장음표시 사용
431쪽
IN POLIT. AR IS T. LIB. VI. ao9Tr Is ergo cura rerum necessariarum ut in foro assin venundenturque : supeτ qua quidem cura, gistratur quidam est constituendus, cuius tiscium sit intendere circa contractus,ct circa honestatem: nam cunctissere riuitatibus,necessarium est emptiones, venditionesque fieri inuicem,pro Uu rerum neces ariarn.O haefacultas maxime propinqua ad eam susscientiam consequendam, curus gratia in aenam videntur conuenisse reipublicae societatem. Haec est secunda pars huius capituli, in qua philosophus declarat, quot, & quales sunt magistratus necessari j:& affert nouem genera, vel nouem species magistra tuum . Primus magistratus necessarius est circa contractus emptionis & venditionis. Altera Ῥera cura huic coniuncta ac vicina est eirca urbem, de publicis priuatisque reta de ornatu decenti, de labefactorum aediseciorum ac Ῥiarum conseruation ac directιone, O de finibus regendis, ut sine quaerelasim, O de similibuι curis. voca χιι autem plurimi huismodi magistratum , aedilitatem. partes vero ipsiuπIunt plures ,stin esultatibus quae hominum sequentiam habent, aliae super alias incidunt: ceu moenibus reficiendis praefecti, O
fontium curatores, O portuum conseruatores.
Alius magistratus necessarius cst,quem plerique qdilitatem vocant.
Alia vero est curabo quidem necessaria atq; huic propinqua:
nam de eisdem rebus,at non in urbe,sed extra ,rbem in agro ve
satur. vocant autem huiusmodi magistratumali, agrorum definia rores, ali, custode uarum . hae igituν procurationes sunt tres. Asteri tertio loco alium magistratum, quem diis nitores, seu custodes agrorum vocant,qui prope est idem cum priore, quia Versatur circa curam eiusdem rationis. Differt tamen,quod iste habet curam extra urbem, ille prior in urbe . Esi se aliuae magistratu ad que redditus publici referuntur . qui apud eos conseruathmox distribuuntur adsingulas opportunia rates. Vocans vero istos, receptores, ct quastorei. Quarto loco affert alium magistratum circa redditus publicos constitutu, que vocare quaestura possumus. Alter uero magistratus es apud quem praescribi oporter priuam. Dd tot
432쪽
tos contractus, ct sententias iudicum apud quos etiam postulati nes uocationesque in ius , scribi debent. quibusdam in locis huii, modi magi iratum diuidunt in partes , sede si una eademque auctoritas ictorum omnium: pellantque eos qui hunc magi ira tum gerulis , rum praefectos , tum memoriales , uel similibuo
Quinto loco affert aliud genus, vel aliam speciem magistratus, ad quem referri oportet rescripta contra ctuum priuatorum,&iudicia vel sententias iudicii,quorum omnium rationem habere debet talis magistratus,& appellant prqsectos,vel memoriales, qui similem curam, similemque magistratum gerunt. qui uero post hunc sequitur, summe necessarius est, atque uere
dispicillimus omnium magistratuum : uersatur autem circa ea ec riones eorum qui damnati sint, ct praepositorum secundum inser ptiones , atque custodias corporum. Hi autem gravis huismodx administratio propter multas qui inde prouenisnu inimicitias: itaque nisi magna emolumenta ex eo capiantur , gerere ilium omnes recusant : O si gerant , fecundum leges facere non tolerant. Sed est necesseria res a nam nihil prodestent de rebus iustis iudicia aut sententiae , nisi essent qui eas executiom mandarent . quare si haec desint , executionesque non fa=:: communio inter se ciuium permanere non potest. Propterea melius e i non unum esse hunc
magistratum, sed partiri in plures,urali, de aliis iudicia exequau
ur. 9 circa rescripta praepositorum eodem modo conandum diafringueo. Adhuc etiam magistratus: alios alia exequi, O no magis nouos:et in ,s quae instant,cum magistratus unus condemnarit, alius exeqMatur. ceu praetores urbani condeninent,sediles inscribant, Θ ali, sententiam scriptis demandatam exequi curent. quanto enim minus inimicitiarum sit illis qui executioni demandant,tanto magis res finem suseipient. Si sint rego iidem qui co
demnant et condemnat lames exequuntur,duplex contrahitur Odisi. de omnibus autem eosdem, cunciis inimicum est. Multis etiam in
locis, separatur ille qui custodit reos , ab illo qui animaduertit ira eos. us.Athenis illi, qui undecim uiri nuncupantur. Quapropteν melius est hunc quoque diuidere magistratum,ct quasi adumbrare, O per commentitia requirere: est enim necesserius non minusquam
433쪽
I U POL IT. ARIs T. L I R. VI. ai. quam superior. contingit in eo, ut uiri boni maxime uitent boso itium . Hauos autem nequaquam tutum sit ei praeficere, cum ipsi potius indigeant custodia, O coceb, quam alios debeant e 2Iodire . Itaque oportet hoc non unum esse inclum,nec continuo ab
.isdem feri, sed ubi est aliquis iuniorum ordo , aut custodum, o magistratuum, depκtandisunt pro tempere, ali, atq; al, , qui ho
rum ociorum suscipium curam. Hos ergo magistrarus tanquam sum e necessarios, ponendum est esse primos. Sexto loco affertur alius magistratus eorum, quos executores appellant textus est planus. Post hos autem alii sunt magistratus,nec sane minus necessarii, O maioris quidem dignitatis . nam plurima indigent experientia cor fide. Tales uero sunt circa custodiam urbis , O circa ilia omnia, quae ordinantur ad bellisas expeditiones : opus est enim se in pace , ct in bello , ut ponae , O mota esuitatis tutentur , Odi quis times, descriptionesque ciuium fant. Alicubi ergo super his plures sunt magistratus, alicubi uero pauciores, ueluti quidam in paruis urbibus nux supem omnibus. appetiamt uero hos prat res uel consides. Insupersi sint equites, aut pedises, aut I ista vii, aut turba naualis . super unoquoque eorum praesem quidem flatuuntur,appellanturq; praefecti equitumpraesem legionu,praefecti nauales. o seorsum sub his, praefectus triremis, praefectus eohortis, tribunus militum, O alia huismodi diriteuiaria. totum uero una quadam stecies est, procuratio, sicilicet rerum belgia creum . O erga huismodi magi iratum res hoe modo se habet. Septimum affert genus magistratus,qui indiget multa fide, & experientia eorsi,qui tale munus subeunt.appellant aut eos ductores exercitus, vel pra sectos belli. Cum uero quidam magistratuum etsi non omnesὰ pertractent multa negociorum publicorum, necesse est alium esse magistratum, qui rationes repetat, atque corrigat, ipse uero nihil aliud tractet. Mocant uero hos alii eorrectores , alii rationales, alijscrura resiali, procuratores. Octauuin affert genus masistratus eoru qui perscrutantur & corrigunt, si opus sit, administrationes aliorumagistratuum. Appellant eos correctores, vel huiuL.
434쪽
me omnium. Idem enim plerum; habet finem se introductionem, . quae prodet multitudini, γbi populus dominatur. Oportet autem id quod cogit, summam habere in republica auctoritat . Appellant vero quibusdam in locis praeconsultores, ex eo, quia ante deliberant . Vbi uero multitudo est, consilium magis. ciuitatum igi- . t magistratus fere tot aliqui sunt.
Nonum , & vltimum genus magistratus assertur, qui est supremus, &praesidens in ciuitate .,. Cuius officium est vocare populum,& ante deliberare, quae sunt postea populo proponenda, & decernenda, vel alia huiusim , di pertractare. Textus est manifestus, & non indiget
declaratione. Alia species curationis est circa rem diuinam , ceu sacerdotes, O aeditui, circa templa cui conseruentur quae sunt, erigantur minosa aedificia ct caetera omnia quae pertinent ad diuinum cubium . Euenit autem alicubi curam hanc, se unam υτ in paruis esultatibus . alibi vero plures separatas a sacerdotio, ut sacrifc lo ac aediculos,ac custodes sacram pecuniarum.Huic consequens
est cura ilia, quae circa uniuersa sacrificia publica,quotcunque μ'
cerdotibus lex non committit,hd ex publico funt. Vocans autem εο ς qui sis praIunt,al, R es Derorum, is, Pontifices malimos. Necessaria ergo officia Iunt cirea hac, Yt summatim dica uae circa rem diuinam,circa rem belueam, circa redditus publicos, O imia pens , circa forum,circa urbem, portuS,ct regionem, insiupo . circa judicia, ct contractus descriptiones, O executiones, ct cu-
Hodias, Osuper rationibus, ct disequisitionibi rict super correctionibus eorum,quae quis gesserit in magistratu, postremo circa
Haec est tertia pars huius capituli, in qua philosephus allatis magistratibus necessarijs in rebus publieis,
nunc affert aliud genus,uel a I iam speciem etiam necessariae curationis eorum, quae ad cultum diuinum pertinent . Tales autem ministros diuinae religionis,qui non
sunt civilibus subiecti, ut etiam in Ethicis tangere uidetur philosophus, alij sacerdotes, alij Pontifices maximos vocant. Repetit postea breuiter ea,quae dixit dea masse
435쪽
is alistratibus, ct ossiciis. Eisnaliter circa consilia, idest circa id quod deliberat.
Peculiare autem est earum iis iratum quae magis in ocis, O pace degunt, atque magis tranquillae simi, curam insiper facere de mulierum disciplina, de legibusseruandis, dedisciplina iuuentu ris, de gymnasiorum gnbernatione, praeterea de ludisvmnicis, aemiscis, O si qua alia huiusimodissectacula continget feri. Horem vero quadam manifeste fiunt non popularia, ueluti disciplina mulgerum, edi puerorum . nam pauperibus, neceste es uti mulieribus , ct pueris tanquam minoiris, quoniam seruos non habent. Cumque tres sint magistratus. per quos assummi quidam summo potestates, confirmatores legum, O praeconsiliores, O consilium rconseruatores tellum, Vitimatum magistratus est, praeconsultores Nero paucorum potentiae, consilium autem populare.De magistrartibus ergo ni sigma fere dictum est de onmibus. Quarta est pars, in qua philosophus affert magistratus accommodatos ad bene esse ciuitatum, quae sunt in tranquillitate constitutae. Talibus enim uti solent pacatae,& bene moratis ciuitates,dicit philosopluis. D mum ostendit, quod conseruatores legum si mr reipublicae optimatum : Pracon sultores , quia magnam na-bent auctoritatem , & ante deliberant, paucorum potentiae: Consilium ii Ao est ualde populare. Si simul fi- iem sexto libro imponit. nil uetati cur l, , D A
436쪽
FLORENΤINI IN VII. POLITICORUM
E OPTIMA republica, reme quaerere Hientsinecessarium est prius determinare,quae vita sit maxime expetenda: nam si id ignatum H,necese est O optimam rempub. ignorari . optime enim agere consentaneum eniti qui sub optima reipub 'disciplina regum tur, ex iis quae sibi affint, nisi quid accidat praeter ratιonem. Guare primum instituendum est, quae vita sit cunctis cui ita diser θ maxime optanda: deinde, virum publi-ee o priuatim eadem sit, an alia .
HI c est septimus liber politicorum dignus Aristo
telis ingenio, atque doctrina . in quo, posteaquam docuit, ex quibus,& quomodo constituatur gubernatio popularis,& paucorum potentia,nunc tradit multa egregia, atq; praeclara de constitutione optimae reipublicae, quaecunqtie sit illa, ut dicit Sanctus Thomas, siue respublica communi nomine vocitata,siue optimate siue regnum. Dividitur autem hic liber in quatuor tractatus,in primo agit de his,quae praesupponenda sunt ex parte finis, unde sumitur ratio optimae reipublicae. In secudo de his quae praesipponenda simi ex parte materiae remotae. Duplex .n. dicitur esse materia ad hoc propositum propinqua, atque remota. Propinqua materia est multitudo ciuium, remota autem regio,&stus ciuitatis. In tertio agit de partibus propinquis, quae
437쪽
sunt ciues, ut diximus, & de publicis aedificijs, & domibus,quae sunt,ut instrumenta. In quarto determinat de optima republica,in qua cum debeat esse optima gubernatio, ea autem proficiscatur ab optimis ciuibus,tradit doctrinam, qua ciues boni, vel optimi essiciantur. Saepius enim dictum est,quod non parum,immo totum refert, ad optimam gubernandi rationem , optimos ciues fieri, & a prima adolescentia bonis moribus assuescere.
Nam studiosam esse ciuitatem,nihil aliud est, quam ciues illos, qui in republica versantur, ese studiosos. Primus tractatus rursus diuiditur in duo capitula,in primo ostendit philosophus, quod optima vita,seu humana felicitas,& vltimus finis humanus maxime in vi tute consistit,vel in operatione secundum virtutem. In secundo inquirit, utrum eadem sit felicitas singulorum& ciuitatis. Et ulterius considerat, atque declarat, in cuius uirtutis operatione, an activae, an speculatiuae dicatur consistere talis selicitas. Primum capitulum diuiditur in quatuor partes,quae suis locis declarabuntur. in prima parte praemittit intentionem sitam,& ordinem procedendi. Ad hoc .n. ut inueniat optimam rempublicam, optimam inquam simpliciter, & non ex suppositione,oportet videre, quae sit optima vivendi ratio, & in qua oporatione conlistat: Cognita nanque optima operatione, innotescet optima vita, & per consequens optima respui blica. Est enim respublica ut inquit philosophus in
quarto huius, vita quaedam ciuitatis. quapropter quali tas reipublicae percipietur ex cognitione operationis,& finis,qui si erit optimus,innotescet etiam optima gubernandi ratio. Notandum, quod vita uno modo dicitur,quod est internum principium motus, ut anima hoe pacto dicetur vita. Alio modo silmitur vita pro oper tione,& secundo actu procedente ab huiusnodi princia pio interno. Quare operatio hominis dicetur vita,siue
Viseat,sive sentiat,sive se moueat, siue intelligat. Est enim anima hominis principium vegetandi, sentiendi,
438쪽
intelligendi, Si secundum locu in mouendi. Verum harum operationum optima est illa, quae est secundum optimam potentiam animar, id est secundum rationem,& per consequens,ialis operatio erit optima vita. Priare inuenienda est optima operatio, idest optima vita hominis ex ratione optimi finis. Deinde videndum est, Vtrum vita,vel operatio talis, fit eadem cuiusiibet priuati ciuis,& totius ciuitatis,an alia,atquc diuersa. Notandum,quod principalis intentio philosophi est, in hoe libro tractare de optima gubernatione, reipublicae, seu ciuitatis atque ad hoc inueniendum praemisit antea multa,quae erant Cognitu necessaria. Nam primum attulit principia,ex quibus componitur ciuitas,ut est domus,&pagus de Inde antiquorum opiniones de rebus publicis inuestigavit: postea attulit species rerumpublicarum rectas 'atque non rectas, & sumpsit regnum, atque de eo diligenter tractauit, tum de optimatibus, & republica communi nomine vocitata,& earum transgressionibus & de communissima republica multa docuit,atq; etiam considerau it, qsio.& quibus respublicae mutantur,& quomodo, & quibus conseruantur. Demum sequendo consiletudinem suam,post designationem ut ita J o- quar) istarum rerumpublicarum, coepit exactius per quirere , quomodo, & quibus constituuntur respublicae primum non reista', idest popularis,& paucorum potentia: deinde illis discussis, gradatim venit ad constitutionem, & doctrinam optimae reipublicae, quam principaliter intendebat, ut ex principio secundi,&fine ter-
iij huius politicae percipi potest, Scut ipse in decimo
Ethicorum innuere videtur, &quasi hunc ordinem ante oculos proponere.Primit inquit,si quid aliqua ex parte recte se a maioribus dictum , id enitamur referrer deinde ex congregatis rebus publicis consideremus, quales retasciuitates euertunt , atque,conseruant, &quales unamquanque rempublicam vel constituunt,vel dissoluunt, & propter quas causas aliae recte, aliae contra gubernentur. His enim visis sorte magis intelli-
439쪽
IN POLIT. ARI s T. L I B. V I I. 2Is gemus, quis reipublicae status sit optimus &e. Putantes igitur multa sufficienter esse dicta de optima uita , e fiam in ea ternis sermonibus: O nunc illis utendum censemus,n pe adis eritis hanc diuisionem, nemo utique τ agabitur, quod tria cum sint bonorum genera, externa, corporis animi, ista omnia adesse felici homini oportet, nemo enim felicem diceret eum, quintillam partem fortitudinis habeat, neque temperantiae, neque i sitiae , neque prudentiae , sed timentem etiam circumuolantes muscas, abstinentem vero a nulla penitus edendi bibendique extrema cupiditate , ct gratia quadrantis unius , dilectissimos interficientem amicos,similiter, O mente ita stulium , atque ignarum, quasi
fuerum quendam, uel insanum : Ied isa quidem fle,ui dicta Iuni,
Secunda est pars huius primi capituli, in qua philom
phus ostendit vitam optimam, atque felicem consistere in virtutiolis,& operationibus secudum cas: & quia pre- supponitur scientia de moribus, in qua ista sunt uberius declarata, ideo se refert philosophus ad illam doctrina. Hic autem breuibus affert triplicem bonorum diuisionem, qu e dicit homini selici a deisse oportere,& affert statim ipsas virtutes . nam bona animi sunt illa, quae hominem perficiunt, & in quibus proprie felicitas humana consistit. at bona corporis gratia animi sunt, & externa requiruntur, ut institimenta quae subministrent operationibus animi,ut in ethicis ostensum fuit,& ins rius patebit. In externis sermonibus, id est in morali doctrina, ut quidam exponunt. Scripsit autem philosophus libros de moribus non solum ad Nicomachum, sed etiam
ad Eudemum. Discordant tamen in quo O atq; excessu , nam virtutis quidem satis habere se putant,q tantulumcunq; habeant: diuitiarum Nero atque pecuniarum,putentiaque Osama, et huismodi omnium, imis initum excessum sequunturi
Tertia est pars huius capituli, in qua philosophus aia
fert opinionem quorundam,qui dicebant, beata vitam, vel felicitatem consistere magis in externis bonis , Vel corporis, quam in virtute,& bonis animi.
440쪽
At vero nos illis dicemus,quia facile est de his etiam per opera ipsam fidem suscipere,cernentes, quia homines acquirimi,ct con
seruant , non Urtutes externis bonu, sed externa vinutibus.
Hanc opinione philosophus resellit pluribus rationibus. Prima ratio est,quod bona exteria a comparantur,& conseruantur magis virtutibus, quam viriti tes externis bonis: ergo virtus est bonum principalius, & magis causa illorum bonorum, quam contra: & ex consequenti, selicitas magi, consistit in virtutibus, & in operationibus ordinatis a rccta ratione, luam in externis bonis.
Per vera ipsa, id est ipsa experientia. Ipsa ; beata vita, siue in gaudio posita est siue in Yirtute, siue
ambobus, magis ineat lis,moribus 9 inteliactu in exceltimia ornatis ediocria diero externa possidentibus, quam iis qui in externis
plura psident.quam opus sit,ct in istis deficiunt. Secunda ratio est hoc pacto, si homines praestates virtutibus,& bonis moribus,mediocria vero externa possidentes magis set ices dicimus, quam excedentes opibus, atque omnino boni, externis, deficientes autem in virtutibus, procul dubio felicitas potius in virtutibus consi-sit,quam in externis bonis. at primum est ergo,& secim
dum. Patet ratio, quia siue felicitas in gaudio, id est in voluptate posita sit, ut quidam volunt, siue in virtute , siue in utrisq; potius, felices erunt studiosi,qui sunt vis tutibus prediti,& veras voluptates percipiunt,ut in decimo Ethicorum ostenditur,quam illi,qui in istis interenis deficiunt,& externis abundant. umetiam ratione considerantibi, icet hoc probe intuersenam externa quidem bona, finem terminumque habent: tanquam in Arusementum quoddam. Omne autem utile tale est,ut eius excessus,uel noceat habenti, uel certe non prosit . at bona animae, quanto magis excedunt, tanto magis utilia sunt:si non filum honem, uerum- etiam utilis appellatio tribui illis debet.
Tertia est ratio hoc pacto: in illis bonis magis consistit felicitas quorum excessus non est inutilis,neq: impedit selicitatem, quam in ijs, quorum excessus nocet 'habenti. impedit felicitatem: sed bona animi sunt hu