장음표시 사용
111쪽
omnes possent dicere, hoc est meum, & non reperietur contrarium dicens,non est tuum, cum sit res communis. Aristoteles igitur tollit hanc rationem, ostendendo, quod iste terminus, omnis , sumi potest duobus modis: aut distributive, aut collective. Si distributive, videlicet,ut omnes, idest unusquisque diceret hoc est meum, tunc forsitan procederet intentio Platonis: sed est impossibile de re communi dicere, hoc est meum, si collective, tunc omnes dicent, hoc est nostrum non meum: Quia de re propria verum est dicere, hoc est meum, de communi,hoc est nostrum, & isto modo loquendi utuntur habentes possessiones communes . & dicit philo phus,quod tales termini etiam in disputationibus p riunt Iuminas controuersias, ut dicere utraque paria, ct imparia, ut si ponantur hinc tres unitateἀ, illinc tres aliae,& dicatur, haec utraque sunt paria, haec utraque sint imparia,verum dicetur diuersis respectibus. Nam si iste terminus utraque accipiatur collective, idest tria,' tria simul iuncta,verum est dicere, quod haec utraquC sunt paria: sin aute distributive, verum est dicere, quod haec utraque sint imparia, seorsum sumpta. Cocluditur ergo,quod dicere omnes de eodem,quod sit situm, sollicet distributive esset bonum, sed non cst possibile, quia
ex hoc,quod est proprium huius, non est commune alteri, collective autem si accipiatur, non est cosentaneum, id est congruum,vel consonum,ut patet ex supradictis.
Habet praeteτω quod dixitur, nocumenium aliud: quod enim multorum communε est,in eo minime adhibetur diligentia: nam de propriis maxime curant homines: de communibus au em minuι , quam de eo qua ςμm singulis competit, tanquam enim alio curan,Gab albs negli Π r. q emadmodum in semilibus ministari, fantulantes mulsi interdum deterius inseruiunt, quam pauci. Fiunt
etiam ,nicuique crurum mille fili , O ipsi non γα singulorum , sed . Sisii similiter est filius, quare omnes similiter negli, cui in in . hoc modo 'gMli ciuium,meus est dicent,de eo qiti' , . Prin P cquotcunque contigerit numero dicent boc mos . agit σε u .st, aut illiu , desingillis ex mil7e,vel quotquo
112쪽
ciuitas nacta sit, O hoc dMbitantes: nam incertum est, cui coni gerit genuiss e filium, o saluym ese genitum. Hec est quinta par, huius capituli, in qua ostendit,no prodesse ciuitati communes esse uxores,& liberos,ut ponebat Plato,& hanc sententiam refellit multis rationibus, ostendens, que absurda sequerentur ex tali positione,& lege. Prima ratio est, quod illa lex & positio est perniciosi,qua nes ligitur cura liberorum : sed lex atq; positio Platonis est huiusnodi,ergo est perniciosa: nam Plato vult ex tali communione sequi bonum, & seque retur oppositu in , id est nocumentum ciuitati, quod minime adhiberetur diligentia circa uxores &. libero, , quia de comunibus minus curant homines,quam de proprijs,& minus curae suscipiunt quam cuiq; competat, ut patet in textu. Praeterea sequeretur hoc in conueniens, quod
singuli de quolibet dubitantes dicerent situm filium,vel
nepotem,vel alium quomodocunq; sivum ex civibus est ebonum, aut malum,in quocunque numero sit, siue decimus, siue centesimus ex mille: nam cum in multitudine
alij bene,ali j male agat, & sit incertum cuius quisque sit, singuli possunt dicere,quod tam suus sit, qui bene agat,
quam qui male . Et similiter possunt dicere, vitum quenque vel suum esse, vel alterius seruatum, aut non se
uatum in vita. Dcyzi utrum praestatsic dicere meum ita, vocantes unumque duorum millium, O decem milliam, an magis , ut nunc in cutitat
bus meum uocant, hic quidem filium suum,ille strirem suum,ita
nepotem, x per aliam cp andam comisnction ex consanguinita
re,uel familiaritate,' finitate istius primum, uel sisorum, praeterea alium sodalem,alterum contribulem c pnestat enim essa proprium nepotem,quam illo modo filium.
Secunda ratio est talis. Illa lex seu positio est perniciosa rei p. quae tollit gradus propinquit lis : Sed lexieu positio Platonis est huiusinodi, ergo est perniciosi
Nam ordine naturae producuntur gradus propinquitatis,& consanguinitatis,constituuntur etiam coniunctionis gradus, ut sit maior inter homines societas propter bonum
113쪽
bonum ipsorum: at positione Platonis tollitur illud bonum & sequitur magna confusio,quia non potest discerni filius,vel nepos, liue alius coniunctionis,vel societatis gradus. unimmo nec vitari quidem potest, quin suspicentur a quibi fiam Irarres ct filii, O patres O matres: nam per similitudinem
natorum ad parentes,necessarium est,ut mem de sinuicem rec piant: quod tradunt quidam, qui teriae ambitus deseribunt: esse enim aiunt,nonnullis superioris Libiae populis mulieres com nes, filios tamen partiri secundum similitudmes. Sunt enim foeminae , quadam etiam aliorum animabum,ceu equae O boues, quarum ea natura est,ut simillimos genitoribus edant foetus,ut equa illa apud Pharsaliamnuncupata iacta.
Tertia ratio est,qua ostendit expositione Platonis nosequi id, quod volebat Plato: volebat enim communes esse liberos: at no pol effugere quin agnoscant aliqui fi-
Iij : qui ore & liniamentis,& alijs similitudinibus parentes referunt. quare eueniet, Vt non existimetur communes, sicut volebat Plato: sed eorum proprij, quorum similes esse apparent, ut insuperiore Libia accidit.
Praeterea hia modi molestias non facile erit Ῥitari ab iis, qui iam statuunt communitatem, puta plagas ct neces, partim votis tarias, partim inuoluntarias,o rixas,et iurgia: quae nefas est committere aduersis parentes et propinquos, Sis quam aduersus extraneos. Sed frequentius illa Genire necesse est,ubi ignorat, quam
ωbi sciunt: O ea si contingant,ὰ mentibus expiationes debito modo fieri possunt, ab ignorantibus vero, ne una quidem feripotest. Quarta est ratio, tua ostenditur,quod ex illa communitate Platonis facile sequi possunt vulnera,& cedes, Ralia huiusmodi absurda intcr consanguineos,& Propinquosm interdum inter filios & parentes, quae euitarentur, si essent propriae,uxores & hij, & non communes, Ut volebat Plato. Istud etiam absurdum,quὸd qui filios eommunes fecerunx,coire
soluin amantes vetuerunt, amare vero non uetant, nec alios ψuc ,
quos e se pa:ri ad filis ratri ad Iratrem: omnium deformis simum est : cum O amare serum ad quid absurdusi non aliam
114쪽
ob causam coitionem illorum vetuisse , nisi cura nimia voluptas sit inde prouentura: sed quod pater sit aut filius,aut fratres ob eam
Quinta est ratio,qua ostenditur illud absiurdum, nam cum vidillet Plato,non modo, quam scelestum esset, sed etiam horrendum,coire patrem cum filia, vel fliu cum matre,& hoc euenire facile posse, si liberi & uxores ponerentur commune , remedium adhibere voluit, & incidit in aliud in conueniens. Concessit enim inter eos,qui putari poterant sanguine esse coniuncti, amorem : viterius vero progredi vetuit, scilicet simul coire tales se inuicem amantes. Hoc increpandum esse dicit philosophus,& reprehendendum, concedere amores patri & Qlijs,& fratribus inter se, luanuis etiam ulterius non progrediantur, cum tales amores solum sint turpissimi,& dicit hoc etiam esse absurdum prohibere tales coitus inter illos,quia sequeretur nimia voluptas,& non quia scelesti stimum sit, committi talia inter consanguineos, &propinquoS. Videtur autem magis prodesse , ut agricolis communes sint m lieres Osi, , quam custodibus: minus enim erit amicitia si communes sint nati O mulieres: enimuero tales sint quibus imper tur, oportet, quo ipsi pareant ιmperio,nec res noua in ciuitate mo
Sexta ratio est, quia arguit contra eande Positionem Platonis,& ostendit, quod illa magis prodesset agrico lis , & hominibus infimae conditionis, quam custodibus ciuitatis. Diuisit enim Plato suam rem p. in custodes &agricolas,vel operarios: & voluit,quod custodes preessent agricolis. Nunc vero si uxores, & fili j sint communes, hoc magis prodest agricolis, quam custodibus, quia agricolς extollentur,&custodes deprimentur, habita ratione graduum utriusque, S hoc sequetur, quod minor
erit amicitia,& minor obseruantia agricolaru erga custodes,quorum gubernationi obtemperare debent. Tolletur enim causa, qua seruatur amicitia inter eos, qui
iunt in squales, cuius quidem amicitiae coseruatio est, ut
115쪽
imperando & parendo tribuant sibilia uicena,quod situm est, proportione seruata,vt ostendit philosoplaus in nono Ethicorum. Quod si minus amici et runt inter se, in obedientes euadere ipsi agricolς, S conspirare possunt contra custodes, quibus obsequi debent, quod est absurdum, ergo S illa lex, atque positio inutilis, unde illud
euenire posset. Penitus autem contrarium eueniat necessarium est ob huiusmodi legem,quam ea sint, quorum causa optimas leges esse oportet, quam id cuius gratia Socrates censerita instituendum de natis, O
mulieribus. amicitiam etenim putamus mi imum ese bonum esu
tatibus : nam sic minime seditionibus agitabuntur. sed unam esse . itatem laudat maxime Socrates: quod O videtur,et ipse ait esse amicitiae opus: ut in amator s sermonibus fimi, dicentem Ari- iophanem: propter eximiam amantium cupiditat bapplicari' mucci ex duobus feri unum. hie ergo necessarium est ambos eor- raptos esse. vel unum. at in esultatibus necete est amicitiam insi mam fluxamq; fieri propter huiusmodi communitatem,ct minime dicere meum,aur filium, patrem: aut patrem filium. xt enim parum dulcis multa in aqua diffusum, insensibilem facit mixturam: se accidit eam inuicem familiaritatem,quae ab huiusmodi nominibus prouenit curare, minime esse necessarium in lati republica, vel
patrem ut fον interest,γel filium ut interest patris,uel fratres imuicem. Duo enim sunt,quaefaciunt homines curam halere et amare: proprium cilicet, et affectio: quorum neutrum sit necesse est in huiusmodi republica. Septima est ratio,contra eandem sententiam hoc phcto. Illa lex est inutilis rei p. quae tollit amicitia & concordiam ciuium, sed lex Platonis est huiusmodi, ergo est inutilis:patet ratio vel conclusio ista, quia legum latores maxime student concordiae & amicitiae ciuium, existimantes in ea consistere salutem ciuitatis. Plato quoq; idem velle videtur, & unitatem ciuitatis maxime laudat . quin etiam in symposio,vbi loquitur de amore, inducit Aristophanem dicentem,quod amor duOS amatores ita copellit inuicem, ut ex duobus vellent fieri viati: st d hoc fieri non pol, dicit philosophus, sine corruptio λ G a die
116쪽
ne amborum vel saltem alterius. Verum ex hac lege,&communione Platonis euenit oppositum eius,quod ipsemet vult & contrarium eiu1,quod intendunt conditores legum.Tollitur enim vel saltem minuitur amor, & amicitia in ciuitate,quia amor quo ad plures se extendit,eo minor ac tenuior est . si ergo per illam comunionem de uxoribus,& liberis in multos ditanditur amorierit valde re milius,ut probat philosophus idem in octauo physicorum: sic igitur patet quod talis lex erit inutilis,quia
tollitur,vel saltem remittitur amicitia,quae in ciuitate, S in omni genere vitae est maxime expeteda,Vt Marcus Cicero asserit: De amicitia inquit,omnes ad unum idem
sentiunt,& ij, qui ad rem p. se contulerunt, & ij, qui rerum cognitione doctrinaq; delectantur, &ij, qui suum negotium gerunt ociose: & paulo inferius: serpit enim
per omnium vitam amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui. ν ι enim parum mellis,
sic se habet sensus: sicut paru mellis in multa aqua diffusum insensibilem facit dulcedine, sic accidit inter patrem & stium,& fratres, quod illa coniunctio fit fluxa, R debilis. A sectis, id est amabile, sie enim se habet sen-1iis. Nam allectio est in eo, ut assicitur, amabile vel affectabile est res ipsa cui allicitur, quod movet ut obiectum: itaque de re propria,& amabili videtur loqui philosophus. Insuper translatio illa natorum ex ricolis , cir artificibus in custodes, O ex his in illos, magnam continet disscultatem, quem admodum tandem fiet: O cognoscant necesse e i dantes O rrasserenres,quibus quos dedam. Praeterea superius etiam dicta magis in his necessarium euenire, puta rixas, O plagas, ct amores , Oraedes. nam non amplius appellant custodes statres O filios , O patres O matres, qui alijs ciuibus deduntur: O rursus qui ex cu sodibuGallis citisitis, ut eaueant tale aliquid perpetrare propter
consanguinitatem: De communitate lisur ωοοrum ct multoum, determinatum sit in hunc modum.
Haec est sexta pars huius capituli, in qua redarguit cudem Platonem in eo,quod iussit filios custodia tran
117쪽
serendos esse ad agricolas, & artifices, & contra ab illis ad ipsos,ut per talem commutationem nemo cognoscCret proprium filium,& sic existimarentur omnes elle comunes. Hoc redarguit philosephus ostendendo maximam sequi turbationem,nec vitari posse, quin agnoscantur ab illis saltem,qui tradet,& quibus tradentur: & sic non tolletur opinio de proprijs filiis, nec sequetur illa
communio: ergo inani, erit conssi tutio illa. Praeterea Ob hanc translationem priecipue acciderent ea, quae superius dixit vulnera,& caedes, & alia huiusnodi scelera inter consanguineos,quia si no educarentur apud suos, non eos ita diligerent,nec ita vererentur, nec ita cauerent a talibus delictis, sicut cauerent,si apud illos nutrirentur. sc igitur philosophus in hoc capitulo consutatiit sententiam Platonis de communitate uxorum S liberorum,ut patet. His consequens est de rebus quae possidentur considerare, quomodo sit constituendum illis,qui in optima republica versari debeat ζ trum communes esse debeant,an non communes.Hoc seorsum scrutandum es cnec simul cum ij quae de natis,ct mulieribus lege paruuntuo dico autem circa res, utrum celsi sint nati mulieresque separat , quemadmodum nunc sunt omnibuso prasiet tamen resese communes ρο νμι . puta,virumpraeHet fundos esse sorsum , Iructus vero in commune conferre: quod alud quasdam fit ge res ζ πel contra ,solum quidem commune esse, ct communiter coli, fructus autem partiri in proprios Ures: quod etiam facere dicuntur quidam barbarorum, vel etiam Iundos, Ostuctus esse
Hoc est secundum capitulum huius primi tractatus , in quo philosophus posteaquam confutauit opinionem Platoni, de communitate mulierum,& filiorum,nuc redarguit sententiam eiusdem de communitate earum rerum, quae possidentur. Diuiditur autem hoc capitulum in quinque partes, lus sitis locis patebunt. In prima proponit antentionem suam per modum quaestionis, S diuisionis. QMerit enim quot modis res possint esse commu
nes,& vult philosophus, quod aliquo modo non possint G 3 nec
118쪽
nec debeant,& quaerit quomodo possit esse ista communitas,asserendo triplicem modum, ut patet manifeste intextu, videlicet, fundi sint proprii, fructus comunes sundi communes,stinctus proprij: fundi communes, fructus
Si ergo ali, essent agrico ,alius esset modus,et faciliori sed cum ipsi sibi laboren ea quae ad possessones attinent , plures praebebunt di ultates . Nam si in Huendo, se laborando non sint pores , necese est incusationes existant, contra fluentes quidem, coconsumentes naulta, parum vero laborante ab his qui minus consumunt,o multum laborant. Omnino autem conuim , ct comini nutas reorum humariarum omnium, di ilis est, O maaime in talibus . Probant ratem eo ,qui una peregrinantur societates: quorum pleris fere inter se dissident,de paruis vilibusq; rebus Ofensi.
yi quos etiam ministris illis plurimi m aduersamur, qMibus maxime ditimur ad circularem fan latum: communes igitur haberere has,o alias huiusmodi continet di ultates. Secunda est pars, in qua reprobat duos modos communitatis ex illis tribus. Nam modum illum,quod fundi sint proprii & fructus communes, approbat, & alios duos redarguit . Dicit autem in primis,quod si sundi erunt communes, & per alios,& externos colantur, erit
modus tolerabilior,& minoris difficultatis. Verum hoc non fit, cum ipsi sibi laborent, unde oportet,vi oriantur multae difficultates,& incusationes,& rixae inter plus laborantes,& minus accipientes,&plus accipientes,&minus laborantes,& hoc probat duobus signis . Primum est simul peregrinatium,qui interdum pro vilissimis rebus faciunt altercationes,& rixas. Secundum signum est in re familiari, ubi multae diis cultates oriuntur ob seruos, quibus cum versamur. Ex his luitur vult in serre,quod si in paruis communitatibus dissident homines inter se a
paruis ostens,in quibus communicant, multo magis eueniet in magna,& hoc totum accidet eae eo, quod res erutcommunes, ut volebat Plato in lita re p. Plurimum irascimur, id est maxime offendimus. Eo autem modo quo nunc fit, si insuper moribus,'moderati ne le-
119쪽
IN P OL IT. A R I s Υ. sane legum reflari honestetur, non parum distabit: habebit enim,t sique commoda. dico autem viriusique,videlicet eius quod communes sunt res,o eius quod propriae . oportet enim omnino ut res sint propriae, bd quodammodo communes. curae enim diriersae, incusationes inuicem non parient: imo proficient, ut pote ad proprium unoquoque sedulo incumbenter at uero ob virtutem erunt ad usum ut est in prouerbiοθ amicorum communia. Hi autem etiam nunc
quibusdam in ciuitatibo in hunc modum sub criptum,ne putetur impossibile, praecipue in ,s, quae bene gubernantur,aliqua sunt, aliqua esse possunt: propria enim νω quisque possit ens, partitu
utilia facit amicis , partim utitur communibus, ut Lacedaemone
seruis utuntur uicissim,tanquam cui ita dicam9 propriis: ct prae terea equis, O canibus, si forte in tibi, in agris, per regionem quis indiguerit. Patet igitur ese melius, ut propriae sint res, sed usu facere illas communes: quemadmodum autem hoc fat, legislato ris erit prouisio . Es sine inenarrabile, quantum intersit ad voluptatem , considerare aliquid esse proprium fui: non enim frustra quisis ad seipsum ami itiam habet: est uero id naturale: sed cum amator sit prehenditur iust rino id reprehenditur quia se amat, sed quia magis quam ποτtet se amat,quemadmodum ct amator pecunia ne nam amant omnes cui ita dia erin talia: attamen O
largiri,ct opem ferre amici aut hosi ilibu aut sodalibus,dulcissimum est, quod si si propriae sint facultates. Tertia est pars, in qua philosophus approbat tertium modum Communitatis, qui non erat Platonis, sed est
ipsius philolophi, scilicet ut possessiones, & fundi fiat
proprij: seu bis vero communes. Est enim quoquo modo compositus ex proprietate,& communitate q. -si utriusq; particeps, vel utriusque, si verum quaerimus. . a oportet fundum csse proprium cuiusque: fructi ero communes per virtutem,id est ut conficiatur illud, uod in prouerbio dicitur, amicorum omnia esse communia,& talis communitas est accommodatissima ciuitati. Sequitur mediam viam more suo philosophus: Nam cumfundi positiat esse communes, fructus proprij: vel fundi communes, & Ductus communes: medium est, ut standi
120쪽
DONATI ACCI AIO LInet ad Iegum latorem sic instituere ciues, ut velint fruinis esse communes,quod fit,si ciues evadant studiosi, Sebene morati,rectisq; legibus instituti, & affert rationes, quibus approbat talem modum: Primum quia fundum habere proprium,ut sis dominus rei, magnam assert i cunditatem: & hoc fit, quia naturaliter quisq; seipsum diligit,& non est vitiosiun,nisi id fiat magis, quam oportet.Unde amatores sui ipsius, dicit philosophus in libro Ethicorum, sunt vituperandi,loquens de eis,qui in bonis externis diligunt propriam utilitatem , & commodum Proprium magis, quam oportet. Declarat etiam hoc, CXemplo amantium pecunias. Propterea melius est fiindos habere proprios dicit philosophus, quia amicis&propinquis prodesse possimus conserendo, & communicando eis fructus possessionum nostrarum, quod proueniet ex virtute liberalitatis & beneficentiae,quam exercere possimi ij,qui habet proprias facultates,& illarum fructus efficitii communes, dando quibus oportet, & ubi oporter,ut apud Lacedaemonios fieri dicit, qui seruos &equos proprios permittunt alteris utendos. Vehiculis, id est cibis vel commeatibus, quando transeunt per loca sua vicissim, id est viaticis agroru & possessionibus utuntur, Ut communibus equis, & commoditate possessiona alterutrum,quando transeunt de loco ad locum. Quemadmodum vero ciues tales: fiant scilicet, ut habeant iundos Proprios, fructus vero communes,erit a legislatore pro
itidendum, Ῥι ita dixerim, id est ut simpliciter,uel uniue saliter,uel summatim dicam. Notandum quod philomphus dicit ea,quae conueniunt cum his, quae dixit in libro decimo Ethicorum. Ibi enim,cum loqueretur de eruditione liberorum, sic instituendoselse docuit,ut boni euaderent ciues. nam hoc est fundamentum rei publicae, ut per leges bonas bene erudiatur,& studiosi esticiantur ciues. Quod si haec cura publice negligatur, debet. luisque paterfamilias priuatim consulere filijs suis , ut . recte instituantur, & hoc consonat ibi dictis. Nam dicit hic, quod oportet landos esse proprios,fructus uero e