장음표시 사용
31쪽
eolore vi scarlatio, di grana, , o verna elio, a genitoribu&vermibus nomine prosecto appellamus, uti est notissimum . Immo color ipse, qui nupera nostra Coeeinitia essingitur, ut nomen ipsum declarat, vel ratione vermium, vel ratione coloris , eocci quoque similis est. Nemo vero nescit, hunc colorem , quem adhuc oculis videmus, vividissime rubicundum esse. Id dixere tamen etiam antiis qui scriptores. Plinius lib. XXI. cap. VIII. eum rosarum colori comparat, qui quoque vividissime est rubicundus. Unum s colorem ) n cocco , qui in rosis micat gratius nibu traditur ala Tu. Theophrastus, & Hesychius eumdem cocci colorem phoeniceum vocant, hoc est rubicundum e phoeniceus enim color est rubiis eundus, uti capite sequenti est demonstrandum. Ita ille lib. III. cap. XVI.
κοκκον φοινικουν : Coccum Phoeniceum . Ita hic. κοκκος φοινικουν Coccus coηIor phoeniceus. Ita etiam Horatius Sat. VI. bro ubi cocco Tiacta super Iesios canderet vestis eburnos. Venantius Fontunatus Poem. VII. lib. VII. ureus ordo erocis , violis hinc blatteus exit , Coccinus hinc rubicat, lacteus inde nivet.
Sedulius Carminum lib. IV. rubri vilem sub tegmine cocci Vesisur ebian dem .
CFrte color puniceus, aut phoeniceus non erat purpureus, eum antiqui scriptores iisdem locis purpureum, & puniceum , uti duos diversos colores dis
stii Suant. Plautus Menaechmis acto V. scen. V. tu me interrogas, purpureum panem α/ An puniceum soleam ego esse, an luteum.
Lucretius lib. II. Purpura , poeniseusque color elarissimu multo Paullinus Petrocorius in B. Martini vita lib. III D ves in exoel x DIendescit purpura fulcris, Mollia puniceo motantur ferica fuco is
Cresconius Corippus lib. I. Panegyrici in Iaudem Iustin, II.
Purpureo surae resonant fulgente cothurno , Cruraque puniseis induxit regia vinclis. Athenaeus Deipnosophistarum lib- V. πρωτοι ρον or τον οχλον ανειργοντες, πορφυρεας χλαριυδας , οι φοινικιδας ερι ιεσμενοι. Primi Sileni submoventes turbam purpureas chlam des , alii vero puniceas induebantur. Varro autem, & Propertius non modo puniceum a purpureo distinguunt, sed etiam colo Wem, & coloris nomen ab Africa, & a Poenis prosectum autumant. Ita Varro lib. IV. de Lingua Latina. Purpureum a purpurae maritimae colore. Poeniceum quod ρr mum a Poenis dic tur adlatum III. Illi selectos certent praebere colorex ' Urica puniceum, purpureumque TyroJ
32쪽
Abundat autem Africa cocco, ut assirmavit Plinius superiori Capite relatus, 3c proinde puniceum, aut phoeniceum coloren a fuisse oportuit rubicundum, immo ipsum coccineum . Aulus Gellius lib. II. cap. XXVI. Nos . Attic. Nam poeniceus , quem tu Graece φοινικα dix si , noster esto rutilus, o spadix phoenisei συνωνυμα , qui factus Graece noster es, exuberantiam, splendoremque signiscat Uuboris, quales sunt fructus palmae arboris non admodum sole incocti , unde θώ
eis, phoenicei nomen es. Spadica en m Dorici vocant avulsum e palma term intem cum fructu. Plutarchus in Pompeii , 8c Bruti vita Vocavit: puniceam tunicam , φοινικουν χιτωνα, tunicam illam rubicundam, quam Romani Imperatores ante tabernaculum , uti pugnae signum, proponerent, quae ipsa tunica ab eodem Plutarcho in Fabii vita χιτων κοκκινος, tunica coccinea Vocata fuit. Isidorus. Russata, quam Graeci phoeniceam vocant, nos coccinam. Horatius Epodon ode IX. Terra, marique victus hostis punico Lugubre mutavit sagum . Et ad eumdem locum Porphyrion. Hoc es, deposv t coccineam chla dem is tonius, qua scilicet Imperator utebatur, oe accepit lugubrem, ides nigram.
De Colore Blatteo, vel Blattae. Contra autem blatteus, vel blattae color coccineus non erat, cum Sc coccineum , & blatteum colorem eodem loco antiqui scriptores, uti duos dis in .ctos colores, nominent. Lampridius in Elagabali vita. Paraverat igitur funes blatta, serico, m cocco intortos, quibus, si necesse elisei, laqueo vitam finiret. Venantius Fortunatus Poem. VII. lib. VII. non tantum coccineum, & blatteum colorem, uti diversos, eodem loco nuncupat, sed etiam coccineum rubicundum,& blatteum violaceum, idest purpureum declarat. Aureus ordo crocis, violis hinc blatteus ex i, Coccinus hinc rubicat, lacteus inde nivet. Immo idem Fortunatus lib. IX. Poem. X., uti purpureum conceptis verbis colorem blatteum nuncupat.
lbent purpureis titi; lactea lilia hiati . Eutropius quoque blatteos, & Orosius purpureos funes retium appellat, qui bus Nero piscabatur. Ita Eutropius: Nero hamis aureis, argenteisque piscabatur, qui blatteis funibus extrahebantur. Ita Orosius. retibus aureis piscabatur, quae purpureis fun bus extrahebantur. Sidonius Apollinaris Carm. V. purpuris celeberrimam Tyrum laudat, uti blattae genitricem. Pontus Castorea, blattam T rtis. aera Cor nibus. Idem Sidonius lib. IX. epist. ulti m. blattiferum vocat Senatum, quem purpura, non cocco ornatum cap. XXXIX. observabimus. Blattifer mel quam tr buit Senatus.
Ipse Sidonius lib. IX. epist. XIII. Blattas vocas bis tinctas, nimirum clare purpuras, quae bis, uti cap. XXV. confirmabimus, tingebantur. Rutilasque ferte Blattas ,
33쪽
XXIopulentet ut meraco Bibulum eolore velitis.
Blattas bis tinctas, sive purpuras nominat etiam Alcimus Avitus Poemat. lib. III.
Ipse cothurnatus gemmis, fulgidus auro, Serica bis codi s mutant tegmina blattis . . Denique clarissime Blattam esse purpuram, non coccineum colorem, declarat L. I. lib. XL. in Codice Iustinianaeo . Fucandae , atque diserabendae purpurae vel iuserico, vel in lana, quae blatta, vel o blatta, vel bacinthina dicitur. Sed quaenam origo huiusce vocis Blattae, qua posteriores Latini, Graecique purpuram nuncupabant Τ Graeca antiqua Glossaria auctorem adferunt quemdam ctuarium , qui adfirmat, Blattam sibi velle os nasi, sive rostri, quo concavo
ad exerendam linguam donari conchas purpuras cap. XXII. enarrabimus. Ita A ctuarius ipse a Glossis relatus. Βλαττιον βυζαντιον οστουν της ρινος T π0ρφύρας Blatta 'rant a os nasi purpurae. Mattiolius, Lemeritis, aliique Pharmaceutici quoddam celebre Blattion Bygantion describunt, ex quo nonnullae elapsis saeculis, uti ex cornu cervino, medicinae parabantur. Verum hoc Pharmacopolarum
Blattion Byzantion nihil aliud est profecto, quam ipsum concharum, quas purpuras vocant, rostrum, uti cuilibet observare licet in Pharmacopolarum tabernis, & in tabulis ipsis incisis apud Mattiolium, aliosque huiusmodi Pharmaceu ticos, & confirmat etiam Rondeletius lib. II. cap. XV. de Testaceis. Veri igitur smile est, antiquos rostrum conchae purpurae primum, & postea concham purpuram totam nomine Blattae donasse, & deinde nomen ipsum Blattae, & purpurae a conchis blattis, 3c purpuris ad purpureos ipsos colores, qui ex illis ei ingerentur, significandos transduxisse. Immo etiam coniectura probabili assequi possumus, cur Blattam rostrum conchae purpurae Graeci nuncupaverint. Audiemus Cap. XXII. conchas purpuras ceterarum concharum cortices, ut eas dein
vorarent, solidissimo hoc suo rostro tundere, & effringere consuevisse. Vocavere igitur Graeci hoc rostrum Blattion a verbo βλαπτω , quod sibi vult laedere, &percutere, quasi rostrum reliquas conchas percutiens , , laedens significarent. Ab eadem voce βλαπτω selicius forsitan nostrum ipsum Italicum verbum battere, quam a quovis alio longius petito, dc intorto etymo promanare videtur. CAΡUT XIX. De discrimine Coloris coccinei, m purpureorum. MAle coccineus color cum purpureis confundi consuevit. Omnes enim purpurei colores a coccineo ,& nomine , 3c materia, & colore ipso longissime distabant. Et primum color coccineus, & purpureus, uti duo omnino distincticolores, nomine ipso ab antiquis scriptoribus distinguuntur. Plinius lib. XXXVII.
cap. VII. Unam, quae purpura raae et, alteram quae cocco. Et lib. XIII. cap. XLVIII. V d mus am ρο υ υent um vellera purpura, cocco , conchylio insedia . Suetonius in Neronis vita. Piscatus es reti aurato, purpura, coccoque funibus textis . Lampridius in Diadumeni vita. Hic ubi primum ndumenta coccea, ο ργη purea , ceteraque castrensia Imperii insen a . Μartialis lib. V. epig. XXIII.
Non nisi vel cocco madida, mel murice tinnia
Vese nites, m te sic dare verba putas.
34쪽
Et te purpura delicata velat , Et cocco rubeat superbus index.
Secundo materia ipsa coccineus color, & purpurei longissime distabant. Nos cap. XXV. docebimus, colores purpureos conchis marinis confectos fuisse. Vidimus vero cap. XVI. coccineum colorem ex galla terrestri, quae coccus appellabatur , esse profectum Tertio, colore ipso differebant Rubicundus erat color coccineus, uti cap. XVI. vidimus. Colores autem purpurei in omnes alias colorum partes ibant, quam in rubicundi partes Aderat quidem, quam supra diximus, purpura rubicunda, sed haec infrequens valde, utpote quae vigens tantum in Perside, vel India, perraro in orbis: Homani regiones transduceretur,& quae rubicunda purpura In orbis Romani regionibus aliquando conficeretur ope maioris succi buccinorum, quam purpurarum, unde etiam Buccini purpura vocabatur in ita evanida erat,& obnoxia corruptioni, ut hoc nomine damnata ab omnibus vix ac ne vix quidem cognosceretur . Ut autem clarius intelligatur, quantum coccineus colora purpureis omnibus f excepta Buccini rubicunda & inusitata purpura ) differret, liceat hic promere notissimam illam septem naturae colorum seriem, qui primi vocantur, & a quorum mixtura ceteri omnes proficisci putantur. Ea seriem ipsam is Purpura candida inusitata. Colon coccineus. Inusitata purpura rubicunda . Candidus Rubicundusia
Caeruleus iamrpura conchyliata flava Purpurae duae conchyliatae, caerulea saturatior , & caerulea dilutioris Rubidus. Purpura rubida.
Violaceus .. Purpura violacea.
Natura ipsa relatae seriei veritatem ope Prismatis, Sc Iridis certissime de monstrat, uti Philosophr non ignorant. Series ipsa ita est disposta, ut a coloribus vividioribus prosccta , & praesertim a rubicundo colore , qui omnium est vividisia
simu ς,. gradatim ad obscuriores colores descendar, praesertim ad violaceum , qui omnium est obscurissimus. Supra rubicundum color nullus est alter vividior, si candidum excipias, qui candidus omnium sere colorum coniunctio est, quemadmodum etiam infra violaceum nullus est alter obscurior color,. si nigrum excipias , qui fere omnium colorum est privatio. Haec igitur verissima primorum naturae colorum est series, quam diximus. Iam vero coccineus color, iam vero purpurei colores, iidem ipsi sunt naturae, Sc prismatis colores,. aut succo cocci, aut succo concharum marinarum artificiose confecti .. Hinc coccineus color rubicundo prismatis eolori, flava purpura flavo, purpura caerulea caeruleo, Pur pura rubida rubido, purpura violacea violaceo, purpura livida, & nigra nigro prismatis , & naturae colori. ad amussim congruento Idem de consensu , 3c aequali late colorum purpureorum, quos mixtos nominavimus de consensu , 3c aequalitate mixtorum parium colorum prismatis dicendum, uti cuique facile est intel- Iectu.
35쪽
lectu. Cum itaque verissimus si consensus, quem diximus, colorum naturae, &colorum factitiorum purpurae, & cocci, hinc sequetur artificiosos hosce colores eundem habuisse vivacitatis gradum, quem naturae, & prismatis colores ostendunt. Fiet secundo, colorem cocclaeum ceteris omnibus coloribus vividiorem fui s. se, purpuram conchyliatam flavam vividiorem duabus purpuris conchyliatis caeruleis, 3c hasce ambas purpura rubida vividiores, Sc hanc vividiorem violacea,
dc violaceam denique livida, Zc nigra vividiorem fuisse, eademque simili ratio.
ne vivacitatis purpureos colores mixtos fuisse omnino dispositos. Fiet tertio, superioreS tres purpuras conchyliatas caeruleam saturam, caeruleam dilutam, &flavam, vividiores quoque suisse, quam quatuor subiectas purpuras rubidam, Violaceam, lividam, nigram. Fiet quarto, ipsam purpuram Tyriam rubidam,
quae magis, quam ceteri purpurei simplices colores, cum rubicundo, aut coccineo colore confundi consuevit, ipsi nigro colori, aut ipsi nigrae purpurae, quam rubicundo colori, aut coccineo, magis amnem, Sc proximam suisse. Fiet quinto, ipsum Hysginum colorem, qui prae ceteris purpurae coloribus mixtis, Cum rubicundo, aut coccineo quoque consundi posset, quique medius quidam color inter rubicundum, Zc rubidum fuerat, tantum colori rubido vivacitate superiorem suisse, quantum vivacitate ipsa colori rubicundo inferiorem. Nec Vero haec colorum purpureorum series, Sc gradatio antiquos latuit. Quemadmodum enim color prismatis rubicundus ceterorum omnium prismatis ipsius colorum floridissimus erat, ita nos audivimus Plinium dicentem in lib.
XXL cap. VIII., colorem coccineum aequo modo fuisse ceterorum omnium cΟ-Iorum factitiorum vividissimum . Unum s colorem ) in cocco , qui in roses micat. Gratius nihil traditur a peditu. Quemadmodum quoque color prismatis flavus ceteris prismatis ipsisus inferioribus coloribus est floridior, ita vidimus a Plinio eodem loco appellatam purpuram conchyliatam flavam , concbliorum vegetissimam, idest omnium purpurae, Sc conchylii colorum floridissimam . Uti quoque color prismatis ipfrus caeruleus inferiori rubido floridior est, ita audivimus Ovidium Metamorphoseon lib. X. dicentem de flore hyacintho, Urioque nitentior ostro soritur , nimirum florem hyacinthum, hyacinthinamque purpuram conchyliatam caeruleam, omnino splendidiorem fuisse purpura Tyria, quae rubida erat, uti vidimus. Denique quemadmodum colores ipsi prismatis caeruleus, & flavuS subiectis coloribus rubido, & violaceo lucidiores erant, ita apud Plinium lib. XXI
cap. VIII. observavimus soridiores purpuras conchyliatas, caeruleas, & flavas, austeriores vero purpuras rubidas, & violaceas antiquos existimasse. In cone lia. ta vese .... glanitur laudatus ille pallor saturitate fraudata , tantoque dilutior ,
quanto magis et ellera Uur unt .... Buccinum Pelagio admodum alligatur, nimiae ἀqus eius nigritiae dat austeritatem . . . . Ita fit amet si color eximius ille .... tTFr us Pelagio primum satiatur. r. . . Laus ei summa color sanguinis concreti nigricans aspectu . Si igitur numeris omnibus absolutus est consensus colorum prismatis naturalium ,& colorum purpurae factitiorum , liquido etiam constabit, illud discrimen inter coccineum , 8c purpureos colores intersuisse , quod in natura inter rubicundum intercedit, qui splendidissimus est ,& inter flavum , ceterosque prismatis inferiores colores , qui gradatim obscuriores videntur, usque dum pervenerimus ad nigrum ipsum , qui est omnium obscurissimus. Igitur colores omnes purpurei a coccineo, 3c appella tione. Sc materia, Sc colore ipso, id est numeris omnibus differebant. Et hinc
maximum hoc discrimen agnoscens I. C. Ulpianus bene definivit in L. s cui
36쪽
lana. Dig. de Legatis III., appellatione purpurae omne genus purpurae , sive omnes, quotquot descripsimus, purpureos colores intelligi posse, nunquam vero coccineum colorem, qui ab illis, & nomine, & materia, & colore ipso longissime differret. Purpurae appellatione omnis generis purpuram contineri puto,
Nec obstant testimonia Aristotelis , Vitruvii, Plinii, ceterorumque antiquorum, quae retulimus, quaeque videntur vocasse purpuras aliquot rubicundas, quas nullas rubicundas, Ded obscuriores omnes nos diximus. Primo enim observandum, laudatos scriptores forsitan de purpuris tantum rubicundis , sive acutis esse locutos, quae fere inusitatae essent, eo quod facile evanescentes , uti docuimus. Deinde animadvertendum, appellationem rubicundi, aut rubri, aut rufi coloris illis omnibus coloribus solere generatim tribui, in quibus rubicundus color aliquo modo misceatur. Audiamus A. Gellium Noct. Atti c. lib. II. cap XXVI. Simplices si rufus , viridis colores singula quidem vocabula, multa
autem species disserentes habent. . . . suippe qui rufus color a rubore quidem appellatus eνὶ . Sed cum aliter rubeat lanis, aliter sanguis, aliter ostrum, aliter crocus, has singulas rus varietates Latina oratio sngulis, propriisque vocabulis non demonserat, omniaque signiscat una ruboris appellatione Fulυus enim, savus,
rubidus, pboeniceus, o rutilus, o luteus, o spadix, appellationes sunt
rus coloris , aut acuentes eum quasi incendentes, aut cum colore viridi miscentes, aut nigro infuscantes, aut virenti sensim albo illum nantes. Verum enim Vero coloreS omnes purpurei, quos retulimus , hujusmodi sunt, ut in ipsis rubi cundus color aliquo certe modo misceatur. Ita color violaceus videtur ex nigro , caeruleo, & rubicundo mixtus, rubidus ex nigro, ' rubicundo, caeruleus satur ex Caeruleo, & Violaceo, caeruleus dilutior ex caeruleo, & rubicundo, & flavus denique ex albo, & rubro mixtus, idemque de coloribus purpureis dicendum , quos mixtos appellavimus, quod nimirum ex vicinioribus coloribus componantur, &constent. Igitur cum audiuntur antiqui scriptores aliquando vocare purpuras rubicundas, aut rubras, ne statim huiusmodi nomen rubri, aut rubicundi ad peculiarem
vividissimi rubicundi coloris significationem traducatur, sed ad generalem significationem eam, quae colores eos omnes continet, in quibus aliquo modo rubicundus effulget, quemque rubicundum colorem in purpureis coloribus fere omnibus aliquo semper modo effulgere diximus. Ita Cornelium Nepotem apud I'linium in lib.
IX. cap. XXXI. audivimus rubram vocantem purpuram Tarentinam: rubra purpura Tarentina, quam Vocatam Violaceam audivimus ab Horatio lib. II. epist. I.
Lana Tarentino violas imitata veneno.
Ita quoque crocum rubrum dixit Virgilius Georgicon lib. IV. crocumque ruisbentem, dc Ovidius Fastorum lib. I. Nec fuerant rubri cognita fla croc rQblem nos omnes' oculis croceum, aut flavum videmus. Denique Virgilius ipse eclog. III. rubrum dixit hyacinthum suave rubens bacinthus, quem ferrugineum, aut lividum vocavit Columella lib. X. vers. CCCU. Sirpiculum ferrugineis cumulate hyac ni bis . Quos ipsos flores caeruleos vocavit idem Columella eodem lib. X. vers. C. Nec non m niveos o caeruleos bacinthos.
8c nigros vocavit ipse Virgilius, eclog. X. nigrae violae sunt, vaccinia nigra.
37쪽
Immo ipse Virgilius Georgicorum lib. IV. violas eodem tempore purpureas, &nigras appellare non dubitavit hisce verbis, υiolae sublucet purpura nigrae. Usu venit prosecto apud antiquos scriptores, quod in communibus sermodibus nostris
usuvenire consuevit, quibus modo rubra, modo nigra :quaedam corpora appella mus, quae non minus rubrum, quam nigrum colorem aperiunt. Ita nos dicere non dubitamus aliquando nigrum sanguinem, nigras uvas, mora nigra,& aliquando sanguinem rubrum, rubras uvas, mora rubra, eo quod non minus niger, quam ruber color in hisce corporibus interlucere videatur.
De prima Caussa tot colorum purpureorum. Aeli, 3c climatum discrimen prima erat caussa huiusce varietatis , qua puris purei colores gaudebant. Μarinae enim prosecto conchae alios aliis regionibus, & climatibus succos edebant. Conchae Ponticae, Gallicae, & regionum similium , quae ad septemtrionem Vergerent, duos tantum purpureos colores nigrum, & lividum reddebant. Iam enim audivimus Aristotelem cap. ΙΙ. dicentem : Eτι εν μεν τοις βορειοις .Purpurae in locis ad septemtrionem versis sunt nigrae. Nec non etiam Vitruvium: Itaque quod conchi lium P legitur .hnto , m Gallia, quod hae regiones sunt proximae ad septentrionem , es atrum e progredientibus inter septemtrionem occiden
Conchae Italicae, & smilium climatum violaceum colorem purpureum reserebant. Idem Vitruvius cap. IV. relatus: suod autem legitur ad aequ noctialemor entem , m occidentem , s Vitruvius Italus erat, & de plagis orientalibus, &occidentalibus suae Italiae loquebatur ) inbenitur violaceo colore. Huiusmodi colore 'profecto nitebat Italica purpura Tarentina teste ipso Horatio lib. II. epist. I, Lana Tarentina violas imitata veneno. Hinc fodem violaceo colore etiam omnes alias Italicas purpuras splendere oportuit, quarum celebriores memorantur Syracusana , Hydruntina, Cissensis, Anconitanas, & nostra Ariminensis. De purpura enim Syracusana in Sicilia, & Cis ensi in Venetia, & Istria, s uuae Cissa relata etiam a Plinio lib. III. cap. XXVI. est recens oppidum Humago in Istria ipsa, ) mentionem facit sic vocata Notitia Imperii, prout cap. LVI. observabimus, quemadmodum de Hydruntina loquitur Cassiodorus, uti cap. LVIII- declarabimus. Purpuram vero Anconita nam memorat Silius Italicus Punicorum lib. VIII. eam Sidoniis, & Africis laudatissimis
vix postponens Stat fucare colus nec Sidone vilior . conMurice, nec Lub co . Ariminensem Vero purpuram memorat etiam Festus in verbo Trachal : Trachali appellantur muricum , ac purpurae superiores partes, tinde . rim ne es maritimi homines cognomen traxerunt Trachal . Immo Festo etiam quoad hoc Trachalorum
agnomen, quo antiqui Ariminenses audiebant, fere concors est etiam Valerius maximus lib. VII. cap. VII. : Septit a quoque mater Traeholarum, rimine tam filiis irata, in contumeliam eorum, cum iam parere non posset , Publio seni admodum nupsit, testamento e iam utroque praeteritor a quibus aditus Di s inussu tus ,
38쪽
nuptias mulieris, m suprema u ic a improbavis. I iam haereditatem maternam filios habere iussit: dotem, quia non crean)oram liberorum caussa cohiugium intercessierat , mirum ret nere vetuit. Si ipsa aequitas hac de pre cogno cere potuisset , iustusne , aut gratiust pronunciaret 8 Praetereundum tandem hic non est , hoc Tracha lorum , aut iTracholarum agnomen a Graeta Voce . Tρα ζηλος, qua colla animalium
Graeci indigitase, proficisci, 3c proinde forsan in Festo Tracheli; & in Valerio
Trachelarum voces esse reponendas.
Conchae Laconicae, Tyriae, Asiaticae, Gaetulicae, Africanae, omniumque regionum, quae ad meridiem vergunt, rubidum colorem purpureum prodebant. Plinius alibi relatus lib. IX. cap. XXXVI. o L quoris hio minimi es in candida vena , unde pretio us ille bibitur nigrantis rosae color sublucens. . . Color san NimFconcreti , nigricans aspectu , idemque sui pes tu refulgens rorem eum excipientes TFrii. Praecipuus hic tae, in Meninge Africae, Gaetulo littore Oceani, in
Laconica Europae. Conchae Alexandrinae, Tyriae, Coae, earundemque omnium regionum ad meridiem vergentium etiam tres conchyliatos colores caeruleum saturum , caeruleum dilutiorem , & flavum edebant. Plinius lib. V. cap. XXIX. : Nunc omnis
eius TVri j nobilitas conchylio, atque purpura constat. Plautus Pseudoli AE . LScen. II.: Neque Alexandrina belluata conch liata tapetia. Iuvenalis Sat. : Spartana chlamFs, cono lia Coa. Conchae Rhodiae, S. earundem regionum ad meridiem vergentium aliquem colorem purpureum rubicundum cudebant. Aristoteles cap. IX. relatus: Eν δετοις νοτιοις ερυθραι. Purpurae in regionibus ad meridiem De Iantibus sunt rubrae. Vitruvius quoque eodem capite relatus suod vero conch lium ) meridianis eHcipitur regionibus , rubra procreatur potestate , deo hoc rubrum Rbodo et am insula creatur , ceterisque huiusmodi regionibus , quae proximae sunt solis cursui. Conchae demum Persicae, & Indicae, ceterarumque huiusmodi regionum sere sub torrida zona degentium non tantum eundem rubicundum , sed & candidum colorem purpureum effundebant. Jam enim audivimus Plutarchum in cap. X. referentem Alexandrum magnum immensam vim purpurae rubrae, & candidae in Perside reperisse. Ad has quoque regiones pertinuere mirabiles purpurei colores, quos Rex Ρersarum Aureliano muneri misit, quorum Orbis Romanus nunquam antea similes viderat, quibusque comparatae Aureliani, & matronarum purpurae,
.cineris instar decolorari videbantur. Vopiscus in Aureliani Vita: Tum genus purpurae , quod posea nec ulla gens det lit , nec Romanus orbis vidit , de quo saltem pavea libet dicere. Meminis is enim fuisse in templo Jovis O. M. Capitolini pallium kreve purpureum lanesi e , ad quod cum matronae , atque ipse urelianus iungerent puri uras suas , cmeris specie decolorari viderentur ceterae divini comparat onefulgoris. Hoc munus Rex Persarum ab Indis inter orthus sumptum . ureliano muneri
dedisse perhibetur , fer bens a me purpuram , qualis apuis nos es. Sed hoc falsum D t. Nam postea diligentissime Aurelianus , Probus , proxime Diocletianus mssis dia ρent imis confectoribus requi erunt tale genus purpurae , nec tamen invenire potuerunt.
39쪽
De secunda Caussa tot colorum purpureorum.
ARtificii discrimen erat secunda, & proxima caussa varietatis tot colorum
purpureorum. Et re quidem vera, ut hi diversi 'purpurei colores excude rentur, plurimi reserebat diversa praeparatio ,& diversa tinctura, quamvis eadem conchylia adhiberentur. Seneca Natur. Qtiaest. lib. I. cap. III.: Sic ens purpura eodem concblio non in unum modum exit . Interest , quamdiu macerata sit , crassus medicamentum an aquatius traxerit , saepius merba sit , oe excociu , an semel tincta Uerum cum Plinius lib. IX. cap, XXXVI. post relatas nonnullas conchyliorum proprietates se tractaturum spondeat de diversis condendarum purpurarum artificiis: Γuod si hactenus transcurrat expositio , fraudatam profecto se luxuria i credat, nosque indiligentiae damnet. suamobrem persequemur etiam incinas,ut tanquam invita frugum noscitur ratio, sic omnes , qui Utis gaudent , praemia vitae suae cal leauto hinc & nos huiusce diligentissimi observatoris vestigia legentes varia purpureorum colorum artificia disserere exordiemur, nullo tamen etiam antiquo scri
ptore praeterito, qui de hujusmodi artificiis verba fecerit4C A Ρ U Tὶ X X I I.
De Conc bis purpurariis. U Tebantur antiqui homines ad fingendos purpureos colores duobus conchyliorum generibus turbinatis , quorum primum buccinum , alterum purpura , aut pelagia appellaretur . Buccinum , non iam maius , quo sonus tubae editur, sed minus, os habebat rotundum, & in margine incisuris aliquot notatum, dc prope petras, ac scopulos degebat. Purpura ornabatur septem aculeis in orbem quemlibet, non minus ac longo,& cavo rostro, qua linguam suam longissimam exerebat , quae omnia buccino deerant. Utrumque genus tot habebat orbes, quot annos. Cito grandescebant, anno. magnitudinem complebant, se ptem annis Vivebant, aqua dulci interibant, captae quinquaginta dies saliva sua vivebant. Incipit Plinius lib. IX. cap. XXVI. Duo sunt genera. Buccinum minor concha ad similitudinem eius piscis , quo sonus eritur , unde m caussa nominis a rotunditate oris in margine incisa. . itera purpura vocatur cuniculatim procurrente roissero , cuniculi latere ntrorsus tubulato , qua efferatur lingua. Praeterea clavatumes ad turbinem usque aculeis in orbem septenis fere , qui non sunt in buccino , sed
Atrii' ue orbes totidem , quot habent annos.' viTunt annis plurimum septenis . Lingua purpurae longitudine rigitali, qua pascitur perforando reliqua cono Isa: tanta duo ritia aculeo eys. qua dulci necantur, cubi fumen imire Uittir a falsoqun capta diebus quinquagenis et ivunt sal va sua. Conchae omnes celerri me crescunt, praecipue purpurae, anno magnitudinem implent. Buccinum nora nisi pestis adhaeret, circaqus scopulos legisur. Pur urae nomine alio pelagiae locantur. Aristoteles de hist. animal. lib. V. cap. XV. Eχου τι δε και τα επι καλυααατα κατα ταυτα αμ φοτερα. και τα αλλα τα τροχῆωδη , εκ γεννετης. Παντα'νε μονται δε εξαιροντα την καμλουαενην γλωτταν υπο το καλυμμα ' Tο δε ριεγεθος γλωττηs εχθι η πορφυρα μειζων δακτυλου , ω νεμεται, και διατρυπτει τα κοχχυλια, και τλ οTρακον.
40쪽
ος ρακω της ελικος. Operculum idem oris tam huic utrique generi buccinorum, &purpurarum ) adhaeret, quam ceteris turbinatis omnibus. Pasci quoque exserta lingua appellata sub illo operculo solent. Longior digito lingua haec purpuris es, qua pascitur, tum conchulas, tum etiam sui generis testam perforare potes. Tempus visendi m purpuris, buccinis longum. Annos enim sex purpurae vivunt,sngulis annis incrementum earum patet per orbes, quos totidem, quot annos habent.
Eadem refert Athenaeus Deipnosoph. lib. III. cap. VI. VII. Plurimi nummi ad Tyrum pertinentes, quos referunt Va illantius de Coloniis , auctor Musaei Theu poli, aliique, & aliquot etiam nummi pertinentes ad
familiam Purpureonum gentis Furiae, quos refert Thesaurus Morellianus inter gentis ipsius Furiae nummos, eleganter praeseserunt modo concham purpuram suis illis aculeis ornatam, modo Buccinum aculeis carens, iuxta ac Plinium, & Aristotelem descripsisse vidimus. Nos unum, & alterum ex hisce Tyriis nummis, tertium vero gentis Furiae familiae Purpureonum prima hujus libelli fronte exhibuimus ex ipso Va illantio, & Thesauro Morelliano depromptos, nobisque a summo amico δc populari Cl. Viro Petro Burghesio in celebri suo Mus eo pluries patefactos. Conchae purpurae, aut potius buccina , quae in primis duobus nummis exhibentur, ad celebrem ossicinam Tyriae purpurae profecto adludunt, uti concha purpura, quae in secundo nummo exhibetur, ad cognomen familiae Purpureonum clarissime adludere videtur. Sed Avercam pium in dicto Thesauro Morelliano disia
serentem audiamus: Furia gens Finia primum dicta pronunciatione antiquiore , deis Fouria , ex antiquissimis fuit . . . suum m ntis recte scorpionem pro concha Dria a ii edidissent, ut Ursinus, Palinus, miliantius, Morellius docuit ratione cognominis concham TFriam exprimi Male Patinus in pr mo familiae Furiae nummo Furνeposuit pro litteris Pur, a3 Ursao ita recte datis, ac ni bit aliud, quam inis ales cognominis Purpureo exponent bus, cuius certissimum indicium in ipso nummo depretendimus, concham scilicet 'riam, Purpura n ex se generantem , minime vero scorpionem , quem in sui erunt De animalculo vero falli Peri 'nium, qui spinas conchae pedes animalculi putasse videtur, ostendit Morellius: In primo Furiae gentis nummo inter capita equorum , aurigam non an malculum es , sed certissime eonc litim, ex cuius cruore febat purpzreus color, quo adluditur ad cognomen huius
gent s Purpureo. Conchylium illud alias saepissme exhibetur in Driorum nummis , eeu patet ex miliantii Coloniis, ubi figura illius recte omn no exhibetur . Addimus nos in Tyri nummis, quos exhibuimus, argumentum maius conchae purpurae, sive buccini videri modo Herculem leonina pelle, & clava ornatum, modo canem, quos purpurae inventores fuisse fabellae Tyriae referunt, uti cap. LI. erit narrandum. Addimus quoque, nos animadvertisse, peccari ab omnibus fere rei antiquae nummariae recentibus scriptoribus, qui Tyri, aut Purpureonum nummos exprimentes, animalculum , aut aliud ignotum signum loco conchae purpurae,
quam debuerant, Obtrudunt. - ΡJures vero erant harum concharum species. Plinius eodem loco : Earum
s purpurarum ) genera plura pabulo, ac solo discreta. Lutense putri limo, algense enutritum alga, vilissmum a utrisque mel us Ten ense in Tenei maris ora con Iectum. Hoc quoque tamen eritamnum levius, atque dilutius e calculosas appellantur