, aut indocilis, sed praecipitati tamen iudicii rculpa est attentionis, non mentis veritati aduersantis vitium; grauior sane, quo minor ita iudicandi caussa est vel species, sed quo maior probabilitas erat, quae non cautissime circumspicientibus poterat imponere, eo culpa leuior est. Quare nolim, id conuitii vocabulum interpreteris, & hoc nomine insultari putes viris omnino doctissimis, quibus hoc systema per experientiam probari videtur, quod eorum vitae & studiorum ratio tantam in rebus ci ca experientias physicas diligentiam aut non requisiverit, aut non admiserit, quantam huic rei necessariam esse, modo vidimus : sed nolim quoque, ut maximorum virorum auctoritate & calculis redarguere figmenti rationem, atque eorum testimonio vetitatem systematis superstruere in animum in-
56쪽
SECΤIO III. DE sYsTEMATE INFLUXVs. 29 ducas. Sic veniam petimusque damusque vicis
sim. f. gr. Non deest itaque sic dicta hactenus euin
cunt argumentum nobis, quare asseuerari non δε- beat id systematis, quod influxum animo corpori inque mutuum adscribit. Quae enim neutro sente de. ducuntur ex cognitis, neque a priori synthetice, neque a posteriori analytice, illa ego asseuerare
' Petimus vero etiam hoc, ut aliquando tandem desi- naut adtiersarii affingere nobis argumentum, a quo alieni sumus. Quotiescunque nostra recensent, divicunt nos arguere, quod negari influxus debeat, quoniam explicari non possit. Atque tum de nobis,
vel monstro potius, quod finxere, suo) triumphane
instantiis physicis, ubi negare rem v. g. directionem magnetis non liceat, etsi explicare modum non pos simus. Equidem in eo hallucinantur turpiter, quod putant similes et se casus, suum de influxu , Sc verum de niagnete. De magnete rem, hoc est, factum noui per obseruationem rei praesentis. Id igitur Oxperientiae debitum negχri non debet, propterea, quia modum explicare homunciones non possunt. De inia fluxu non ego rem cognosco per experientiam, & modum inquiro. Influxus ipse modus est, quo res scit . mutationum in corpore & anima successio) explicatur. Nihil igitur ad hunc casum pertinet facta de magnete instantia. Deinde instantias damus ad argumenta. Atqui nemo philosephorum se argumentatur: eXplicari influxus non potest, ergo nulistus datur. Desinant tandem, si qui serio agunt, obtrudere nobis, quod non diximus, imo quod distincte & saepenumero ab nobis alienum esse, dudum ante ipsorum monita, primi & serio assuruimus, VeF-
57쪽
ι: SECTIO III. DE SYSTEMATE INFLUXVg. nunquam dixero ; saltim non iure dixero, seubi eam mihi culpam obrepere passus fuero. Sed videamus quoque, num suppetant, quibus id fas conuincere & refellere liceat, rationum pondera lId ut perfici possit, notum esse lectoribus suppono, si quid reiici, ut falsum, debeat, ostendi oportere, quod id vel cognitae antehac veritati contradicat, aut corollario veritatis agnitae 32 : vel quod ipsus corollarium repugnet Veritati cognitae, aut eius corollario. Si nihil horum demonstrauero,
ipse ego primus nego, euictam esse systematis falsitatem 3 3) : si unum eorum ad liquidum dedu
xeris, nihil amplius postulauerit morosior quicunque antagonista. f. 32. Foret argumentum huiusmodi illud CΑκ-τgsii & sequacium, qui in systema vulgatum vertunt canonem, ipsis indubium I modo recentiores
sc obiter moneo. si quis corollarium veritatis cognitae. sub ipsa illa veritate comprehendi velit, me non adversari r sed distinctionis hic factae caussam esse. quod veritas cognita mihi spectetuἡ hic, ut olim cognita, Per phantasiam atque memoriam animo denuo repraesentata & cognita e corollarium eius inteIligatur, ut nunc demum ex ea illatum vel inferendum. ista enim si discreveris, aliquando in examine senistentiarum faciendo, & detegendis, quibus ad sua Pe uenerunt eruditi, Viis, utilitatem praestare possunt. 33 Infertur hinc, fassi eos, qui rem omnem confectam putant, ubi confessionem ab aduersariis extorserint.
quod intelligi non possit, quomodo vel spiritus agere possit in corpus, vel & corpus in spiritum Z Quem errorem & ouio notatum videas in metaphysica C. V. S. 76a.
58쪽
skCTIO III. DE svs MAN INFLUXVs. 3Ires illum ipsum non conuicissent falsitatis, atque Cartesianis eum extorsissent e manibus, non sponte illum dimittentibus. Existimauit quippe CARTESIVS , eandem ιn uniuerso conseruari motus
quantitatem, ex massa mobilis in celeritatem eius aestimatam . atque ex eo supposito, recte intulit, non posse influxum realem animae atque corporis habere locum. Quid enim Z Si ex voluntate animae producitur in corpore motus, qui sui caussam . non habuit antea in corpore, eiusdemque antecedaneo motu: nouus in uniuerso motus oritur; adeoque augetur quantitas motus c34b Cartesana. Sin ex motu corporum ambientium fiunt impressiones S motus fibrarum in nostro corpore, atque ex hisce deinceps dolor aut voluptas oritur, sic ut prior motus iam cesset, & in cogitationem, ut sic loquar, transeat: aliquis in uniuerso motus perit; adeoquemιnuatur quantitas motus Cartesiana.
f. 33. Sed quis est hodie, qui nesciat, fissil
3 QEare Cartesianam hic semper motus quantitatem
appellauerim, norunt, qui ex Lesinitianis, m aris. Hermannianis &c. norunt, esse hanc quantitatem impetus, vel momenti sollicitationis. non ipsius motus, cuius tanquam entis luccessivi quantitas aestimanda potius est, ex impetu in tempus. U. OLF. elem.math. Τ. I. el. mechan g. 19. p. 6 42.
59쪽
qui &ipse prius Cartesianam 36) hic mentem induerat, ostendit &NEWTONVS 37):vt omnino probem verba LEiBΝITII 38 , qui iam A. I 696. se
mirari dixit, viros doctos adhuc admittere eandem motus quantitatem, sensu Cartesiano; mireris vero etiam, doctissimum Anglum, SAM. CLARIcivM
39 ita loqui, quasi ipse per Newtoniana LEIBNI
TIO 3 Q V. recherche de la verite libr. 6. cap. vlt. & confer eius epistolam in nouvelles dela rep. des lettres I 687. p. 449. 3 Traite d' optique L. III. quaest. vlti edit. Gallicae Amstelodamensis p. 69. edit. Latinae p. 34 I. 38 v. journ. des si av. I 696. I9. nov. p. 7II. edit.
Amst. ubi: isje m'etonne, qu'on dit encore, qu'ii se conserve toujours une egale quantite de mouvenient,au sens Cartesen; cari'ai demontre te contraire. &deja dy excellens mathematiciens se solat rendiis. , , cons. & A. E. I 698. p. 29. cum cel. STYRMII nat. sibi in cassum vindicata. c. 3. 3. 2.39 U. recueil de diverses pie ces&c. ResponS. V. I. 98. T. I. P. I 8 . MEnfin, P aute ur ayant considere lademonstration de Mr. NE TON, que j'aicite e ci des.sus,est oblige de reconnoitre, que la quantite du mouisvement dans te monden' est pas toujours te me me. -&c. cons. LEIBNIT. epist. v. f.99. T. I. pag. I s. &CLA E resp. IV. g. 38. p. 77. & resp. III. f. I 3. p. 46. Vel, si Germanica habeas, vide merkwiisdigestarisen euvischen Lesinite und Curian locis allegatis. Fontem vero illius Clarkianae aberrationis hunc habe. LE1ENirius ab initio statim epistolarum suarum loquitur de viribus, earumque eandem semper quantitatem conseruari asserit: C Maus de quantitate motus ex massa in celeritatem aestimata loquitur. Varum illa differunt ex philosophia Leibnituma. qua vi-
60쪽
etio eam confessionem extorsisset, qua concesserit
quantitatem motus in V niuerso eandem non conservari. Scilicet id diu ante NEWTONI edita LEia Ni Tius demonstrauerat, locis supra allegatis. g. 34. Ista igitur ratione LEIBNITIVS praecipuum totius alicuius sectae argumentum systemati influxus oppositum subruit. Non tamen ea re id saluum praestitit ab obiectionibus, ex eodem fonte derivandis, ex quo primam scaturire vidimus. Sci
licet ostendit idem ille , loco Cartesiani canonis,
naturae rerum aduersi, alium potius substituendum esse , qui identitatem quantitatis virium motriciarem, 4O ex massa mobilis in quadratum celeritatis aestimandarum, asserit. Quod ipsum vel ex eo conis Genientius esse deprehenditur, quod motus quidem, res successiva, nunquam possit dici existere; etsi enim partes habeat, nunquam eae tamen sibi coexistunt, nil fluunt: principium autem motus, vel vires in
corporibus r) motrices reuera existere, ex ipso C motu
es vitias ex massa mobilis in quadratum celeritatis testimari notius est, quam ut hic deduci oporteat. o) Imo & actionis motricis. V. LEIANIT. act. erucur 698. p. 479. 3J Dico in corporibus, non, in materia. Fateor, materiam esse pure passiuam; vel, si malis, vi inertia praeditam, qua fiat, ut nec motum incipiat per se. nec finiat: de qua olim KEPI LERus , pollea CARTES ius. LEia virtus passim , & NE TONVs in princ P def. 3.
Q up modo autem corpora dis in strii uelim a materia,
docebit moLpius in metaph. C. IV. 6 626. Tria quip-
Pe discernimus in corpore. m ite am, siue misi titu dιnem, quae compωnitur; essentiam compositi qua