장음표시 사용
141쪽
Iitatem patrimoniorum non recte nec sussicienter dixerunt,& arguit octo rationibus,vel modis.Primum quod non stillicienter dixit Phaleas circa aequalitatem posses.saonum,quia non susscit simpliciter aequare substantias: Sed oportet ita determinare, ut non excedant nimium ciues in abundantia,& delitijs,neque deficiant in nece 1arijs. Debebat igitur determinate dicere, aequalitatem allam & mediocritatem quandam constituere,fugiendo extrema veluti opulentiam,& egestatem. Secundo non Dissicit aequalitatem constituere, & moderari exteriores substatia sed oportet magis cohibere cupiditatem anismi,ut bene recteq; vitiatur. Unde Seneca uolenti diui- testa effici,non cumulanda pecunia inquit, sed cupiditati detrahendum esti Debebat igitur Phaleas non tam aequare ac moderari patrimonia, quam cupiditates suis legibus,& circa hoc affert responsionem Phaleae,& eam excludit,ostendendo, quod non siissicit squalitate constitu ille patximonii,& etiam addidisse, quod aeqlaliter
uterentur eadem disciplina ciuili,quia oportebat exprimere talem disciplinam,& aperte ab cupiditatibus suis& ambitione mala cives deterrere.Tertio arguit contra
Phaleam, quia no iussicit aequasse patrimonia ad euitandas seditiones: sed oportebat etiam constituere legem circa aequalitatem honorum,quia non solum ob inaequalitatem substantiarum, sed etiam ob inaequalitatem honorum nascuntur seditiones. Quin etiam squalitas honoris facit seditionem interdum apud viros praestantes, qui indignantur, cu vident infimos homines sibi aequari in honoribus. Talis enim aequalitas existimatur inaequalitas ratione dignitatis,&secundum geometricam proportionem,de qua loquitur philosephus in quinto Ethicorum. Quarto arguit contra Phaleam tangendo tres causas, ex quibus plerunque iniuria nascitur. Nam homines non iniuriantur tantum ob necessaria vitae,sed etia,
quia cupiunt voluptatibus frui,& molestias euitare. Primae causae remedium attulit Phaleas adaequationem bonorum. Sed secundae remedium est temperantia.Tertig philo-
142쪽
philosephiae,& bona disciplina,vt patet in textu . Remedium igitur circa paruas iniurias excogitauit Phaleas , non circa magnas. ergo insuruies suit legislator in sua reipublicae constitutione. Quinto arsuit contra Phaleam, quia cum duplex sit reipublicς institutio, una r
spectu internarum rerum, altera respectu externarum ,
ipse interna tantum considerauit externa posthabuit, &non respexit in constituenda sua re p. ad finitimos & e
ternos,quorum rationem habere oportebat,& proii idere,quo nam pacto,& quo belli robore externa pericula propulsari possent. De facultatibus quoque considera tionem suscipere debebat,ubi ostendit philosephus, nec
ita magnas esse oportere,ut alliciant hostes ad inserendum bellum,nec ita paruas,ut illatum sistinere non possint,ut patet in textu . Sexto arguit contra Phalea, quia
si adaequatio substantiarum consert in aliquo ad tollendas seditiones hoc accidit inter squales, sed ubi sunt prς stantiores alijs, facile indignationes, deinde. etia d scordiae oriuntur, quia hi eum te excellentiores virtute, Vel dignitato esse percipiant, indignantur si aequalia habet . Existimant enim se dignos esse pluribus atque maioribus,ut supra etiam de honoribus dicebatur. Igitur istatua aequalitas cause esse potest etiam seditionis o Pha Iea,quam delere intendis,ergo insufficiens est talis constitutio . Accedit etiam quod improbitas hominum est insitiabilis . quare citritatem potius sic instituere oportet,vi boni viri,non plusquam sibi competat, habere velint : improbi non possint. Septimo arguit contra Phaleam quia inaequandis iubstant ijs locutus est de landis ,& bonis immobilibus tantum, omisit autem supellectilia,& greges, & omnino bona mobilia, ergo est in sussi
ciens. Octauo arguit contra Phaleam,quia voluit artifices publicos esse operarios, descruicnces communi, &uniuerset ciuitati,& sic non eiiciat partes: sed instrvinenta ciuitatis,& cum ex omni multitudine ciuitatem constituat,postea faciat artifices communes,adimit ei istam partem , S ita ciuitatem diminutam ac exiguam facere videtv r.
143쪽
videtur. Non ergo ob hane solum, id est atque non ob hanc
solum . Cum iniurias inferunt, id est iniuriantur autem maXime. AEn igitur horum omnium. Aut igitur horum omnium.
Multitudinem ciuitatis, id est silpplementum ciuitatis. Sunt quidam expositores, qui istas octo sentetias deceni esse volunt, & sic eas ducunt ex textu philosophi. Quicquid sit pluribus argumentis philo Ephiis arguit Phaleam, & demum concludit, quod ex dictis colligi potest, quid boni, & quid non boni allatum est a Phalea in sua re publica.
Hippodamus autem Tur 'phonti Milesitis,qui edi riuitatum diuisiones inuenit,ct Pirum incidit,cum estet quoque in catera νι- ra morsorpropter gloriae cupiditatem,usque adeo, γο quibusdam videretur vita esse supersu capil rum prolixitat et ornatu sumptuose,praeterea γestitu fugati quidem, sed admodum calido, non in hyeme solum,uerumetiam in aestate.'udisu autem de omni rura esse olens, primus omnium , qui non in republica versati essent, aggressius est aliquid dicere de optimo ciuitatis Liatu . Consi init autem ciuitatem multitudine quidem decem militum visorum, in tres diuisam partes: faciebat enim unam partem artifice alteram agτicolas, tertiam propulsatores belli, atque arma tenentes. a iuisit quoque regionem in tres parte ut esset pars una sacrabalia publica,tertia priuata. Vnde cultus fieret Dys, sacra: unde Meia belli propulsatores alerentur, publica: quae autem agricolarum foret, priuata . Legum quoque tres esse hecies selum putabat: deussus vero iudicia ferent,totidem se numero,iniuria dammmmcaedem. Lege quoque statuebat unum iudiciarium forum principale,ad γρd omnia,quae male Iudicata 'viderentur reuocaτentur:
idque constituebat ex senibus quibusdam delectis. Sententias vo in iudic,sinon calculis ferendas esse censibat, sed Ῥnumque que iudicem tabellam alberre, in qua scriberet,si condemnaret simplicite sententiam: sin absilueret simpliciter, diacuam: sin par rim condemnaret, partim absilueret, id ipsin definiret: nam νς nunc quidem fit,non recte prouisam a lege ea istimabat: quia co gantur homines peierare, aut hoc, aut illud iudicantes. Ferebat quoqMe legem,de iis,qui γtile quin iam esustati reperistent, ut honoribus afficerentur. Filios autem eorum, qui pro parria bellando
144쪽
Occubuissent,ex publico alendos esse: quasi id nondum apud allat fui et lege prouisum,nam est Athenis ea lex n nc,ct in aliis quibusdam esultatibus. Magi Datuum uero omnium eletaones populo attribuit. Popula aut faciebat illa tria genera ciuium qui vera delecti essent,eos reipublicae curam habere debere, Operegrianorum,o pupillorum . Plurima igitur ac maxime digna memoratu in Hippocla ni constitutione ista sint. Sed primo dubitabit alia quis de partitione ciuium . nam ct artifices, ct agricola, ct quia a tenent, omnes in reipublicae communione uer tur: uerum agricolae quidem arma non habent, artifices autem neque arma ,
neque agros: 7Noe qu odammodo eorum serui sunt,qui habent arma. Participes igitur esse omnium honorum impos ibile es: quandoquidem necessarium , t ex iis,qisi habent arma,constitui belli duce ct custodes ciuium,ct principalis imos cui ita ὸHer θ -- gistratus , quod si participes non simi reipublicae , quomodo bono animo esse poterunt in republica ς Enimuero potentiores oportetessi illos,qui arma tenent, ambabus partibus, id autem non facile est, nisi multitudine exuperent, quod si hoc eri quid opus est alios participes esse reipublicae,ct suffragia magistratuum habere Praeteτ ea agricolae quid utilitatis asserunt esuitati s artifices asstem esse,necet rium est: nam omnis esuitas artificibus indiget, O p sunt prosidere ex missius, quemadmodum in alijs ciuitatibus : sed agricolae si habentibus arma, rictum parant, merita essent pars vi qua Huitatis: at illic priuauim habent agros, priuatimque c9Lno . Piraeterea, publicos agros, ex quibus propulsatores belli λ- erum habere oportet, si ipsi ijdmi col esset ab agricola aliud propulsaror belli,quod legislasis este uult: sin ali, quidem ab agricolis in propulsatoribus, quartum erit m brum ciuitatis milius particeps, sed alienum a republiea. suod si quis dicat , e agricolas ct proprios colere , O publicos agros, tunc fucti inumultitudo non sussceret, ex quibus singuli binis domibus habeas ini are: deinde quamobrem nonstatim ex eisdem γ pro βαβσω sibi alimenta suo t , ct propudatoribus exhibear t: hac
sine omnia magnam continent turbationem. nee de isdicio Poq;
recte se habes leae, quae iudicare dignum ducit separatim,lite simpi citer scripta,ita ut ex iudice fat arbiter. hoc enim in arbitre 4rio iure,ct piaribus recipitur 'conferantisterse de semer
145쪽
ita ferenda) sed in iudiciis non recipitur: imo legumlatores ple-τique contra statuunt, ne iudices inter se colloφι-tur. Deinde quomodo non erit litigiosa sententia,cwn iudex debere quidem adibitrabitur, non tantum a mem quantum petitor: nam si petitor νμginti minas postulabit, iudicum autem dinus decem mi 4 iudicet, aut hic quidem plus,alius quinque,alius quatuor, O hoc modo videlicet partiantAr, O ali, in totum condemnent,ali, in nihilum rquis erit modus sententiari concordandarum ψ Praeterea nemo peierare cogit simpliciter condemnantem,vel absoluentem ,si qui dem simpliciter accussio Icripta est iuste: non enim cum absoluit, nihil debere iudicat, sed ,iginti minas non debere . ας ille iam peiera qui cum putet viginti minas non deberinamen condemnas. De eo aut ,quod inuenientibus aliquid commodum ciuitati, bo nores aliqui tribuendi sint,no est tutuis lege cauere,sed bono viatu talia audienda sunt solum: eontinet enim calumnias, OU tum forsan reipublicae. Et incidit in aliam quaeHAnem, O consi ederationem aliam: nam dubitant nonnulti, utrum da ο sit, vel utile riuitatibus,leges patrias tare ,si sit alia melior. qua propter non est facile dicto Hatim assentiri: si quidem non conducit mutare: feri autem potest,ut inducatur aut aliquarum legum, aut reipublicae disὸlutis,tanquam commune bonum . Sed cum in hanc mentionem ιnciderimus, etia pauca de eo per tringera sum melius: habet enim cut dixinitio dubitationem, O melius videri potest , us mutationem recipiant: nam in aliis quidem scientiis hoc proden: ceu si medicina ab in titutis patriis mutetuΥ, Ogymnasiica,ctalia artes, atque facultates, quarumcum πω sis ponenda ciuilis diseiplina,pates in ea quoque eandem rationem esse tenendam . Probari autem hoc dicet aliquis, O in ipsis rebuι et
antiquae enim leges nimium rudes erant O barbarae. armati si quidem ferro, incedebant Graeci, O ux es emebant inuice, O quo cunque uetusta iura alicubi extarit, penitus rudia sunt: ceu apud Cumas de caede lex sesi accusator multos te ira inducat ex agnatu propriis, reum esse caedis,contra quom probatur. Quaerunt ais rem omnino non patrium, sed bonum omnes. I mand-nq; est priasios idos iamnes, siue ex terra geniti fuerint, siue ex corruptio aliqua seruati, similiter fuse ignaros imprudentes, ceu de terra natis dicituriquare absurdum fuerit in eorum opinionibus per I 2 IV re
146쪽
sipere velle. Praeterea neque leges scripta meliores sitit, si sine
immutabiles, ut enim circa artes aliis, sis etiam circa ciuilem i
mrationem impossibile e fit singula exacte scriptis comprehendere: nam necesse erit,ut generaliteν scribantur: at actiones circa singula exi Aunt. Ex his e go uidetur, O quasdam leges, O quandoq;
ese mutandas: alio autem modo considerantibus. cauendum uidetur esse maxime: nam cum id fuerit,utilitat:s quidem accessio parua sit: assuescere vero facile leges mutare , improbandum . Co fiat uero errata quaedam esse toleranda,O legumlatorum, O magistratuum : non enam tantum proderis, qui corrigere perget,quantum nocebit assuesectio superioribus non parendi. Mendax, de artibus exemplum: neque enim simile est mutare artem atque legem : nam lex nultam vim habet ad Fuadendum,nisi ex moxe. mos autem non fit nisi temporis longitudine e quare facile mutare leges ex praesentibus in alias nou.is, infirmam facere ea inm legis . Trater ea si mutandae sunt leges, utrum omnes, ct in omni republic an non ' O utrum a quocunque, an a quibusdam in his senim magna est disserentia: quapropter nunc quidem omittamus considerationem hanc, nam aliorum en temporum.
Hoc est quintum & vltimum capitulum huius primi tractatus,in quo refellit rem p. Hippodami Milesij, qui fuit philosophus ex insula Mileto . Diuiditur in duas
partes. In prima describit quodammodo vitam,vel mores Hippodami,& deinde affert modum, & constitutio nem reipublicae scriptae. textus est manifestus. Morosior; id est su perfluus. Superfluus, id est curiosius.Iniuriam, id est contumeliam. H ιtalium, id est peregrinorum. Sed primo dubitalit. Haec est secunda pars principalis capituli, in qua redarguit Hippodamum pluribus rationibus, & modis. Primum quia in illa tripartita diuisione ciuitatis non vult,quod agricolς ferant arma, nec ipsi artifices habeant arma,vel agros. Ex quo fit, ut istae duae partes ciuitatis sint loco seruorum,& ab honoribus, S magistratibus praesertim potioribus,excludantur. Hoc aute pre bet materiam seditionis,atque discordiae. Nam oportet bellatores esse potentiores illis duabus partibus, si de ctent a vi interna, Si externa custodire citi itatem. Hoc
147쪽
autem fieri no facile potest nisi sint multi . Quod si hoc
erit, superfluum fuit adhibere agricolas, & artifices ad gubernationem ciuitatis, ergo illa partitio non videtur
conuenienter facta. Praeterea agricoti. Secudo arguit contra Hippodamum,quod non bene determinal ait de agricolis, quia non apparet,ut de artificibus, quomodo sint utiles ciuitati, si agros,ut ille vult, habeant proprios. Nasbi ipsis proscient,& non alijs,nec propulsatoribus belli, nec ipsi rei p. Traeterea publicos . Tertio arguit contra Hippodamum,quia cum diuisit regionem,unam partem .Voluit esse publicam ad nutriendos propulsatores belli. Dicit igitur philosophus talis pars regionis, aut coletur ab ipsis mei propulsatoribus,aut ab alijs,aut ab agricolis. Si ipsi met colunt, ijdem erunt agricole,& propulsatores quod est absurdum, si ista commisceantur. Sin vexo alij sint,qui colant,nec snt agricolae, nec propulsatores, tunc orietur quarta pars es uitatis, praeter constitu tionem,psius Hippodami, qui tres tatum attulit. Quod si illa pars regionis colatur ab agricolis,qui habent fundos proprios, sequitur,quod non poterunt tantum colere t sti i & propulsatoribus sit bministrent, quia singuli binis familii, subministrare no pollunt, & colere pii olicos&suos, id est proprios agros. Melius igitur erat a Principio eis praescribere,quomodo ex eisdeni agris sibi
nutrimentu sumerent,& bellatoribus exhibcrent. Nunc vero haec ab Hippodamo sic diuise ac constituta non mediocre afferunt confusionem . Nec de iudicio quoque. Qtiatio arguit contra Hippodamum. Ucrum sententia,& O dinatio textus talis est. Nec de iudicio quoque recte se habet lex, cum diuidat iudices alterum ab altero diui sim iudicate, unam litem simpliciter scriptam,& tamen inter se colloquentes ut arbitri, vel arbitratores facere solent in compromisso. Aliae autem leges prohibent, ut iudices inter se colloquantur,antequam iudicent. Tu autem permittis,& prouidere facis arbitratorem:& tamenvis,ut divisim tabellam & sententiam ferant. ex hoc facile sequetur sententia litigiosa, quia diuerso modo de , I a Vna
148쪽
una & eadem re iudicabunt, ut patet in exemplo philosophi. Praeterea non sequitur illud periurium ob quod euitandum Hippodamus iudices seorsum iudicare voluit . nam si quis petat simpliciter viginti minas, & decem sibi debeantur, non peierat iudex, inquit philosophus: si debitorem simpliciter absoluat,quia non iudicat debentem actori nihil debere,sed iudicat non debere viginti minas: at contra peierat,qui condemnat non debentem. De eo autem. Quinto arguit contra Hippodanaum,quia prqmia costituit inuenientibus aliquid ,quod
est et commodum ciuitati,& assignat rationes,ut patet intextu. Verum cum ex hoc oriatur questio,virum sit utile leges sus ciuitatis mutare, si alia afferatur melior, i cipit de hac re disserere: & primo arguit pro ea parte, quae vult melius esse,ut mittentur leges,& id ostedit pluribus argumentis,deinde soluit quaestionem, concludendo,quod non sint mutandae leges leui de causa, praesese tim omnes,aliquae tamen mutandae forsitan essent: si manifeste sorent perniciosae & nialae. itaque statim subdit, utrum omnes, & in omni re publica, & reliqua, quae patent in textu, ubi talem considerationem in alium locum, vel aliud tempus differre videtur.
De Iaceda moniorum autem republica, Cretensium, fere a tem ct de aliorum rebus publici duo sunt consideranda. unum quid recte,an non recte ad optimam con titutionem lege sit ordin
tum et alterum, si quid ad suppositisnem,ct modum subcontrariae ipsit se positae reipubbcae. uod Ψιtur nec Iarium est in bene constituenda republica, necessariorum adesse facultatem,omnes farentur: sed quemadmodum id futurum sit, non facile est comprobendere : Penestiae Thessalorum sequenter insurrexerui:
Mi ιιiter atitem Θ Ilotes Lacedaemoniorum: nam in casibus eorum
aduersis, nunquam insidiari de iis erunt. Verum apud Cretenses nihil adhuc tale accidit: eausa forsan ea, quaa vicinae esuitates , qua uis in licem bellum gerant . tamen aduejus nullam rebelles bello coadMsuas, quoniam id non conducit, quando O ipsas post i nes habent domibus eorum finitimas: at Lacedaemoniorum fiat m3 -nes , inimici erant, Ar ui , Mesenni, o Arcades: nam
149쪽
Thessalis ab initis rebellarunt, dum cum finitimis Achaeis, et cum Terrabis,ct Magnesius gererent bellum. Videtur autem,etsi nihil aliud, attamen hoc ipse . esse cura perdisscite, quemadmodum eum eis sit conuersandum. nam si remisse erga sitas te gerar, ins iscunt illi quidem,ac se pares dominantibus existimat: sin se retractentur, insidiantur, atque odio habens. Patet igitur non reperire optimum modum eos. quibus ista contingunt, erga Jisbiectos. Praeterea remisso in mulieres, O ad proporsem reipublicae nocet, et ad concordia ciuitatis. Vt in domus partes junt uir o uxor, ita propemodum, O ciuitatem bifamiam diuidi censendum est, in γ rυTum multitudinem ac mulieram . quocirca in qVacunque republica malepotissum est circa mulieres,m ea putandum est nudietatem civitatis lege eis e male ordinatam, quod ibi contingit. Molens enim legi tor totam rizitatem eo duram ac laborum fati Wrem , in riris quidem id fecisse consta in mulieribur autem Uri Ee: AMnunt enim mosilire, ac in omnem licentiam disolutae . qι are necessarium in tali repub. diuitias haberi in precio multa 1naeis quas a mulieribus abstinerent: quod accidis plerisque mititaribus,bellicosi'; generationi ε: praeter Celtas, qui ali, coitum masculorum param receperant. Videtur autem,etrii primus Iabulatus est, ton irrationabiliter Venoem Marti coniunxisse nam omnes huiusmodi homines proni videnttir ad ea quae majculorum,aut ad eam, quae mulierum conliersa: onem. quapropter apud Laceda monios hoc Istis, multac in eo; in principatu a mulieribus adm. Musir bantur. Eienum quid refert, ut m multin s lyra Sub me ut, an eos qui gube nant, se mulieribus gubernari i idem con cicidit. Niq; atidacia ad ntillum obsequium utilis sit, nisi forte ad bel lum,maa ime noctuae etiam ad hoc Vsum I aconLm mulieres erant. patefecerunt hoc in Theb anorum aduentur non enim magis utiles prastiterunt se,quam aliarum ciuitati ni mulieres, O turbam infarebant magis quam hosias . Ab initio igitur rationabiliter coni gis. Lacedam Onys uidetur in mulieres indulgentia: nam propter mιιι in n. Gltum temporis domo abfuerant,aduersiis Argilios, d inde ad uerius Arcadas, O Meenios bEtam inferentes: exerce res enim si ipso legumlatori prasiabant a facios, propter militarim uitam: multas enim continet uirtutis partes. Mulieres a rem fertur Lycurgus deducere conam ad hges: as ubi reptig
150쪽
bant,abstinuisse tandem. Causi igitur factorumn hae sunt:quare mense tu quod et huius peceat .Sed nos non id consideremus,cu3 ν nia danda sit,uel non dandased rectum ne sit,an non rectu.Vuae autem circa mulieres non bene se habent, Ddentur cvt diximus anto non solum ipsa indecentiam quandam facere in republica, sed impellere quoque ad cupiditatem pecuniae. Post certe illa quae nunc dicta surit, inaequalitatem rerum possessarum, quisi iam illis increpare possit. nam eorum quibusdam hoc euenit, νς magnam
nimium opulentiam haberent: at s vero ut penitus exiguam squapropter ad paucos deuenerunt agri. hoc autem ex eo accidit,qui
male fuerat lege prouisum. -σe mi aut vendere quod habeas, ordinauit non esse honestum,ct recte id quidem. sed donoe ac te- Liamento relinquere concessit ratq; ide accidat necesse est per hunc modsi ct illum: nam sunt mulierum fere ex quiris partibus totius regionis dua multis haeredibus institutis,ct ob iraditionem dolui
magnarum,atquι melius erat arit nullam,aut paruam, aut medi crem esse constitutam: nunc aut licet donare ex testameto cuicunq
libuerit,etiamsi nullo instituto haerede detest eri ipse cuicunq; uoluerrit,dat. Ex quo actum est ut regiosusciens mille ct quingemtos equites alererpeditum aut triginta milia,ne mille quidem totos
habeas. probarunς aute opera ipsa praue apud Eros in hac parte fuisse prouisum: nam ne ma plaga suscepta ciuitas ea corruit, ob
hominum paucitatem. Dunt etiam per tempora primorum regum , nouos homines premultos riuitate donatos, ob numerum cimum Aui bello diminuti multo tempore fueranto adaugendum aiunt fulle quandoque Spartiatis decem millia. attamen siuasnt i ta Ῥera ,siue nonsin melius est per adaequationem possessio-.xarum implere hominibus ciuitatem. Contraria etiam quodammo
do est huic prouisioni lex illa, circa prolis procreationem. Volens enim legislator quamplurimos fore Spartiatas, induxit ciues ad multitudinem nocreandam . φὶ enim illis lex, qui tres genueris filios, eum este immunem a custodia: qui νετο quatuor , immunem ese ab omnibus . A qui patet, quod si multi gignantur in regiones distributa,necesserium multos fieri pauperes. Enim vero et quae circa Ephoras constituta sunt, praue se habent. Hic enim magi Liratus, maximarum apud ilios rerum popestatem habet. Funiuntur autem ad eum, ex plebe om ira ἰ quare saepe contingit homines Naide