장음표시 사용
271쪽
IN POLI Υ. ARIs T. LI B. IIII. Ir res, qui ocissi esse non possunt: praeterea qui non ex utroque parense cive sunν orti, liberi tamen homines , Osi qua huismodi plebeio m hominum species abera. Nobilitatis ureo diuitiae genus, uirtus, disciplina, O his vli quae dicuntur secundum eandem disserentiam.
Hic est secundus tractatus huius libri, in quo philosophus declarauit, plures respublicas, in quas diuiduntur illae species enumeratae,quae sunt ut genera subalterna, habentia species sibi subiectas Diuiditur autem in quinque capitula: in primo diuidit popularem gubernatio nem M paucorum potentiam in suas species: in secundo ostendit causas,ob quas ita diuiduntur illae respublicae: in tertio enumerat species optimatum : in querto affert rempublicam communi nomine vocitata quinto diuidit tyrannidem in suas species. Primum capitulum diuiditur in tres partes, quae suis locis declarabuntur: in prima dicit philosophus, quod tam popularis,quam paucorum potetia habet sub se pluires species: probatur: quae habent partes diuersas ratione, habent diuersos modos,ac diuersas species gubernationum: sed tam multitudo,quam homines noti habent partes ratione, & conditione diuersas: ergo & diuersas species gubernationum: maior patet ex diistis, quia ostensim est in communi ex diuersitate partium ciuitatis diuersas oriri species rerum pri licarum: minor declaratur a philosopho, quia in utrisque sunt variae partes, quod diuersimode compositae faciunt diuersas species, & videtur diuidere ciuitatem in populum, & homines claros, vel notos, & utrunque membrum continet sub se diuersas partes. Dicit autem primo, quod populi una pars est ex agricolis , alia ex artificibus. Sunt
Praeterea mercatores forenses: iteio maritimi homines
atque horum alij bellicosi, alij lucro dediti, alij p
scatores, manuales insuper labore manuum suarum sibi quaerentes victum, & aliae huiusmodi differentiae , quae manifeste patent in textu. Insignium quoque vel notorum hominum plures sunt partes. quidam sunt di -
272쪽
vites, quidam nobiles, quidam Virtute ornati, quidam distiplinis dediti, & alia huiusmodi. Patet autem hoc ex his, quae diei a sunt. Quia sicut ex diuersitate partium ciuitatis declarauimus diuersa oriri genera rerum publicarum , sic ex diuersitate paratum, quae sunt sub genere, probabimus diuersitatem specierum. 2 am in plebe, O in nobilitare, idest, nam species plures ipsius populi sunt, & hominum dictorum clarorum, Vel notorum. 2 Obilitatis, idest, insignium,vel notorum, scilicet species sunt. Diuisiae, idest diuites, nobiles,studiosi,&alii simulis generis. Popularis igitur prima species Ξcitur maxime sesidum aequalitatem e vult.n. lex huiusimodi popularitatis, pares esse diuites Opauperes, nec alteros plus posse, alteros minus: sed γtrasque esse quales: si quidem maxime libertas est in populari Liatu , Hrant quidam,ct aequalitas certe fuerit maxime simiti modo omni- ι republica participantibus: cum vero populus sit multitudo ,
edi id obtineat quod pluribus videatur, necesse est ut haec sit popularis gubernatio: una igitur species popularis haec est. Haec est secunda pars huius capituli, in qua philosophus affert quinque species popularis gubernationis: prima autem est cum omnes sunt pares, & nullum est discrimen hominum in ea gubernatione: nam lex huiu modi popularitatis vult omnes esse aequales, tam diuites, quam pauperes. itaque ibi est paritas omni exceptione remota ,& omnes sunt teque participes Iubernationis, potestatisque ei uilis: quia dicunt se esse pares libertate: unde populus seu multitudo ibi dominatur.
sed ubi populus dominatur, ibi est gubernatio popularis, & una species popularis gubernationis. Si quidem me Mme libertas, id est: s cnim maxime libertas est in populari statu, ut putant quidam, atque aequalitas: sic erit maxime, si omnes rei ciuilis maxime participes sint, eodem modo, cum vero populus sit plurium, idest copiosior, Sc maior numerus, quam homines insignes, & id praeualeat, quod in pluribus videtur, necesse est, popli larem esse gubernationem, ut patet in textu.
273쪽
IN RO LIT . A RI s T. L I B. I III. rao A lia vero scies , ut magistratus honoresque in re p. secum dum censum patrimoniorum , O eum quidem paruum , tribuam
xur, ita ut qui tanta possidet, habilis sit ad honores resp.Iusi piendos, qui vera non possidet inhabilis sit. Affert secundam speciem popularis gubernationis , quae talis est,dicit philosophus,cum homines parui census gubernant rempublicam hoc pacto, ut qui habet tantum patrimoni1, & id quide paruum,gubernare possint
rempublicam,qui non habent,non possint. nam tunc dicitur popularis gubernatio, quia ponitur paruus cessis. Alia secies popularis est,is omnibus omnino ciuibus habilitas si modo sint obnoxij, dominetur autem lex. Tertia species ponitur popularis gubernationis,cum aequa potestas gubernandi cunctis ciuibus est, praeterquam illis, qui sunt obnoxij alicui rei, ut si debeant aliquid rei publicae, vel aliquid tale, additur tamen hoc,
ut lex dominetur, idest, ut gubernent secundum legem. Alia species popularis est,ut omnes omnino habiles sint ad magistratus gerendos,modo sint ciues,o dciminetur lex. Quarta species gubernationis popularis est,cum omnes habiles ad gubernandum esse dicuntur, & sunt, modo sint ciues: hic excipiuntur tantum, qui non sunt cium: omnes autem ciues adhibentur ad magistratus Ferendos secundum leges: nam apud istos etiam ipsa lex
Alia species, eodems modo, nisi quod non lex dominatur, sed multitudo . Hoc autem fit, quando populi decreta praeualem te gibus. accidit uero istud A quosdam, qui populum ducunt: nam in s rebuspub. in γίbus dominatur lex, non fit aliquis qui pρον'
lum ducat: sed optimi ciuium remp. gubernant: at ubi leges non dominantur, ibi ductores populi oriuntur: selus enim populus re git,το stus unus ex pluribus: multitudo enim dominandi auctoritatem habe non ut singuli, sed ut omnes. Homerus autem cum
dici non esse bonum tis plures regant,utrum de hae dicit, uel de alia cum plures gubernant ut singuli,incertum est e talis ergo p pulus utpote absolutam potestatem habens,dominari solui quaerit, nec miri legi subesse, scitur ii dominatoriquare asseratioret μι r in R , precis
274쪽
preeis habentur. Et efii huismodi populus, in gubernatione suat anno tersimilis: isdem nempe mores, et utrobique meliores deprimuntur : O decreta huius populi, perinde suns is tyrannipraecepta,O ductores suasoresq; huiusmodi populi, sunt velut ad latores illi, qui circa tyrannos versantur. O maxime Hriss , apud viro ιe potentia est, adulatoribus, inquam, penes Urannum , ac
ductoribus μή oribusque populi apud ipsum populum . Hi actοτο sunt, t decretum populi leges in ιηgant, O ad populum
euincta referunt: contingit autem illos fieri potentes ex eo , quia populus dominatur omnium , ipsi vero voluntati populi: nam mdes a populo eis adlabetur. Praeterea qui de magistratibus com querantur , aiunt, ad iudicia populi, negocra referri oportere , populus autem audit gratantre eorum prouocationes: quare per hunc modum magistratus dissoluuntur omnes.
Αiseri quintam speciem popularis gubernationis,qtie est cum multitudo gubernat,& omnium est aequa potestas subeundi magi1 ratus reipublicar,tamen non domi natur lex, sed populus ita,ut ex iudicio populi omnia agatur, & particularia decreta magis valent, quam leges
uniuersales. Accidit uero. Assignat causalia ob quam oritur talis modus gubernationis. Fit autem hoc,cum quidam ductores populi omnia in fauorem populi gerunt , qui tamen fauor redundat ad ipsos, quia populus fidem adhibes illis facile mouetur,& ducitur ad libitum persuadentis: tales autem diristores reperiuntur, ubi no dominantur leges,sed summa potestas est populi: nam tu cpopuIus est,ut princeps unus ex multis compositus: dominatur enim multitudo coniunctim,& no divisim . Homerus aut dicit,non esse bonum,multitudinem dominari: sed incertum est, utrum Homerus intellexerit,cu tota multitudo dominat colunctim,ut simul oes possint sicut Vnus princeps: an cu populus dominat ita, ut unusquisque
auctoritate habeat. dicit igitur philosephus,quod populus talem potestate habens,& eo modo gubernans, similis est tyranno,quia omnia ad suam utilitatem reseri, &non ad commune bonum ciuitatis, & non sibi jcitur legibus,sed se adulari sinit, sicut tyrannus a tui, alluntatis ribus.
275쪽
IN I o LI T. A RI s T. Li p. I III. ratribus: sunt enim ductores populi veluti adulatores circa tyrannum,quorum arbitrio &prudentiam consilio regitur multitudo,ac similes adulatores trahut populum quocunq; volunt assentationibus suis,ut apud Romanos
interdum faciebant quidam tribuni plebis. Praepotens gliquis, idest ductor populi. Dominari fluae qua arat, id est solus quaerit dominari,ut non habeat leges praesidentes, & eLficitur princeps herilis, quasi dominans dominica quadagubernatione. Potentia par, id est potentia magna . Leges instingat, id est auctores sitiativi decreta valeant,& domuenentur,& non leges. funiuersales. Moito litur reprehendere videnturr qui dicunt huiusmodi posmiarem este potentiam, non autem reipublicie speciem et ubi enim seges dominari non praeualent,non est respublica : nam lex dom nari omnibus debet, de si Alaribus autem magistratus O respublica iudicare : quare si est popularis potentia una specierum rei publicae, clarum est quod talis gubernatis, in qua decretis populi
euncta efficiuntur, non est proprie popularis potentia: nullum. N. populi decretum,recipit esse umiuersale. Depopularis igitur speci bus,in hune modum determinatum sit.
Hac in parte philosophus affert sententiam quorundam,qui dixerunt, hanc non esse rem publicam,vel spe ciem rei publica . quia in omni re publica debet dominari lex, verum in hac specie gubernationis non dominantur leges,nec locum habent, sed populus ad libitum suum gubernat uten, decretis particularibus, & quotidianis prouisionibus ex arbitrio , & non ratione aliqua uniuersali. cum igitur in tali specie gubernationis non sint leges, ideo non est dicenda respublica, nisi aequi uoce . In particularibus autem, id est in langulis. itaque si volumus ponere popularem gubernationem speciem unam rei publicς ciuilis, patet, quod talis gubernatio non est proprie res ciuilis, vel respublica . Nullam enim
decretum , id est: non enim fit, ut decretum subeat rationem Vniuersalis. Paucorum verὸ gubernationis species una est, in Pa censium habentes ad subernationem rei p. recipiunturitatum quide H tenues
276쪽
homines ad eum peruenire non pψint, is uero qui tanta posidet , habilis sit ad rempublicam gerendam.
Hsc est tertia pars huius capituli, in qua philosophus
affert plures species paucorum potentiae: Vna est,in qua opulenti,& magnum habentes censum dominantur. FGrunt enim leges,ut habentes tantum census, & ponunt magnum numerum) habiles sint ad geredam rem p quo fit, ut inopes,& tenuem habentes censum plures existentes ab honoribus exclufi relinquatur, &posthabeantur. Alia species est , eum a paruo censu est fungendi magi Iratus hililitas, atque cum eligunt ipsi, eos qui desunt: si igitur ex omnibus hoc faciant,videtur hoc potius esse optimatum. sin vera ex domitii quibusdam, paucorum potentia. Affert secundam speciem paucorum potentiae, quae oritur cum habentes paruum censum sunt habiles adgerendos magistratus, & habent auctoritatem elisendi
sibi socios, qui sunt tenuiores, & quibus desit, scilicet quantitas patrimoni 1 praefinita a lege. Et dicit, quod si isti eligunt ex omnibus, modo sint idonei, & boni, tunc
esse videtur talis gubernatio species optimatum, quia per virtutem eligentur. Sin vero prout cuiusque ingenium est eligunt eos,a quibus aliquid commodi consequi posse confidunt, erit paucorum potentia, Vbi pro pria utilitas quaeritur.
A lia species est,cum pro patre sucoedit filius. Tertia est species paucorti potetis cu filius succedit patri, ita ut filiis P successione relinquat talis guberi yio.
Quarta specie cum hoc fit quod modo diximus,et lex non minatur, sed id illi qui regunt. Et haec est correspondens in pauco ram gubernatione,Πι est tu anus in monarchi et ut est in populari statu ultima illa species ise qua dixis usere vocat huiusmoὰ pecie, paucorum potenti gubemationis igitur paucoru hae species seunt. Asteri quartam speciem paucorum potentiae,que est, cum gubernatio relinquitur per successionem, ut modo
dictum fuit,& ulterius lex non dominatur: & ista est pessima: nam ab illis tertiae speciei non posthabetur lex:
ista vero quarto loco posita est similis tyrannidi, & vitia
277쪽
IN POLIT. ABIIT. LIB. IIII. I 32mae speciei popularis potentiae,quia in vixisq; exterminatur lex,& gubernatur ad libitum eius, vel eorum,qui
P et latere debet nos, quod multis locis accidit republicam quae secundum leges non sit populari consuetudine tamen O vivendi modo populariter gubernari: similiter autem econuerso apud alios
contingit rem p. secundum leges magis esse popularem,moribus t men O ,iuendi modo ad paucorum g renasonem magis pertinore: Contingit hoc autem maxime post mutationes rerum publicaria: non enim Liatim mutantu sed contenti sunt ab initio homines parua accesssone potentiae. svare leges manent Hi prius erant, praeualent tamen qui rempublicam mutaureum.
Hoc est secundum capitulum, in quo philosophus assert rationes modorum,& specierum utriusq; rei publicae,videlicet popularis,& paucorum potentiae. Diuiditur autem in tres partes,quae suis locis declarabutur: in prima igitur dicit, quod plerunque si,ut respublica nosit legibias popularis, vitiatur tamen in ea populariter: interdum fit contra,vi sit popularis secundum leges,gu
bernetii r tamen ut paucorum potentia. Hoc autem euenit dicit philosophus ob mutationem rerum publicarsi: nam quando Vna species mutatur in aliam, veluti cum popularis mutatur in paucorum potentiam, actores tarilis mutationis retinent ab initio morem populare: eun de paucorum potentia ad popularem fit mutatio, reti. nent ab initio morem paucorum gubernationis: praeualent tamen ij,qui mutauerunt talem Oeciem rei publica dc sensim lab*ntur ab illa ad mores & consiletudines alterius:Sacontenti sint homunes. i. amant illa sua prima mutuo sumentes parua, scilicet altera inuicem ab altera ut popularia a paucorum potentia vel contra paucorum Potentia a populari. - uod autem tot sint popularis praeorum gGernationis spacies ex dictis patet: necesse est enim,aut omnes partes populi,q
supra enumerarimus,rel gubernationem hisere,aut quasda habave,quasta non habere Cis igitur et agricolae,et mediocriapside re rem p. gMbernabant, secundum leges est gubernatior victum. n.
278쪽
ex opera sua quaerere habet,nec Ocis esse possunt: quare lege agnoscentes solummodo ad necessarias conciones populis conuocant aliis autem recipi ad rem p. licet,cum tanta psidebunt, quanta dete minat lex: omnino .n.non liceri omnibus, paucorum potentiae e Lociara aut eum quι non redditus habeat impos ibile. Haec igitur his
de causi una est species popularis gubemationis. Haec est secunda pars capituli, in qua philosophus ansere rationem, cur tot oriantur species popularis gubernationis,& paucorum potentis,quot enumerauit. Videtur autem posthabere primum modum superius allatu, cum dixit,quod prima species popularis gubernationis erat, ubi praecipue aequalitas seruabar,& maxime attendebatur libertas,quia talis modus habet conditiones comunes cunctis alijs modis vive di populariter, & est tanquam genus. itaque non est necesse assignare rationem illius modi generalis, atque notissimi, R ideo affert rationem reliquorum,& in primis dicit, quod necesse est, aut oes quas diximus,partes populi dominari, aut quacdam dominari,quasdam non dominari: nam si agricolaesumantur, di artifices mediocria possidentes, orietur respublica posita superius in secundo loco. Agricolae enim non habent tantum ad viuendum, ut possint semper curam habere rei publicae: ideo apud ipsos necessario ponuntur leges,ut eae sint, quae dominentur: idem accidit de alijs, qui non habent magnum, sed mediocrem censiim : non enim possunt in quocunque tempore vacare rei publicae, sed certis quibusdam & determinatis temporibus : ideo fit,ut lex & non homo dominetur, & ori, tur talis species reipublicae popularis videlicet ex penuria rerum,quae sunt victui necessariae illis quidem hominibus,qui rempublicam gubernant.bera Pero species en ob adhibitam electionem, nam omniabus licet re p. participare,qui prohibiti non sint per genus,poten tibus tamen in octo esse: quapropter in huiusmodi quidem populari admini iratione leges praeualent, O gubernor, quia Ndήλ
Affert ratione alterius speciei reipublicae popularis,
279쪽
IN POLIT . ARIs T. LI B IIII. r 33 quae oritur cum omnes ad gubernatione sumuntur preter eos, quibus interdictum est ratione generis: caeteris
autem licet gubernare, dummodo per ocium possint vacare reipii blicae. Sed cum non habeant ampla patrimonia , ut possint esse continue ociosi, ideo ponunt leges, quae dominentur. Redditus non est, scilicet tantus,ut sit sciat degentibus in ocio.
Tertia species rest,omnibus omnino licere rempub.gerere,qui I beri tenon tamen licere ob supradictam causam: quare necessorium est in hac quoque legem dominari. Affert rationem,qua oritur tertia species reipublicae
popularis, ubi liberi homines assumuntur ad gubernandum , nec excipiuntur, nisi qui non sunt liberi. libertas igitur est illa,quam omnes respiciunt, & in hac quoque specie subernant secundum legem. Ob supradictaran carisam . quia non habent ampla patrimonia. Quarta vero species est Eu, quae postremis temporibus in ciuitatibuου este coepit: maioribus enim multo sems esultatibus quam ab initio fuerant νιdditibus facultati in abundantib- , participant omnes reipublropter multitudinis superabundantiam,vσ- santurq; in re isbgubemanda,ea eo quia posunt ociosi esse, etiam1nopes,mσcmem capien es: maximeque huiu modi multitudo oei sa est. non enim cura rei familiaris propriae eos impedit,quae diu res ita occupat, ut sape a concionibus absint, ct a iudici,s . ex γνst,ut multitudo pauperum dominetur in hac repub. non autem linget. species igitur popularis gubernarionis ιον ac tales sunt, ob ne
cespitates supradicta . Affert rationem quartae speciei popularis ostendens quod talis gubernatio Oritur cum totus populus, quasi nus princeps, gubernationem sibi assumit. & haec differt a singulis supradictis, quia in prima erat institutio reipublicae per censitim mediocrem: praeterea in illa &in alijs dominatur lex: in hac omnes ad gubernationem
sumuntur, siue mediocrem habeant censum, siue non habeant: & uniuersa multitudo quasi unus princeps, non leges, dominantur. fit etiam ut egentes summam utilitatem ex republica capiunt,atque ex eo ocium agere pos-
280쪽
snt,& vacare gubernationi ciuitatis,& talis gubernatio oriri cspit in ciuitatibus maioribus factis,&magis auctis quam ab initio erant.-Vbi igitur in huiusmodi ciuitatibus talis species popularis subernationis e orta, ibi multitudo pauperu ex arbitrio dominatur, & non ipsa lex.
- Paucorum a tem gubernationis prima Jecies est, quando plures habent patrimonia ed non admodum ampla: faciunt enim porestatem participandi ei, qui tanta possidet, O propter multitudi-Nem eorum qui ad rempub.recipiuntur,neces. Hi non homine sed legem dominari . quanto enim magis distant ab rem 'incipatu, neque tam amplas habent facultate ut eas negligendo ociari v leant, neque ita exiguas is a esuitare victum quacrant, necesse est, is legem velim dominari,non autem tuos.
Haec est tertia pars huius capituli, in qua philosophus affert rationes, quibus oriuntur illae quatuor species paucorum potentiar. Prima est cum sunt plures in ciuitate habentes opulentiam, non tamen excessivam: Gubernant igitur i1,qui tantii patrimonij habent, id est tantam quantitatem,quantam exigit lex. Nam cum sint plures, distant a subernatione, & cum non habeant superabundantes diuitias, ita omnino ociari,& posthabita cura rerum suarum vacare possint gubernationi ciuitatis: iccirco legem constituunt, quae in republica dominetur.
- uod si pauciores sint,qui patrimonia possident siquidem plu-
- quam prius Decunda species figubernationis paucorum. magis enim potentes, plus habendi se dignos putant. quapropter ipsi j munt ex aliis , qui ad rempub.se conferunt. propterea quod non dum ita robusti Iurr, ut absque lege gubernari possnt, lexem huissimodi posuere. Affert rationem secundae speciei paucorum pote iis,quq fit,cum minores sint subflantias habentes,quam plures: nam pauci existentes tantum onus sustinere non possitnt. Itaq; socios assumunt,qui sibi contra multitudine auxilium praebeant, si opus sit,& ex eo constituunt huiusnodi legem, ex qua authoritatem habent eligendi socios minoris census, ut supradictum stat in secunda