장음표시 사용
231쪽
IN POLIT . ARIs T. LIB. III. I o
Facile est profecto id intueri, quod plia' genera sunt,neque regum omnium modus dinu potestatu est . in Lacedamoniorum enim
reipub.νidetur regia potestas esse maxime secundum leges: neque enim potestatem habet omnium. sed cum egreditur extra regionem, imperium habet eorum quae pertinent ad bellum: praeterea fur Lia , Deorumque cerimoniae ei commisse sunt. haec igitur regia potestat,est quasi auctoritatem besti perpetuam habere: vitae enim, neeH ό alicuis, non habet potestasem,nisi in aliqua regnandi parte, γα dum ad bella egreditur, lege id potest, quod etiam apud antiquos seni se videtur quod ostendit Homeruae: nam Agamemnon inconcionibus malediatis, O iurnis vexabatur: sed eum a concione digressus in praelio eram,occidendi habebat potestasem. Itaque, im quit,qγem ego procul a pugna fugientem contifexero, non sibi fas erit fugere canes O aues: nam penes me occidendi potestas. Vna ergo species regni, i auctoritas belli perpetua,ct quandoque rogenus, quandoq; per elemonem huiusmodi regnum obtines.
Secunda est pars capituli, quae in sex particulas diuiditur. nam distribuit regnum in quinq; species, & in si xta particula redigit omnes ad duas,& unam post habet,& quintam speciem declarat esse proprie regnum:in prima igitur philosophus incipit afferre unam speciem regni,quo utebantur Lacedaemoni j,& talis rex habebat in bello summam,& csit inuam potestatem. Huiusmodi autem gubernatio regia est veluti imperatoria potestas in bello, quς aut per successionem generis, aut per electi nem esse potest,ut patet in textu philosophi. Est O alia insper monarchiae species, qualia sint apud quosdam barbaros regna, vim habentia proximam tyranni licet sinslegitima o secundum morem patriae. Ob id enim,quia magis aptae natura sunt ad seruiendum, nationes bobarorum, quam Graecorum, O eorum qui incolunt Asiam , quam eorum qui Europam ,
perferunt sub herili principatu seruile iugum aequo animo: ct obhοe tyranica sunt huiusmodi regna: sed habent securitatem,quia
more O legibus consistunt, O ea de causa cuHodiam habent ringiam, non Uramicam: Reges enim a ciuibus armis custodiuntur, ranni vero ab ea traneis mercede conductis, ct Reges secundum leges O volentibus, Urania vera invitis dominamur. itaq; alteria eiu
232쪽
a ciuibus cus odiuntur, alteret contra ciues custodiam parant .sunt
uitur hae de quibus dictum est, aegecies monarchiae. Secunda eslapecies monarctuae, idest regiae gubernationis dicit philosophus,qua utebantur barbars gentes. Videtur autem similis es e tyranidi. Differt tamen, quia est secundum leges,& morem patriae,& non fit inuitis illariqua reguntur. Hoc autem regnum dominicum illae gentes barbarae Asiam incolentes ςcluo animo serunt, ita ut sponte obediant,& custodiant reges suos.Tyranni vero inuitis dominantur ,&plerunque ab externis custodiuntur. Tertia xero species egis antiquit in Graecia Deme, quos v eabant Aeoninetas. est a tem haec, νοῦ simpliciter dicramus,eLA Ma Uranni differens a barbaric non eo quod non secundum lege, sed eo quod non secundis leνem patriam . poterias autem huiuscemodi,aut vivente eo durabat, aut tempore quodam definito, re
bus ue gestis, finiebat. sualem elege Di quandoq; Mitylenta Pittacum adueUM exules suo quibuι praerant Antimenides, lceus poetae. ostendit hoc Alceus in quodam loco suoru carminum increpat enim quod patriae maleficum Pittacu ciuitati int-pe ratae, O aduersa laboranti fortuna praefecerint, Urannum simia collaudantes. Huiu odi igitur species, quia tyrannicae sunt, do minationem haben quia Hro electitis sunt, O uolentium, regimAsseri tertiam speciem regalis monarchiae,qua antiquis temporibus utebantur Graeci. Eligebant. n. gubernatores, , appellabant Aesymnetes, sors tan ab occasione aliqua,& erat talis potestas,aut perpetua,aut ad certum teptia vel alicuius occasionis gratia, & durabat quo. usque illa occasio permanebat, sicut Mityleneis contigit,qui constituerunt Pyliacum regem,ut resisteret exulibus, ita cessante illo periculo, cessaret illa potestas. Orum carminum, idest carminum, luς appellantur torta. Dominationem, idest potestatem herilem. Quarta species regni est,quales erant heroicis temporibus si onroe et secundum more partium O lege propter beneficia enim a primis costata in populos, uel per artes, uel per bellam, vel propter congregationem in unum, uel propter acquisitionem regionis ,
233쪽
IN POLIT. ARI s T. LIB. III. I rodelatum fuit eis regnum depopulorum uoluntate,se successoribus patriae. Hi ct imperium habebant belli, O rei diuinae cultum exercebant,nisi talia essent sacrificia,Fae sacerdotium requirerent: o praeterea de controuersiis iudicabant,d hoc faciebat ali, quidem iureiurando prasito, alii uero sine iureiurando. erat autem illis iusius andum per sceptri eleuationem: ali, antiquis temporibus
uitatem, quae pnblica eram ct externa continuo gubemabant.
psea vera partim ipsis regi ι dimittentibus: partim multitudine detrectauio EDd Dium in quibusdam esultatibus rebeium est regibus, ut cerimoninum erga Deos haberent facultatem , ubio dignam censint dici regnum s etiam solum in externos adsit ducendi buri facultas. Regiae ergo potestatis tot sunt species, quatuor π:delicet Hlimero: tima quidem qualis erat reporibus heroum. haec autem erat volentis ,= Ad quosdam, determinatarum roram : dux enim belli,ct iudex controuersiarum erat Rex,ct domianus cerimonia; tam erga Deos, altera erat barbarica, ex progenie,
scilicet dominatio secundum leges: tertia erat quam Alymnetiam uocant, O quam se diximus electitiam trannidem: quarta L
conica, ea autem est cui simpliciter dica imperium besti secundum genus perpetuum: iniae quidem igitar per hunc modum i ter se dirierint.
Affert quartam speciem regni, qua populi heroicis,
vel priscis temporibus utebantur. Fiebant autem tales reges ob aliqua beneficia in populos collata secundum IezeS,&consuetudinem patriae. Textus est manifestus. Istae autem species regni ex Homero ditistae esse videntur. Vna qualis. Incipit a quarta, repetendo breuiter usq; ad primam. Quinta autem o decies regni imando unus omnium habet potestatem: quemadmodum unaquaq; gens, ct cinitas naPM; pumblice ordinat ad ea emplar gubernationis domuό: νι enim guber
natis patrisfamilias est regia quaedam potestas domi, ita regia potesias,o ciuitatis, ct gentis Wius aut plurium, quasi dome ista quadam gubernatio est. Quintam speciem monarchia ,regalis, siue regiae gubernationis affert philosophus,quae dicit omnimodo regnum : cuius absolute est omnium potestas,& compara
234쪽
tur domesticae potestati patrisfamilias erga domum sita,& subernationi ciuitatis, vel gentis erga res communes, ubi communis utilitas quaeritur, & obseruantia legum. Et ideo talis rex est ut pater, & pastor populorum, sicut paterfamilias eorum , qui sunt in domo. nam sicut domesticum regimen est respectu domus: ita regnum proprie dictum est quasi domesticum regimen, respectu ciuitatis, vel gentis. quemadmodum unaquaeque gens, id est quemadmodum unaquaeque gens vel ciuitas, scilicet domina est rerum suarum communium,ordinata ad exemplar domesticae gubernationis.
Fere autem duae sunt cur sic dixe rim regni species, de quibus
considerationem facere expedit: una haec de qua diximu/: alte Laconica: nam aliarum extera inter has mediae sunt: paucorum enim dominae quam omnimoda potestas regia , plurium uero Pamiaeonica. itaque eonsideratio fere circa duo uersa lux: unum quia dem,conducas ne ciuitatibus perpetuum belli duce habere,et hunem per genus per electionem ς alterum,conducat ne imum habere potestatem Omnium an non conducat De duce igitur belli eon derare potiuae ad leges pertinetiquam ad aliquam speciem reipub. nam in omni republica id cadere potest,quare dimit mus hae primam partem: de regia autem Auoniam Me est una reipublieae species9 rei qua inquirendum est particula: quare et par est de ea considerare, o dubitationes quae in eam cadunt, pereureere.
Sexta est particula,in qua distributis speciebus regni, ut vidimus, redigere videtur omnia ista regna ad duas species,quarum una est paulo ante dicta quinto loco:altera Laconica: & ratio est,quod alia tria regna sunt Io-eata inter ista duo & habent maiorem potestatem,qua in Laconicum regnum,& minorem,quam postremum quinto loco dictum. Incepit autem philosophus a regno minoris potestatis,& venit paulatim ad illud quin tu, quod habet absolutam potestatem. De istis igitur duabus speciebus dicit philo phus,considerare nos oportet. Demii omissa illa prima,quae similis est Laconicae,quia non est proprie regnum, redigit se ad quintam speciem regalia monarchiae,quae proprie pertinet ad cosiderationem ei vilem.
235쪽
ciuilem.Videamus itaq; circa istam speciem legitimi regni dubitationes, si quς sunt,& alia,que ad cognitionem
illius pertinere videntur. caput uero huius quaestionis est,utrum expediat magis ab optimo homine regi, an ab optimis legibus ς Qui gubernationem hominis praserunt, aiunt,siges solum uniuersaliter prouidere , non autem de singulis quae accidunt, iubere: quare in quacunque arte per literas praecipere fatuum est: et in Aeopto pHi tertiam diem mouere licet medicis: quod si prius, μο periculo id agunt. Patet ergo propter eandem causamnon esse per literas O leges optimam
gubernationem: atramen O iliam adesse oportet gubernantibus uniuersalem rationem. at melius certe,cui no adest turbatio aliqua omnino,quam cui natura inest. eiusmodi aritem turbatione lex e vet,mens uero humana ex necessitate id habet .sedforsan Leui aliquis, quod per huiusmodi rationem probabilius deliberabit circa singula. Quod igitur necessit ipsum legis conditorem esse, ac logei poni , manifestum est , sed non dominas esse quatenus transirindiuntur. nam in caeterris quidem eas dominari oportet.
Hoc est secundum capitulum, in quo philosophus, posteaquam diuisit regalem monarchiam in suas partes, &redegit se ad regnum absolute & proprie dictum, nunc
afferre videtur plures dubitationes, uue quaestiones, ut natura & conditio regni magis elucescat. Diuiditur autem in quinque partes,quae 1 uis locis declarabuntur. Primo igitur quaerit, utrum expediat ab optimo homine gubernari rem pub. an ab optimis legibus. Et primum amguid pro optimo homine: deinde pro optimis legibus. Arguit igitur in primis pro optimo homine hoc pacto, sicut fit in ceteris artibus & facultatibus, ita fieri debet in facultate ciuili, sed in alijs artibus ita fit, ut quisque
fere artifex operetur ex suo arbitrio , & non secundum literas circa illam artem, ita facere debet gubernator
eivilis, id est sine scriptis legibus gubernare: patet ratio ob congruam similitudinem: sumamus enim artem medendi, in qua medicus plerunque Ex sua sententia O- Peratur, & non omnino sequitur scripta, cum medicina versetur circa singula, ut ostendit philo phus pri
236쪽
mo Ethicorum regulae autem medicinae sint uniuers
les.Vnde Aegus iij Instituerunt, ut medici post tertiam
diem habeant licentiam mouedi. Ex quo patet,quod nosunt sequenda omnino scripta, & eodem modo gubernatorem optimum, dicit philosophus, gubernare rem publicam praestat,quam leges, quae deficiunt in particularibus. Caput, ideli, principium. Viarari At qui ct illam. Arguit pro parte optimaru legum hoc pacto: illud est me-- lius, ut in re pub. dominetur, quod caret perturbation, bus,quam id, quod habet perturbationes sibi naturat, ter coniunctas: sed leges bons carent perturbationibus, homo vero subiicitur motionibus animi, ergo melius est, ut in re pub. praesint leges, quam homo, patet ratio, quia perturbationes,& passiones impedi ut iudicium rationis, & homo habet fomites a quibus oriuntur passiones vel perturbationes: est enim passio, ut inquit Sanctus Thomas, motus appetitus sub phantasia boni, vel mali: leges vero non habent passiones,ergo leges dominari debent. Post lisc plailosophus contra hoc progre-- diens dicit,aliquem respondere posse, quod loco huius consultabit melius circa singula,quasi si tribuitur homini,ut perturbari possit,tamen loco huius tribui potest, ouod iudicabit,&discernere poterit circa singula. itaq;
si homo perturbari potest,& no lex,etiam versa vice homo discernere potest circa singula,& non leges. Verum, ut apertius patefiat, quod dicitur, respondere Videtur , quod oportet gubernatorem bonum elle conditorem legum,ut non solum habeat iudicium circa singularia, sed etiam disciplinam uniuersalium, ut in sexto Ethicorum ostendit philosophus,& leges positas esse oportet,nec tamen in corrigibile; in his, in quibus deficiunt: in alijs vero oportet esse firmas, vel praesidentes, quasi dicat,opo tet leges positas esse non inuiolabiles,id est non incorrisibiles, ubi transgredimatur, vel deficiunt: in aliis autem inuiolabiles,id est inuiolabiles Set firmas,ubi recte prouisum est ab illis: corrigibiles vero, ubi aberrant,vel deficiuntur propter uniuersalitatem,quia complecti iasi pi, s
237쪽
sunt cucta singularia, in quibus supplere debet optimus gubernator arquitate,& prudentia siua,ut in quinto Ethicorum ostendit philosophus. m. Ies poni, idest leges
Positas esse. Em de quibuscunq; lex aut P uidere m pors onmino ut non bene proludere, Mirum is sit, uni uiro π:λο danda sis potestas, an multis ' Elcnim nlinc itures fi lco uinerent de causis, O det berant O iudicant Gunt ratem huiusmodi Gmcta iudicia des gularibuo secundum ara m unumqce Vicunq; etiam suo u is comperietur comparritus, forias; deliberori iudicaendo'. deterior, sed O esu iras ex multim lino constat: et ni cominis ad quod plures confer: nt, melius esi quam :cnaars simplex nens , se iudicia seliorum sepe mei Ο P .is tantasim s. Pris
terea, multitudo mincis stiliacet cori.τ i -m,ν--Μ dum aquae magna congeries :sic etiam plares Pam pax i, ruca et pessit Funt: at cu Hvis iudica si ira vel alia Gume Aper: talia uin-ca necessarium est iudicium cor. timpi, sed in multam line dispelle foret omnes iarasit,atq; errarest νετο ea multii do liberorum hominum,qui nihil agunt praeter legem: nisi in quibus lex ipsa necessario demit: quod si hoc non facile in pluribus, si plures sint b
ni uiri ct cities, uinum incorruptior erit unus in gubernando, an cum erunt plures,o boni omnes patet quod plures t Enimue-το plures inter se factionibus contendunt, unus autem non contendit: sed aduersus hoe forsan ponendum est,quod Audis uiri Mnaeque mentis sint omnes, ut ille unus: si ergo plurium guberna
tio,bonorum autem uirorum omnium,optimatium dicitur, unius au
tem, regnum : optabilius fuerit esuitatibus ab Optimis gubernari quam a R GO cum potestate, Osine potestateprincipatus, modo τeperiri queant plures similiter. Haec est secunda pars huius capituli, ut qlia affert primo aliam quaestionem, deinde ex ea inseri sententiam quadam: quaestio igitur talis est: cum sint multa,de quibus non determinant leges,quaeritur,virum cum Iupplere debeat homo multi ne ciues,an unus optimus gube nator talia determinare debet,& ex sua sententia decernere,d. iudicare : & arguit,quod plures in huiusmodi rebus decernere debent hoc pacto: aliqui melius percipe
238쪽
re possunt,debet potius decernere & iudicare, quam qui minus: sed plures sunt huiusnodi. melius enim intelligunt,quam unus,ergo plures decernere & iudicare potius debent,quam unus prudens. Ad hanc rationem probandam utitur exemplo coiiiiiij,sicut antea. item affert aliam rationem hoc pacto,qui minus corruptioni,& e rori subiacent,potius decernere & iudicare debent, qua
qui magis ei stibijciuntur,sed plures sunt huiusmodi,ergo plures decerhere potius debent,& pluribus da da potius potestas est decernendi & iudicandi,quam uni soli,
ut patet in textu. Istos autem plures, quos dicimus minus decipi in iudicando,volumus esse,inquit, homines liberos,nihil agentes praeter leges,nisi in his,in quibus leges deficiunt,& in talibus melius erit,& minus deceptibile iudicium plurium,quam unius. Quod si hoc no est facile in multitudine,attamen si sint plures boni viri, iaciues,adhuc quaerendum est utrum erunt minus deceptibiles,quam unus gubernator: & dicit, manifestum esse, quod plures erunt minus deceptibiles,& secudum istam rationem decernere & iudicare debent Potius, 2 Vnus. Verum alio respectu dicet aliquis potius uni,quam pluribus danda gubernatio vel deliberatio videtur,quia in unum non ,cadit seditio,in plures autem cadere potest:&interrogative su mendum est illud, Enim uera ς His dictis affert solutionem ad hunc modum explicandum: dicit enim philosophus, quod isti plures sint sudiosi, sicut
ille unus,& quod sicut unus bonus no habet seditionem in se,quia est bonus, & habet aptetitum obtemperatem rationi, ut in ethicis ostensum est: sic etiam plures illi, quia sunt boni,non dissidebunt inter se. Si igitur,ut declaratum fuit,plures bonos,quam Vnum gubernare praestat: & talium regimen, timatum dicitur gubernatio: unius vero regnum, hac ration aristocratia in qua plures boni gubernare dicuntur id est optimatum gubernatio melior erit, tuam regnum,dato quod utrunque potentiam habeat,vel non habeat,adhuc erit melior optim tum gubernatio,quam regnum secundum assignatam rationem.
239쪽
rationem. Posthaec addit philosophus, modo reperiai tur plures similiter, scilicet boni vel optimi viri. Et ob hoc forsan rex ab initio repertus est, quod difficile erat Hos plures excelleriti virtute reperiri, praesertim cum Dinc esultates paruae fuissent. Praeterea ob beneficia accepta reges creauσαquod opus est bonorum virorum : sed cum postea contingerit, Ῥι plures pari virtute reperirentur, non amplius toleraverant regem ded comune quiddam quaerentes, respublicas constituere et cum Yero deteriores acti ucrum sibi quarerent ex gubernatione reiptiblica paucorum hinc potentiam exori fuisse credendum est: honbrabantinum diuitia ex his vera, in yrannides transiere: ex ι anniderissus ad popalarem potentiam. semper enim ad pauciores redi gentes propter turpem quaesius cupiditatem , multitudinem corro borauerunt, ut tandem insurgens multitudo ad popularem statum
riuitates redegerit. quoniam autem contigit maiores ese riuitates,
non facile fortasse aliam, quam popularem speciam rema nere. Ex supradictis inseri sentetia in obortam,idest corollarium. Dictum est,quod praestat,plures bonos,vel optimos Viros gubernare, quam unum: sed cum difficile sit plures virtute praestantes reperire,ideo ab initio constitutus rex: quia facilius fuit reperire unum excellentem prudentia virum,quam multos. Praeterea quia ciuitates ab initio erant paruae sit sciebat unus ad regendu . Item eueniebat, ut populi volentes bene meritis gratia reset re,gubernationem eis deserebant. Memorem enim esse beneficiorum est bonorum opus. Ueru postea cum multiplicati essent homines studiosi,pares prudelia atq; Vi tute,orta est gubernatio optimatum. Deinde cum paulatim potestate, & licentia gubernandi abuterentur, ad
proprium comodum rem publicam rς serentes, tunc Orta est paucorum potentia: inde tyrannis, demum status popularis, ut patet in textu. Forsan. quia disserendo videtur hic procedere philosophus.
Si autem quis ponat optimum esse riuitatibuι a rege gubernarit
Nomodo fiet in filiis, utrum per genu, eris successis' at si genito-
Palescuri, perniciosum est .sed dices: non relinques regnismiarum odi natis rex, cum id sis si in potestate . at non faciis P etiam
240쪽
etiam est in hoc fidem habere, arduum enim , ac maioris vistulis ,
quam secundum humanam naturam.
Tertia est pars,in qua affert aliam quaestionem philosophus. nam si dicatur,quod optimum est,ciuitatem gubernari a rege, debet ne si ijs regnum relinqui Hoc videtur esse absurdum,quia patri bono ac prudenti succedere stultus,vel prauus filius potest, ergo ab stirdum erit concedere viri talem potestate. Quod n quis dicat,quod rex bonus no relinquet filio talem gubernationem, nisi eum studiosum idoneumoe cognouerit : haec postulatio maior esse videtur, dicit pnilosophus,quam naturae humanae patiantur vires.Parentu enim amor in filios adeo vehemens natura est,ut facile decipi possint in iudicando. Quare, ut ad propositum redeamus, per hanc quoq; rationem videtur tolli gubernatio unius,& non uni tantum, sed pluribus bonis danda videtur.
uictis est etiam virum habere debeat qui regnaturus est, cirea se potentiam quandam,qua post compeliere non parentes,ali qui quomodo gubernationem exercebit Si enim habeat potestatem a legibus concessam , O nihil ex voluntate sua facias praeter leges, ramen necesaria sibi eris potentia, per quam leges tueri que at. Forsan quidem de hi modi rege non discite est determinare :nam oportet ipsum Ῥires habere, sed tales , uo unoquoque separ rim, O simul pluribus potentiorsit, populo tamen sit impotentior: M antiqui Iolebant custodiam esuitatis tradere , quando aliquem
praeficiebant,quom Aesymnetam vocabant,uel tyrannum: O.Di
n O p talanti circa se habere aliquos curiodiae causa, consuluit quidam Syracusanis, tot esse dandos. Verum de eo rege, qui cu Lia ex voluntate sua gerit,consideratio est nunc facienda: nam i te qui secundum leges dicitur rex, non facit cui diximusὰ regiae gubernationis speciem,quia in cunctis retassublicis eadere pote icut si quidam ducendo exercitu quoties ciuitas bellum gerit,per
potuostpra feritaιὰ puta in populari Liam, O optimatium gubernatione, pluresqs aucIoritatem Ῥni committunt belli gerendie t
lis enim quadam est deputatio apud Doracium , O apud Dpontinos: licet apud SP pontinos paulo constrictior. sed regia illa pol pasElem sma, per quam rex ex voluntate sua gubernat. Haec