장음표시 사용
221쪽
. 1N POL i T. ARrs T. L i n. III. Io inaequales in modico bono, ut in diuit ijs, & aequales in maximo,ut in virtute.Tales igitur non debent inaequaliter tractari, cum sint pares atque equales in maximi nec illis superiores squaliter,cum sint inaequales in maximis. Quare illae respublicae in quibus ista regula se uatur, ut aequaleS in aliquo praemia recipiant,& in quales in aliquo inaequaliter omnino lactentur ac si absolute & simpliciter essent tales, transgressiones sint & labes rerum publicarum ob rationem assignatam. Censio habere ad onera perserenda. idest diuitias incensu , non bene permanere, idest non bene habitari. Cum vero nec omnium partium par. id est cum vero nec omnium par. Dictum vera est prius, quia inter se quodammodo omnes iuΠὲ contendunt simpliciter autem non omnes iuste. opulenti quidem , quod plus regionis possident.regio autem comm ne Fiddam.p
serea in commerci,s magis creditur eis is plurimum. liberi autem, O nobile quasi prope inter se. ciues .n. genera lares potius quam ingenσs. nobilitas autem apud Omnes in honore habetur. insi per quia consentaneum est ex melioribus ortos esse meliores : est oti generis virtus nobilitas. Similiter quoque dicemus,uirtutem merito contentionem inducere , sociabilem enim uirtutem dicimus esse iustitiam , cisi caeterae omnes uirtutes necessario obsequuntur. atqui
co plures ad pauciores, nam ct potentiores O ditiores O meliores sunt, Ni susceptis pluribus ad pauciores . An ergo si omnes isti
essent in una esuitate,ceu boni,diuite O nobile etiamq; alia multitudo quaedam ciuilis,titrum in dubium ueniret, quibus gubem sis reipub. seret tribuenda an nullum esset dubium In unaquaq; igitur repub. earum quas diximus, indubitatum est iudicium, quinam deb eant gubernare: principatibus enim inter se differunt,ceu alia pere diuite alia per studioses uires principatus habet,et alia Tum isaquaq; eodem modo.Sed tamen considerandum est, quando circa idem tonpus ista existunt, quomodo fit determinandum ἰnempe si uirtute praediti sint in ciuitate, admodum numero pauci, quomodo est agendum ' an considerare oportet, si pauci ad opus gubernandi rempub. Iussiciant, an tot ese oporteat multitudine, ut ex illi, ciuitas constet c
Cum dictu:n est a philosopho quod omnes illi existi
222쪽
mant sibi tribuendos honores secundum ea bona quibus alijs praestant, atque ideo de honoribus certant consi derantes,ut inquit Sanctus Thomas, secundum quid iu-9tun,&non simpliciter iustum . nunc assignat rationes, quas illi ad siuim propositum afferunt, & primo rationes diuitum hoc pacto. Qui plus habent regionis, de bent recipere plus honorum: Sed nos diu ites habemus plus regionis S possessionum, quibus defenditur ciuitas, ergo & plus honorum debemus recipere. Item plus honorum est tribuendum illis- quibus plus fidei tribui tur : sed opulenti sunt eiusmodi,ergo plus honorum est illis tribuendum. Praeterea ingenui,& nobiles quadam propinquitate coniuncti suam causam agunt, dicentes sibi deberi maiores honores, quia simi generosiores, &ideo digniores,quia nobilitas apud omnes domi in honore habetur. Item quia consentaneum est, se esse in Eores ex eo, quia sunt ex melioribus, id est ex nobilioribus orti: &ideo sibi maiores debentur honores. Notandum hic, quod non sequitur aliquem oriri ex bonis, ergo esse bonum secundum uirtutes proprie dictas, nec
etiam sequitur necessario oriri bonum ex bonis secui dum uirtutes naturales. sed bene uerisiimile est, ex bonis parentibus ortum trahere ex complexione bona parentum bonas dispositiones, quas ponit ph ilosophus iii sexto ethicorum , & hoc pacto nobilitas dicitur virtus generis . Ucrum studiosi & virtute pr stantes locupletissimas rationes afferrc possunt . Illis enim maiores debentur honores,qui plus conserunt ad ciuilem societatem, sed studiosi iustitiaque praestantes sunt huiusmodi ergo &c. Patet ratio, quia iustitia est virtus maxime so ciabilis,& ubicunque est, ibi facile congrcgantur homines. Est enim virtus ad alium, ut ostendit philosophus
in quinto Ethicorum,& trahit secum reliquas virtutes, siue sumatur,ut tota virtus,su e reliquas complectitur, siue particularis, qua data, reliquae etiam dantur securi
dum sententiam philosophi in sexto Ethicorum, ubi ostendit,quod qui habet unam virtutem perfecte,h bet
223쪽
IN POLIT. ARI sΥ. LI P. III. ros
etiam reliquas. Deinde affert rationes multitudinis, quae dicit se esse potentiorem, ditiorem,meliorem,propterea sibi plures honores deberi. Posthaec dicit philo-1 3phus,quod si isti omnes videlicet studios, diuites,nobiles, essent in una eademque ciuitate, & praeter hos sit alia multitudo ciuilis,ambiget quis, utrum isti, an illi
debeant dominari. Determinatum est autem in unaquaque specie reipublicae quis dominatur,veluti in populari statu multitudo,in paucorum potentia, opulan- ti, in optimatum republica, studiosi, & sic de aliis. Differunt enim ista re imina secundum diuersas rationes gubernandi,nec ea dubium in singulis istis regiminibus constitutia quis dominetur: Sed dubium est si
omnes istae conditiones ciuium eodem tempore in una
eademque ciuitate reperiantur, quod sit agendum, &quod spectandu in deserendis honoribus, videlicet spectandae ne sint diuitiae, an nobilitas,an virtus. Quod si virtuti,& studiosis tribuendus est honos ad quod magis inclinare videtuo ulterius considerandum est, si studios sint pauci, quomodo sussicient ad rempublicam gubernandam, & ostendere videtur, quod cum pauci considerari bifariam possint,aut respectu gubernationis, aut respectu multitudinis, si sint pauci,na nil resert dummodo non sint pauci respectu gubernationis,sed tot sint,visissiciant ad gubernandum,& opus situm perficiendum: idest ad recte iusteque regendum . Is enim finis optimis gubernatoribus reipublice debet esse propositus,&hinc
sumitur ratio,atque mensiira eorum,quae sint ad finem. Nobilitas avitem apud omnes in honore habetur, scilicet domi.
Sociabilem. id est communicabilem. Susceptis prurib-.idest si plures sinuit sumpti ad pauciores conferantur. Anconsiderare oportersi pauci. Quas dicat, an debemus considerare, an sint pauci ad opus gubernandi rempub. vel ad implendam ciuitatem, & hoc secundum nihil refert
ad dictiam propositum dummodo satis sint, & issiciant
ad gubernandum. ELI aatem dubitatis quaedam in eunctis , qui de honerib- m. O 'ub.
224쪽
repub. contendunt. nam qui vel propto diuitias similiter quoque o qui propter genus gubernationem sui tribuendam putant , n hil iuste dicere diideantur. sequeretur enim,ut si quis omnium d
tissimus esset , is unis eodem iure gubernare alιos omnes deberet. eodem modo, qui nobilitate antecelleret , eorum gubernator esset, qui cum ipsi sint ingenui de honore contentarit. Hoc idem forsan continget in optimatum gubernatione circa virtutem . si quis enim vntu vir probitate antecellat aliis, qui in eadem repub. ii
dis diersantur, hunc dominari oportebit Iecundum illud iustum. ergo si ct multitudinem dominari oportet, ex eo quia potentior Hi quam pauci, etiam si umu Mel plures uno, pauciores tamen quam multitudo, potentiores sint alijs , hos oporteat gubernare potius, quam multillidinem. Haec itaque omnia videntur octe dere,quod harum determinationum nulta est recta, secundia quam censent ipsi gubernationem sibi esse tribuendam, caeteros vero Omnes Ab eorum gubernatione esse debere . nam profecto O ad eos qui per virtutem sibi arrogant gubemandi authoritatem , similiter auistud eos qui per diuitias, res'ondere posset multitudo. Lium sermonem . nihil enim vetat multitudinem quandoqMe moliorem se quam pauciores ac ditiorem , non secundum singulos , sed secundum uniuersis
Arguit philosophus contra singulos eorum, qui sit perius sibi honores, & magistratus tribuendos putabant,& primo contra diuites, ostendendo, quod eorum argumenta non valent, quia si ob diuitias debent dominari,tunc sequeretur quod unus ditissimus deberet caeteros pubernare. Idem contra nobiles dici potest , quia nobilist mus alioru reliquis deberet dominari. Eodem
forsitan modo, inquit philosophus dici potest de studio
sis viris & virtute praestantibus. Item contra multitudinem eadem ratio afferri potest, quia si ob hoc dominari vult multitudo, quod potentior, ditior; & meliorsr: tunc cum inter multos alius alio sit ditior, potentior, ac melior, sequetur quod unus vel pauci huiusnodi erunt domini reliquorum . sic patet quod isti diuites ingenui nobiles, ac multitudo se ipsos decipiunt,nec recte contendunt. Hoc idem forsan accidit studiosis: &
225쪽
addit sorsan, quia procedit disserendo. Sed certum est, quod virtute pristans,vel prestantes gu bernare debent ut patebit in serius.
Ex quo ad eam quaestionem quam quaerunt, ac proponunt qui tam , contingit modo sequenti restonderi. dubitant enim n-ntilli , utrum legi tori volenti quidem rectissimas condera leges, sanciendae ne leges sint, ad meliorum, an ad plurium utilitatem aquando contigerit quod modo dictum eH. Rectum quidem accipiendum i aque: aque ero re tam ad totius ciuitatis Hilit tem , O ad communem ciuium . ciuis autem communiter quidem ,
qua particeps est imperandi ct parendi , licet abus secundum unamquamq; speciem rerum publicarum . secMndum autem optimam lyeciem, quipotest o eligit parere ct imperare , ad xit
Haec est tertia pars huius capituli, in qua philosophus affert quaestionem accommodata superioribus dictis, & eam soluit. Dubitant quidam, utrum legum I tor volens afferre rectissimas leges, debeat respicere ad utilitatem bonorum, an totius multitudinis: & statim soluere videtur, quod communem utilitatem ciuitatis spectare debet. Verum cum plures sint species rerum publicarum, respiciet ad commune bonum eorum, qui 1lint in tali republica, ut in populari statu, populi bonum: in optimatum gubernatione, bonorum ciuium utilitatem, qui vicissuta parent, & imperant in magistratibus : & adiungit forsan, quia in optima republica non caderent eiusmodi quaestiones, sed absolute diceremus , quod legum lator deberet respicere ad utilitatem bonorum. Per hunc modum, transeundo per omnes
species rerum publicarum . quod modo diximus. Ut legibus constituatur tale, ac tale regimen, ac respublica. Accipiendum est aque. id est accipiendum est forsan. Aeque Hro rectum, id est forsan vero rectum. suod si iniussit usique adeo superexcellens virtute , vel plures Pam unΠs , Nec tamen tot memoro , ut implere riuitatem possint, ut neque comparanda sit aliorum omnium uiares, neque fa
cultra gerendi rempub. ad hanc plaritim, si sint pli es, uel mitis
226쪽
tantum,si unuι,non amplius bip onendi sunt ciuitatis pari: fererenim istis iniuria ,si aliis paribus pares censerentur, cum x usque adeo superiores secundum virtutem , atque civilem pote tiam , putandum est enim ratem uirum tanquam Deum in hominibus esse. Ex quo maniferrum ea , po nem legum neces viam e se circa aequales genere O potentia: sed dι illis qui sales fiunt,non est lex: ipsi enim lex sunt. etenim ridiculus esses,qui legi EIOssubiecere eonaretur , diceretur enim fortasse, quemadmodum de leone scribis Antisthenes, eo Onantibuι lvuyculis ac censentibus aequum omnes habere.
Excipit philosophus optim uni, & excellentissimum
virtute virum ab ipsa respublica , quia non videtur esse pars ciuitatis, ut quidam ciuis, cum tantum caeteris antecellat , nec subhci debet legibus a conditore legum , cum ipsemet sit sibi lex, sed debet esse in ciuitate, ut
rex, ne subeat vicissitudinem parendi,& imperandi. Nam ei fieret iniuria,si caeteris aequaretur, cum sit Ionge superior virtute, & facultate eivili. Quare non est ponendus in numero ciuium, ut pars ciuitatis, sed e cipiendus, &in altiore loco collocandus. Quod autem excellentissimus uirtute uir non sit pars ciuitatis, probat philosephus hoc pacto. Is qui adeo superaena net alios, ut sit homini diuino similis ueluti quidam heros, non videtur esse pars ciuitatis: Sed homo excellentissimus virtute est huiusmodi, ergo non videtur esse pars ciuitatis, Patet ratio. Nam homo nastitur impersectus secundum vires, & potentias accommoda tas ad ipsas virtutes acquirendas. Quod si eas persecte consequatur, non solum viribus, sed etiam uirtutibus
persectissimus euadit vir, & quasi homo quidam silpra conditionem humanam, & talis non videtur est e pars ciuitatis. Verum de ipso dici potest, ut de leone respectu densipodarum, idest animalium habentium denios pedes, quibus conesonantibus, ut fabulose inquit, Antisthenes de instituenda sua respublica, & legibus ponendist Leo inquit, o obediam vestris legibus,' si dematitur mihi ungues. Qui enim fieri potest, ut su
227쪽
IN POLI Υ. ARI s T. LIB. III. Io peraeminens virtute aequetur recte cum alijs φ Ex his
colligitur, ad quam sententiam inclinat philosephus, videlicet primum ad unius hominis perfectissimi gubernationem, & eorum deinde, qui optimates vocantur: Tertio loco est respubliea. Ut igitur ad propositum redeamus legum lator in condendis legibus debet excipere excellentissimum virtute virum, secundu in philosophum. circa aequales , ubi non sit tanta stiperexcellentia uirtutis. Ideoque a ciui tibin quae populariter reguntur , ostrae musnpertus est propter eiusmodi causam.harsiquidem ciuitates a qDa litatem maxime omnium complectuntur. Quare qui superexce Iere uidetur, uel propter diuitias, uel propter amico uel propter aliquam aliam ciuilem potentiam, eatra riuitatem relegatur,ars transfertur ad tempus alisμod determinatum. Traduns etiam sinbulae ob huiusinodi eausam Herculem ad Argonautis fuisse reli Cium . non enim una cum aliis nauem regere istum uoluisse, ur nimium superexcellentem inter nauigantes. Vuapropter qui uis perant tyrannidem O consilium Periandri, Thraobulo datum , non simpliciter ea isti mandi sunt recte inerepare. Ferunt enim Pinriandrum nihil res ondisse ei, qui consili, perendi eras ad ipsum
ni in fuerat: sed superaminentessticas demetendo segetem ad quasse. euius quidem se Ii causam cum non intel eos nuncias , ac fastam ab eo narraret. inteste se Thrastata, quod oportebar superaeminentes ciues auferre. hoc autem non solum prodest yra nis,nec fili faciunt tyranni,sed se in paucorum potenti ex in ρο pulari fiatu similitemse habet. Ostraei v. .n.eandem quυdammodo uim habet,tollendo eos quisupera minent, et in exilia peliendo. Boe idem ct in ciuitatibus 9 in gentibus faciunt ij, qui dominam
tur potetia. uetus Athenienses circa Samio ct Chio O Lesbios. qua primum.n.imperiumst iter habuerunt,eos in multis pessun- dederunt, contra foederis aequitatem .Presarum aut rex Medos, o
Asinios,o alios qui magnum aliquid de seisi sapieban Ob --
perium prius habitum, saepe contrivit. Quae iis autem propοφω, circa omnes est rerumpub. Jecies uniuersaliter, O quae etiam sunt rectae. nam illae quae transgrediuntur ad propria res icientes militatemhoc agunt. quin o O illa qua ad commune respicinns
228쪽
borum eodem modo se habent. Patet hoc quoque in aliis artibuae scient s. neque enim pictor excedentem mensuram pedem, iamial habere praevetur, quouis pulcherrimus ilie per esset. neque
nartium artifex pruram,aut aliam partem nauis . neque certe -- ginter chori, eum qui pulchriorem ac meliorem toto choro vocem
emittit, et in choro esse. Itaque ob hoe quidem nihil prohibes eos qui domini sunt, eonstirare ciuitatibus , si ccum eorum pro prius principatus ciuitatibus millis sito hoc agunt. suame secundum eas quas confitemur superexcellentias quandam habet citi lem tu titiam , ratio illa quae circa Ostracimum est . melius tamen
fuisset sie ab initio per legis conditorem fuisse prouisum, xt rei λnon indigeret tali medicina . secundo autem loco, si quid tale ac cidat , conandum e i, tali aliquo remedio corrigere. quod tamen factum non est,in esultatibus: non enim restexerunt ad commodum
propriae reipuoed perseditionem Usiret per ostracimum,cimium impulsione. In his igitur sieciebus gubernandi, quae lapsae sunt quod ad priuatum commodum pertinet, ac iustum est, patet .sse Ian autem nonsimpliciter iustum: hoe est manifestum. Ex supradictis infert philosophus sententiam obor tam inde, quam appellant corollarium. Dictum est enim summum virtute virum non esse sibi j ciendum legibus. Verum ciuitates populariter viventes ita aequalitatem diligunt, ut superaeminentes ciuili potentia homines non ferant. Unde dicit philomphus, quod ostracisimus: idest tale exiiij genus inuentum fuit a ciuitatibus, quae populariter vivunt, at ciues redigantur ad paritatem, relegando sub aliquod tempus eos, qui propter diuitias, uel amicos, uel aliquam aliam esu tem potentiam superaeminent. Quin etiam ab Argo nautis relictum Herculem tradunt fabulae. Alia praeterea quae ad hoc propositum de Thrasybulo, & Atheniensibus & Persarum rege dicuntur, manifeste patent, in textu. Nam omnes respublicae tam rectar, quam non rectae paritatem quaerunt : superae minentiam fugiunt dicit philosophus, & remedium ponunt, licet tali remedio plerunque abutantur. 0Aracimus. Ostraciis aut est calculus, aut pars, vel testa ostrearum. Unde tale
229쪽
IN POLIT . ARIs T. LIB. III. rogexilii genus dictum volunt, quasi calculis vel ostracis factum . Quae iis autem proposita. idest propositum istud
a nobis. Patet hoc in aliis. eandem sententiam confirmat philosophus similitudine artium in quibus fit, ut superarminentem partem alicuius operiS non permittant artifices excedere. Eodem modo fit in ciuili facultate , in qua repertum est illud remedium ueluti medicina quaedam. Verum melius soret inquit philosophus, sic ab initio instituere rempublicam, Vt non aegrotet, nec indigeat tali medicina. At ciuitates inquit, non adhibuerunt hanc poenam pro medicina, sed abusi statea ob seditionem, non ad publicam utilitatem, sed ad proprium commodum tale remedium referenteS. S eundo autem loco, idest secunda nauigatione, Ut aiunt. Guod tamen fictum non e i, scilicet, ut viantur tali remodio pro medicina, & gratia publicae utilitatis. Iustum; scilicet proprium. Sed in optima repub. magnam habet dubitationem, si non per excellentiam aliorem bonorum sem viritim ct diuitiaram ct amicitiarum sed si quis excestat , nute, quid de eo sit faciendum qnon enim dicendum est, Ῥt ita talis vir sit de ciuitate pellendus ,rransferendusque atqui nec gubernationi aliorum salis vir eris sibi ciendus: perinde enim est ac si cum Iupiter gubernaret magia Iratus cum eo partirentur. restat ergo xt Yidetur, namram huius talεm 6 Gut omnes βοnte Iua parere isti debeant: quare huiusmodi quidem homines,reges perpetuos esse in esuiιatibus.
Quaerit philosophus hac in parte quid agcndum est
in optima republica de excellentissimo viro : nam si talis respublica utitur medicina contra, excedentes alios diuitiis, vel potentia analicorum , de viro excellentissimo prudentia atque virtute,quid dicendum cst Pellendus ne est de ciuitate, ut excedens alios. Breuiter respondet philosophus, hoc non videtur iustum, cum cloptimus vir,nec etiam videtur consentaneum, Vt aequetur cum alijs vicissitudine imperandi, atque parendi secundum leges, cum tantum caeteris praestet. Verum t
230쪽
DONATI ACCI Ato LIsent ei sponte obtemperare, ut optimo & prudentissimo viro: & sic philosephus venit paulatim ad regiam gubernationem,& regimen unius optimi, quod caeteris alijs anteponit, nec obstat quod superius dixit expedire multitudinem potius dominari, quam unum,uel paucos studiossis,& multa alia superius allata, quae a philosopho disserendo magis,quam asserendo stini dicta. Apparebit enim inserius,quod gubernationem unius optimi primum, deinde optimatum extollet philosophus:
Tertio loco est ipsa respub.nomine generis vocitata. Forsin uero post haec congruum fuerit considerare de resia gubernatione: disimus enim hanc esse unam ex rectis θeciebus verum publicarum. Considerandum eri autem , utrum condu- eat esuitati es regioni quam recte guqeman oporteat: regem habere an non ,sed alia quaedam si ecies gubernandi magis conducat e an quibusdam conducat, quibusdam uero non Ante omnia uero di tinguendum eri, an sit unum genus eorum, an dissere lius habeat plures :Hic est tertius tractatus huius libri , in quo philo phus postea quam diuisit gubernationem reipub. in suas
partes, id est in rectam,& non rectam : & rectam rursum in regnum,optimates,& rempub. Non rectam in tyrannidem, paucorum potentiam, & statum popularem, Scdisserendo inuestigauit quasdam dubitationes:nunc incipit tractare de regno, & sic successive faciet de aliis speciebus gubernationum. Dividitur autem in tria caia. pitula: in primo distribuit regnum in suas species:in s cundo affert quaestiones quasdam circa regnum : in tertio soluit principales dubitationes, & ostendit regnum esse optimam speciem reipublicae. Primum capitulum diuiditur in duas partes, in Prima philosophus nactus occasionem ex his, quae notussi me dixit de excellenti virtute viro, affert voluntatem sciam , & modum procedendi de regia gubernatione. Est enim optima inter respublicas rectas, &, ut dicit Sanctus Thomas, est regula, & mensura reliquarum, opersectissima in eo genere. Merito igitur incipit ab ea. Faci-