Caroli Scribani E Societate Iesu Superior Religiosus De Prudenti Ac Religiosa Gubernatione

121쪽

xoo 's VPERIORII RELIGI os Icit, se pretium rebus imponis.& Senecara. Fene scium non in eo quod sis aut datur consilit, sed in ipso dantis aut facientis animo. animus est qui parua extollit, sordida illuntrat, maina ct in pretio habita dehonestat. Infelix alioqui futura pauperum conditio, si magnitudinem rebus, non animo metiatur Deus, praemiaque rebus,non animo respondeat.

ut fortunatos merito ilicamus pauperes Deo praemiatore. Cum hoc iudice, volui Lse, cum non possis, satis sit. ita apud illum conatus dc voluntas in laude & praemio est. Cauendum deinde ne moeroribus integantur dona, aut importuna extorqueantur prece. ingrata moerentia dona sunt,& pretium accepit qui rogatus dedit. oc- Dare Vero antequam rogeris, Caesare dignum est, quem plerumque praeuenisse preces, tradunt. Sane omnis liberalitas properat; Vt tarde velle, nolentis sit, proximusque etiam neganti sit, qui dubitando dona trahit, & lenta porrigit manu. ignorat lentitudinem moestitiamque vera liberalitas, & magna dona maiore ala-Critate purpurat, celeritate protrudit. bis

dedit, qui properat. bis qui tata mente, tata dedit dona, magis etiam qui prec

Votaque praeuertit, Deum imitatus. Hanc munificentiam amplectetur Superior,

122쪽

perior, & amabit ut felicis impersi matrem. auersabitur sordes & tenacitatem: quaeVespasianum obscurarunt,egregium caetera Principem; exitio vero fuerunt

Perseo Macedonum Regi, Galbae, Perti- .naci, Mauritio, Phocae Imperatoribus. Vestitur Gie si lepra: anathematis reus fit Achan: Saul Amalecitis deuictis Dominici mandati prie uaricator regno excidit: Ierabelis sanguinem post Nabuthae hereditatem lingunt canes: Ananias &Saphira, infelici morte auaritiam signant. Fortiter in hoc vitium insiurgit Baruch: Hi sunt qui argentum thesauriziant se aurum, p D

in quo considunt hominesὶ exterminarisiuni, o ad inferos descenderunt. fortius etiam Iacobu S uite nunc diuises, plorate ululantes in Gus miseriis vestris, qua aduenient vobis. Diuitiamfra putrefactae sunt, or venimensa vestra a lineis comest unti aurum s argentum vestrum anginauit; m aerugo eorum in tesimonium vobis erit, or manducabit carnes vesras

sicut ignis. thesaurarastis vobis iram in nouo mis diebus. dc ante hunc Sapiens: Nihil es raca iniquius quam amare pecuniam: hic enim se '' animam suam venalem habet. seuere etiam Gentium doctor: Atii volunt diuites feri, i rim. incidunt in tentationem se laqueos diaboli, or 6 desideria multa inutilia se nociva,qua mergunt G s homines

123쪽

homines in interitum se perditionem. Et secutus hunc Chrysostomus: tanid manibis auari sceleratius 3 quid oculis impudentius o

caninum magis non a seicit homines uti homines,neque caelum ut calum sed omnia pecuniam

esse purat. Maiora dici non possunt in fugam, in odium; sed neque fortius minae iaculari eleganter & vere Salustius: fuaritia fidem,probitatem, caeter bonas artessub' uertit. pros his superbiam, crudelitatem, deos ne siligere, omnia venalia habere edocuit. Quo fit, ut Ciceronis testimonio, nullum sit vi-ιΠιm auaritia tetrius, praesertim in Principibus ac rempublicam gubernantibus. prodigalitate longe deterius . cum prodigus alii, bonus,

sibi malus, auarus nulli bonus, sibi pestimus sit: illi multa desunt, huic omnia: amicos ille parat, hic hostes: fruitur ille suis, hic in magna copia pauper est. ac licet opes profundere in Principe malum sit, peius tamen est nullas largiri. ille licet in se pauper, in suis tamen diues est; hic in se&alijs pauper est. & prodigo quidem exhausto semel aerario, si qua bella ingruant, si quae grauior imper ij necessitas,neruum lc gCrendorum administram pecuniam deesse verum est. adsunt tamen amici &ptae misorum spe miles, &. faciles ad imperia sub

diti,qui sciant sub profuso Principe perra-

124쪽

ro irremuneratam virtutem quasi naufragam abituram. auaro vero in locuplete licet aerario omnia desunt: pecunia, amici,

milessiiues. neque quisquam gratuito pro alterius salute caput obiiciet, aut proauaro sanguine sanguinem prosundet suum.

praemia in arma &. vulnera vocant. haec ab

avaro nemo prudens speret. & quis sudorem sparget, quis vulnera excipiet parca manu medicanda 3 spongia sit doribus detergendis,uulneribus mitigandis, praemia sunt. vis gratam hilaremque tuorum in sudoribus, sanguine, vulneribus, audire vocem, Bene eis, &, habeor bene λ praemia ostenta. haec a prodigo sperari ponunt, ab avaro non pollunt. Quid ρ quod mori sub grato Principe,militi dulce: sub avaro, is

mori est . ita speranda negandave munera, leniunt augentve mortem, Ut suavem praemia reddant, tristem auaritia. Et cum

fere prodigus laeto hilarique animo sit, tristi morosoque auarus; ille explicato MCandido, hic tecto & suspicionibus pleno; fit ut laeta illius imperia laetis animis, tristia huius moerenti pectore suscipiantur. Et fere auarus crudelior prodigo est, faciliusque ille in suorum it sanguine ii , quorum fere ortunis insidiatur. iam cum auarus prope omnis timidus sit, timidus sese

G crudelis;

125쪽

crudelis ; quid merito vereri quisque ab avara dextera debeat, si imperium accesserit, nemo non videt. ut non unius Principis exemplo doceri possit, tantam plerumque in illis sitim fuisse sanguinis, quata fuerat pecuniarum. Suspicio enim & timor plurimum decurrunt in sanguinem si potentia adiit. neque hic prodigalitatem probo; damno. mitius tamen vitium est, minusque barbarum continet quam auaritia. liberalitatem mediam inter haec extrema probo. maxime in Superiore Religioso,a quo tam longe omnis abesse auaritia debet quam adest Religio. Et turpe sane est contemptorem opum, opibuSin- Cumbere: calcata repetere, turpissimum. semel se exuit 3aeternum abdicaue debuit. semel abdicationem sanctiore voto Obstrinxitpseruanda nullo aeuo moritura fides Deo est. quid quaerit opes quas reposuit caeso aut retrahere vult ut fruatur terris, careat caeso fatua commutatio momentanei cum aeterno.&signum omnino est vilissin ue mentis, degeneri S animi, effuso semel uniuersim auro, recolligendo frustatim incumbere: quasi piseniteat, taedeatque victoriae de opibus relatae. Illud vero miserrimum, omi'a largiri,& minutis inhaerescere potuisse: omnia quasi

126쪽

quasi uno iactu mittere in mare, &lenda adnavigatu minutatini naufraga colligere. erogauit cum Voluptate quidquid habebat, quidquid sperare poterat opum, Cum moerore minima largitur. ita dum a magnis tanquam onere se leuat, opprimitur a paruis .indigna res viro post magnorum victoriam, ab imbelli cadere, quasi caeso Goliade, pigmaeo ludibrium fieri. Quare si suorum pacem Superior amat, si domesticam quietem; si obsequentes desiderat, si ad ardua alacres, promptos ad

pericula, laetos in aduersis, moderatos in prosperis,ac in utramque fortunam aeque paratos, si oblocutionum, detractionum, aemulationum, fraudum, insidiarum vacuos; liberalitatem amplectatur, ut omnis religiosi amoris ac beneuolenti neruum, perennitatis robur, tranquillitatis fontem, Venerationis ac obsequentiae matre. fere enim ab una Superioris in suos muni

ficentia, quidquid sperari in Religione

potest magnum, diuite vena profluit. ac vix ab alia virtute plus amoriS. cum a locupletissima huius scaturigine, ingentia prosiliant necessitudi qum flumina, quibus tota domus felici copia proluitur:& quidquid in Religione asperum ac amarum est, mitigatur ac dulcescit. incredibile e-

127쪽

nim diistu quantum possit benefica Superioris dextera, quantum re Iigiosa largitas. mollescunt hac dura omnia, dc alti ili- mi dissicultatum montes ad humilem deducuntur arenam, ingentia praecipitia vallibus quantur, nec quidquam arduum est munificentia imperante. dc ante iuuat liberali occumbere dextera, quam auara seruari: ante in munifici Superioris sinum

animam estundere, quam capitis crinem auaro sacrare. tantus amor liberalitatis, tantum odium auaritiae est. Omnia desint liberali,amabitur hac una virtute; omnia

adsint auaro, contemnetur hoc uno Vitio.

etiam errores illius teget liberalitas; virtutes huius deprimet auaritia: ut laus illi inter vitia, contemptus huic etiam sit inter Virtutes; Commiseratio illi in lapsi, huic gaudium; excusatio illi in errore, huic

in virtute damnatio. tantum in utramque

partem liberalitas & auaritia possunt. diuturnum illi omnes imperium, momentaneum huic optant. Omne illius in imperio tempus breue, omne huius longum videtur. illuni sibi dari vovent omnes, hunc aversantur. dura illius imperia, suavia; si1auia huius,dura censentur. quid quod verbera illius mollia, Oscula huius aspera Videantuinantum mitigat liberalitas, tantum

128쪽

L I B E S. D C A P. X l. IOTtum eXasperat auaritia. seruatum omnes

liberalem volunt, perditum auarum . illum sudoribus,vulneribus, sanguine proteget, hunc omni robore oppugnabunt. pro ruentem illum erigent, stantem hunc euertent. iucundissima illius absentis memoria, grata praesentia; ingrata huius Mvel sola memoria tristis. grata in illo omnia praeter unam mortem; ingrata in hoc omnia praeter unam mortem. nisi quod aduersa huius laeta excipiamus fronte,tristi illius. denique in liberali patrem, in auaro dominum cognoscimus; quare & in illo filiorum, in hoc seruorum personam induimus. hinc illo imperante plena omnia hilaritudine ac amore videas; hoc duce natant moeroribus, timoribus, mutua

dissidentia. prostrata iacet fiducia , Ea dor, sinceritas; in quorum locum dissimulatio & doli succedunt, perennesque Oblocutiones ac detractiones insurgunt. illius inopiam subleuare conantur omneS; huius opes deprimere dc cum illius in paupertate generois munificosque animos ament omnes; huius in summis opibus auarum pectus oderunt omneS. munera etiam a munifica manu tenuia eXosculantur omnes; augusta ab avara dextera donaria contemnunt omnes, & tenui deputant,

129쪽

Io8 s VPERIORIS RELIGIOSI deputant, quia a tenaci, a lenta contr*ctaque manu porrecta.

Fortitudo in aduersis. OPtanda haec merito si qua virtus alia

Superiori est. animum proinde firmet Superior, & aduersantibus maioreS, frequentatis in hanc rem meditationibus sibi paret. assuescat a paruis quas ultro etiam accersat, ut ad magna paulatim obdurescat animus. Exempla vero crebro

sibi proponat Christi sui, Sanctorum, in

feminis maxime supra sexum , in pueris supra aetatem. ac illustres potissimum in eo genere grata memoria recolat, imitandosque proponat. Cogitet ab omni aevo, omnique retro saeculorum memoria magnos ubique viros maximis aduersitatibus tritos, ac non nisi per illa magnos. quis sciret Stephanum, Laurentium, Poly- Carpum, Ignatium 8 quis Barbaram, Agatham, Caeciliam, Luciam,Flauiam, Agnetem, Christinam,Susannam,Catharinam, si deessent lapides, craticulae, igneS, leΟ-neS,ferrum,forcipes, balnea, flammae, eXilia, gladius, fornaces, seeures, rota quis

Iobum nosset, nisi abacti greges, filij una

ruina

130쪽

ruina sepulti, corporisque conflictationes,VXOrque malis delassata, clarum orbi dedissent'quis Martyres celo dc orbi magnos, nisi persecutor gladius dedit iacerent ignota terris, forsan & cUis nomina, nisi per ignes dc tormenta tanquam per gradus canos conscendi sient. adeo si iustuleris aduersa, caelum tollam. non Z Christum 3 deme vincula, flagra, spinas,

Clauos, crucem, quae Domini Corpus, tem pora, manus, pedes, foedauerunt, lancinauerunt; quid reliquum mihi erit in salutem 'ita sola aduersa terris caeloque vere magnos dederunt. Dum enim tortor gladius 3c martyria des euiunt, per igneS, Vn gulas, serras, prunas ardentes, bestias, pi Ca tam vestem , liquatum plumbum, infamem stipitem, secures; exurgunt magni qui seipsos pro Christo suo funerantes renouant. etiam olim apud saeculum, cum pugni qua stant, calces arietant, caestus dllaniant, flagella dilacerant; Coronae regloria,priuilegia publica,stipendia ciuica, imagines ic statua dc qualis praestari potest de fama aeternitas, promittitur. neque pugilum interim quisquam agonis sui praesidem sugillabat, quod homines

violentiae obiectaret. corona nimirum premit vulnera, palma sanguinem tegit,t Cum