장음표시 사용
41쪽
a calculo maris m re apto concbliis , m longe optἰmum purpuris diatatense , ides inhio soli genere potum. Aristoteles eodem loco: Eισι δε τοὐν πορφυρων πολαλα- Και ενιαι μεν μεγαλαι , οιθ' αι περι τον Σιγριον και Λεκτο Ain μικραι,οιθ' εν τω' Ευρ inrae, και περι την Καρια Και αι μεν εν τοις κολποις μεγαλαι , και τραχ' αι .... Γινονται δ' ενιαι των ριεγαλ ων , και αναιαι. Aι δ' εν τοις αι - γιαλοις, και περ ι τας ακτας το μεν μεγεθος γινονται μικραι' Genera purpurarum
plura , nonnullae magnitudine at gentur ingenti , ut quae ad Sigeum , Lectum s Idae promontoria ) gignuntur . . I ae parvae , ut quas Euripus fert , -ν a. Quae in pelago degunt, magnae , scabraeque sunt . Nonnullas ex magnis υel ad pondus minae evadere novimus. Parmae ad littora , m oras reperἰrentur. Adeo autem numerosa erat quondam huiusmodi buccinorum , & 'purpurarum familia, ut maria, δc littora omnia hisce conchyliis referta viderentur. Plinius loco eodem e Concblia , o purpuras omnis ora atterit. Anonymus fere aetate Cain roti magni vivens relatus a Cl. Muratorio in Differt. XXIV. tom. II. Antiq. medii aevi : Conquilium nascitur in omne mare , plusquam in infula , n bis Deis :eonebula habet in se locum sanguinis , oe sanguis rubeus porsiri rontas , ex quo por- fra tinguitur. Utebantur vero veteres hisce conchyliis etiam in cibum, eaque inter delicatiores epulas statuebant. Μacrobius Saturnal. lib. II. cap. IX. seriem eduliorum referens, quae apposita fuerunt in adiiciali coena, quam Μetellus Flamen instruxerat ceteris Flaminibus, Virginibusque Vestalibus, inter cetera edulia etiam murices, purpuras commemorat. Apuleius in Apologia fragmentum Ennii reis
citat ex libro, qui inscribebatur , sive de eduliis, in quo loca enumerantur delicatioribus piscibus celebriora, Sc in quo regio Atarna, uti sapidiorum buccinorum , dc purpuratum ferax ita describitur:
Calvaria pinguia . tarnae , Purpura, muriculi, mures, dulces quoque ecbini .
Ita quoque Lucilius apud Nonium in verbo OHrea: trea nulla fuit, non purpura nulla Pelori. Horatius lib. II. Sat. IV. Mur ce Baiano melior Lucr na Pelor s.
Martialis lib. XIII. epigr. LXXXVII.
Murices Sangulae de nwνs tinctas lagrate lacernas
Induis , m , non es hoc satis , esca sumus. Columella designat etiam piscinarum locum in maritimis landis ad nutrio endos cibi gratia murices, purpurasque. Ita ille lib. VIII. cap. XVI. L mo arta o planum educat piscem , velut boleam, rombum , passerem e eadem quoque max me donea es conchνliis , muricibus , oe ostreis purpurisque. Idem assii mant etiam Iulius Pollux Onomastici lib. VI. cap. IX. segm. XLVII., & Athenaeus Deipnosoph. lib. III. cap. VI. VII. Utebantur etiam veteres hisce conchyliis ad medicinam , uti tradidere Plinius lib. XXXII. cap. IX. X., Dioscorides lib. II. cap. IV. V. VI., . & Serenus Samonicus Carm. XLIV.
42쪽
De piscatione conζharum purpurariarum .
ΡLurimis modis autem veteres hujusmodi conchylia piscabantur. Nonnulli carnibus ranarum simplici hamo additis eas captabant. Plinius lib. XXXII.
cap. V. Carnibus earum s ranarum vel hamo additis praecipue purpuras certum est ait ei. Alii autem in alto iaciebant textum quemdam concharum .clutilium , aut bivalvarum, quae a purpuris promissa lingua admorsae, illico magna vi se claudentes, etiam linguam purpurarum comprimebant, quae proinde purpurae impe ditae, & haerentes una cum conchis illis extrahebantur. Ρlinius lib. IX. cap.
XXXVI. Capiuntur autem purpurae parvulis , rarisque concbis textu Geluti nassis iualto iactis. Sunt iis esca clusiles , mordacesque conchae, quales υ demus has semineces , sed redditas mari , aυido blatu reviviscentes . . Cppetunt eas purpurae, porre Z que linguis infestant. t illae aculeo exsimulatae claudunt sese, comprimuntque mordentes I tu aυiditate sua purpurae tolluntur. Hoc piscationis genus absque naxis administratum respuere videtur Aristoteles dicto loco: οἱ μυεν ουν οι χιοι προς τοις δελεχτιν
nasiam escae adiundiam demittere non solebant: itaque saepe accidebat, ut purpura ranu extracta decideret. A, homines nostrae aetatis adiungunt nassas, ne, si decidat , ab olvatur.' quod tunc potissimum evenit , cum plenis ira es: nam si inanis sit , discite se avellere potest. Idem fere confirmat Aelianus de natura animal. lib. VII. cap. XXXIV. : H πορφυρα λι νον εστιν ιτ γρ 0ς , ωτι και εχ ειγλωTTαν
fabet linguam , eaque penetrat qzaecumque potes , attrabit , quae comedit.' eadem etiam cap tur. Capiendi modus eiusmodi es. Parva nassia denso contextu contexituro intus in media nafa fronibus piscis , illecebra , appon 'tur ad eam ali cien- Am . Purpura se tur maiorem in modum linguam dsendere contendens eo peri uere, srombum ut m ad equi conatur , m ne ab Uca , quam l gurit , aberret , omnem eam necesse habet exserere: itaque , ipsa exserta , fugit escam , quoad plenitudine iu-runnescentem iterum retrahere non post: unde si , ut eam piscator ljurit oue irret tam comprehendat. Iulius denique Pollux Oliomastici lib. I. cap. IV. sequentem piscandi haec conchylia rationem describit: Tα δε νυν οι φοινικες ουτω τητ υτι
του τινος η σχοινου διαπλεξαμενοι δατειχι δ' ειπι τα κατα την ειτοῖ, ν' τα γχρ
43쪽
XXXIτων σπαρτων, η των Πινων τελη περι τοις στοριατι των κυψίλ60ν-ανεα
hoc sic capiunt, lanamque tinflam tit; forentem exhibent. Funem enim complicantey,
longum, validum, qui in mare perdurare pust, cui tintinnabulorum in rcerto quodam ordine, intervallo vasa aliqua e scirpo, funibusque contexta appendunt, quorum ingressus quidem patulus, scirporum enim, funiumque capita de indusiria prominere sintsit, ut ingredienti animali ad ntrandum dirimendum facilia snt, regressum vero, conυersonem non permittant. Et haec vascula escis impleta purpurarum piscatores inter saxosa loca demittunt, funem de subere quodam, iit capta animalia sustineat, suspendentes, hisque per noctem, diem nonnunquam relictis, postea conebis referta subtrahunt.
Utrumque vero hoc conchyliorum genus nefas erat a primo vere ad caniculae ortam piscari . Circa enim caniculae ortum tr1cenis diebus omnino latebant, ut Hrtus suos educerent, verno autem tempore, licet reperirentur , cum tamen
eo tempore aut cerificationibus, & fa vaginibus condendis, aut ovis deponendis incumberent, ita effoeto succo donabantur, ut hic ad tingendas purpuras ineptus omnino haberetur, additque Plinius, hanc observationem plerosque artificum purpu- rariorum vix tunc animadvertere consuevisse, licet id plurimi ad nobiliores purpuras edendas referret. Ita illa eodem loco, Purpurae latent, sicut murices, circa
can s ortum tricenis P ebres . Congregantur meruo tempore, mutuoque attritu lentorem
cuiusdam cerae fa vant. Simili modo murices . . . Capi eas pos canis ortum, aut ante vernum templis , utilissimum , quoniam , cum foeti cavere , fluxos habent succos . Sed id i qentium officinae ignorant, cum summa tertatur in eo . Minutius rem ipsam
disterit Aristoteles laudato loco, nisi quod errat, ut solet, existimans, haec conchylia ex putri limo procreari, contra ac rectissime nostri homines sentiunt, qui etiam haec conchylia, uti omnia animantia, ex ovis prognasci, & favagines, favos,
aut cerificationes, quae in mari reperiuntur, esse ovorum plenis Sma receptacula arbitrantur. Ita igitur ille: Aι μεν ουν et ορφυραι, του εαρος συναθροιζομεναι εις
tu locum se colligentes condunt, quam favet em nominant, quae velut favVs est apum i
44쪽
apum , verum non ita elegans, sed quas ex putam ἰn bus eἰcerum alborum, multa inter se composita fruem unam sua cohaesione coagmentarim. Nullum iis patet foramen, neque ex iis purpurae enascuntur, sed tum purpurae, tum etiam reliqua resis inclusa, e limo fere, o materia putrescente oriuntur. Illa vero coagmentatis favo βλnilis , tamquam purgamentum , tam iis , quam buccinis evenit nam buccinis quoque favi care in more est... Emittunt enim, cum suos ordiuntur favos, mu-corem quemdam, ex quo putamineae cellulae llae confisunt. Haec ergo rupta, diffusaque omnia humfrem , quem continebant , in terram demittunt , mox eo , quo effuderint loco, gignuntur purpurulae, exordio admodum exiguo consi entes, quas stat annexas gerunt , quae grandes capiuntur.' nonnullae etiam forma nondum d sincta cernuntur, s forte prius, quam pepererint, capiantur. Foetus interdum per erates,m tegetes , non qualibet elidunt , sed congregatae eodem , ut facere in mari solent ritaque per angustam , veluti uvae sperie , foetus conformantur . . . . Capiuntur tem re verno, cum favos exfruunt. Caniculae tempore nullae fere capiuntur.' s non enim tunc pascuntur ) sed se abscondunt , ac latent. . . Cum faviscant purpurae , tunc deterrimum habent forem.
De praeparatione concharum purpurariarum .
LAboriosa in piscationem laboriosior praeparatio sequebatur. Praemittendum
autem , non totum purpurarum corpus fuisse aptum coloribus purpureis tingendis. Parvula enim tantum succi copia ad purpureos tingendos colores adhibebatur, quae contineretur in vena, aut vesci ca quadam textu spissiore, & candido composita, & in mediis purpurae faucibus exsistente, quaeque parvula succi copia iccirco flos ab antiquis appellaretur. Reliquum Vero purpurarum corpus tamquam omnino ad tincturam sterile, & ineptum abiiciebatur, Plinius eodem loco : Sed purpurae forem illum tingendis expetitum Cesibus in medi s habent fau-eibus, Liquoris hic minimi est in candida vena , unde pretiosus ille b bitur nigran iis rosae color sublucens. Reliquum corpus serite. Aristoteles eodem loco: Tο δε
φυσις οιον τυπτηριας . Florem suum s Purpurae ) inter papaver dictum , collum continent , textu is spore, aspectu veluti membranae candicantis , quam detrahunt Eadem videtur , ut vena , idque sos ille celeber putatura reliquum contextus velut alumen est. Flos vero, sive illius venae, aut vesticae succus, s premeretur, contrectantium manus inficiebat, nigerque erat, Veluti atramentum . in purpuris regionum ad septentrionem vergentium , rubidus Vero aliquantulum , nimirum ruber atrore multo mixtus, erat in purpuris regionum ad meridiem vergentium. Aristoteles laudato loco : Και το ανθος αυτων, αι μεν τλειται μελαν εχουσαι, ενιαι δ' ερυθρον μικρον ... ετι δε εν μεν τοις ὀορειοις μελαιναι, εν δε τρις νοτιοις ερυθραι , ως επι το πλειτον ειπειν. . .. θλιβομενος δε ελεφα) , βαπτει , και την χροιρα. Flos earum purpurarum) magna ex parte niger , sed nonnullis rubidus pusilum . . . Partes item aquiloniae purpuras nigras, auserinae rubras magna ex parte fer&nt.
45쪽
Ting t baee svena) pressa , m inficit manuna . Vitruvius alibi saepe relatus . conculium ) legitur ... ad septemtrionem , es atrum .... inter septemtrionem , oc.
cidentem , est lividum . . . ad orientem , m occidentem .... vsolaceo colore. . meridianis regionῖbus rubra procreatur potesate. Maimonides relatus a Bocharto HieroZoicon pari. II. lib. V. cap. IX. Sanguinem του chilPn spurpurae ) asserunt , qui pJcis es coloris techeleth , atri sanguinis, insear atramenti, qui in mari salso reperitur. Extrahebant autem corpora purpurarum e testis, maiora quidem manu, minora vero vel ferramentis, vel trapetis frangebant, ea tamen lege, ut purpurae ictu uno occiderentur' nam si paullatim scinderentur, succus ille coloratus, sive fos , evomebatur cum vita, aut evanidus ,δc ineptus tincturae evadebat. Julius Pollux loco supra relator Eπειτα κο)ιαμενοι το οστρακον εν ταιτω και την σαρκα. Tesam deinde una cum carne contunὰentes. Vitruvius pluries repetito loco: Eacono lia, cum sunt lecta, ferramentis scinduntur. Plinius quoque citato loco: Et maioribus quidem purpuris detras a concha auferunt, minores trapetis frangunt. Aristoteles ipse supra memorato loco: Tας μεν ουν κρας μετα των οτρακων
κοπτουτιν' ου γαρ ραδιον α ζελειν ' των δε μειζονων περιελοντες το οτρακον, αφαρουτιτο ανθοs . . σπουδαζουσι δε κοπτειν ' εαν γαρ πριν κοπτειν προτερον αποθανη, συνεξεμ ει το ανθος, διο και φυλαττουτιν εν τοις κυ Tot ς, εως αν αθροιΘωσι, και σχολατωσιν. Parvas tundunt clim tesser non enim detrahere facile esto maiorum forem tesa ablata detrahunt .... Dant operam , ut vivae frangantur , nam δε prius, quam fregeris, exspirarint, forem omnem cum vita evomunt. suapropter solent eas
asse mare in nassis, dum ipsae se colligant, atque requiescant. Aelianus de hist.
Ελλαξε πυρψυρεος θανατος, καu μοιρα κραταχη. Purpurarius issector , si posequam p&rpuram non in homintim elaum, sed ista tingendas lanas comprehenderit, inexhausum velit feri colorem , perfecte tinctum , uno saxi i tu purpuram interim t. suod flevior plaga inferatur, m etiam nunc spirans relinquatur, atque iterum lapide percutiatur, ad tincturam si inutilis, nam ex eo dolore tincturam amittit. snod qu dem ipsum praeclare Homerum istellexisse dicunt. Iecircoque uno ictu celeriter morientes purpurea morte asci ait, pervulgatum suis versibus illud eanens: Cepit hunc purpurea mors, m Parca robusa. Divellebantur inde manu hae venae a corpore purpurarum , si hae purpurae rent magnae, & ea divulsione caput a ventre purpurarum ipsarum separabatur. Si vero minores serent purpurae, integra purpurarum corpora adhibebantur, non enim eas venas in parvis divellere facile erat. Eodem loco Plinius: Et ma oribus qu dem purpuris detracta concha auferunt, minores trapetis frangunt. Eodem lo
46쪽
ssso non enim detrahere facile est maiorum forem testa ablata detrahunt. suamobrem evenit, ut collum a ventre separetur os enim po stus inter haec es , supra eam partem, quam ventrem appellanta itaque detracto fore diCidantur partes sae , necesse est. Tum aeedem hae venae sale triduo macerabantur, cuῖus salis ratio erat sextarii unius, sive unciarum viginti in singulas venarum centenas s potius denas, aut vicenas in libras. Plinius loco eodem: Eximitur psea vena , quam diximus, cui addi salem necessarium sextarios ferme in libras centenas. Macerari tr duo susum . suippe maior vis tanto , quanto recentior. Pollux citato loco: τε επι δευσοποιιαν. Sale condiunt ad tincturam.
In plumbeas cortinas hinc venae istae iniiciebantur, & aqua ea ratione infundebatur, ut amphora, sive librae octoginta aquae in singulas centenas quinquagenas venarum ii iras sussicere existimarentur . Ita liquida mixtura fiebat, cuius fere tertia paris aqua, duae tertiae partes venis constarent. Plinius ipse: Singulis aquae amphoris centenas atque quinquagenas medicaminis libras aequari. Demum plumbsae istae cortinae lento igni longinquae fornacis fervere snebantur, & inter fervendum despumabantur frusta carnis, quae venis adhaesisse necesse erat, quaeque ipse idem servor a venis divellebat. Post decimum denique diem incipiebant succi illi emorescere, ut aiebant antiqui, nimirum colores purpureae tincturae aptos ducere incipiebant . Periculum intincto vellere laneo elutriato factum demonstrare omnino poterat, an succi ad eum maturitatis locum devenissent, qui spei quaesitarum purpurarum satisfacere videretur. Plinius eodem loco : Fervere in plumbo ..., ac modico vapore torreri, deo longinquae fornacis cuniculo. Ita despumatis subinde carnibus, quas haesisse venis necesse es, decimo ferme d e liquatis, cortina vellus elutriatum mergitur in experimentum. Hoc donec satisfiat , uritur liquor . Addit eodem loco Plinius purpurarum succum inter servendum factum sui iasse viridem, post fervorem nigerrimum: Immatura , viridique cortina ..., nimiaeque
eius f idest Pelagii ) nigritiae.
Eamdem cocturam brevius describit Pollux eodem citato loco. . Υδατι τηνατην εκκαθηραντες, ενε ψουσιν εμπυρω λεῆητι το θηραγιατο θαλαττω . qua immunditiem omnem purgantes in ferventi lebete hoc marinum animal coquunt non
Μaimonides supra relato loco, nisi quod hic ulterius cimoliam , aut alia huius modi pigmenta in cortinam indi consuevisse assirmat: Cum fmbriarum thecheleth sessi purpuram ) infesturi sunt, lanam stimunt , qsiam in calce maceratam, sub isde lotam, donec sit nitida, in sapone elixant, atque aliis huiusmodi, quomodo in fetἶores solent . ut lana colorem imbibat. suo facto sanguinem του chilton asserunt, qui p scis es coloris thecheletb , atri sanguinis , instar atramenti, qui in mari salso
reperitur. Et sanguinem in cortina ponunt clim plamentis variis, cimolia puta, atque aliis tu us generis pro more infectorum. Et postquam elixus es, lanam in eum immerount donec fiat caelo concolor. Eamdem quoque cocturam , muria, aut aqua marina in salis locum suffecta, describit relatus Anonymus apud Muratorium Dissert. XXIV. Antiq. medii aevi. Collicitur autem se. Tolle conquilium , o coquet ipsum sanguinem cum carnibus, tolle moriam de mare, aut DIUmorie, comtonis in vas, dim it s. Vitruvius autem relato loco, sale, & coctura omissa, purpurarum succum resert
47쪽
refert in mortariis tantum tritum fuisse, circumfuso melle, ne materia sitiret,& densaretur : Eo conchFlia , cum sunt lecta , ferramentis scinduntur , e quibus pla- gis purpurea sanies , uti lac ma profuens , excussa in mortariis terendo comparatur ... Id autem propter salsuginem cito fi syticulosum, nis mel habeat circumfusum . Immo Plutarchum quoque in Alexandri magni vita audivimus assii mantem , Persas sale, & coctura omissa, in purpuris rubicundis mel adhibuisse, in purpuris vero .
candidis oleo albo usos suisse: Aιτιον δε τουτου φασιν μναι το την βαφην δια με- γινεσθαι των α ωργων , δι ελκου λευκου, των λευκων. Cuius rei caussam esse dicunt, quod purpurae rubicundae tintitura melle paretur, tinctura autem purpurae candidae oleo albo.
Ita denique hanc succi purpurarum praeparationem nobis describit Cassiodo. rus lib. I. epist. II., & ipse salituram, & cocturam silentio praeteriens.' Si perscrutator 'aerunt ni maris inissa conchulia solemniter condidisset apto tempore , a-cemus ille Neptunius , generator forentis semper purpurae , ornator solii , aquarumcop a resolutus imbrem aulicum fammeo liquore laxaret. Forsitan autem plura artificiorum genera, eaque omnia ad colores purpureos condendos aeque utilia antiquitus obtinebant. Μiru m profecto, Sc Plinium, δc ceteros omnes, quos hoc capite adduximus, scriptores, unius praeparationis purpurarum succi mentionem fecisse, nullam vero praeparationis succi buccinorum. Nos vero credimus, easdem leges,
quae in succo purpurarum parando adhiberentur , in succo quoque buccinorum ad tincturam instituendo adhibitos fuisse, & quod Plinius, & Aristoteles relatis locis omnia communia fuisse buccinis, δc purpuris asseruere, prout hoc, & superiori capite est demonstratum , & quod eadem colocati succi Vena, aut vesci ca utrumque genus donaretur, prout capite ultimo observabimus, & quod denique revera uterque succus Sc purpurarum , & buccinorum in purpureis coloribus tingendis adhiberetur, prout sequenti capite videbimus. Id tantum discriminis autem fuisse arbitror, quod purpurarum succus, inter fervendum viridis, post decimum fervoris diem niger fieret, buccinorum vero succus, viridis quidem inter servendum, sed rubicundus fere, Sc coccineus post decimum servoris diem evaderet, teste ipso
Plinio citatis locis: Immatura viridique cort na .... Buccinum .... PElagio admo dum alligatur , nimiaeque eius nigritiae dat a teritatem illam, nitoremque, qui quaeritur, cocci .
De t nctura colorum purpureorum.
AB soluta huiusmodi succorum praeparatione tandem ad tincturam ipsam colorum purpureorum manus admovebatur. Sed observandum prius, antiquos non iam lanam laetam, aut textam, sed rudem tantum coloribus purpureis infecisse. Plinius lib. IX. cap. XXXVIII. id primum demonstrat affirmans, lanam semel tinctam ante carminari consuevisse, quam secundo mergeretur. Iam vero lana rudis, non vero neta, aut texta carminari potest. su nis lana potat horas, rursusque mem tur carm nata , donec omnem eb bat saniem. Vidimus superiore capite Maimonidem referentem , lanam puram fuisse . prius calce maceratam, tum
48쪽
ctam, quibus, ut lana colorem melius imbiberet, insectores uti solebant. Haec
autem omnia in lana rudi, non autem in neta, aut texta usuVenire poterant.
Lanam furnunt, quam in calce maceratam , subinde totam , donec sit nitida, in sapone elixant, atque aliis huiusmodi, quomodo infe fores solent, ut lana colorem imbibat. Propertius lib. IV. eleg. III. Arethusam inducit colo nentem fila lanea iam purpureo Tyrio colore insecta :Noctibus hibernis castrensia pensa laboro, Et T ria in radios vellera ducta .suos.
Immo Homerus ipse Odysseae lib. VI. vers. CCCVI. Alcinoi filiam nobis
exhibet purpuream lanam nentem :H χ ατα στρωφ or' oc ιπορφυρα, θαυμα ιδετθα. Pensum versans purpureum mirabile visu.
Hoc posito, ad tincturam purpurarum, Sc prius purpurae Violaceae accedamus. Ut purpuram violaceam itaque conderent antiqui, immittebant prius lanam in cortinam succo rubicundo buccinorum repletam quinque horarum spatio, &postea extractam, & carminatam in cortinam nigro succo purpurarum plenam
rursus mergebant, quousque illis succis ubique per vasa , 8c fere satiata, & ebria fuisset facta. Plinius eodem lib. IX. cap. XXXVIII.: Concharum ad purpuras,
conch lia eadem quidem es materia, sed diseat temperamento .... suinis lana potat Loris, rursusque mergitur carminata, donec omnem ebibat saniem . Buccinum per se damnatur, quoniam fucum remittit . Pelagio admodum ali satur, nimiaeque eius nigritiae dat aucleritatem illam, nitoremque, qui quaeritur, cocci . Ita permixtis viribus alterum altero excitatur, aut pringitur Ita sit amet si color eximius ille. Ut vero purpuram Tyriam rubidam inficerent antiqui, prius lanam rudem e converso immittebant in cortinam succo purpurarum plenam eodem quinque horarum spatio, non iam vero cum succus esset excoctus, & omnino niger, sed cum adhuc esset immaturus, & viridans, & hinc eamdem extractam , & carminatam iterum in cortinam rubicundo buccinorum succo repletam mergebant, qu usque tota penitus quoque madefacta , & satiata appareret. Idem Plinius: of Tr- ius Pelagio primum satiatur immatura, viridique cortina, mox permutatur in buccino . Laus ei summa color sanguinis concreti nigricans aspectu , idemque suspectu refula ens. v
Hoc igitur inter tincturam violaceae, & rubidae purpurae discrimen erat, ut violacea prius succo buccinorum , indei purpurarum mergeretur , rubida Vero Tyria prius purpurarum, deinde buccinorum succo madesceret. Summa vero, & ratio liquidae mixturae ad tingendas hasce duas purpuras requisita haec erat, ut buccinorum librae bis centum , purpurarum librae centum,& decem, libris decem vellerum tingendis suffcere putarentur. Idem Plinius: Summa medicaminum in libras X. vellerum, Buccini CC. , Pelagii CX. Observandum hic vero, hisce medicaminibus adiungendam fuisse aquam ea ratione, ut tertia pars aqua , duae tertiae partes medicaminibus constarent, uti superiori capite ea enarratum. Hinc si ea ratione libris CC. buccinorum librae C. aquae,&libris CX. purpurarum librae LV. aquae erant adiungendae, liquida mixtura exsurgebat librarum CCC. buccinorum , librarum CLXV. purpurarum , atque ita in totum mixtura librarum CCCCLXV. exsurgebat, quae decem libris lanae tingendis sussicere putaretur . Observandum etiam , hanc mixturam librarum
49쪽
CCCCLXV. longo decem dierum servore sors tan ad pauculas crassi glutinis libras fuisse redactam , cujus quantitatem ignoramus, sed quam tamen usu edocti fuerant antiqui neque crassius, neque aquatius medicamen constituere, quamque optime decem libris lanae tingendis suppetere esset compertum . Ut tingerent vero antiqui conchyliatas purpuras caeruleam saturatiorem , sive hyacinthinam, caeruleam dilutiorem, sive molochinam, & flavam, uti vidimus, madefaciebant lanam rudem in una cortina succo purpurarum plena, omnino omissa cortina buccinorum, quae buccina nullo modo in hisce conchyliatis coloribus tingendis adhibebantur. Plinius ipse: In conρbliata veste cetera eadem ne buccino.
Ratio vero, δc summa succi purpurarum, qua uterentur in hisce conchyliis tingendis, erat dimidium illius succi, qui in tingendis purpuris violaceis,& rubidis adhibebatur. Atque ita cum in istis purpuris violaceis, & rubidis CX. librae succi purpurarum adhiberentur, in purpuris conchyliatis caeruleis saturatioribus, caeruleis dilutioribus, & flavis tantum LV. librae succi purpurarum in singulas libras X. vellerum tingendas adhibebantur. Aqua vero, quae in iisdem LV. libris succi purpurarum miscebatur procul dubio eadem tertiae partis ratione ) lotio, aut potius iure temperari consuevit. Idem Plinius prosequitur:
In conchFlsata veste cetera eadem sine buccino, praetereaque iure temperatur aqua pro im iso humani potus excremento dimidia medicam na adduntur.
Atque ita , quemadmodum maxima succorum abundantia , quae erat CCCCLXV. librarum, uti vidimus , reddebat duas austeriores purpuras violaceam, & rubidam , ita minima succorum exiguitas, quae erat LV. librarum aut ad summum librarum LXXIII. adiecta tertia parte aquae lotio aut iure permixta, tres praebebat floridiores conchyliatos colores caeruleum saturum, caeruleum dilutum, &flavum, qui ideo semiplenae purpurae habebantur, & ad hoc tincturae, & coloris discrimen significandum colores conchylii, non purpurae dicebantur, uti stiam cap. XII. innuimus . Concludit Plinius e Sic gignitur laudatus ille pallor saturi. late fraudata, tantoque dilutior, quanto magis vellera esuriunt. 'Dibaphae, vel bis tinctae purpurae nominabantur ab antiquis scriptoribus. Cornelius Nepos apud Plinium lib. IX. cap. XXXIX. Huic successi dibapha Uria. Tibullus lib. IV. eleg. II.
- Mollia caris Velleris det succis bis madefacta seros . Lucanus Pharsaliae lib. X.: Strata micant, Urio quorum pars maxima fuco Cocta diu, virus non uno duxit aheno.
Sidonius Apollinaris Carm. XV:
Cu us bis coctus aheno Ser ea Sidonius fucabat flamina murex.
Sed nunc clare intelligere poterimus, quid sibi velint relati, aliique plurimi scriptores, qui dibaphas, seu bis tinctas purpuras nominarunt. Dibapharum igitur, aut bis tinctarum purpurarum nomine indigitant unas purpuras violaceas, &rubidas, quae duobus succis purpurarum, & buccinorum, duabusque cortinis tingebantur, non Vero purpuras conchyliatas caeruleas saturas, caeruleas dilutas, aut flavas, quae una cortina, & uno succo purpurarum, eoque exiguo, nullo Vero modo cortina, Sc succo buccinorum tingerentur .
50쪽
Alio premit silentio Plinius colores nigros, lividos, rubicundos, candidos,
eorumd'mque tincturam. Dicemus tamen, quod veri similius sit. Tinctura purpurarum nigrarum, & lividarum duobus forte modis usuveniebat, i nimirum vel natura, vel artificio. Natura quidem caeli, cum nempe purpurae in Gallia , in Ponto, ceterisque regionibus ad septentrionem vergentibus tingerentur, quibus locis purpurarum, & buccinorum succi nigriore colore producerentur, uti cap. XX. animadvertimus. Artificio vero, cum maior quantitas nigri succi purpurarum , quam succi rubicundi buccinorum adhiberetur . Qtiori es enim data erat
ratio librarum CC. rubicundi succi buccinorum, librarum CX. nigri succi purpurarum , ut fierent colores ubi di, & violacet, si maior quantitas succi nigri
purpurarum , minor vero succi rubicundi buccinorum adhiberetur, profecto nigrae, aut lividae purpurae, ut quivis videt, fuissent educendae. Tinctura quoque purpurarum rubicundarum, aut candidarum vel natura, vel artificio usu venire poterat.
Natura, cum purpurae in Perside, in India, ceterisque huiusmodi regionibus ad meridiem declinantibus inficerentur, quibus locis purpurarum, & buccinorum succi vividiori rubicundo colore fulgerent, uti cap. XX. Vidimus. Artificio vero, cum maior quantitas rubicundi succi buccinorum , quam nigrioris succi purpurarum adhiberetur, & maxime adiecto melle purpuris rubicundis, & adiecto oleo albo
purpuris candidis, uti Persae, & Indi solebant iuxta Plutarchi testimonium,
quod cap. X. retulimus. Hinc facile etiam erui poterit colorum purpureorum tinctura, quos mixtos vocavimus, & quorum etiam tincturam reticuit Plinius. Scimus enim ex poenitentia enatos istos colores, Sc artifices, cum aliquem ex simplicibus purpureis coloribus suo artificio iam consectum, tamquam minus splendidum, reprobassent, eum veluti dissingentes , & delentes alium simplicem purpureum colorem altero artificio induxisse: verum tali ratione neque unum, neque alterum colorem simplicem purpureum , sed medium quemdam defluxisse colorem utrique simplici assimilem , eumque mixtum colorem casu ita enatum placuisse, postea ex indu stria non casu procudi consuevisse. Plinius relato lib. IX. cap. XLI. : Poenisen ita hoc primum dehu i inven se , artifice mutante quod damnabat inde ratione nata motum quoque factum e vitio portentosis ingeniis, gemina demonserata via luxuriae, ut color alius operiretur alio , suavior ita fieri , leniorque dictu: s . Cum igitur artifices lanam prius buccinorum , dein Durpurarum succo mergentes violaceum colorem condidissent, iterum lanam ipsam prius purpurarum, deinde buccinorum succo mergentes, quasi colorem Tyrium rubidum producturi, ex hac artificiorum mixtura medium quemdam colorem inter violaceum, ac rubidum Tyrium depromebant, qui ideo Tyriamethystinus , aut Tyrianthinus vocaretur . Ita quoque cum rubidum Tyrium intincta prius lana in succo purpurarum, deinde buccinorum confecissent, iterum intines a eadem lana in uno exiguo purpurarum succo, lotio tantum, aut iure temperato, S. buccinorum succo omissis, tres medios colores excudebant, unum, qui medius esset inter Tyrium rubidum,& caeruleum saturum, alterum, qui medius esset inter Tyrium rubidum, & caeruleum dilutum, alterum denique, qui inter eumdem Tyrium rubidum, & flavum medius esset.
Demum cum prius succo purpurarum, deinde buccinorum secata lana Tyrium ipsum rubidum paras ent, in coccineum succum mergentes, colorem quem dam medium inter rubidum, δc rubicundum, δc inter purpureum, coccineum