장음표시 사용
301쪽
I N POLI T. AR Is T. LIB. IIII. r uerunt, vi autem horum sunt in indigentia nimia constituti,dei cto nimium animo,uilesque existunt: ex quo fit, ut hi magiatratum
gerere nesciant, sed ad parendum seruilitersint apti: isti uera imperari sibi nusio modo patiantur, sed ipsi aliis tanquam domini,
uolunt imperare r Uscitur ergo Ieruorum O dominorum tauitas , non laberorum: O aliorism inuidentium, aliorum spernentium ,
qtιod plurimum abest ab amicitia, O ciuili societate: nam soci
ias amicabile quiddam est,ctim inimicu enimne in uia quidem communicare hon. ines nolunt. Vult quidem ciuitas ex paribus, ac similibus Us e,quantum feri potest maxime: hoc autem maaime existit medidis,quare necessario sit,ut huismodi ciuitas optime gubernetur,ex quibus dicimus natura constare esuitate. Consimantur quoque in ciuitatibus isti maxime ea treorum ciuium : neq; enim aliena concupiscunς: up faciunt pauperas,neq; eorum bona cupiunt; ν ab
alii ut diuitum a pauperibus: O quia nes insidiantur aliis, neq; ali, ipsi sine periculo degunt: quapropter bene optaui Phoc,
de mediocribus optima multa: mediocris esse uolens in ciuitate.
Tertia ratio est haec: illa ciuitas, in qua ciues erga magistratus bene se habere voIunt,& sciunt, est communiter optima, sed constans ex med ijs est huiusmodi, ergo constans ex mediis est communiter optima, patet ratio. nam in tertio huius dictit in suit,quod pr clari ciuis o ficium atq; virtus est, ut possit & sciat bene imperare atque parere: & medij ad utrunque accommodati esse videntur: excedentes autem externis bonis, dicit philosophus, cum sint a primis incunabulis in delitijs educati,& a magistrorum praeceptis alieni,nolunt postea obtemperare alijs, nec admodum sciunt. Nimium vero Cgentes ad geredos magistratus sunt plerunq; inepti, & cum propriis molesti js opprimantur, publicam curam non
egregie su stinent. media igitur ab his externis discedentes sunt illi, ex quibus constant cillitas bene se habet, Sch t communiter optima. 2 e in scholis quidem praeceptoribus, Io est ne .r praeceptoribus quidem sibi imperari volunt.. Vult quidem ciuitas. quarta est ratio hoc pactor illa ciuitas,cluae sit ex aequalibus, est comuniter optima: sed quar. constat ex mediis est huiusnodi, ergo ciuitas custans ex. mediis,
302쪽
DOMATI AC cIAIDLr . mediis,est communiter optima. conferuo ' s. Quinta ratio talis est; illa ciuitas,quae fit excitubus, qui maxime conseruantur & sine periculo viti ut, est communiter optima, sed constans ex med ijs est huius modi, esso &c. Patet ratio, luia medi j neq; aliena appetiit, cum mediocria & sibi sussicientia possideant,neque sitia appetuntur, cum non superabundent opulentia rerum. I'ro bat hoc etiam auctoritate Phocylidis, qui fuit antiqtHI- simus poeta,& scripsit heroicum carmen. Mediocris es, ustim, idest mediocris esse volo, & hoc dicit philosophus
esse exoptandum. recipere, id est contingere. Patet igitur quod ciuisis societas optima est, quae per mediocresst, easq; ciuitates recipere,ut bene gubernentur, in qnibus mediocrei plurimi sunt e plus postat maxime Pidem ambabus, quoasi non,at saltem aluera parte: hae enim addita momentum tacit, O prohibet contrarios excessius fieri. suapropter ualde optauum est,ut i, qui in republica uersantur, facultates habeant mediocres, susscientes: nam uia al, nimis multa possident, alii nihil, μι plebs infima insurgit, uel paucorum potentia ilia extrema,vel umrannus propter utrunq; excessum: ex populari enim flatu mmium puerili,ct ex paucorum potentia,ad tyrannidem deuenituri ex mediocMus autem ac prope paribus, multo minus: cuius rei causa posea,tibi de mutationιbus tractabitura dicem . . .
Colligitur ergo per ea, ius dicita sunt,quod ciuitateSin quibus plurimi sitiit medij, optime se habent. atque hoc etiam patet ex eo quod medij cum plus pollunt diuitibus, & pauperibus, vol altera parte ipsorum faciIeprohibent transgressiones fieri,& labes rerum publicarum . nam ubi multum exce cientes,vel multum deficientes,id est aut nimium diuites, aut nimium pauperes in cillitatibus reperiuntur, ibi facile transgrettio fit nunc in popularem statum,nuncin paucorum potentiana, Iet tyrannidem ; in 1llis enim extremis constituti minime quiescimi,ut patet in textu. Superbo, idest robusto, vel
rioniblu caret: sit enim permultum est mediocre,nimium 10, ip
303쪽
IN POLIT. ARI sΥ. LIB. IIII. I s ni o discordiae ciuium innascuntur: magnaque riuitates ob hancinam causam minus seditionibus subiacent: quia in his multa est mediocrium hominum multitudo e paruas autem ciuitates facile
eis in duas partes diuidi omne ita 'r nihil medium retinquatur, es fere cuncti uel inopes sint,vel opulenti. Declaratum est antea pluribus rationibus, eam esuitatem esse optimam,quae ex ciuibus medijs, seu mediocribus constat, atq; ex ijs etiam patuit, ubi ciues,mediocres nutriero,& viribus praestant alijs, ibi es se optimam gubernationem, S per consequens optimam rempublicani: optimam inquam pluribus, & communiter optimam : nunc eandem sententiam cofirmat quibusdam signis : amert autem in primis talem rationem: illa respublica, quae minime seditionibus agitatur, est communiter optima, sed media,& quae constat ex medijs est huiusmodi,ergo &c. maior est nota: nam societas ciuilis est
quiddam amicabile, ut superius ostendit philosophus. Ea igitur gubernatio, quae ipsam continet, ne seditionibus dissoluatur, & pereat, optima videri debet. minorem declarat philosophus, primum hoc signo, quod videmus magnas ciuitates magis se tueri a seditionibus , quam paruas: eo quod habent maiorem copiam medi crium hominum, qui coniuncti cum altera partium videlicet aut cum diuitibus, aut cum pauperibus,ut dixit superius, facile continent aliam, si vellet motum facere in republica: parus vero ciuitates saepius agitantur,quia ibi pauci mediocres reperiuntur: ergo quae constat mmedi)s ob copiam mediorum minime seditionibus perturbatur. Populares quoq; gubernationes sutiores fiunt, O diuturniores , quam paucorum potentiae,propter medios. Plures. nsunt, et magis
honoris participanι in populari gubernatisne,quam in paucorum, nam quando sine his multitudo inops plus potest, te res se habet, ac cito pereunt. Signum vero huius putandum est,quod qui Optime leges condiderunt,ex mediocribus ciuibus fuere: nam es Solon huismodi fuit,ut apparet ex eius carminibuι O curgus: Don.n.
erat rexI O Charondas, O fere plurimi aliorum.
304쪽
Alio signo confirmat eandem minore,videlicet quia popularis gubernatio stabilior est, quam paucorum potentia. Hoc autem sit, dicit philosophus, quia in populari gubernatione plures repesiuntur mediocres, & maris honorum participes,quam in paucorum potentia, &adeo talis respublica tutior, & firmior est,quam illa: ergo multo magis media ubi praeualet copia mediorum. Signum vero huius. Probat eandem sententiam de media republica tali signo, quia optimi legumlatores apud Graecos fuerunt ex mediocribus, ut Solon, Lycurgus, atq; Charondas, ideo bene respublicas temperauerunt institutis & legibus, amantes mediocritatem: quod nihil aliud erat, quam seditiones expellere, & quieti consulere diuitatum. Patet autem ex his, O propter quid plurimae respublicae , aut
populares sunt, aut paucorum gubernationes: propter id enim
quod frequenter in his pauci sunt medii , se ex qui praeualentcsiue hi si nequi faeultates habent, siue plebs, quia medium transcenduitu per seipsos gubernationem agunt: itaq; aut multitudo populi burgit, aut paucorum potentia . Praeterea,ex eo quia sed riones fiunt, O pugnae inter multitudinem O opulentos , quibuscunque vincere contingit, hi neque communem amplius habet rempublicam,neque aequalem, sed quasi victoriae praemium reportam,rimpublicam obtinere: O alteri popularem statum , alieni pa eorum potentiam faciunt. Probat eandem sententiam de media republica alio signo. nam videmus ut plurimum in ciuitatibus reper, ri, aut populares, aut paucorum gubernationes, quia
mediocres,ut plurimum sunt pauci, dicit philosophus. Hoc est sigmim,quod ubi abundant & pr alent medij, ibi est optima respublica, & quod respublica constans
ex ijs est communiter optima. Verum haec raro emer rit, illae autem frequentius: causa est, ut diximus, paucitas mediorum . Praeterea seditiones,quae oriuntur inter diuites & pauperes, sunt etiam causa, ut tam frequenter, aut paucorum gubernationes, aut populares exi-
sunt, quia ea pars , quae superat aliam , non aequalita
305쪽
IN POLIT. ARI sΥ. LI P. III I. r stem constituit in re publica , sed eam speciem guber nationis, quam appetit, ut si pauperes superant, statum popularem: sin autem diuites, paucorum potentiam constituunt. Praeterea qui principatum Graeciae habuerunt, hi ad propriam
vesticientes rempublicam ut popularemflatum in riuitatibus eonstituerunt, auν paucorum gubernationem , non ad esuitatum g rum commoda resticientes, sed ad sua: quare per istas causas ese fectum est, ut ι nunquam mediorum ilia gubernatio extiteris, vel admodum raro , O apud paucos unus enim vis consensis fi lus ex iis qui antiquitus in principatu fuere , hune gubernandi modum constituere: iamq; in tauitatibus confiuetudo obtinuit, non veste quale, sed aut imperare quaerere, aut victos obedire. auae
igitur optima sit respublica,O quam ob causam,vx his patet. Affert aliam causam ad idem declarandum, nam duae fuerunt ciuitates, praecipue contendentes de principatu Graeciae, Athenae, & Sparta, quanquam de Thebanis idem dici posset,ut ex commentarijs rerum Graecarum manifeste apparet , sed nunc de istis loquamur. Athenienses igitur obtinuerunt victis Lacedaemonijs.deinde Lacedaemonij versa vice illis superatis obtinuerut Graeciae principatum.Gubernatio Atheniensiu vergebat mallis ad popularem,quam ad paucorum potentiam: Lacedaemoniorum contra,ad paucorum potentiam magis, Rad popularem .Ex quo harum rerum publicarii, quq erae victrix & domina reru,vertebat omnes respublicas Graeciae sibi subiectas in eam gubernandi sormam,quam ipsi habebat,& sic plurimae respub.aut populares,aut paucorum gubernationes emergebant.Talis autem ex medijs constituta rarissime orta es ob causam assignatam. Fuit
tamen quidam in principatu,qui persitassis costituit huiusmodi speciem reipublics: Deinde dicit philosophus, quasi conquerendo,quod in ciuitatibus consuetudo obtinuit, ut malint,scilicet ambitiosi homines, aut domis nari, aut victos sibi subiectos facere, quam aequalitatem quaerere. & sic patet ex dictis signis, ex his quae superius attulit philosophus,ut ciuilis,& de vita eiii iii, q3 opti
306쪽
ma republica constit ex mediocribus,optima inqua norismpliciter, sed quae communiter haberi potest optima a pluribus ciuitatibus,& hominibus : ut si illa optimam sinpliciter secundum exactam virtutem sibi proponat, ct consequi non possint, saltem hanc consequantur, quaesit communiter optima. Prima.n. sequente Π, Vt orator
inquit,honestum est in secundis, terti3s , e consistere.. De aliis autem risu ublicis, cum plures populares, O plures paucorum gubemationes ese dixerimus,qua prima ponendor,o quae secunda, ct quae hoc pacto deinceps poti sit,aut deterior, determinata optima,non erit disscite intueri r necesse eri enim esse meliorem, quae proa ime huic accedi deteriorem uero quae plurima
distat a medio, nisi ad suppositionem quis iudices. Dico autem ad suppositionem,quia sepenumero alia reip. forma eligibiliore ex flente,nihil vera abam quibusdam magis utilem esse.
Hec est tertia pars huius capituli,in qua philosophus
coparare videtur alias respublicas cum hae, quam ipse attulit, dicendo,quod aliae habebunt gradum bonitatis, aut prauitatis , prout magis vel minus huic appropinquabunt, aliq inquam ex popularibus vel paucorum gi bernationibus .Collocabimus.n. issam in medio,& stimemus populares, vel paucorum gubernationes, & quae minus distabit ab hac republica,erit minus improba. nam cum quatuor sint species popularis gubernationis, prima erit minus mala,quam secunda, & quam tertia, vel quarta. Eodem modo de paucorum gubernatione dicere possumus,qa erit melior, quae erit huic propinquior nisi sit alia melior ex quada supposrtione. i. ratione quorundam hominu,quibus aliqtia alia magis accommodatur,&ideo ostendet inferius,quae quibus, & quali. qu Iibus congruat,vel sit accommodata, sequedo ordinem,
quem in principio quarti sibi proposuisse videtur.
Quae autem respubuca,quibus er qualis qualibus conferat, post dictas consequens es tractare: sed capiendum es prius uniuersi-lito de cunctis: oportet enim partem istam cistitatis quae rempubi cam Aare uult, potentiorem esse, quam illa pars, quae non uulivempublicam manere. V autem innu ciuitas ex quali ct quator
307쪽
IN PULIT . ARIs T. LIB. IIII. I rdico autem quale,ceti libertatem, diuitias, disciplinam, nobilita
tem: quantum uero,ceu multitudinem excedentem Fieri antem En
to,ut quale existat uni ciuitatis parti, rem quidem partium, ex quibus coalesiis ciuitas: alteri ,ero quantum, ceu maiorem e se nismerium ignobilium, quam nobilium, O pauperum quam diuitum, neq; tamen tantum supe re quantitate, quantum superare quilitate , propter hoc adiutiis em conserenda sunm. Vbi ergo superas pauperum multitudo eam quam diximus proportionem, hic Dapte Natura popularis gubernatio exoritur,ac Peries singulae popularis status, secundum multitudinis exuperantiam: ceu si agricol rum multitudo plus possit, prima stecies .si multitudo mechan eorum, ec mercenariorum, ultima steties: sic de alui quae suris harum mediae. Vbi autem ea par in qua sunt opulenti O nob ira, magis superat qualitat quam deficiat quantitate, hinc pa Comm poteritia, gubematiscis exoritur, ae eodem modo singulae Decies secundum exuperantiam istissimodi hominum.
Hoc est secundum capitulum huius tractatiis, in quo philosophus posteaquam declarauit, qua sit respublica optima pluribus ciuitatibus,& communiter optima, nunc ostendit, quae respublica quibus, & qualis qualibus conueniat. Diuiditur autem in tres partes,que suis locis declarabuntur: in primis proponit suam voluntatem, dicendo quod ex eo, quod dictum est stipra, sequitur tractare quq respublica quibus, & qualis qualibus
accommodatur. Quasi attulimus omnes respublicas&in genere, & in specie, Si etiam illam postremo adduximus, quae optima pluribus esse potes , & communiter:
1 ed quia fieri potest ex quadam suppositione, ut sit aliqua non melior absolute, sed accomodatior huic,vel illi ciuitati,ut supra dictum fuit, ideo consequens est,uidere,quae respublica quibus, Sc qualis qualibus conueniat, sed pr supponit ante, & promittit duas sententias uniuersales, que pertinent ad declarationem eorum, qua ipse vult ostendere in hoc capitulo. Prima sententia
est, quae de cunctis uniuersaliter rebvspublicis dici potest , videlicet quod oportet partem illam es uitatis, quae rempublicam stare vult, potentiorem esse il la,quae
308쪽
non vult: Secunda est,quod omnis ciuitas costat ex quali & quanto, & declarat se ipsum, & ostendit, quid intelligit per quale, & quid intelligit per quantum, &quomodo sunt conserenda, patet textus. Vniuersaliter de
cunctis, idest uniuersaliter idem de cunctis. Vbi ergo superat. Secunda est pars, in qua philosophus incipit d clarare , quae respublica, quibus, & qualis qualibus sit
accommodata, vel quomodo haec, vel illa exoritur. Dicit igitur in primis, quod ubi superabundat pauperum multitudo, eo pacto quo diximus,ldest ut quantitate excedat qualitatem alterius partis, tunc oritur gubernatio popularis, & cum sint gubernationis popularis species quatuor, si ista multitudo excedens iit ex agricolis, prima species emergit: sin vero ex infimis, oritur vltima, idest quarta: eadem ratio est de secunda, & tertia. Tam quam diximus proportionem, idest ea ratione, vel proportione, quam aiximus. Vbi autem ea pars. Consequenter ostendit quibus est accommodata paucorum potentia , vel quomodo exoritur. Dicit enim quod ubi opulenti superant sua qualitate quantitatem inopem, tunc emergit paucorum potentia , & cum sit multiplex, Vt supra ostendimus secundum plus & minus, idest exuberantiam talium hominum orietur prima, aut secunda , Vel tertia, aut quarta species. nam sicut se habent species popularis respectu quantitatis multitudinis, ita se habent species paucorum potentiae respectu qualitatis,
idest respectu diuitiarum, & aliarum huiusnodi qua ilitatum
Debet autem qui legem ponit in republic semper ad medios respicere: siue enim ad paucorum Iubernationem dirigantur leges , de medi s est coniectandum, siue ad popularem Hatum, O ad me divi quoq; leges resticere debent: ubi enim mediocria superas multitudo, vel Ῥtrunque extremum,vel alterum tantum, his re bl ca recipit Habilitatem: non enim est metus, ne quandoque diuites cum pauperibus consi irent contra mediocres: numquam reum alteri seruire alteris vellenp. Quod si communiorem aliquam quaerunt,
nullam aliam quam istam reperienς: nam rer rices gubernare non
309쪽
IN POLIT. ARIS T. LIB. IIII. 148 paterentur, propter dissidentiam, quae inter eos existit. In cunctis vero locis arbiter est fidelissimus. arbiter tamen medius, quantoqs mel or est gubernatis temperata, tanto durabilior.
Ostendit philosophus ex dictis, quod via media, ut
conuenientior & communior,est quaerenda, atque ex eo
dici quod legumlatores in ferendis legibus debent semper respicere ad medias, siue in populari gubernatione, siue in paucorum potentia serantur leges,ut introducatur mediocritas reipublicae, vel aliae ad illam quoad fieri potest, reducantur. quare conditores legum ad medios, ut diximus, respicere debent, sibi persuadentes eam rempublicam sirmam ac stabilem sore, in qua mediocreS praeualent utrique extremorum , videlicet diuitibus ac pauperibus, vel saltem alteri parti illorum . Quod siquis diceret verendum esse, ne duae partes
extremae simul comi enirent,& conspirarent contra modios, hoc , dicit philosophus , non cst timendum, quia
ita sunt disiuncti, vel potius aduersi,vi nunquam aequo animo paterentur exclusis med ijs alterum alteri cedere . nam si medii e ij cerentur, tunc aut diuites, aut ino Pes dominarentur: quod neutra pars alteri tolerandum putaret . quod si aliquam colunctionem simul inire vellent, nullam aliam reperirent praeter hanc medioxum , qui erunt tanquam nexus, & arbitri, & quato magis erit gubernatio ex his medijs composta, tanto firmior & stabilior erit. Quanto ue melior, id est quanto melius gube natio ista miscetur, scilicet ex mediis,& ad mediocritatem reducitur, tanto est durabilior. Aberrant etiam plerique aetarum, qui optimates reipublicaeguibemationes efficere volunt, non solum in tribuendo nimium diu ribus, verumetiam in jeducendo populam et necesse e I enim pr cedente tempore, ex falsis bonis, uerum malum euenire: diuitum erum cupiditates plus habendi , magis de Irciunt rempullicam , qu m quae multitudinis.
I sc est tertia pars huius capituli, in qua philosophi
affert errorem quorudam, qui cum velint rempublicam optimatum essicere non solum tribuunt nimium diuiti-
310쪽
bus, sed etia decipiunt populum ex quo sit,ut procedente tepore ex falsis bonis verum malum oriatur: ex veris enim propositionibus,ut dialectici volunt, semper versi, ex falsis interdum sequitur verum. Dicunt enim diuites e se optimates,& his multa tribuunt, atque ex eo maius detrimentum prouenit reipublicae a diuitibus, quam a
pauperibus, quia diuitum cupiditas plus habendi magis destruit rempublicam, inquit philosophus, quam multitudinis. Hoc autem fit, dicit Sanctus Thomariquia bonum commune trahitur ad pauciores. In exclude do, idest in decipiendo plebem,vel multitudinem. Sunt autem cui exordi, gratia dicatuυ ista circa quae sim
Iant, fallaciterq; praetexunt ad populum,quinque numero: concio, magistratus,iudicia,armatura,exercitatio. Circa cocionem γνdem
licere Omnibus adeste , sed poena apposita diuitibus si non assint,
uel solis, uel multo maior. Circa magi artis autem non licere iis qui censium habent magnum, venuntiare magistratui, pauperibus autem licere . circa iudicia ueτὸ, poenam se diuitibus iusi iudicent, pauperibus autem impunitatem , aut illis magnam , his par-Nam poenam, ut ea in Charondae legibus. Quibusdam uero te eis, omnibus licet descriptis in concionibus, iudici,sq; adesse: quod si descripti sint non exerceantur, in parnas incidunt permagnas, ut metu poenae, uitent descriptionem: Cr per non descriptis-
nem, neque iudicia, neque conciones exerceant. Eodem modo cise
ea arma postidenda, circa gymnasia legibus flatuunt: pauperibus licet non habere arma, divitibus autem poena constituta est, nisi habeant : O si g)mnasio se non exerceant pauperes, nulla pana eri: diuitibus autem poma est, ur alia' metu poenae se exercere compellantur, alii Auia nutum formidant poenam non faciant. Haec igitim in paucorum potentiae legis positione, sunt m
chinamenta . In populari autem flatu , contra haec , alia excogitant : pauperibus enim salaria staturint contionaniata atque is dicantibus, diuitibus autem ntillam poenam imponAnt.
Affert nunc ea philosophus circa quae costituentes luriusmodi rem p. quam appellant optimatum gubernatio 'nem,cum si paucors potentia, decipi ut multitudinem: sunt aut quinque, videlicet concio, magistratus,' iudicia,