Caroli Scribani E Societate Iesu Superior Religiosus De Prudenti Ac Religiosa Gubernatione

271쪽

SUPERIORIS RELIGI os Itos. Mala viiij huius breuibus complexus Ambrosius est : Ira inter cetera vitia nihil asperius, nihilinuenitur amarius, qua dum vL3ra modum e=erbuerit, arrociter mentem ex-ώlcerat, sensum hebetat,tinguam immutat culos obumbrat, totum, corpus perrurbat. hine protinus rixa, contumelia, elamor, indignatio,

rumor mentis, o blasphrmiae si citantur. Et Chry sostomus: Nihil iracundo homine insu nius, nihil infestius, turpius nihil, fera potiusquam iracundo homini cohabitandum.ilia cum

mansuefacta fuerunt suam seruant legem: hune

quoties mitigaueris ursum esseratur. In Religione vero eo magis fugiendum malum, quo mansuetudo & Clemen- litia iracundiae inimica propriae Religionis virtutes sunt: a quibus quantum receditur, tantum a genuino Religionis spiritu aberratur. & si in ullo hominum genere turpis illa irarum ebrietas sit, turpissima in Superiore est. quem cum prudentia cCteros antecellere deceat, Caput nimirum membris, tum miserrimum est longissimε ab illa exulare,& insurgentibus iracundiae tanquam vini vaporibus cerebri deliquia pati,eaque hac administra dicere dc facere quae non dicam, non sani sunt Superioris,sed neehominis. Insurgit saeuitque hac duce tape Superior in innocenteS, prae

272쪽

miat noxioS, innoxi OS damnat, praepropera in domini caput ruitura subit consilia, de in eum se frequenter locum coniicit, equo integra fama SI salute, nec se nec suos recipere potest quid quod ipsam etiam Religionem in grande nominis dis. crimen ad dueat, hostibusque ridendam obiiciat, omnibus tutelaribus armi, nudatam. non fierent haec si citerae huius belluae impetus reprimeret, si compedibus lotasiaque stringeret, si moram tanquam frenum improvide ruenti iniiceret; si nihil hac duce ac monitrice statueret, nihil huius imperijs aut consiliis conced Creti negaret omnia; si ut seruum haberet, quem turpe cst imperare domino; si ut hostem vinculis stringeret; si denique ut nouaculam iugulo, ut ensem pectom, Vt Venena

labris rem Oucrct, memor

Irafuror breuu est.animu rege, qui nisi paret, Imperat. hunc frenis,hunc tu copsce catena. memor Stoici: Optimum e t ad primum mali sensum mederisibi, tu n verbu quoque situ, minimum libertatis dure, or nhibere impetum. hinc illud Comici laudatum semper: Existimandus isti praestanti mus,

273쪽

118 SUPERIORIS RELIGIOs ICommendati ab hac re Ptolemaeus u. ALevpeius, Hiero Syracusanus, Augustus, T raianus, Hadrianus, Aurelianus; cuiuS illud circumfertur, Euo maior, eo placabilior. Epaminondas,culus,post innumeras prope a patria iniurias, haec vox, Nefas esse patria irasci. Aragonum Alphonsus, cuius illud magni regis est: Regum esse non modo bonefacere, sed mala etiam patienter audire: nec exurgere in iram, aut facilem in illam elle. Et sane, si ullius viiij, iracundiae in primis, iugum excutere a se Superior debet, cum haec omnis prudentiae, qua imperia stare firmarique solent, hostis sit acerrima; ut quae nullum illi locum concedat, omnem eripiat & euertat; maturioris consilij

inimica, cum omne deliberationibus tempus excludat. Calide nimirum arrepta, calidius etiam exequitur, &. fecisse illi pho consilio est,imperasse,deliberasse est. quin& anteuertunt plerumque imperia cogitationem: tam fatuo celerique procursit malum hoc ruit. Insurgit deinde Lepe Superior, dum impoderatis caloribus indulget, in conuitia & contumelias, & pro ratione illi calor est. quae res cum prouocet non infrequenter in paria inferiorem perfacile videre est quanta merito timeri incommoda debeant: cum nihil pro ptius

274쪽

ptius sit quam ignibus ignes excitari, de

flammam unam, aliam parere. Neque enim semper ea moderatione inferior est, Vt perpetuam a am ignibus Superioris offundat. abripitur saepe, dc priusqtiam rationi locum tribuat, ignibus Superioris accenditur, dc ante prope ardet quam aestum senserit, ut iam nec deliberationi, nec rationi locus sit, cum In cogitantem Superior Sc imparatum aggressias, calorem calore prouocat, immemorque inferior conditionis suae & Superioris, insursit in paria venerationis oblitus. hinc ea v-trimque dicuntur quae serius indicia vellemus, nec emendationem admittunt,

non magis quam e praecipitio saltus; reliquisque ad eadem audenda animos addit. quo fit ut omnis paulatim Superioris auctoritas colliquescat sed dc omnis prudentiae opinio evanescat sequitur dissidentia quaedam,& violandi secreti timor, cum non Cmnino immerito vereri inferior . possit, ne e praepropcris caloribus, excussa ratione, ea Superiori excidant, quae sancte illi ab inferioribus concredita. quo fit, Vt timore crescente, fiducia exulet, nec Vulnera iam morbosque suos inferior Superiori retegat, claudat potius, ne qua secretum postulant, subitis aestibus erumpant.

275쪽

1so SVPERIORIS RELIGIOSI quare cum morbi vulneraque prem Untur, dc medicam manum auersantur, quid

nili grauiora metuenda sunt 3 lam Superior in quos non errores, nulla arte corri

gendos, suorum ignoratione labetur Illud etiam in hoc vitio malum, climSuperior iracundia imperante, praeprope re aliquid statuit, vix remedio locum relinqui. reuocare enim imperata, durum, peritare in imprudenti decreto,gra Uius. utrimque nomen ic auctoritas periclitantur. reuocabit imprudentiam fatebitur. stabit in sententia ρ damna metuenda sunt. inter haec mediam inuenire &sequi viam difficile. quo fit ut plurimum, ne insiI-pientiam fateri cogatur, in male impera- tis perseueret. e qua re quanta necessum nasci incommoda nemo non videat. Nemo ergo Superior e primis caloribus,ad res verbaque erumpet. ac ubi subnascentes senserit iracundie stimulos,mΟ-- ram, tanqUam aquam & puluinaria ignibus 8c spinis subiiciet. audiet Poctam: Da spatium, tenuems moram; male cuncta ministrat Impetus.'alium: Dum furor in cursu est, currenti cede furori. & Gregorium: unoties

ira animum invadis, mentem edoma, vince te

Usum . di fer tempus furoris, or cum tranquilla mens fuerit, quod placet vindica: ira enim in

276쪽

vindicta malorum sequi habet rationem, non praeire: ut quasi ancilia iustitiae pos tergum veniat, se non tisiciua ante aciem prorumpat. Sed neque eκ iracundiae imperio prosiliet ad imperia, tempus aliquod sibi & irae

dabit, ut temperato calore maturi HS c r-tiusque aliquid statuat, memor ebria consilia ebrios euentus accersere. ita ebrietas

quaedam animi est, nihil proinde in hac vir prudens decernet; edormiet ante hoc vinum, ut reddita sibi mente, nihil poenitendum dicat, nihil faciat.

Duritia o remissio declinanda. DVram &insuavem gubernationem

faciunt: Si rigidiorem semper in imperio par- Item sequatur; nunquam in benigniorem se flectat Superior, extrema urgeat,& quae duritiem ac seueritatem sapiunt studiose disquirat per illa suos ad propositum sibi finem deducat; ac licet per mitiora faciliore via possit, auersetur tamen illa, dc quidquid suauitatem redolet, immemor fragilitatis humanae, immemorque diuer- .sitatum ac constitutionum suorum, Om-t . R 3 nes

277쪽

nes eadem per omnia semita ducat; serati hutnon ferant vires, exhorreat imperata subditus an amet; periculis illum, dedecori, variorumque oblocutionibus exponat an secus, emolumentum in desperari possit an damna ,omnibus eadem tenendavia est. obdurauit nimirum animum Superior, sibique persuasit inferioribus,ut instrumentis ratione carentibus, non utratione praeditis utendum esse. nihil proiii de corporis aut animi imbecillitati, nihil ulli excusationi dandum, principio huic

inhaerens, hoc esse imperare; velle ic exequi, neC vltra; degeneremqne imperio es.se qui alios audiat, quique conceptam semel sententiam, quibuscunque in medium allatis mutet. Barbarae omnino sunt hae cogitationes.&quae imperium ferro 6c ignibus,non ratione tuentur. quo magis alienissimae ab omni Superiore Religioso esse debent: cui maxima cura roboris, imbecillitatis, propensionis etiam ac auersionis naturalis; ita ut licet subditum parem oneribus aut muneri imponendo sciat, si tamen alie hum ab eo videat, animum primo illius Componat. aptet ad imperata suscipienda, exspectetque donec paratum aut stan εnon abhorrentem expertus fuerit, ne si

A tam

278쪽

LIBER L CAP. XXV. 2δε

tam crude imparato imponat, sentiat reluctantem, ac iugum etiam excutientem. Idem videmus in humanis, nemo rudi aut

indolato ferro aut ligno imaginem insculpit,aptat ante materiam formς suscipiendae. sed neque semina quis immittit incultae terrae, subigit hanc varie, ac pinguibus foecundat. nec mancipio quisquam aut iumento viribus imparia imponit: metitur Varie ante robur, ne, si succumbat oneri,& mancipio spolietur,& excussorum Onerum damna sentiat. Faciet idemSuperior, animum imperatis aptabit, singulorum robur serius scrutator considerabit, incipiet a minoribus, transirendet inde paulatim ad maiora, ad summa demum, manumque semper ipse admouebit, beni- .gnioribusque verbis, monitisque oneris magnitudinem leuabit ac mitigabit. Inuenies hoc in omni prudenti ciuili gubernatione, in militia, in toga,in percolendis

etiam agris. v. r.

Si timeri magis quam amari desideret: a& metu suos magis ad obsequia quam a more impellat, quod arbitretur imperia a timore nata propius maiestatem quandam veri imperii referre, ac plus secum venerationis adducere; qhasi non maiore certioreque voluntate ferantur inferiores

279쪽

26 SUPERIORIS RELIGIOS 1 in amantem dc patrem, quam in dominum, miniS, poenis ac timoribus familiam implentem. Grauis haec.res iis, qui se sitaque omnia, Vltronea non coacta voluntate; nec pretio, sed amoris diuini impulsu, Superiori tanquam patri, non domino, subdiderunt: qui seruiles hos timores despoticam gubernatione comitantes semper exhorruerunt. Sane si Superior cogitet patrem se, non dominum suis a Deo datum, filiosque sibi, non seruos aut mancipia ab illo concredita,& vocationis etiam adoptionis praerogatiua pares, fors &virtute dc caelestibus praemiationibus superiores; non descendet ad haec imperia: sed neque ad aspera &. duriora verba & iudicem suum loquentia. cogitabit enim se patrem, adeoque & matrem, nec obliuiscetur cum Christo suo concreditorum sibi caesi tus filiorum . quin ante mater Vt ri uberumque obliuiscetur, quam ipse domesticorum suorum. sed neque imperata saeuioribus ip uoluet verbiS, memor mcdicorum qui medicamenta per se amara suauibus vestiunt, & mollibus adiuuant, Omnique verborum lenitate amaritudinem mitigant, borrorem leniunt. 3 . Si pari Zelo, studio, ardoreque minima vi maXima exigat, aut illa etiam maiore;

280쪽

LIBER I. CAP. XXV. 26spari etiam transgressi, res poena feriat, pari limque in illis verborum maiestate pondere ac robore utatur: ut culparum discrimina nesciat. nisi quod a suo ingenio suaque illas propensiore aut alieniore Voluntate metiatur. quasi si quis ciborum prae- .stantiam aut malignitatem, agultu suo statuat: aut rerum magnitudinem aut Vilitatem a pronitate sua in illas nominet. Non leuis error cum minima quaeq, tantis verborum ponderibus in altum tolluntur,tanquam si uniueris ab iis Religionis salus, robur,incolumitas, bonaque Va- . letudo pendeat; aut tanquam si minimorum omnium transgrestio, extremorum . Criminum culpa sit. quae res tirones dc amatris uberibus recentes in stuporem quendam impellit, anxiosque ac sollicitos. habet, ac in grauem profundumque non

raro moerorem, animo in primis noxium abiicit: vcteranis vero risiam & contem pium prouocat, ingentemque concepta

ante de Superioris prudentia opinionis diminutionem.

Si omnibus ad se delatis, tanquam Cer- tis& falli nesciis adhaereat. ut nullum subdito pro se respondendi locum concedat, ante acerbe moneat, iudicisque personam induat expleatque, quam pro se di- li 1 centem