장음표시 사용
321쪽
IN POLIT. A RI s T. L I 3. I III. et eam, O praesertim ad paraas ciuitates. am in mamis quidem licet,ct debent singuli magistratus adsingula vera deputari: sius'
est .n. multitudo ciuium ad magistratus gerendos, propterea quod multi esues sunt: quare hos eum intremisione magna temporis , alios semel duntaxat gerunt: meliusque singula curantur,qu si . in multis cura nostra distrahatur. Sed in pamis esultatibus, noeesse est in paucos, magistratus plures conserere: nam cum sit pa estas hominum, non facile est multos in magistratibus esse . quina postea forent successores eorum e Indigent quandoque magistratibus eisdem O legibus, paruae magnaeque uitares: nis quod hae quidem saepe indigent eisdem , istis ruero multo tempore intemisio id accidit . quapropter nihil prohibet multas utcuras illis d
mandare : non enim se impediunt O propter hominum paucis
tem, necessari, sum magistratus quidam, quasi luminaria obelis simposita. Si ergo dicere possumus, quot necessari, fiunt onmi ciu tat O quot non necesso, quidem, sed oportuni facile quis sciens
ista, coniungat quales coniungere congruat n unum magistratrem. Debet etiam hoc non latuisse, quales conuemiant secundum locum magi iratus plurium curam habere, O qualium ubique unum magistratum pore ratem habere: ceu honeAatis . virum in foro praefectum annonae, alium alibi, aut ubique eundem dicemus m gin iratum .seutrum secundum negocia partiendum ea, ans cundum personas: dico autem, ceu virum curae honestatis adium puerorum , O alium mulierum.
Haec est tertia pars huius capituli, in qua philosophus con siderat, qui & quales magistratus sunt necessarij, & primum ostendit,quod in magnis ciuitatibus utile est singulos magistratus ad singula deputari. Melius enim perficiuntur diuersa ossicia reipublicae a diuersis magistratibus, quam diuersa ab eodem. Et multitudo ciuium in amplis Multatibus subministrare potest ni
merum suffcientem, intercedente etia interuallo tem
poris , idest ut i)dem ciues non habeant eosdem magi stratus , nisi magno temporis interuallo, aut nisi semel tantum. In parui, autem ciuitatibus Ob penuriam h minum oportet, vel necesse est plures magistratus deserre ad paucos. Sed interdum iridigent eisdem magi- . V a stra-
322쪽
stratibus,& legibus,dicet aliquis paruae ciuitates & ma aenae . Ucrutamen illae quidem frequenter indigent eicidem, ut ijdem homines sepe gerant eosdem, vel simul plures magistratus: magnae vero non sepe indigent, sed
magno temporis interuallo accidit, ut habeant eosdem ciues eosdem magistratus gerentes. In paruis autem ciuitatibus oportet ob penuriam hominum constituere magistratus, sicut lucernas in eandelabrO.Nam ut unu ingerit plura lumina,sic unus magistratus sibit ossicia plurium,& est plures magistratus, vel plurium curas sustinens. Si ergo possumus dicere,quot magistratus sint necessarii cuilibet ciuitati, & quot non necessarij, facile quis sciens ista colliget quales,vel quot magistratus conueniat congregare,& conserre in unum magistratu. D bet etiam non latere, quales magistratus conueniat habere curam plurium secundum locum, & qualium ubiq; unum magistrat uni potestatem habere, & ponit exemplum,ceu honestatis, id est probitatis atque modestiae, utrum in foro praefectum annon ς, & alium alibi, ut circa vestitum, & mores puerorum & mulierum;veluti censores, vel ediles circa alia huiusmodi, an ubiq; unuin,&cunilcm magistratum curam habere plurium : & virum secundum materia,vel personas fieri distributio & deputatio debeat:sentetia huius partis talis esse videtur. Consilerandu,quod plures debent elle magistratus in quali bet ciuitate:Sed videndu quot & quale, debeat esse pro
magnitudine,& parilitate ciuitatum:& considerandii,an per narum, an negociorsi,circa que debet esse gubernatio,sit ratio habenda. Multa .n.occurrunt,quae diligenti
indiget perquisitione : nisi quod hae quidems e indigent eis d.m: idest paruae ciuitate, indigent sepe eisdem ad eos.
dem magiitratus gerendos, ct propter hominum paucitatem idest propter penuriam, & paucitatem hominum oportet magistratus veluti candelabra inultarum lucern rum facere. Facile quis sciem icta eoniungat, idest facile quis stiens ista concludat, videlicet quot, Vel quos con iuugere conueniat magistratus in unum magistra-
323쪽
tum. Honestatis , id est modestiae & probitatis.
Et in reta publicis νtruis disserat secundum unamqriamque , magistratuum genus,an nihil. ceu in populari statu, paucorum gubernatione, θ' optimatum, O in monaγchia: utrum idem senis magistrams potestatem habentes.sed non ex aqualibus aut similibus , sed ali, in aliis. ω eluti in optimatibus quidem ex hominibus doctis ri paucorum autem potentia ex opulentis, in popularistatu. ex Ingemuis: an ea istant magistratuum quidam secundum has diffeτentias . e si autem ubi iidem conueniunt, est O ubi ijdem diste-τunt . alicubi enim congruit magnis se, alicubi paruos eo dem magistratuς. Verunt amen sunt aliqui propri , ceu eorum Pr prae consultant: haec enim potestas non est popularis, consilium νσο populare . oportet enim esse aliquid tale, cui cura sit populum consi-ho praeuentre,ne Ociosiussit. id autem cu pauci sint numeropo rem potentiae est, est autem necesse ut praeconsultores illi sint pauci numero: quare paucorum id potentiae es. sed ubi sunt --bo hi magistratur, praconsultares consiliari,s proiciuntur . nam consiliarius popularis, praeconsilior autem paucorum potentia. GFluitur etiam potestas consili, in huiusmodi plebeis gubernationibus, in quibus populus ipse conueniens de omnibus congiituit:
hoc atitem accidere consueuit, cum eri utilitas quaedam aΠι me ces constituta, iis qui in concionem comeniunt. ocis etiam co
. ueniunt persaepe , O de cunetis ipsi Liatuum. ui autem pae rerum curam habent, O qui mulierum , O si quu alter erit qui potestatem edi cur m habeat huiusinori, optimatum id erit , non popillare: quo pacto enim in populari Liam, pauperum mis lieres cohibetantur foras non prodire neque est paucorumpor έentia : nam mulieres ipseram,in deliti,s uiuunt. Sed de his quiadem eatenus di Upe, nunc I a: f.
Haec est quarta pars huius capituli secundi, in qua stendit quomodo magistratus disserunt. in diuersis speciebus rerum publicarum, R Ostendit, quod disserunt, aut secundum materiam, aut secundum quantitatem, aut secundum formam. Nam si aliquis sit magistratus eiusdem numeri & potestatis in populari & paucorum ,& optimaru gubernatione diuersificabitiir ex parte lada
teriae quia in gubernatione populari erit ex liberis ho-
324쪽
minibus,in paucorum potentia erit ex diuitibus,in optimatibus ex studiosis viris. Quod si in paucoru, aut opti matum potestate idem magisi ratus, erit ex paucis,lii populari vero ex multis, tunc differet etiam secundum numerum & quantitatem: vel disteret quantitate, ut qui dam dicunt, s habeat maiorem potestate in una, quam in alia. Sin vero magistratus diuersam potestatem habebunt in diuersa specie reipublicae, different forma. Sunt .n. aliqui magistratus proprij unius speciei reipublice, ita quod non alterius,ut prςconssiliores sunt proprii paucorum potentiae:consitu vero popularis gubernationis est proprium . Magistratus etia,qui potestatem habet,& citram modestiae mulierii & puerorum,est prς-cipue optimatum . Consilio praeuenire .s ut populus sit ne sociosius. i. vi possit vacare suis negocijs. Sed ubi sint amboi magistratus, idest ubi sunt ambo hi magistratus constituuntur qui ante deliberant super consiliarios. Conmliarius enim popularis, praeconsultor vero paucoru pOtentiae . Fieri enim non potest dest quomodo seri potest, ut prohibeantur exire uxores pauperum Neq; paucorum
potentis Uxores enim talium in delitijs & in luxu plexunq; vivunt.De bis,scilicet de diuersitate magistratuum& an sint plures eidem committendi,ut patuit supra.
De constituendis autem magistratibus,conandum eritiam transigere. Consistunt autem disserentiae in tribus terminis:quibus compositis, necesse es omnes modos esse comprehensos. Vnus ex tribus est, qui sint illi qui magistratus constituant: alter, ex quibus comstituatio: tertius per quem modum. Cuiusque γero istorum dissoventia tres sunt: aut enim ciues omnes co lituunt, aut quidam,
diei ex omnibus, mel quibusdam determinat': ceu per censium, Aper genus , Pel per virtutem , Hl per quiddam tale alud , quale apud Megarensis, ex iis, qui una cum populo coniuncti sunt ad bella gerenda. O hoc per electionem,aut per sortem. Rursus a tem haec simul conduplicata : dico autem , hos quidem qMidam , illos ureo omnes, O hos ex omnibus, istos ex quibusdam: O hos electione, ilios vero sorte. Vniuscuiusiqne diserentiae seorum m
di erunt quatuor: aut enim omnes ab omnibus pcr electionem, a s
325쪽
IN POLIT. A Rrs T. L I P. IIII. rs se es ab omnibus per sortem : O vel ex eunetis: Hi quasi diuisiper tribus ci conuentus, ct scietate quo que transeat per is uersis cmes: aut semper ab onmibus,o Iartim sic partim isto modo . Ryrsus mero, si aliqui sunt qui constituunt magistratus , auso omnibus per electionem,aut ex omnibus per sortem,ot ex quia bustam, per electioncm , aut ex quibusdam personem,uel partim ψῖο modo, partim illo: dico autem , quaedam ex omnibus per et Erionem,quaedam per fortem . atque ita duodecim modi efficiuntur seorsum, duobus conduplicatis.
Haec est quinta pars huius capituli, in qua determinatur de constitutionibus magistratuum. Habent enim tres terminos, Videlicet constituentes, ex quibus co stituuntur, is modum lconstituendi, &neces e est ipsos terminos componi,ex qua compositione oritur quilibet modus magistratuum accommodatus cuique reipublicae . Habet autem quisque terminus differentias tres. nam constituentes, est primus terminus, qui habet tres differentias: aut enim constituentes sunt omnes ciues, aut quidam, & haec est prima disserentia . Secunda est quod tales constituentes,aut ex omnibus constitutini magistratus, aut ex quibusdam determinatis secundum aliquam dignitatem vel generis, vel virtutis, vel alicuius talis,ut apud Megarenses sebat. Tertia dinserentia est, quod instituunt aut sorte, aur electione,
ponit autem combinationes, ut habeatur numerus m
dorum, & ostendit combinari posse inuicem lurctria. Nam si omnes sint constituentes magistratus ex omni bus, tunc aut sorte,& hoc est unum membrum : aut ei ctione,& est secundum: aut diuisim, & est tertium : aut coniunctim, & est quartum : aut quoslam ex omnibus coniunctis, & est quintum membrum : aut quosdam ex omnibus diuisis, & in sextum. Dicimus autem divisim ceu per tribus, & conuentus ciuitatis, ita ut modo constituatur ex una tribu : deinde ex alia discurrendo per omnes partes ciuitatis coniuncti in , ita quod semper ex
Omnibus simul simplis sumantur.Verum si quidam sint constituentes, habebimus etiam sex meri bra: quia aut V con
326쪽
constituunt magistratus ex omnibus electione, uel soria te, & sic habemus duo membra, aut ex quibusdam ei ctione, vel sorte, & sic habemus duo alia: aut quasdam ex omnibus electione vel sorte, & sic habemus duo alia,quae cu superioribus iuncta faciunt duodecim me-bra. Vel dicere possumus hoc pacto. Si omnes ex omnibus sumant tunc aut ex omnibus coniunctim , aut ex omnibus diui sim, & sic habemus duos modos: aut partim hoc modo ex omnibus simul sumptis, aut illo modo ex omnibus diuisim, & habemus duos alios. & isti quatuor modi suscipere possunt triplicem diuisionem, aut sorte, aut electione, aut utroque modo. Similiter si quide constituunt,aut ex omnibus divisim aut ex Omnibus co iunctim, aut partim illo modo,aut partim isto: proculdubio isti quatuor modi tripliciter,aut sorte,aut
electione,aut utroque modo.i .partim sorte, partim electione, fieri possunt:& sc duodecim modi efficiuntur,ut patet. In tribus diffinitionibus. i. tribus terminis. Seos dushus conduplicatis. i. praeter illas duas copulationes ne plures sint, quam duodecim hoc pacto, ut declarat Sanctus Thomas ducendo membra primae diuisionis in membra aliarum duarum, omittendo duas combinationes. i.non ducendo membra tertiς diuisionis in membra secundae.
Horum autem duae constitutιonessum populares, hoc est, omnes , ex omnibus electione uel 1οrre, uel ex utri partim sorte,pam in electione fieri magistratus. At vero non omnes ut, sed ex om-mibus constituere, uel ex quibusdam : uel sorte, uel eleritione, uel utroque modo,aut partim ex omnibus,partim ex quibusdam inru-que modo : dico autem utroque modo, partim forte,partim electione: illius syeciei ea, quae appellatur restublica. Quo tam uero ex omnibus constituere, partim electione,partim sorte: aut utroque modo, hos quidem sorte, illos electione : paucorum potentiae est , multoque magis, si utroque modo : sed quosdam ex omnibus, quin-dam ex quibusdam , ciuile optimatum : uel quosdam electione , quosdam sine : quositam uero ex quibusdam , paucorum pote
iis,etiamsi per sortem se uel non fati or quosdam ex quibusdam
327쪽
per electionem, optimatum. Modι Citur circa magi rastu rotsunt,
O distinguuntur ita secundum rerumpublicarum formas: qui a tem quibus conducant, O quomodo constitutiones eorum faciendae
sint una cum potestatibus magistratuum: O qui sint sit, maiias
sum erit: dico autem potestatem magistratu ceu circa redditus auctoritatem habere, O circa custodiam: calia enim pote Hatis species:) quemadmodum circa bellum, O circa confra ST, forenses. Allatis terminis,& differentijs terminorum,& modis duodecim constituendi magistratus,nunc ostendit, quod duae primae constitutiones, videlicet omnes ex omnibus constituere electione vel sorte, vel partim sorte partim electione, pertinent ad statum populare: populus enim vult aequalitatem omnium, & ideo omnes ex omnibus quomodocunque.Cum vero sunt magistratus partim ex omnibus,partim ex quibus lain,hoc ad rempublica pertinet,quae costare dicitur ex aliqua parte paucorum potentia ,ex aliqua status popularis,ideo sumit aliquid ab utroq;. Nam costituere ex omnibus,populare est:ex quia busdam Vero,paucorum potentiar.Vlterius dicit philosophus, quod constituere quoslam ex omnibus magistratus, idest ut quidam constituant magistratus ex omnibus partim sorte, partim electione, pertinet ad paucorum potentiam: sin vero quoslam ex omnibus sumant: quos. dam vero ex quibusdam,& partim sorte,partim electione, pertinere videtur ad mixtionem quandam ex republica,& optimatibus, ut quidam expositores volunt, &philosophus antea tetigit quadam speciem optimatum
quae non erat omnino mera, sed mixta.Vnde dicere possumus,quod pertinet ad ciuilem gubernatione optimatum,unam ex illis speciebus,praeter primam.Item si quidam ex quibusdam constituantur,aut electione, vel sorte,vel utroq: modo, idest partim electione: partim so te,paucorum potentis. nam illud quidam ex quibusdam ad paucorum potentiam pertinet. Postremo sumere quositam ex omnibus,aut ex quibusdam omnes, dummodo sani per electionem, ad optimatum gubernationem
pertinet. Modi autem Resumit philosophus breuiter dia
328쪽
DONATI ACCIA IOLIcendo,quod modi sunt ij quos enumerauit circa constituendos magistratus, S addit, quod deinceps declarabit quibus rebus publicis conducant,&quomodo, & que sit
eorum auctoritas circa reddituum, S custodiae potest tem,& alia que patent in textu. Reliquum ex tribus, ea de iudici,s dicere: eapiendi vero sum istorum modi per eandem viam, etenim disserentia iudiciorum in tribus terminis ex quibus de quibus, O quomodo . duo autem φιibus,,trum ex omnibus,mel ex quibusdam . de quibus,quot sumlpecies iudiciorum,quomodo virumpe orte vel per electionem.
Hoc est tertium capitulum huius quarti tractatus, in quo philosephus posteaquam docuit de magistratibus constituendis, nunc quod restabat ex tribus antea propositis, docet de ipsis iudicijs ea, quae deinceps patebunt. Diuiditur autem in quatuor partes, quς sitis locis declarabuntur: in prima philosephus proponit suam voluntatem,& ordine procedendi, & sumit tres terminos, ex quibus ortu tur diuersa iudicia: termini autem sunt isti, ex quibus,de quibus,& quomodo,& declarat istos terminOS. nam ex quibus, significat personas,quq debent sumi ad iudicia exercenda. de quibus, significat materiam, &res de quibus fiunt iudicia. quomodo designat modum creandi iudices,vel sorte,vel electione. Primo igitur distinguamus quot sunς iudiciorum species. Sunx
autem octo numero: un rationes reposcere: altera,si publice quis cui iniuriatus sit: alia,quod ad statum ciuitatis pertinet: quarta,ex magistratibus Opriuatis hominibus,quaecunq; circa poenas ersansur: quinta, de priMatis contractibus, habentibus magnitudinem,ac praeterea de homicidi peregrinis. Homicidi, rursus si eciei, e in ipsis iudiciis, siue in alijs ex prouidentia fecerit vel inuitus,ct quotcι nq; confitemur quidem jacta, sed de iure contro Mersiam facimu O quaecunque pro homicidio, profugis circa r ditum statuuntur,ut Athenis dicitur, ct id quod est ad putei mulcta iudicium. Contingunt autem talia in omni tempore pauca,es in magnis tauitatibus. De peregrinis autem Meta pars est, si peregrinus contra sereTrinum agat: altera, si peregrinus contra ciuem et
329쪽
I M POLIT. ARIs T. LIB. IIII. I s sdragmas quinque, aut non excedant, aut parum: Oportet enim de
his itu dici,nec incidit in iudicum multitudine: sed omittamus de his,ct de homicidiis, O de peregrinis: dicamis autem de ciuilibus, de , inquam, in quibus si non recte iudicetur, seditiones gi
gnuntur, ac rem npublicarum motus.
Haec est secunda pars huius capituli, in qua philosophus declarat terminum illum de quibus: sunt enim lures species iudiciorum secundum diuersa subiecta,& diuersos fines, & affert octo species: prima est circa reposcedas rationes rerum gestarum in magistratibus: secunda est circa iniuriam publice factam:tertia circa Ca,quae pertinent ad statum ciuitatis: quarta circa damna, & penas tam magistratibus, quam priuatis constitutas: qui ta est circa priuatos contractiis, non quoscunq; , sed magnos : sexta est de homicidijs,quae diuiditiir ut subalterna quaedam species in plurus partes subiectivas: septima est de peregrinis, quae etiam subdiuiditur: octaua est de paruis controuersjs, atq; contractibus . modis isitur &finibus sitiis distinguuntur ista iudicia. verum quinta species de homicidiis sit bdiuiditur in quatuor,ex quibus Oriuntur constitutiones iuxta praecepta rethorum . queritur. n.utrum aliquis secerit,& tunc oritur costitutio coniecturalis. Si confitetur factum,tunc quaeritur Vtrum ex prouidentia, sponteq; fecerit,an inuitus,& ulterius iure an iniuria. Hinc constitutio iurisdicialis, & quae assumptiua per remotionem, vel transsationem criminis dicitur, & etiam constitutiones aliae oriuntur in quibus factum conceditur, sed culpa excusatur, & fit controuersa: sunt etiam aliae constitutiones,ut legitimae,vel di finitiuae , & transaliuae,ut a rethoribus traduntur, quae
non sunt praesentis speculationis: septima quoq; species iudici j dupliciter fit,aut peregrinus cum peregrino, aut peregrinus cum cive. De ciuilibus in quibus si non recte iudicetur, id est si non recte instituantur,oriuntur seditiones& motus rerum publicarum.Videtur enim loqui de institutione,& sorma iudiciorum, quae si non recte ordinentur male stabit respublica.
330쪽
Vecesse est enim, vel omnes de omnibus supradictis Adicare elictione vel sorte,vel omnes de omnibus , partim sorte, pretim electione,vel de quibusdam eorum aliquos, partim sorte, partim ei mora asi plos: hi ergo modi 1 mero sunt quatuor. Totidem autem alteri, qui secundum panem: rursu enim ex quibusdam , O qui iudicant de omnibus per electionemant ex quibusdam de omnibus per sortem, el partim forte, partim electione, diei quaedam iudicia de Asedem exsertitis et electis. Isti ergo cis dieium e fiunt modi in praedictis. insiper eadem conduplicatae dico aute ut quodam ex omnibus, quaedam ex quibusdam, quaedam ex viri uerems eiusdem iudici, sent,al, ex omnibus,ala, ex quibusdam,vel per sortem,vel pre electionemvel ex ambobus e quot igitur modi indiciorumn se possimi, dictum erit. Tertia est pars huius capituli,in qua assert modos constitu edorum iudicioruin, te quibus nuper dixit,& ostendit quatuor modos: deinde totide alios,& postea alios,
ut patet in textu. Horum autem prima , popularia sunt, quaecunq; ex omnibus , ,el de omnibus. secunda Yero paucorum potentiae, quaecunque ex Mi Idam de omnibus . tertia , optimatum O ciuiba, quaecunque partim ex omnibus, parum ex quibusdam.
Quarta est pars huius tertii & vltimi capituli, in qua accommodat illos modos iudiciormn diuersis rebus publicis: & patet textus.