장음표시 사용
201쪽
IN POL I T. ARIST. LI E. III. 9. Opuo. nam simul riuendi electi micitia est. finis es igitur ciuitatis bene uiuere: ista uera gratia finis. ciuisa, autem est generum , pagorumqHocietar , uitae preseciae ac per se susscientis : hoc e Lcut dia uso bene beateque viuere. bene igitur agendi gratia, ponendum est esse ciuilem societatem,non autem gratia simul uia uendi: quapropter quicunque plus conferunt ad hiuusmodi societatem ais plus iuris competit in ciuitate,quam iis, qui z;bertate,ae etiam genere pares Iant,uel maiores, sed ciuili lairtute sint impares, quam iis, νι diuisi s superunt, sed uirtute superantur,
quod igitur omnes,quam de relub. contendunt, partem aliquam iusti dicunt, manifestum est ex Iupradictis. Refellit pluto phus hanc sententiam paucorum potentium, & popularium ostendens, quo iusto viedum sit,& quo termino atque mensura in distribuendis honor,bus,& probat quod est felicitas, Sc bona actio. Hanc conclusonem declarat hoc pacito. Illo est utendum,ut termino distributionis, qui est sinis societatis ciuilis, & omnino ciuitatis: sed felicitas & bona vita, vel bona actio est huius nodi: ergo selicitas & bona actio est ille ter minus & finis,ad quem respicere debet distribuetes prς-mia ciuitatis. Maior patet . nam omnis societas alicuius gratia fit,& ratio distributionis sumitur a sine,que intedit talis secietas, ut in re militari finis propinquit, est victoria. Cum igitur est flenda distributio, tali, mensura sumitur a tali sine,ut plus ei tribuatur, qui plus contulit ad victoriam. Idem in nauigatione, &in alijs societatibus afferre potest,& multo magis in cietate ciuili,quae Omnes alias complectitum habet enim suum sine, quem spectare debent distribuentes praemia rei p. inter 1 uos ciues. Minor osteditur a philosopho, qa sinis ciuitatis est felicitas & actio secundum virtutem. Ille est finis ciuitatis ob quem costituitur ciuitas: sed felicitas & bona actio est huiusmodi, ergo &c. Patet ratio,quia ciuitas constituitur,aut propter possessiones,aut ut simul vitiatur, aut ut contrahat societatem belli causa,aut propter commertia, auφ Propter felicitatem & bonam vivendi rationem: sed ciuitas no est ob aliquod supradictorum,
202쪽
sed QIum ob selicitatem,ergo selicitas est finis , probatur inductitie per singulas partes, & primsi quod ciuitas
non constituitur ob possessiones,vel ob diuitias: tunc. n. ait philosophus benedicerent opulenti,atq; potetes, Radistributiones seri debent secundu opes quod est abirdum : nam diuitiae sunt ob aliquid aliud, ergo non intfinis, ob quem costituitur ciuitas: sunt.n. instrumenta ad ultimum finem ordinata,no ipse sunt finis ciuitatis. Preterea non constituitur ciuitas ex eo pr cipue ut simul villatur. nam tunc & brutorum congregatio, & seruorum diceretur ciuitas. sed hoc absurdum, ergo absurdum est dicere ciuitatem esse ob hoc,ut simul vitiatur. Item nec ciuitas constituitur ob ineudam societatem rei bellicae, nec ob comercia vel commutationes:nam si ita esset: tuc diuersae ciuitates foederatae,& commercia exercenteS,essent una ciuitas,ut Cyrensi,& Carthaginenses: sed hoe est absilrdum . nam & s habent pacta inter se pertinetia
ad tollendas iniurias . i. ne iniuriae fiant inter eos circa contractus & commercia, tamen non habent magistratus communes, nec alij de aliorum moribus cogitant, nec curant, sicuti faciunt in propria ciuitate,ut ciues sint iusti & boni, sed solum ne iniuria tedant se ipsas inter se
contrahetes, & hoc est signum quod tales ciuitates sunt diuersae. nam si essent una ciuitas, curarent, ut ciues es sent boni in tali ciuitate, si vera ciuitas seret, & non nomine tantum. Uerum ineunt si, cietatem interdum
ciuitates propinquae,ut se ab iniurijs defendant, tamen non sunt una ciuitas: sed sunt in eodem gradu, in quo sunt longinqui socij,& non differunt nisi distantia loci. nam fςdera habent & pacta,ri iniurie prohibeantur,sed non hiiiuscemodi,ut ciues boni efficiatur. Quod autem identitas ciuitatis non attendatur penes locum, &huiusmodi pactiones, ostendit philosophus exemplo Megarensium & Corinthiorum . sic igitur discurrendo per lingulas partes manifeste patet,quod neque diuitiae, neque si, cietates bellicae, neque commercia, neque propinquitas loci, & cessatio ab inuicem iniuriarum eis ciunt
203쪽
IN POL IT. ARIsri L I E. PII. ys proprie esuitatem,neq; ob illa constituitur ciuitas. ergo relinquitur,ut bene vivendi gratia constituatur,& constet, & ex hoc sequitur, quod simpliciter iustum habet situm finem ipsam selicitatem. quare distributio honorum fieri debet ex huiusmodi mensura ijs, qui magis at
tingunt talem finem, & magis conserunt ad bene agendum, beneq; viliendum in ciuili societate. Tales autem sunt virtute praestantes,& viventes in re pub. secundum rectam rationem,& ij plus merentur,quam opulenti, &libertate pares,virtute autem inseriores. Concluditur
ergo,quod pauci potentes,& etiam ipsi populares vehementer aberrant, quia non accipiunt verum terminum veramque mensuram,cum alteri diuitias,alteri libertatis paritatem respiciant. non enim stimunt proprie tuaslum : sed iustum secundum quid. Nos autem loquimur de eo, qtiod proprie &ab lute est iustum, &sumitur secundum finem ciuitatis, idest bene vivendi, &bene agendi gratia. De centum minis, scilicet quas lucra ti fuerint in societate pecuniaria. suod si non inuendis m.
lum gratia.Ista oratio,vel sensius eius pedere videtur usque ad illam partem .ex quo patet,quod ciuitas no est comuni catio. Mn rationis gratia. i.non verbo vel nomine tan tum est ciuitas,sed re vera Notandum quod licet comertia,& simul viuere,& alia huiuscemodi sint necessaria cillitati,tamen ciuitas non est ob illa. Serra non pol essesne ferro,iamcn non est ob ferrum,ut in physicis inquit philosophus,neque ars sine instrumentis, tamen non est ob illa.Eodem modo ciuitas non est ob illa, sed ob recte vitiendum atq; agendum,ut sepius dictu est opus a icitiae, idest effectus amicitiae est electio simul viuendi. Concludit igitur philosephus, quod illi dicut aliquam partem iusti, idest iustum secundu quid, sed non proprie iustum.
Civitas autem est. Huic correspondet sententia in primo allata cum inquit. Quae autem ex pluribus pagis conficitur societas, ciuitas est: quae quidem ut summatim dicam,totius sufficientiae finem habet: constituta quidem gratia yiuendi,existens autem bene vivendi gratia,& ini septimo.
204쪽
septimo. Ciuitas autem communio quaedam similiuni gratia vitae,ut maxime fieri potest optime. Est aute dubitatio,qmd oporteat dominans esse in esuitate,numquid populum, an eos qui diuitias habent, an bouos, ct equos et an
unum qui sit Optimus omnium,an tyrannum uerum haec omnia uidentur habere dissicultatim. nid.nsi inope quia pluressint, partientur ea quae sunt opulentorum, hoc non iuristum est videbitum enim medius fidius,id ei qui dominatur iuste feri. iniuria litarsumma,qisae tandem dicenda est Dssusque omnibus acceptis ,si plures ea sibi tribuant quae sunt paucorum, constat quod esuitatem corrumpunt: atqui Nirtus nunquam corrumpit id quod eam babe neq; iustum ciuitatis corruptiuum est, ex quo patet legem tritam non poste iustam esse. Praeterea illa quoque quae facta fuerint a tyranno, necessarium esset iusta es e omnia: γλ enim assen propter
potentiam,quemadmodum multitudo diuitibus.
Tertium est capitulum, in quo philosophus inquirit,
- quid debeat esse dominus in ciuitalc,pauci ne, an multi, an reu,vel tyrannus: & arguit pro utraque parte, & demum solii it . Diuiditur autem in tres partes,qua' sitis locis declarabuntur. In prima igitur proponit dubitando, quid debeat esse dominans in ciuitate . nam postae sunt a nobis tres species rectarum gubernationum, & totide non rectarum . Dubitatur igitur, quod nam regimen sit in re p. ponendum, & arguit primum pro parte negatiua,& ostendit quod non Oportet, nec expedit dominari multitudinem in ciuitate, & hoc probat tribus rationibus. Prima est,quia ra erent bona opuletorum proptercorum indigentiam. Quod si quis dixerit, hoc non esse iniustum,quia populus decreuit, qui habet dominatum in ciuitate,quid tandem erit iniustum, ait philosophus, si haec iniustissima direptio non appelletur iniusta Secunda ratio est,quod illud regimen non est recipienduin re publica, quod destruit diuitatem: sed populari, status est huiuscemodi: ergo tale regimen no est recipiendum in re publica.Patet ratio,quia si multitudo auserat ibona diuitum,& sibi tribuat,procul dubio destruet ciui tatem. at virtus no dcstruit id, cuius est victu Miustum
205쪽
il IN POLIT. ARIs T. LIB. III. non corrumpit, sed seruat id resipectu, cuius dicitur esse Iulium. non est Igitur tale regimen,quod destruit ciuitatem,m re p. recipiendum,nec lex illa iusta habenda est quae tale regimen inducit.Tertia ratio. Si multitudo est comtituenda, ut dominans in ciuitate,constituendus es.set etiam tyrannus. Sed hoc absurdum,ergo S illud.conlequentia probatur, quia conueniunt multitudo & tyrannus in hoc, quod ambo proprium commodum quaerunt. Quod si quis diceret ea,quae fiunt a multitudine. e' 'atissa,idem dicetur quod acta tyrannorum sint iusta quaa utraque proficiscuntur a vi, & potestate dominantis. Ied hoc absurdum ut diximus. Sed an paucos o opulentos iustum es dominari s an erreo si octi agant Naec, O rapinas exerceant, auferant f multitudinis bo-n hoc eri ιusium t ct caetera, ego . hac igitur omnia connat esset Mabo non iusta. II
Arguit nunc philosophus cotra aliud membrum pro parte negativa,& ostendit,quod no oportet paucos opulentos esse dona maiores rei p. hoc pacto: illud regimen non videtur admittendum in ciuitate,a quo multe iniuriae prodire possunt: sed paucorum potetia est huiusnodi,ergo patet ratio, lilia si opulenti & diuites erunt dominantes,bona multitudinis & commoda sibi ipsis quaeritabunt. nam si multitudo dominans eripiet bona opulentorum,ut supra ostensum fuit, ita econner pauci dominantes eripiet bona milititudinis.oppositorum enim opposita simi consequentia. Non igitur expedit, paucos dominari ut dictum est. n σχο si, id est, nam s. & caetera, ideli alterum,quod diximus de populari statu.
Verum bonos ci aequos dominari oportet, auctoritaremque habere Ommum. ergo ali, Ommes cum magistratus non capiant, inhonorati manebunt f nam honores quidem magistratus, potestatesque appetamu quos si boni semper habeant, cesarium est, alios eo eludi ab honoribuι reipub.
Sequitur philosophus arguendo pro parte negatiua ,& ystendit,quod si boni & studiosi tantum dominentur, reliquis afferetur iniuria, qui excludetur ab honoribus& magi-
206쪽
& magistratibus rei p.& hinc dabitur occasio populo se
ditionis excitandae. Seditio autem moeda est,& cauendum ne multi ab honoribus exclusi tedio rerum suarum
mutare omnia studeant. quare non videtur expedire,illos tantum dominari oportere. Sed unum qui sit optimus , dominari melius . verum id adhuemmis ad paucorum potentiam pertinet: nam plures erunt ab honoribus exclusi.
Quarto loco arguit philosophus pro parte negativa de uno tantum, etiam si studiosissimus esset, quia multo
plures remanerent inhonorati: omnia enim redigerentur ad nutum unius,& multo magis ad minorem num rum,quam in paucorum potentia. At enim hoc etia graue est: quasi simile paucorum potentiar,vel magis quam
Sed forsan dicet aliquis legem dominari debere, non autem hominem,in quem cadunt animi perturbationes. Si igitur sit lex quidem , sed vel ad paucorum potentiam, ,el ad popularem Duorem declinans, quid tandem differt ab ,s de quibus dubitatum est euenient enim simili pacto eadem quae=pradicta sunt. de his igitur si alius quidam sermo. Quinto loco philosophus affert talem sentetiam pro
parte negativa. nam cum arguerit, lilod neq; multitudinem,neq; paucos opulentos,neq; bonos, & qquo, tantii,
neci; unu studiosissimum tum oportet dominari: sequi videtur quod non hominem,sed lege dominari oportet. Quippe si erit homo in potestate constituendus,aut erit VnuS,aut pauci,aut multi. Sed oste sum est a philosopho disserendo quod nemo istorum esse debet: restat, ut sit leX, que perturbationibus caret. Et nunc ostendit, quod nec etiam lex esse debet, hoc pacto: si leges dominetur in ciuitate, idem eueniet, quod de regiminibus supradictis: at de illis ostensum est,quod non expedit ea in ciuitate constitui, ergo de legibus idem erit dicendum, patet ratio per singula discurrendo. nam in paucorum potentia,& in alijs regiminibus sunt leges ad propositum gubernantium connitutae, & sicut dictum est unius, vel
207쪽
IN PDLIT. AR Ti Lie. III. 97 paucorum,Vel multorum gubernationem non es e in repub. recipiendam, sic dicere possumus non esse accipiendas leges accommodatas illis regiminibus. Qui tandem refert, scilicet an per homines, an per leges stant supra dicta absurda. De alijs : quia philosophus volebat argu re pro parte assirmativa, non de omnibus nunc, sed de una parte tantum : ideo dicit de alijs, quasi dicat de regno,de optimatibus tractabimus, quando de singulis, scilicet regiminibus dicemus in sequentibus.
Quod autem magis penes multos debeat esse dominandi pote-Has, quam Fenes patacos licet optimo videtur silui posse, et quandam habere dubitationem, ino forte O Ῥeritatem . nam si plures sint,guorum xiii quisique non sit vir Liudiosi tamen feri potest, i m unum conrizenientes, omnes meliores sint, quam illi, noudit singuli, Ied xt omnes: quemadmodum camon qua plures con ferunt,quam ea quae ex unius erogatione, sit: nam cum plures sint, unusqui' partem habet virtutis, ac prudentiae, ac sunt in unum e reisi quasi homo mnus, qui multos pedes habeat, multasq, m nus, multosqssensius: O eodem modo circa mores ct intelligentia: quapropter melius iudicarit multi,ct in musica, et in poetarum operibus: ali, enim panem aliam, O cuncti cunctas discemunt: sed in hoc di serunt studiosi viri, ab dinoquoque aliorum ex multit dine , Prima O m decoros a non decoris aiunt, ct picta amrificiose, a veris, eo quod seorsum LAMEL , in unum colligan rur: cum separatorum pulchrius se habeat, huius quidem oculo picio, oculus, alterius vero quodam alio alia particula. Si j tur de omni populo oumque multitudine recipitur , hane esse diseferentiam multitudinis ad paucossitidiosos,incertum est,immo me
Gius fidius certum, quod de quibusdam est impossibile: nam eadem ratio de bestiis congrueret : ecquid disserunt quidam cur ita dia eri a b I s f sed δε aliqua multitudine nihil vetat, quod dictum es t esse νerum.
Secunda est pars huius tertij capituli,in qua philos
phus posteaq arguit pro parte negatiua circa illa membra quaestiquis allatae, nuc arguit pro parte affirmativa, quantu ad illud membru, utrum oporteat multitudine
dominari magis,quam paucos studiosos. Nam de pelli N mo est
208쪽
mo est manifestum,quod non debet) & arguit pro parte
affirmativa,ut diximus, ostendendo, quod expedit multitudinem dominari, & hoc probat exemplo cenae, & similitudine hominis habentis plura membra, & plures 1ensiis. Nam si unus homo posset fieri ex multis, ille haberet plures pedes,& plures manus,ut de Argo,& Briareo dicitur in fabulis poetarum, & plura posiet operari, quam unus homo. Idem de prudentia & moribus dici potest. Et enim si concurrant prudentiar, quae fiunt in multis hominibus erit maior prudentia ea ex multis cons ta , quam illa, quae in uno tantum homine reperitur .
Hinc est, quod multorum iudicium prestabilius, quam unius haberi solet, ut in musica,& poematibus,atque picturis plerunq; accidit: quia qui scit discernit aliqua partem illius picture,& sc oes tota discernut. & dicit quod in hoc differunt studiosi viri a singulis illo tu,quia in cu-etis videntur esse omnia, non aut in uno tantum,& dii
runt studiosi ab illis, sicut aiunt disserre decoros a no decoris. na si sit formosus homo, erit pulchrior, qua quilibet alter ex multitudine sumptus,tamen fieri pot,ut quidam ex multitudine habeat sulchriorem pedem, quida Oculum,qua ille pulcher,& sic in multis non formosis reperientur singulatim,diuersς partes pulchriores, quam sint in illo formoso,& similiter in exacta & egregia pictura eueniet,ouanuis pictor in illa una pictura collegerit plures pulchritudines corporis quoad potuit,ut Zeusin apud Crotoniatas olim secisse tradunt, in reperien tur in multis corporibus naturalibus,& veris sparsim diuerset ills pulchritudines excellentiores,et in illa pictura fuerint expresse, ut in hoc homine oculus, in illo manus,& sic de singulis.Disserui ergo,dicit philosophus, ab unoquoq; ex multitudine, sicut pulchri a no pulchris, sic picta artificiose a veris,ex eo,quia seorsum distincta pulchra,& sparsim in ipsis veris posita colliguntur in unum a pictore,& sic videntur esse pulchriora illa picta, quam qui cu l; illorum, ex quibus accepit, si quid erat pulchri,S multa Pulchra ex diuersis sumpta faciunt umina Pulchrum t
209쪽
chraim:in veris autem simi seiuncta & sparsim collocata. Quod si separentur partes illae.spicte fieri potest, ut picto oculo, sit pulchrior huius quide oculus verus, illius aut mant .atq; ut apertius explicetur textus,dicit philosophus,quod differunt studios ab uno quoq; ex multitudine,sicut pulchri a non pulchris,& sicut egregie picta a veris eo,quia illa vera sparsim posita seliguntur a pictore,ut partes pulchre a non pulchris,& in una imaginem conferuntur.Et sic imago illa,que componitur ex partibus bene dispositis, &a diuersis sumptis pulchrior est unoquoq; illorum,in quoru alio reperitur pulcher oculus,alio vero pulchra manus.fieri aute pot,ut in aliquo illorii reperiatur pulchrior oculus,quam pictus ille fuerit expressus, ut dictum fuit,alia' autem partes sint desermiores. codem pacto studiosus differt ab quolibet illorum,quia coniunctim habet illas bonas dispositiones,ex
multitudine vero alius alia habet,& unus excedere poesudiosum in una,tamen simpliciter excedetur ab eo.Verum cu alius aliam partem habeat virtutis atq; prudentiae,in Vnum Omnes conuenientes facient, ut multitudost prudentior, quam pauci studios. Sunt autem quidam expositores, qui volunt,ut picta referantur a P multitudinem,vera autem ad studiosos. alij vero exponiit hunc locum eo modo,quo supradictum fuit. Post naec videtur se corrigere philosophus dicendo, certum est,hanc differentiam esse inter quamcunque multitudinem,& pau eos studiosos,idest quod uniuersa multitudo sit prudentior,quam paucorum numerus,imo patet quandam speciem multitudinis esse tam alienam a prudentia,ut ex illis nihil prudens resultare possit, si in unum conueniat, vel conserantur. uaedam vero est multitudo ex eo genere hominum conlians, quorum alius habet unam bonam dispositionem alius aliam vel partem virtutis atq; prudentiar,& de tali multitudine possibile est resultare ex multis collatis consilium melius atque prudentius,
quam in paucis studiosis reperiatur. Cum si separatio, id est si separatae sui partes, fieri potest, ut prelchrius sic ει α habeat
210쪽
habeat hominis picti oculo,uel oculo picto huius quidem oculus, illius vero alia pars. Si igitur. His corrigere videtur se ipsum & ostendere,quod hoc non est intelligendum de quacunque multitudine,sed de illa, quae habet aliquid virtutis,& ideo dicit, incertum est, si recipitur. i. si neri potest vel cotingit,ut omni multitudini a
commodetur lisc differentia,ut sint prudentiores, multi simul sumpti,quam pauci,vel qua umis. Quanquam. Lquid enim,ut ita dixerim.iAt ita dicam. Sed de aliqua multitudine. Quasi accomodari alicui multitudini poste videtur: atq; hoc pacto penes multos gubernatio Potius collocanda videbitur, quam penes paucos, vel unum. Notandum ,
quod quidam dicunt,philosophum procedere hic disse
rendo , & afferre eas rationes , quas afferret aliquis f uens statui populari, non ex sententia sua. nam inserius patebit,quod paucorum optimatum, ac unius optimi gubematoris regimen vehementius extollet,magisq; probabit, quam regimen multitudinis. uapropter dubitationem illa priorem,per ista siluere quis p
pest,ac militer aliam subsequentem. quorum oportet dominandi potestatem habere liberos homine ac multitudinem ciuium,quales sunt quicurique neque opes habent,ne virtutis ea istimatione illamst Frenim permittere i iis magnos madisiratus,nequaquam est tutum: nam propter iniustitiam O imprudentias ri, in quibujdam iniuriarentur, in quibusdam. tem erearent: excludere νero ιllos peniatus ab honoribus, periculosum esset. Cum enim multitudo inopum
est in tauitate, eademq; ab honoribus exelus, necesse eri eam esu latem plenam esse hostium reipublicae. restat igitur,Yt ad consuleradum, O decernendum ibi, recipiantur. quapropter O Solon , ct ali, qMidam eorum qui leges condidere, huiuscemodi homines , ad repetendad gestorum rationes, ct ad sustragia elestionesq; magi-
Atratuum admittunt: solis autem Ῥt magi, Iratus comittantur,n Pquam permittunt: dum enim cum aliis una decernunt, atques fultant, capiant omnes simul susscientem serium, et permixtin eboribus, pro uni reipublicare quemadmodum non purum alimentum cum puro, totum facit utilius, quam raucum :βParatim em ni qui reeim2ersetius est ad iudicandum Haec