장음표시 사용
121쪽
munes per virtutem, scilicet per liberalitatem, quam acquirunt homines ex legibus bene instituti, & ex bona
educatione, Ut patet. Hoc autem non contingit illis , qui nimis unam Usciunt tauit rem . Et praeter hae, duarum Yirtutum opera manifeste tollunt, semperantiae erga mulieres alienas ob ea enim quae aliena est h nestatis,optu est se Ob temperantiam abstinereo O bberalitatis circa res posessas: neque enim discemi poterit liberalis , neque liber tem operationem 1acies vllam et nam in usu eoum rerum quas Usipossidem ιι, liberalitatis Hi opus . Ergo eismodi legis positio faciem habet apparentematque humana videri possit: ati tor en bbenter recipit, utansfore mirabilem quandam amicitiam onmibus erga omne prasertim cum quis incommoda accuset rerum publicarum nunc prouenientia, ex eo quia non sint communes omnium facultates: ceu litigia ea contractibus alsorum testium iudieationes,diuitum adulationes:quor: m nihil fit propter proprietatem,sed propter improbitatem. Cum etiam res in communi habe rex, rartimque πtentes communione , multo magis inter se dissidera videamus, quam eos qui separatim possident: 1ed xidemus paucos qui in communi res habent, dissidentes esse aduersus nisuos cori rentes proprias facultates. In iter a quum erat referre,non solum quantis malis priuabAntursi communitatem rerum habebunt, sed etiam quantis bonis:videtur aute omnino impossbilis Ue illa νita.
Haec est quarta pars in qua philosophus ostedit,quod si pradictae commoditates non sequentur ex illa positione,& communitate Platonis, qui vult tantopere unire ciuitatem per communionem omnium rerum. sed potius deficient duae virtutes egregiae temperantia & liberalitas. Dicit posthaec philosophus, quod positio illa Platonis apparet esse grata, atque laudabilis, quia gignere videtur amicitiam, &quia plures contentiones oriri videtur ex proprijs,quam ex communibus : verum si quis diligenter quaerat, inueniet illa litigia non tam sequi ex natura proprietatis, quam hominum peruersitate. Videmus enim eos,qui res habent communes magis litigare,quam qui habent seiunctas,& distinctas.Sed quia pauci sunt, qui res habeant communes respectu illorum
122쪽
lorum,qui habent proprias, ideo pauciora videntur oriri litigia ab illis. Tamen si proportione seruata consideretur utrunque, plura orirentur ex com numibus, si totidem essent, quam ex proprijs. Quod eos qui separat possident, sequitur postea talis textus, ut est in codicibus quibusdam Graecis, scilicet videmus paucos ex illis,qui
simul communicant. Contendentes reDecis multorum, qui
res proprias possident, quia plures sitiat, ut diximus, trabente, res proprias, quam communes,sententia est talis, in comuni viventes magis videmus discordantes. Sed non sic apparet,quia pauci ita vivunt, respectu illorum, qui res propria, possidentes no ex communibus, sed ex proprijs vivunt. Post haec philosophus refellit eandem communitatem ostendendo, quod auctores talis positionis considerare debeant non solum mala, quae vitantur per communionem rerum, sed etiam bona, quibus priuatur per eandem, sicut est diligens cura,& voluptas illa,quae prouenit ex rei proprietate & alia eiusdem generis.
Causim diero Socrati huius erroris tutandum est suppositionem non rectam ivisse:oportet enim quodammodo unam esse est ita- τευ ct domam,sed non penitus: erit enim quo si procedat.non erit ciuitacest etia quo erit quidem propcidit non fit ciuitas, deterior ciuitas: velut/si quis concentum faciat umsonum,ct versum pedem
Ῥmo: sed oportet cum sit multitudo Pt prius diximus per disic plinam,comunem ct una efficere: ct eum qui disciplinam sit habiturus, putantem per illam sudissem facere esuitatem , ab indum est per talia quadam infituendam putare ac non per mores Oper philosephiam ct per leges' meluti ea quae circa possiessiones
fiunt in Laceda mone, ct comes attones in Creta quarum legi torcommunionem induxit. eque id sane ignorandum est,quia oportet ad multum tempus ac m hos annos in icere, in quibus hauaquaquam lateat,si haec reAese habuerint :ferme enim Omnia inuenta sunt quid sed alia non inductabalia ab expertis repudiata.
xime autem id apparet si quis per opera insiiciat rempublicam sic institutat non aliter enim poterit fecisse ciuitatem nisi separet illa atque distinguat, partim in commessationes , partim in partes tr , buam, panim in tribus. Vuare nihil aliud continget lege proui
123쪽
sum Hse,nisi ut custodes agrum non colant γοd O nunc Laced amori facere tentarit.
Quinta est pars, in qua postquam improbauit communitatem uxorum & filiorum & aliarum rerum quam
ponit Plato in sua republica, nunc ostendit, quod non sufficiens est causa, qua motus est Plato ad huiusmodi opinionem introducendam, & affert sex sententias Socratis vel potius Platonis: Nam Plato in sitis libris de
republica Socratem loquentem inducit, ac eas rcfellit tanquatri non bene consideratas. Prima sententia est, quod Plato faciebat suppositionern non rectam,quia ponebat ciuitatem oportere esse maxime unam, atque hoc fieri posse censebat per communionem omnium rerum, ista causa unitatis non valet, quia pollet v silue adeo ciuitas ad unitatem redigi, ut destrueretur, sicut concentus & harmonia si univoca fieret, id est in una voce, quia non fieret amplius consonantia. Sed sicut ex diuersis vocibus resultat unus concentus, sic ex differentibus specie resilitare debet una ciuitas, & non omnimodo Vna, sed eo modo,quo ciuitas recipit I nitatem. Nec oportet commesationes , & communitates introducere, & alia
huiust nodi ad faciendam ciuitatem unam,& constituendam rempublicam, sed leges, & mores bonos & laudabiles consiletudines. Praeterea debuit Plato considerare eas leges, quas asserebat, experientia esse probatas, quia longitudine temporum inuenta sunt omnia, dicit philosophus, quae pertinent ad rem pii blica constituendam.Verum quedam sunt inducta, S non probata expc rientia, quia satim mala esse apparuerunt, quaedam eX- perientia reprobata, atque posthabita. Et hoe maxime apparubit, si quis rempublicam Platonis ex communitate constantem consideret, & per opera id est actu existentem contempletur, quia fieri non potest , ut ciuitas
constet, nisi ibi distinctio sit per diuersa communia , &diuersas tribus. Dictum est quod ex disserentibus specie constat ciuitas. At per constitutionem Platonis non stilla prouisio distributionis, nisi quod vetat custodec co-
124쪽
bebunt omnia communia, custodes non different ab illis, &si non different non sustinebunt imperium custodum ut vult Plato. Sin vero non habebunt reS communes, sed proprias, ut nunc fit, non erit illa communitas, quam vult. Quin etiam sequetur,quod cum ex una pam te ponantur custodes veluti in specula rei p. custodiendae nihil Operantes, ex alia agricolae & artifices operantes , erunt quasi duo ciuitates inter se contrariae in una re publica, hinc euenient litigia & contentiones,& alia eiusde generis,quod non aequaliter laborent,nec aequaliter fructus percipiant,quae vitare vult Plato per istam suam communionem, existimans, quod , bi sunt omnia communia, non oportet afferre multas leges, nisi eam disciplinam, quae ad custodes pertinet ciu itatis: omisit autem modum , qui agricolis & artificibus constituendus esset in tali re publica degentibus, ergo est insulsciens constitutio: Quam ob causin: quid passi,vel qua re affecti principatum sustinebunt.
Insiuper dominoi facit suarum rerum agricolas, ct tollere per-mιtur . at multo magis verisimile es eos fore dissiciles O fastu purios a quam eos quos apud quosdam vocant ilotiis O penestias Odultas. En uero siue necessaria sint haec militer ue non, nihil nunc quidem determinatum est et neque de consequentibus, quae meorum ciuilis administratis,o disciplina,ct quae leges. Est autem
neque ac/le reperire,neque parum referens, quales hos esse oportet ad conseruandam custodum communionem. ηι vero si mulieres facit co times, facultates vero proprias , quu euram habebiς rei domesticae ,γt habent agriculturae viri, quouis etiam sint comm nes facultates, O agricolarum mulieres
Tertia est sententia ubi refellit eundem Platonem, quod permittit possessiones in potestate agricolarum, ac eos impartiri iubet portionem fructuum ipsis custodibus, ex hoc sequitur, quod agricolae habebunt maiorem licentiam atque audaciam, quam custodes, & cum existimet reddere eos, propter hoc magis obsequentes,
euadent insolentiores, quam sint apud quosdam i lotae,& penestae, di ipsi serui, tui plerunque concitarunt multitudi-
125쪽
DONATI ACCIA IOLItitudinem & fecerunt seditiones in Lacedaemone.Itote erant apud Lacedaemonios homines montani atq; agrestes, ut Plutarcus in vita Demetri j, quam nos in latinuconuertimus,& Lili ius in quarta Decade meminit. Post
haec dicit philosophus,quod siue illa de communione allata a Platone necessaria sint ciuitati, siue non sint, nihil determinati it Plato, qualis debeat esse administratio ciuilis disti plinae inter huiusinodi homines sic se habentes. Non enim facile est particulares afferre institutiones. Nam si mulieres faciant communes custodibus Sc agricolis,possessiones vero sint propris,quis habebit domi cura rei familiaris,sicut viri extra habent agri culturae Ueru & s mulieres,& possessiones essent communes, quomodo poterunt utrisque accommodari. Absurdum etiam ex bestiis facere similitudinem , quod conuoniat eadem micere mulieres quae viri , ad quas nequaquam cura rei domesticae perlanet.
Quarta est sententia Platonis, qua reprehendit philosophus, quia foeminae dicebat Plato debent exercere eadem,quae mares, sicut sit in caeteris animalibus. Haec similitudo non tenet,dicit philosophus,cum belli e non habeant rationem, & vim gubernandae rei familiaris &hoc pertineat ad mulieres,scilicet curare, quae sunt domi,permittere viris negocia externa, ut in oeconomicis docuit, ad bestias autem nullo modo pertinet talis administratio, ideo dicit ad quos, id est ad quas bestias, non
pertinet cura rei familiaris. Periculosa est insuper magi iratuum constitutio,quam faciς Socrates: facit enim ut sempersint ijd mrat hoc seditionis est causi, etiam apud illos,qhi nullam possident digmtatem: quid ergo apud bellicoses O anino os viros ' Quod autem necesserium sit, ipsumes,dem se inper magistratus facere,patet: non enim aliorum modo, o modo aliorum misicctur animis diuinum iliud aurum , sed semper eisdem: inquis aut quibusdam Etatim a genitura aurum D'θcer quibu dani argenitim, aes vero O Jereum illis, pti O arti 'cet Diui sunt, O agricolae .
Quinta est sententia, ubi Platone refellit, quia cum diu i
126쪽
diuiserit ciuitate in duas partes, & unam vocavit custodes, alteram agricolas, & artifices, ex altera constituit, qui continue magistratus gereret, alteri nullum tribuit magistratum. Et cu custodibu , tribuat magistratus, non
omnibus in illos cocedebat Hoc aut .cquod alij sempera tit itero semper sibi j ciantur,videtur cfecausa seditionis apud quosque, sed multo magis apud animosos viros. Na vicissitudo magistratuum est causa concordia , ut inferius ostendet philosophus. Quod autem hoc senserit Plato,declarat philosophus, quia Plato divisit ciuitatem,& per modum fabule, licit,quod omnes
clues orti sunt e terra,tanquam e matre, non tamen eisiadem conditionibus: Sed Deus inquit in ipsi, ortu, quibusdam infudit aurum, quibusdam argentum,no autem, i cistun nunc isti nunc illis, At vero hi,qui habent in-su su na aurum, debent dominari dieebat Plato: qui vero argentum, in lecundo gradu debent custodire : qui autehabent infusiim ars, vel ferrum, debent esse artifices aut agricolae. Qualis igitur est infusio facta a Deo talis debet este eius conditio, vel munus, dicebat Plato. Ita constituit alios seri per dominos, alios semper subditos, quod est cau sa seditionis.
Prate ea custodibus licitatem Oferens totam, inquit, esuit
tem facere beatam oportere legislatorem: at impost ile est totam
beatam est nisi aut plurimae , aut omnes partes, aut quadam h beant felicιtatem : non enim eorundem est felicitat, quorum o i
tegrum. nam ipsim contingit toti existere,es nulli partium at finlicitatem impostibile est. uod si custodes non erunt felice qui rara domadiu non enim artifices quidem,neque multitudo sordidorum. Illa igitur re Publica de qua Socrates locutus est, Ma continet
dissicultate O alias hi, non minores .
Sexta est sententia,quam philosophus refellit. Nam cum Plato nitatur totam ciuitatem felicem enicere, aufert ielicitatem a partibus eius. At non accidit felici sicut &pari. Est enim aliquod totum par, ut numerus senarinhiatnen partes eius no sunt pares,ut tria & tria: Verum ciuitas non potest dici felix nisi omnes, . ut Plu-
127쪽
Hoc est tertium capitulum huius primi tractatus. In quo philosophus postea quam redarguit Platonem de
Communione tam vacorum & filiorum, quam possessionum,nunc redarguit ipsum circa ea,quq attulit in libro de legibus,ubi etiam Socratem loquentem inducit. Diuiditur autem hoc capitulum in duas partes: in prima summatim narrat inuitutionem Platonis & modum vivendi in sua republica , qui pertinet ad primum illum librum ciuilem , & secundum illum librum de legibus: in secunda affert plures sententias positas in libro de legibus & eas improbat,quasi arguendo Platonem insufficientiar,vel inconstantiar. Notandum quod Plato composuit duos libros in huiusnodi materia, quoru Vmira appellauit politica siue ciuilia, alterum de legibus. In primo instituit quandam rempublicam, quam putauit esse optimam, de quo nunc pauca refert Aristoteles. In altero vero libro siue opere tradidit leges quasdam uniuersales, quas putauit esse optimas & accommodatissimas rebus publicis, quae actu erant,& quae communiter
instituuntur inter homines, & de hoc intelligit nunc , quando dicit, quod legum liber maxima ex parte leges continet, & vult describere in eo libro quasi unam rempublicam ex illis, quae sua tempestate vigebant. Ex his quae dicta sunt, facile patere potest textus philosophi . Txtraneis sermonibus, idest non pertinentibus ad disciplinam& eruditionem ciuilem. suam dum pergis, idest quam cum pergit facere maxime communem alijs ciuitatibus, paulatim incidit in aliam rem publicam de qua scripsit in politicis, hane scilicet riuitate de qua loquitur in libro legum, illam de qua dixit in politicis.
Superfluum ergo quiddam O facete captiosum, edi nouum Oexploratorium omnes Socratis habent sermones: sed cuncta rerire, forsitan dissicite: quoniam ct de multiscidine illa de qua nunc dimcebatur clatere id minime deceto quia Labylonia aut quada alia
infinita regione indigebit tanta mutri tido , ex qua octo sim quin que millia cum mallem ac ministrantium multiplici turba alantur1μristiones quide adoptionem faciendae, non tamen into 'biles II Secun-
128쪽
Secunda est pars capituli,in qua affert sentetias quandam Platonis positas in libro de lcgibus, quae suis locis
patebunt,ac eas refellit. Primum igitur redarguit Platonem, quiaPosuit magnum numerum hominum ociosorum nutriendorum: & dicit, quod sermones eius habent amplitudinem quanda,& dissicultatem,tum etiam
sit perfluitatem, sicut fuit illud, quod posuit quinq; millia custodum, qui nihil aliud agerent, quam tenerent
arma,& in octo permanerent. Hunc numerum cum tu
ba mulierum & reliquorum consequentium , vix Babylon , quae propter multitudinem habitantium, forsitan ciuitas appellari non potest, caperet, Itaque opus erat ingenti quada regione ad eos capiendos,ac nutriendos. Dicitur auetem debere legis latorem ad duo ressicere in serenda lege,ad regionem O iamino: addendam eri etiam ct ad 'vicina sica, si oportet ciuiliter uiuere riuitatem: non solum enim neces .ium est ipsam talibus uti ad bellum armis , qui xtilia sint in sua regione, Nerumetiam quae in aliena: quod si quis huiusmodi non recipis visam , meque priuatam nes publicam ciuitatis , nihilomi
nus tamen oportet terribilem esse hostibus , non 'venientibus modo in regionem, νeri etiam abeuntibus.
. Secunda in sententia, quam redarguit philosophus. Dicitur enim a Platone quod legis lator debet respicere duo, scilicet regionem, & homines aptos ad serenda arma:Nos, inquit philosophus,addimus tertium, in quo defecit Plato, scilicet quod oportet etiam habere rationem regionis vicinq,tempore belli vel pacis. Hori r χipii , id est non probat.
De modo quoque rerum postidendarum videndum VI, messe san melius sit aliter definire O clamius. Tanta inquit, postidere oportet, t modice luatur: perinde ac si quis dicat, dii bene ν natur. Veru hoc est nimis generale: ct est modice vivere, minia se tamen : at melius ea dicere modice O liberaliterseparatim . n. trvimque, alteram luxuriae accommodabitur,altemum disi culi ti : cum soli huismodi habitus rirtutes , t circa Uum faculta tum nostrarum c ut patrimonio mansuete , dies seri ter uti non diomar . at modice O liberaliter dicimur eam ob rem 1 recessa rium
129쪽
rium e I, circa illud 'iaias versari virtutes .
Tertiam sententiam redarguit philosophus, quam attulit Plato dicendo, quod oportet tanta possidere, ut emperate riuatur: sed dicere,inquit, oportebat,Vt b ne uiuatur,quia potest aliquis temperate vivere: tamen cum dissicultate. Itaque tot ac tanta possideri debent invita activa dicit philosophus, ut teperate liberaliterq; vivatur. Nam si separatim utrunq; accipiatur alterum iuxuria,ac superabundantia comitabitur, alterum dissicultas. Quamobrem oportet sumere utrunque simul, scilicet temperate & liberaliter,& hoc sit, si dicat, bendi Vivatur. HOem.est nimis genarale, idest hoc bene vivere est nimi idest magis generale, vel magis uniuersale, quam modeste & temperate vivere. Quia dari potest temperate vivere,& tamen aerumnose, Ut patet textus. Veruo
hoc est nimis, idest, Hoc enim est magis uniuersale. Notandubquod hic sermo philosophi sumi debet largo modo, quia in libro ethicorum ostendit, quod qui habet
Unam virtutem,habet omnes. Hic autem dicit,quod potest vitii temperate,non in liberaliter.Dicenduin quod ibi loquitur exacte sumendo virtutes omni exceptione perfectas: Hic autem loquitur largo modo, ut diximus. Absurdum quoque est,eum facultates adaequauerit, de eluium multitudine nihil dissonise , sed indefinitam relinquere filiorum procreatisne quasi sufficienter aequatam proptersterilitates νον
quot nasci contingat,quod videtur nunc quoque euenire in ciuitatibus:sed θω saliam certitudinem tune hoe habeat circa ciuitares,'uam nunc:nam nunc quidem nemo dubitat,ex eo quod diuise sunt facultates in quantacunque militudine: tune vero cum μνindiuisae,necessarium erit dispares nihil haberesue pauciores smultitudine, eplures. Magis autem existimauerit quis uortere determinatum esse modum procreandorum filiorum, quam facula rum:yt numero quodam O non plures quam drterminatum sit procreenturio numerus diffiniendus est,restectu habito ad fortunas, si contingat decedere aliquos natorum, O ad defemina procreara di caterorum. Praetermittere autem id υt in pleri ρ e riuitatibus, necesse est egestatis causa sit etvibuMegestas ,ετο Ieditiones est m.
130쪽
tificia parit. Itaque Phidon Corintlaus, us ex vetustissimis legilia latoribus, familias censuit aequales permanere debere, ct ciuium multitudinem: quanuis forte distributiones prius habuissent omnes inaequales, secundum magnitudinem. at in his legibus emt rium est. Verum de his quemadmodum statuendum putemus melius se habere,postea erit dicendum . Quartam sententiam redarguit eiusdem Platonis, qui cum velit in sua re publica possessiones esse communes,& facultates adaequari iubeat, debuit etiam de multitudine S ad aequatione eluium determinare. Nam si constituat tot possessiones tot ciuibus conuenire,& postmodum superabundauerint si iij, illae possessiones non sufficient, & sequetur fames atque discordia & omnino calamitas ciuitatis: Oportebat igitur praefinire numerueiuium,qui maximus potest cosistere in ciuitate. Quod si dicet numerus ciuium erit semper idem , vel prope aequalis ,:qui a s familiae crescunt ex altera parte etiam
minuuntur propter mortes & sterilitates,ut nunc vid
tur euenire in ciuitatibus: Respodet philosophus,quod tunc stilicet in sua republica, in qua vult omnia esse comunia,Oportet ut sit alia certitudo multitudinis ciuiu, quam in illis, ubi facultates sunt propriae in singulos sine dubitatione diuisae, secus . n. eueniet, dispares id est superfluos homines, vel egredientes quantitatem iam determinatum nihil habere ex possessionibus talis iussicientiae constitutis. Itaque dicit philosophus,quod P tius debebat in tali republica statuere terminum quendam procreandorum filiorum, ut no excedat numerum determinatam, quam afferre modum facultatum, quot
sint,& quod sint communes,& definire multitudinem lacundum quantitatem possessionum, & considerare etia, si contingat aliquos mori,& aliquos steriles esse quomodo ad equandae sint possessiones in tali casu. Praetermittere asit haec in tradenda doctrina,vel costituenda re P. causa esse pol egestatis, atq; distordiar, quod est oppositum eius,quod volebat ipse Plato. Vult.n .efficere ciu late in adeo concordem,ut sit una. propterea Phidon corinthius