장음표시 사용
281쪽
specie potentiae paucoru .suod si pauciores sim qui patrimonia possident siquidem prius, id est si pauciores vel minores
Mnt substantias postidentes,quam priores. Propterea quia nondum. Quia vero non dum ita robusti sunt, ut absque Lege gubernare possint, huiusnodi legem ponunt. quod si eo deiseniant, ut ipsi pauciores msmero natores facultates habeant,tertia figubernationis paucorum accessio: ipsi enim per se magistratiis O imperia retinent , secundum legem iubentem, vitarentum defunctorum loco, si succedant. Affert rationem tertiae speciei paucorum potentiae, quae sit, cum pauciores numero, habentes tamen maioreb facultates, gubernant, & notandum, quod latenter& paulatim accedit ad ipsam tyrannidem, de qua est tractaturus.& isti adhuc gubernatores tertiae speciei ferullegem,ut filij loco defunctorum siti Tecti in gubernatione succedant,quanuis lege utantur,reserunt tamen Omnia ad suam vel posterorum sirorum utilitatem.
uod si magis etiam Abnixi sint opibus O amicis,prope est raia potentia ad seius gubemation ,se dominantur homines,non cutem lex. Θ est haec quarta Jecies gubernationis paucorum, co
respondens γltimae speciei popularis. Affert rationem quartae speciei paucorum potentiae, quae fit, cum magnis opibus,& clientelis filii cuncta ex arbitrio gubernant, & non dominatur lex. Tal is gubernatio similis est tyrannidi, dicit philosoplitis, & vltimae speciei status popularis: nam sicut illa popularium gubernationum , ita haec paucorum potentiae est pedisma, Vt patet. Sunt insper alia duo genera rerum publicarum, praeter eas iravibus aut multitudo, alit pauci gubernat, quarum alteram aiunt omnes , eciem esse Ham ex quatuor . dscunt autem eas quatuor, monarchiam, paucorum gubernationem, popularem, quartam, quam vocant optimat .s ct quinta,quam communi nomine omnium appetiant,rem enim pliblicam vocant .sed quia non sepe fit, latet numerare volentes, ct ita suscipiunt, quasi t quatuor so lum,ut Plato in libris de republica dicit,
Hoc est tertium capitulu huius tractatus,i luo phialosophus
282쪽
Josopinis postea quam diuisit statum popularem, & paucorum potentiam in suas species, & attulit rationes, ob quas talos species oriuntur, nunc sumit Optimatum gubernationem, & in suas partes distribuit. Vult enim diuidere omnes res publicas, tanqilam genera subalterna, in suas species. Diuiditur autem hoc ca-
pitulum in duas partes, quar declarabuntur. in prima, ni itur dicit philo phus, quod sunt duo alia genera rerum publicarum praeter statum popularem ,& pauc
xum potentiam : ex quibus duobus unum est de numero illarum quatuor gubernationu,quas afferunt pene omnes. Dicunt enim quodlibet regimen aut elle monarin. chiam , id est regimen unius, aut paucorum potentiam, aut statum popularem,aut optimatum gubernationem. Est autem & alia species gubernationis, quae communi nomine vocatur respublica. Haec vero quia raro inuenitur, ideo posthabetur a plerisque in enumeratione rerum publicarum,ut omissa est a Platone, dicit philosophus,qui tantum positit illa quatuor,nos autem & quintam adiungimus,& ulterius diuidimus mona rellia, id est
regimen unius, in regnu & tyrannidem:hoc pacto,emergunt sex videlicet regnum,tyrannis,optimatum gubernatio,paucorum potentia, respub. status popularis. Optimatem igitur recte se habet appellare illam, de pis tracta mιs in primis sermonibus: quae enim ab optimis Aris simpliciter per νirtutem est gubernatio reipublieae, ct non ad suppositionem φιandam bonis ,iris, eam solani iustum est optimatem appellari.in sola enim tria simpliciter idem est Ῥir bomu ct eruis. In aliis amion boni sunt ad suam gubernandi ζ eciem.
Η qc est secunda pars huius capituli, in qua diuidit regimen optimatum in quatuor species,& in primis ostendit, quod illa gubernatio , in qua viri simpliciter boni dominantur,& non viri boni ex suppositione gubernat, est prima & propria species optimatum: & in ista sola, dicit philosophus, fit ut idem sit vir bonus & ciuis bonus simpliciter, & absolute, de quo etiam in tertio latissime disseruit. In primis libris. Vbi etiam de regia potest
283쪽
testate tractauimus: nam ista conuenit cum regia. Dicteri tame in eo,quod in hac plures numero: in illa uniit tantum dominatur, sed utraq; gubernatio Per virtutem habet electos principes gubernandi, & virtute respicit.
Sunt tamen qua dam quae disterentiam habent apocorumis bernatione, O appellantur optimates, O ab ea quae vocatur re
blica:υbi non solum resserita diuitiarum, sed etiam ν secta v rturis,ad gubernationem reipublicae sumuntur. haec respublica disera ab γrrisique,ct naturam optimatis sapere uidetur . nam ct in his ciuitatibus quae non faciunt publice curam uirtutis, simi tamen quidam praestantiores, qui uidentur esse boni o aequi iuri. Secundam affert speciem optimatum,quae sit cum notam respectu diuitiarum,quam virtutis gubernatur.Vbi igitur dominatur virtus appellatur optimatum potestas: nam virtus pote1t cum multis aliIs coniungi, unde Plures species gubernationis optimatum oriuntur. Dis fert atatem a paucorum potentia, quia in hac intentio
prima est, ut uudiosi viri dominentur: in illa vero,ut diuites gubernent. Differt quoque a republica communi nomine appellata,& etiam a populari statu. Miscentur tamen iste, & secundu quod alia ad paucoru potentiam, alia ad statum populare, vel rempublicam magis inclinat, dicit talis ac talis gubernatio, ut postea videbimus ik bi ergo respublica respicit ad diuitias , O ad uirtutem,
ad populum, ut en apud Carthaginenses, ea naturam optimatum
Tertiam speciem assert optimatum, ubi concurrunt ista tria, videlicet diuitiae,virtus,& populus. Fieri enim potest, ut respublica habeat respectum ad virtutem, &cum ea alia coniungantur: sed tamen posthabeatur populus. Quod si multitudo adiungatur, emergit tertia species optimatum, qua utebantur Carthaginenses, &is a differt a paucorum potentia, quia ibi nec virtus sumitur, nec populus. Pi ubi ad duo illorum sebum,ut Lacedaemoniorum, d uirtutetuo ad populum: ct est haec mixtura popularis ac uirtutis. optimatum igitur, praeter iliam primam optimam re : iitae Sabamandi formam
284쪽
formani, hae duae species sunt. Et tertia,quaecunque illius quae V pellatur respublica,inclinant ad paucorum gubernationem. Quartam speciem affert optimatum , in qua sumitur virtus, & populus, id est habetur ratio virtutis & populi. Differt autem a prima, quia ibi sumitur tantum virtusin a iecunda,& tertia,quia ibi sumuntur etiam diuitis,non autem hic: S a paucorum potentia, ubi nec visetus sumitur nec populus. Est autem haec similis reipublicae Lacedaemoniorii, ubi spectatur virtus & populus. Quatuor itaque species sunt optimatum : sed prima est optima omnium: quae simpliciter est virtutis indagatrix. aliae tres habent adiunctum,& mixtu aliquid aliud praeter Virtutem, sed quia virtus est communis cunctis speciebus optimatum, ideo dicuntur & illae quodammodo optimatum gubernationes. Et tmia. id est & tertia species, quae secundo loco posita est superius. Esliquum est,ut de ea quae appellatur respublica dicamus, Ode tyranniderordinauimus autem sic tu prius ordinatae non essem,
neq; haec transiressio,neq; istae de quibus modo disimus Optimates: quia reuera omnes aberrant a recti ma gubernandi forma, postmodum cum iis numerantur quaesunt harum transgresiones,et labes, ut in superioribus circa principium diximus . merito autem postremo loco tyrannidem rese auimus,propterea quod ista min me omnium eri respublica . nostra uero materia en de republica tractare.qua igitur de causasic ordinavimus, dictum est .
Hoc est quartum capitulum huius libri, in quo phialosophus posteaquam declarauit quatuor species optimatum, nunc declarat rem publicam communi nomine vocitatam, idest quae retinet commune nomen generis.
Diuiditur autem in duas partes,quae suis locis declarabuntur : in primis igitur praemittit ordinem proceden di I dicit, quod restat tractare de repub. S de tyranni de. nam positae sunt a nobis tres species reipublicae,que dicuntur rectar,& tres labes ipsarum .loquuti autem si mus de statu populari, & potentia paucorum & de ipsis op timatibus. Videtur autem confundi ordo procedendi , cum interponatur doctrina trant gressionum , & misceatu r
285쪽
IN POLIT. ARrs T. L I P. II IlI. et 36sceatur cum doctrina rectarum rerii publicarum. Nam cum docuisset' de regno, & quo quo modo de optimatibus , sequebatur in ordine doctrina de republica communi nomine vocitata.Uerum quia cognitio paucorun gubernationis, &status popularis conseri multum ad cognitionem reipublicae communi nomine vocitatae ,
ideo prius de illis tractauimus, postea tyrannidem in ultimum locum distulimus: quia non est respublica,dicit philosophus,& sic soluitur dissicultas. Revera omnes.Uel
omnes illae species optimatum excepta prima, Vel Omnes quae non rectar appellantur. Nam omnes,quae deficiunt a prima optima, videtur esse quo quo modo transgressiones vel digressiones. Cum autem de optima I
quinui r, dicit philosephus in principio huius, idem est,
ac de regia & optimatum republica loqui.
. Nunc autem est a nobis de illa quae communi nomine appello tur resPublica, ostendendum: nam clarius eius sus apparebit pondeterm inasionem eorum: quae ad paucorum gubemationem,o ad
popularem spectabant: est enim respublica cui simpliciter dici
mus9 mixtura paucorum gubernationis ac popularis,
Sequitur philosophus materiam propositam decla rare, L ostendit, quid sit respublica coi nomine generis vocitata . Dicit isitur, φ respublica composita est ex paucorum potentia, & populari gubernatione & est mixtio quςdam istarum duarum, ut manifeste patet in textu. Dubitatur quia labes alicuius videtur esse posterior eo,cuius est labes: nunc autem philosophus dicit,quod respublica componitur ex paucorum potentia, & statu populari: sed partes compositi sunt priores composito, ergo status popularis,cum sit pars reipublice,erit prior, cum si eius labes, erit posterior. Dicendum, quod respublica non proprie componitur ex illis, tanquam ex partibus suis constitutivis, sed hoc potius esse videtur , quantum ad cognitionem nostram: quia non possumus bene percipere rem publicam,nisi cognoscamus prius illas partes,quq videntur constituere rempublicam,& ob
hanc rationem philosophus prius declarauit illas, quae
286쪽
videntur esse partes eius costitutiva',& tamen non propriae sunt. Nam si essent,tunc resipublica, quae ponitur an numero rectarum, & dicitur recta, componeretur ex partibus non rectis, Rex ipsis transgressionibus,nisi vellemus eam esse participem extremorum,ac istam & omnes alias appellare labes,& tras gressiones,respectu optimae Vel praeter optimam, quam diximus esse regiam, Roptimatum gubernationem: vel dicere possvinus,quod ex una illarum sumitur una pars, ex alia , alia : quae se compatiuntur, & non sirinuntur illae ambae penitus, ac
omnino tota . Consueuerimi autem eas quae inclinant ad popularem , vocare vestubbeas: eas vero Fre ad paucorum gubernationem , ocare optimates,ex eo,quia opulentioribus doctrina, alue nubilita gis adese consueuerimi praetreea qui diuitias habent, ea videntur
habere,propter quae cateri iniuria aciunt: ode, honesto Obono ct nobiles, istos appellant. Cum ergo optimatum guberna tio , velit excellentiam tribuere optimis cnubus, o paucorum g bernationem esse dieani ex bonis, O bon iis magis , videtur impossibile ciuitatem non bene legibus institui, quae ub v liniis moderatur,o non ab improbis: eodemque modo quae leges non habeas bonas, gubernari ab optimatibus. Habere autem leges bonas, non
id st,si reme sint positae, nec eis. pareatur itaque una recta legum institutis putanda est, legibus parere,alsera, ur ea recta sint leges positae, Pisus parere oportet cferi enim pote fit, νς pareant ciues male positis: legibus 9 id autem duplicitιτ accidit. aut enim rei mis quantum contingit ipsis, arat simpliciter optimis. Affert sententiam quorundam antiquorum, qui gubernationem vergentem ad populare appellabant rempublicam: Eam vero, quae vergebat ad paucorum potentiam, vocabant optimates. Mouebanttir autem,quia
diuites plerunq; solent esse eruditi, ex eo quod diuitias habent,ut instrumenta, ad consequendam eruditionem& etiam nobiles. Nobilitatem enim dicebant esse vir tutem. antiquas diuitias, ut ostendet inferius. Praeterea diuites habent ea, quorum defectu caeteri homines tape mouentur ad inferendam iniuriam. Digladiantur enim
287쪽
enim plerique, &iniuriam inserunt ob pecuniam consequendam, quam cum diuites habeant,cessant ab iniueijs Vnde honesti & bene morati dicuntur,& gubernatio eorum existimatur & appellatur ab istis optimatum gubernatio. doctrina. idest educatio recta. Nobiles istos.
idest insignes & claros.Cum ergo optimatum gubematio. cum igitur optimatum gubernatio velit excellentiam tribuere optimis ciuium& paucorum gubernationem
este dicunt,ex bonis & honestis magis, idest dicunt paucorum gubernationem constitutam esse ex melioribus,& magis honestis,& ideo vocant optimates. Videtur ista
posibile.otandit nunc philosophus, quod respublica vergens ad paucorum potentiam, non est optimatum subernatio . Declarat enim quae sit illa,& dicit, quod impossibile videtur ciuitatem,quae optimorum habeat gubernationem, non habere bonas institutiones. Similiator impossibile est, optime gubernari,quae non sit bene. legibus instituta.Non est autem bona institutio legum, bene Positas esse leges tantum, & non eis obedire. Itaque duae videntur esse', & requiri bonae institutiones logum : una est, obtemperare legibus,& quiae fit, ut etiam male positis legibus interdum obediatur, ideo alia requiritur, ut leges sint recte positae. Contingit autem
dupliciter legibus bene positis obedire, aut quia sint Optimae ex suppositione, idest quantum datur ciuitatibus ipsas recipientibus,aut quia sint optime simpliciter.
Notandum,quod leges, ut dicit Sancitus Thomas, rationem sumunt ex fine. Nam si finis reipublicae est simpliciter optimus,ut in regno,& optimatum gubernation C,
leges illae sunt simpliciter optimae: Si autem sinis est bonus secundum quid, & ex quadam suppositione, ita etiam leges tales dicentur,videlicet bonae non simpliciter, sed in illa republica . .
Videtur autem optimatum ess e, .i ime hontares tribuere secundum virtutem: sinis enim optimatumvirtus I paucorum mero gre hemationis,d uitiae et popularis autem,libertas. Quod autem ρί-
288쪽
multitudinis gubernatione,ct in Utimorum, quod videtur maiori parti eorum qui in republica versantur, id obtinet.
Ostendit philosophus contra illorum antiquom sententia in,quod respublica ad paucorum potentiam Ue gens, non est optimatum gubernatio.sNam respublicae habent diuerses terminos,quos respiciunt in distribuendis honoribus: optimates spectant virtutem: paucorum potentia respicit diuitias: popularis gubernatio libe tatem : hi sunt diuersi termini, ergo & respublicae illae sunt diuersae. Patet igitur ex dictis,quod respublica inclinans ad paucorum potentiam, non est optimatum gabernatio. Quod autem pluribis videtur . id est in quacunq;
respublica id praeualet, quod pluribus videtur participantibus illius gubernationis. In pleriisse igitur ciuitatibus , haec species gubernandi ressu
blica ,ocatarsola enim miatio coniecturam facit opulentorum, O inopum, duutiarum, O libertatis. Fere enim apud plurimos illi qui diuis spoliant, bonorum O honestorum locum obtinere videnmr. cum vero tria sint, quae circa aqualitatem reipublicae contendant,liberta diuiti virtus nam quartum illud quae appello tur nobiuras,duobus consequens est: nobilitas enim est antiquae d Mitiae O virtus9 manifesum VI, quia duorum mixtura diuitum, O pauperum, eri resti blica appellanda, trium vero, optimatum gubernatio moime abarum, praeter illam vera o primam. si digitur abaesint respublieae prater monarchia id eri ius princi patum,ct popularem, O paucorum potentium,dictum es.O quales istae, O in quo differant inter se, O Optimatum gubematio , O aliae Jecies quae ad optimus decimant, edi quomodo non longe disiani inter se , manifesium.
Ostedit philosophus quod in multis esultatibus, ubi
talis specios gubernationis reperitur, illa vocari solet respublica . Ratio autem est, quia plurimae ciuitates mixtae sunt ex pauperibus, & diuitibus: nam mixtio designare videtur libertatem, atque diuitias. Libertas vero est terminus status popularis,diuitiae paucorum potentiae : mixtio complectitur utrunqtie. sunt item tria,quet contentionem inducunt apud respublicas, libertas, diui-
289쪽
diuitiae; virtus. Quidam enim honores distribuendos esse dicunt secundum libertatem. nobilitas enim, qua quarta est in Ordine, consequitur diuitias, atque virtutem . Itaque nobilitatem ex virtute antiquisq; diuit ijs resultare dicit. Nam ipsa nobilitas, virtus dicitur esse generis,id est quedam dispositio plerunque a maioribus sumpta ad consequendas virtutes,& antiquς diuitiς,vel quia progenitoribus silere, R ipsis sunt instrumenta ad operat iones virtutum, vel quia diuites habent plerunque commoditatem ad bonam educationem suseipiendam, ut supra ab illis dicebatur. Mixtio igitur ex pauperibus , & diuitibus rempublicam designare videtur. Mixtio vero trium,scilicet virtutis, diuitiarum,& libertatis, constituit optimatum gubernationem, non illam optimam, que solam habet virtutem:sed aliam speciem optimatum. Haec cum ita sint,patet quod ditare respublica communi nomine vocitata & optimates. Patet et
ex dictis,quod stini aliae respublicae, praeter monarchia, ct popularem,& paucorum potentiam,& quomodo diseserant optimatum gubernationes inter se se, & ipsae respublicae a gubernatione optimatum. In plerisiq;. id est in
plurimis. Et optimatum gubematio.idest & optimatum gubernationes, & respublicae a gubernatione optimatum. Quomodo aBtem fiat praeter popularem paucorum potennas illa quae appestatur resiublica, quonam pacto eon timendam, deinceps dicemus Osimul apparebit,quibus definiam popularemo paucora gubernationem. Itimenda est enim horti distinctio. ρ
sim ex his,ab Hraq; tanquam regula Iumentes componera Torper.
Haec est secunda pars imius capituli, in quo philosophus posteaquam dixit rempublicam communi nominexocitatam composita esse ex populari, & paucorum p. tentia, & declarauit eam diiserre ab optimatum gube natione, nunc docet modum talis compositionis, ostendendo etiam finem illius,&eaque requiruntur ad hoc, ut sit respublica talis. Verum,ut eius ratio percipiatur,
sumenda est distinctio paucorum potentiae, & popula ris, id est sumenda est utraque distincta,& separata. ων-S Σ quam
290쪽
quam regulam. idest tanqua symbolum ab utraq; sumens
comparare opinet,idest componere oportet ipsam rem p.
Sunt autem modi tres compo laionis ac mixturnor.n.ambo seu menda quorum utres leges ponunt:ceu circa iudicia: in paucora
.n poteruia ditiitibus poenam constiturint,nisi iudieando assint, pauperibus astreo mercedem nullam. in popularibus autem,pauperibis mercedem, diuitibus autem poenam nullam, commuine ac medimnsorum ambo haec, quare ct ciuiler mixtum en enim ex ambobus unis igitur modus hie est combinationis . - Ameri triplicem modum compositionis secundum numerum rationum,uel terminorum, quibus componitur
ipsa respublica. Sunt enim tres conditiones in ciuitate: prima in iudiciis: secunda in consultando: tertia in eligendon illarum duarum rerum publicarum, videlicet popularis, & paucorum potentiae quaelibet habet leges proprias circa haec tria, & ex his tribus afferuntur tres
modi reipublicς. Primum dicit philosephus paucorum
potentia habet legem circa iudicia, constituentem poenam diuitibus, si non uenerint ad iudicandum: pauperibus vero nullam mercedem tribuunt, si ipsi venerint. Haec lex constituta est in fauorem diuitum, quia compelluntur venire ad exercenda iudicia, & magistratum, pauperes vero non incitantur ad ueniendum ullo praemio,& cum victum sibi comparare debeant, causam habent omittendi magistratus, & sic posthabentur. Contra autem fit in populari statu : Lex enim est egenis mercedem, opulentis poenam nullam constituens, ex quo paupere, Veniendi, diuites non veniendi causam
habent: & sic fauet pauperibus. Quod autem est commune istis duabus legibus, est medium, in quo consistit ratio huius reipublicς,de qua loquimur.Si enim sumantur diuites reportare damnum ex paucorum potentia, ct pauperes reportare mercedem ex populari guberna tione , Orietur illud medium ciuile ex utrisq; mixtum..Sumitur namque ab utraque regula, idest symbolum,&oritur primus modus compositionis, seu combinationis