장음표시 사용
61쪽
potestatem fregisset, Securiorem ac diuturis niorem reddidi. Bene Graecus: Tutissimam regum custodiam, non turribus, propugnaculis, moenibus, satellitibuου, aut armi contineri, sidam corum praesidio, ciuium beneuolentia, proprias virtute. quibus quidem opibuύ,regna cosmeria non modo seruari, verum etiam in dies augeri ac propagari. Bene Senecae GMebus beneficiis imperium cactossitur quam armis. Et alibi: Non opus est construere in altum ediaras arces, nec ina censum ardua costis munire. nec latera montium abscindere, multiplicibus se muris turribu sepire. saluum regem in aperto clementia pra abit, unam es inexpugnabile munimenrum, amor ciuium. hinc il-
' Errat longe mea quidem sententia, ut imperium credat grauius aut stabilius,
Vi quodsiit, quam illud quod amicitia adiun'
Et illud: Peragis tranquilia potestas uod violeta nequit, madasai fortius urget Imperiosa quies. Illud etiam: taui benignitate ac clementia imperium temperauere, his candida se laeta omnia fuisse: etiam hostes aequiores quam alia
ciues. Fuit vero verum hoc semper: Violenta nemo imperia continuis diu, Moderata durant.
62쪽
LIBER L. CAP. IV. INec conseruando tantum, sed parando imperio clementia Valet: qua prope una Caesar Gallias Romanis aperuit, Scipiones Hispaniam. Sany Romani non tam armis quam lenitate in Vici os,orbem prope terrarum imperio subdiderunt. Contra Roboam inclementia consilia secutus, maxima imperij parte exutus fuit. dc nimis funesta crudelium Principum momte Clementiam docemur. Caligula, Nero, Domitianus, Commodus, pluresque infaustae crudelitatis victimae iacent posteris exemplum, cum, si vernaculaS Omnium gentium historias consulamus, regumque in iis exitus, plures a suis quam ab hoste interemptos reperiemuS. Vt ro
gatus Thales quid dissicile .vidisset, bene
respoderiti Tyrannum em. Bene in hanc sententiam Sallustius: Equidem ego cuncta rat Mimperia crudelia, magis acerba quam diuturna sise
arbitror, neque quemquam a multis metuendum esse, quin ad eum ex multis formido tendat eam vitam bellum aeternum ac anceps ger re. quoniam neque aduersin, neque a tergo aut
lateribus tutus sis,semper in metu aut pericula agites, ad omnium prope occursum ac sua spiciones pauidus. nec ante finem terr ribus quam vitae facis.quid quod nec sanguine quidem extinguantur odia, tam
63쪽
42 sv PERIOR Is RELIGI SI alte animo insident, ut ante ferrum quam animum flexeris: ante illud dextramque sanguine quam mentem delassaueris. nec publica tantum, quantum priuata smirmanus . non satiantur odia morte VRa. rς diuiuum vellent ut saevire saepius possint. ita inussa nemo imperia re tinuit diu: crudelia omnia inuisa sunt. Scio tritum illud: non mouereberi mortuos. at quam funesto
rum Pompeij mors ouilium bellorum
Caussa,quantorum Cisaris fuit; cym R mano sanguine orbis maderet, victorquo populus regna cadaueribus integeret,iaD
satique fluuij sedibus pellerentur,plusque
non uno loco Romani sanguinis quam aquae flueret'& non Galli apos Aurelianam Ludovici Ducis caedem, sexagInta annis ciuilium bellorum flammis exarsit Nunquam od vi moritur crudelitas. nam aut execrabilis, aut breuis est:& dum se cura sibi videtur, praecipitio proxima est. nulla illam temporum longinquitas d let, nulla a vindicta liberat. parcent aliqui
metu retrahente manum: inuenientur qui vitam contemnent suam. nullum caruit exemplo nefas; & una aliam crudelitas parit. nec crudele iam videtur crudelim sanguinem fudisse; adeoque litasse Crudelitati censetur, qui crudele m sust
64쪽
LIBER L CAP. IV. 43st. tam altum innatum unicuique odium crudelitatis est,ut innoxia mente & manu videatur crudelis cadere.
Verum non debuit,non potu jt priuata manus. quid debuisse quaeris 3 satis odio potuisse est.& non factum omni prope sis culo & gente estiquo magis fugienda,quq
tot dexteras in unam animat & armati neque enim satis est dixisse,Non licet, impia manus est quae crudelitatem crudelitate vindicat tot iacent infelices viistim secum una aliam Crudelitas protruderet, dc prouocaret in sanguinem sanguis. Declinabit sanguineos hos seopulos prudens Superior, & ad clementiae littora gubernacula & vela diriget. fecerunt Romani, omnesque urbicas plebeias seditiones secessionesque una clementia restrinxeruntantas flammas modica aqua. cum fatuum senatus putaret, urentibus imm
ne popularibus procellis, Reipublicae nauem obiicere, ante sorbendam quam timgendam, cessit his fluctibus, & per aequa, per iniqua, littora tenuit. Et quis prudens popularibus tempestatibus caput obiiciet quis fatuo, quis ebrios' quis mari, quis fluminibus aggeribus perruptis' saeuior popularis ira est, ubi verecundiam posuit. sola illam lenitas franget. quis ignem
65쪽
ignem ignibus extinguat aquam admΟ-ue,& viceris quis saxum faxo opponitὶ alterius aut utriusque interitum exspectes. oppone puluillum;desinet seu ire. Iam quoties in Germania, Gallia, Hispania, enouis vectigalibus, tanquam faeuum furentibus Aquilonibus, plebeiae ev
ortς tempestates, tantum- non florentissima orbis regna euerterunt'sublata vectigalia, irarum fluctuumque caussa,& ingens tempestatem malacia secuta est. Et quid refert quibus aduersarium modis vincasi vicis se satis est. Osculo potest quid stringis ferrum, ferro sors repellendum quid arma armis prouocasὶ non fortuna belli semper ancipiti loco est & non ab imbelli saepe dextera dc in assueta pugnae, valenti stimus caditia Davide Goliath, am matus a funda. quin & muliebri manu ia cet Abimelech, Holofernes, Sisara, militiae duces. Et quid sanguinem cogitas sanguine restinguendum, & illo solo; iam ut
ferro viceris, ut hostem straueris, manent irae& odi ars non in cadauere; in propinquis, in amicis, in asseclis, in aemulis: qui nunquam victori defuerunt, de quibus, Multa illis manus sunt, tibi una cervix. & nimis verum hic illud: Vt arbores quaeda reciata pullulant, ita regia crudelitas auget inimi
66쪽
LIBER I. CAP. I V. eorum numerum tollendo. poena proinde, ex eodem calamo, adpaucos, metus ad multos
perueniat. ita fulmina paucorum periculo cadunt, omnium metu. sic Valens Imperator Batavos tumultuantes animaduersione paucorum in ossicio tenuit. 8c tritum illud Taciti est: Amorem apud populares, metum apud hones quaeramus. Scio arma aliquando armis propulsan da,vim vi repellendam, ferrum ferro Veis rum non nisi coactus ad haec descendet vir prudens: nunquam aut perraro Superior. clementia vincet. nec hic optis magno molimine. quin &. de iure suo aliquid Concedet; multum etiam interdum . ubi pacaverit, etiam iniqua Concessione,facile in viam aberrantes reducet, quos beneficijs vicerit. Certe nihil facilius quam volentibus imperare. habebit tales qui suorum sibi beneuolentiam ac amorem parauerit. parabit clementia. obsequentes ergo suos si volet Superior, & ad imperia promptos,hilares etiam ad illa, & in
arduis laetos; morum lenitate ac clementia faciet. Cuius cum moderata imperia
sint,lcab amore profecta, quis dubitabit
morem gerere, & Vltronea volentiaque submittere colla amoris iugo, clementiae
manibus consito 3 Nihil vero dissiciliusquam
67쪽
ης sup Exi ORI, RELic Ios rquam reluctantibus imperare; nescit odium parere. amet necessiam qui obsequitur. nam si a metu saeuitia extorto obse. quia nascentur, non nomini,non sanguini, ubi se occasio dederit, parcet. Dictum vere: Tam multis periculis pereris. quam multis ipse periculum es. & illud: Armis vastatur ι
rannus, ut magno rimore magna compestat
odia nec tamen istu Vsas manus, quibusse commisit, securus assicit. 6c ut ad extrema haec non descendant, subtrahent se si qua pos. sunt essero dominatui. si negata haec via. exasperante se odio, ipsos imperij cardines Convellent, ruderibus rumisquejnsepeliendi s & gloriae suae partem reputabunt, si cum fleazaro bellua, cum Samsone hostibus in tegantur. non didicerunt odia parcere, didicerunt sevire. sed neque cognatum, aut unius uteri norunt sanguinem; caeca sunt discrimina nesciui. quocunque eoS rapit furor,sequuntur. nisi quod fere magis in consanguineo ac domini sanguine sieuiunt: maior enim ignis ab hac materia exurgit. quo nimirum tardior, eo validior & immanior flamma. ita viridantium lignorum lentior, sed este ratior ignis cst. Verum illud: suem qui ue odit,periisse expetit. honesti a cognationis postrema cura, prima oclij.
68쪽
LIBER I. CAP. 1 V. 4 Diuertet haec Superior clementiae manibus. quae una virtus Caelo proxima est, permistumque diuini aliquid habet; cuius munere videmus Deum totius geniturae tributa dignis simul ac indignis largiriι iustisque aeque ac iniustis partiri. Non sum immemor Regii Prophetae:31fra hor- ,stos. Elam se iustitiam cantabo tibi Domine. 8d . - a gia sericordia o vernins obuiauerunt M. sed additur : Roboratur clementia thronus eius ut Pr ..discas fitinamentum throni esse clemen- ''tiam, qua roborantur sceptra & diademata. Miscenda tamen clementiae iustitia est, ut neque, Gregorio teste feritate exulcerentur subditi, neque nimia benignitate
soluantur. sit amor sed non emolliens, fli rigonfaenon exserans; fit relus sed non immoderaxestuetm, sis pietassed non plusiquam expediat parcens. 6c Augustino: Misericordi ola si fuerit, securitatem facit peccandi subditiss disiciplinasemper aderit,vertis animum delinquentis in deserationem. Bene in hac re Senecarmenam si tuto potes, donabis,sin minus,temperabis. Quid' quod audeat Liuia Augusto, de sicario : Deprehensus eis: iam nocere tibi non poteis,prodesse fama tua potens.parce.nihil gloriosius eis Principe impune caeso. iam Tl tus, quam christiane,cum patricios duos coniurationis conuictos monuit, desisterent
69쪽
Antoninus fano Aui dij Cassij liberis, uxori, genero veniam dedit. eadem prope in Traiano reperies. Nobile illud Sigismundi: Inimicum occido dum parco, amicumfacio dum extollo. Et Caesarum maximus, de tectas coniurationes non vltra arguit, quam ut edicto ostenderet,sibi notas. huius etiam imperio deiectς Pompeij statuqrestitutae, litterae in scriniis repertae igni traditae. poterat in his cognoscere conspiratores, noluit. tantum apud hostem potuit commisiorum etiam in hoste custodia& fiducia. Gratum illud etiam Vespasiani, qui hostis sui Vitellij filiam matrimonio iunxit S dotauit;& illud Dionis, qui Heraclidem hostem dignitati a qua
exciderat restituit. Inter memorandos Agesilaus Lacedaemonius est,qt em accepimus occultos hostes ad honores prouexisse, periclitantes propugnasse, egentes locupletasse. nec minor Vespasianus, qui monitus ut ab insidijs Meth caueret, Consulem fecit. Erit, inquit, memor aliquandoranti benefici'.&. Augustus, cuiuS ante m mini, post Liuiae monita: Ego iudico plus clementiam quam sevitiam proficere. Nam misericordes non istantum, quibus delicti gratia facta est,caros habent, ac gratiam referre sudent, sed reliqui etiam omnes reuerentur accolunt.
70쪽
At qui ira inexorabili utuntur, non modo odiora habent , qui metuunt sibi sed caeteri quoque insidiis fructis, suam perniciem euitare fla- ruunt. Hostibus ignouit, Cornelio insidiatori consulatum dedit. est illud eiusdem: Vuam tibi, Cinna, iterum do, prius honi, nunc ιnsidiatori, se parricida. hodierno die amicitia
inter nos incipiat. contendamud, virum ego
meliore side vitam tibi dederim, an Iu debeaF. Dignum etiam memoria illud Rudolphi Imperatoris: Seuerum s immitem fuisse me aliquando, paenituit, lenem ac placabilem,nunquam. & illud Alphon si Aragonum: Malo 'multos mea clementia se mansuetudine seruare, quam paucos me entent a perdere. Temperanda ergo clementia iustitia est, sed ita ut primas sibi vindicet Clementia. melius enim sanare vitiosas partes est quam exse- Care. se cogitet Superior & Deum. qualem hunc in se volet, talem se praebeat suis. quoties meritissima iudicis sententia feriendus ad patris decurrit dexteram, dc inclamat cum Propheta: suoniam tu Do a gs. mine suauis se mitis, se multae misericordiaeὶ quoties poenas promeritus, facilem in veniam Dominum experituriquam freque ter patrem, quam raro iudicem quam lentum rarumque in vindictam , quam paratum celeremque ad ignoscendum p