Alexandri Piccolominei In mechanicas quaestiones Aristotelis, paraphrasis paulo quidem plenior. Eiusdem Commentarium de certitudine mathematicarum disciplinarum in quo, de resolutione, diffinitione, & demonstratione necnon de materia, et in fine logi

51쪽

M H A Q. etiam iuuetur magis ini mirum erit, si pondus illud longe minus mouere possit atque ob id eiusdem potentia,eo facilius mouebit mouens, quo magis a fulcimento: hoc est a centro dinabit cuius ostensionis Rhae figura . in qua uectisset sulcimentum .

pondus eleuandum , uirtus mouens , ut cuil, bet, ex is qua iam diximus, paterepotest.

V R is, qui in nauis medio sunt re

miges, ac navim mouent re nigan

tes , magis istam propellunt, quam qui uel in puppi remigant,uel in prorae hoc enim siensui manifestum se. An quia remus ueniis quida sit,cuiusfulcimentusicalmus est est aut sicalmus abesta quaedam sic constituta,atq; copacta, ut remus illi inniti posit cui quan- .doq; prophi iactoris quibusdam siue fasciolis alligatur quandoq; uero, itascalmi conficiuntur ut absq; aliquo ligamine,quibusida semiapertisforaminibus,remi ad ipsis chmmodisme coaptentur hos μtem -

52쪽

tae surculas vulgo uocant Scalmus itaq; sit si icimeratum, cui innitatur remus, qui uctas en, cuius altera pars, quae palmubi appestatur, ad aquas: altera intra nauim ad remigem, a scalmo, tanquaacentro tendit aqua autem eius ponderis uicem gerit, quod summoueri debet movens autem stime remea struonta ergo celerius,atq; ob id D ilius, ut diximus, mouetur Mediis auxilio, pondus aliquod, quo magis a fulcimento distat quicunq; mouet: vi maioris fiat, quae a centro linea: sicalmus autem quia iacimcntum sit, centrum β:sequitur, quod in illa parte nauis celerius,ac facilius eam mouebit remex in qua longiorem remi partem, scalmo intra nauis parietes, uersus remige, protendit ontingerit quod proculdubio, in medio nauis euenit ibi enim latisnma est nauis: atq; ob id maior utritiq; remi pars utrorumq; nauis parietum in intrinsecus es uehementior igitur erit bi propulseus nauis, quam si uersus puppim, e proram uersus fieret

x igatio non ob aliud enim mouetur nauis, nisi quoniam appulso ad aquas remo, qua ponderis commo-ruendi iniecte, urcem gerunt: extremitas remi, quavid remigemen, in animo em mouetur partem na-

sim uero, quod calmo coniuncta sit, simul eodem propelli cotingit, quὸ remi extremitas, qua intra nauim est. Vbi ergo remus ipse, maiori int ruallo retrorsum impellit aquas ibi etiam magis in adue am partem, hoc effanteriorem uersus, propelli nauim necesse est. plurimo autem interuallo, impellimtur aquae cumbaeilius commoventur hoc autem euenit,cum maior remipars, qua motingere possit a scalmo ad remigem

53쪽

producetur . quod ob latitudinem nauis in eius medio euenire, manifestisimum est hanc ob causam rem es , qui in medio nauis sunt: cum maxima tune remi portio, quae a scalmo est nius sit, maxime iulam pellunt quod opus erat demonstrasse demon

fratio autem itafacilis est, ut figurae descriptione supersedendum esse, arbitrati simus

, maestio Quinta Cap. X. . Pri' paruum existensgubernaculum, Ε ἰνν extremo nauigio positum, tant in is itum habet uim,ut ab exiguo clauo, si

ue temone, ab unius hominis uiribus, praesertim modice utentis magna nauigiorum commoueantur moles e Gubernaculum autem uoco, tabellam istam ligneam, qua adpum pG in dorso nauis posita est: cuius motione, ac ictu, cum aquae in rectum dividantur, oblique tamen ci tur nauis quod quidem infrumentum, temonem di cunt uerum hoc loco temonem voco ansam gubem naculi, qua in extrema puppi, intra navim vergens, agubernatore, ut res postulat, modico labore mutatur, qua graece, ae dicitur An quoniam gubernaculum uentis est, onus mare, gubernator aut moues est fulcimentu uero ille est nodus,sive cardo , cui annectiturgubernaculum qui quidem cardo,tanquam centrules eius ambitus, qui a gubernaculi extremitat bus, utrinque describitur. 2Jemadmodum enim remus, mare ipsum transtuequm diuidens, atq; retror, sum rei ciens in anteriorem partem, nauim impellit

sic etiamgubernasului mare in re scindens, atqἰ

54쪽

a latere illud pellens, navim. ipsam oblique comouet. Nam nonsecundum latitudinem, velutiremtis, mare a cipit gubemaculum e cum in anteriorem partem navim mouere non debeat sed ipsium commotu, aquam accipiens, inclinat oblique atque ob id cum pondus is aqua, gubernaculum cotrario innixum modo,nauim inesinat fulcimenti enim in contraritim

uersatus, cui cum adlucta, ac quasi astigata sit nauis necessario illudfequitur ita quod si mare aextrorstum pellatur, mistrorsum tendit cardo, sue fi liimetum: quod ut diximus, nauis consequitur, siquidem gubermculum, cum obliquum tareat, obliquam etiam motionem facet remus uero quia secundum latitudinem aquam ingreditur,ab ea repulpus, in redium propellit. In extrema autem parte nauis, ct non in medio, nec in principio, ponitur gubernaculum : quia, cum prima cuiuslibet rei motae pars, celerius moueatur eam inb extremo,facillim uisi mouere. Quod ita intelligendum est 'lam quicquid continuum exinens moueatur facillime ex illo extremo, in obliquum aptu est 1noueri, cui extremo adiunctus fuerit motor demotu enim uiolento loquor siquidem alterum extremuuelocisiimefertur Sicut enim in i s quae iactu librantur, in fine ipsorum incipit languere motur: sic continuae rei in sine imbecillis filatio,ac minor utique resfientia ab illa autem parte facilius res motae impelluntur, ubi maior en imbecillitas, atque ob id minor repulsim. qamque, siquid dextrorsum feratur: uelimusque illud sinistrorsum repellere ex illa parte

facilior impulsus siet, in qua maior debilitas, iccir

55쪽

co minor resistentia repellitur . quod proculdubiὸ in eius sine contingit: cum prima eius pars, uelocisima aliarumsu, potirema uero imbecillima: Mobidfacillima ad hoc,quod in cotrariam partem repellatur. Tropter hoc igitur, in extrema puppi ponitur guber naculum. Ad haec accedit, quod modica ibi motione facti multo maius interuallum ejicitur in ultimo rin prora scilicet quam ultimam uocare possumus, si principium motus in puppi 'exerimus. Id autem euenit, quia idem, siue aequalis angulus, quo maiores

erunt linea illum continuentes, eo maiore1bediatia

sim producantur enim lineae in hac figura B,C, D, sese diuidentes in puncto A, protendanturque l3giores uersus C, D, quam uersus E, B ducanturq; lianea B, E. C, D, G, .cti, sicut in ipsa figura uideripoten rintelligaturq; longitudo nauis ipsa E, D, euius puppis ina, prora in D, moueaturque puppis obliqηe, auxilio gubernaculi usique ad Buta quod traflata prora in contrariam partem,facta sit longitudo nauis, uti linea B, C. clare igitur patet, paruo inter

56쪽

uallo mutata puppi,uidelicet E, longe maiori mo tam est e proram spatio scilicet C, D iatque etiaeuidens blaeundem angulum A, respicere basim , C, D,

qui tamen angulus, se lineae ipsum continentes, magis protraherentur, maiorem respiceret basim G, I, si uero magis F, H, maiorem, sic deinceps modica ergo motione in puppi facta, satis magna in prora fiet ac propterea gubernaculum, in altera nauis extremitate pomtur . in puppi autem. non in pro

ra,propter priorem,quam assignauimus rationem Exij autem quiescemus manifestum etiam e se poterit,cμ magis in anteriorem partem procedat navigium quam remi ipsiuspalmul et,retror um aquas repellat. QAoniam enim eadem magnitudo,hsdem commota viribus, plus in aere progreditur,quam in aqua,cum minorem in aere inueniat resistentiam: sequitur, quod remi palmuli, quoniam in aqua mouetur,tardius, hocen aequali tempore,minus interuallum retrorsum cosiciet quam altera remi extremitas,qme in aere in anteriorem partem impeditur. Describatur enim figura,

in qua sit remus , B, Lalmus uero C, rem autem extremitas,quae a remige per aerem mouetur,siit E, B, uero in mari palmula transferatur itaq; a in aere, ad locum, D, dextrorsium, uerbi gratia tunc semotum esset etiam per aerem,translatum esset ad E, aequale conficiens interuallum, sicut qualis enim es linea si a linea E, B. Sed quia cum Moueatvr per aquam ipsum B, minus moueri propter maiorem resistentiam,necesse est non erit ergo transe ii , ubia quo tempore 4 ad 4 iam perue-

57쪽

nit, sed exempli gratia, ubi F, quareis ipsi is, deorsium in linea A, B, translatum erit, ad ,scilicet. accum minor fit Inea ipsa D, ipsa etiam , , minor erit , quam G, propter similitudinem triani lorum B, G, F, o similis enam siunt ex quarta propositione Sexti fluctiis: si quidem anguliadis , quia contraposui sunt aequales esse ex V propolitione primi elementorum, necesse est angulus uero , , ex

XXI primi,aequalis est angulo D, quareo reliqui duo,ex X XXIa propositionemrmit Elementorum, sunt aequales F, G,igitur minor est quam D, quia aequ ilibus angulis, qu siua magis produ- euutur lineae exmatorem p diant basim . manens autem erit medium in G, in linea quidem A, B, qua facta est , , medium enim quod est C, in contrare m palmuta, quae in mari est, hoc est, ohs alteram rem partem, qui est A, procedere neceses en non procedet autem, ubi est , hoe est ad remi extremitatem,ut Patet Iequitur eVo quod na-

58쪽

uis ipsa commouebitur,ac eo transferetur,ubiremi est principium quod se aequalis fieret motio, per aerem, per aquam, medum elbet ubi C, tantumq; in an

teriorem partem progrederetur navis, quantum retroqus expelleretur mare. Simili autem modo , hoc idem de gubernaculo probare possumus praeterquam quod nihil nauigio, ut diximus sin anteriorem parte

confert sed solu/n puppim in obliquum pellit ad

contrariam si licet artem, quam tendat prora δε-cut enim quocunq; tendit superior remi pars, eodem scalmus, ac semul cum ipsio nauis progreditur: ita etiam quocunq; βuperior guberna uti pars pellatur, eo demis eius centritur, ac simul etiam annexam puppim progredi necesse est, quem tamen motum , reli qua nauis non sequitur sed in contrarium quo uergit prora. Si quando igitur ad ortum exempli gratia,r fia progredi uolumus orientem uersius impellere oportet superiorem remi partem si quando tamen ad omtum,obliquam fieri nauim uolumus,non orientem uersus, Jed ad occasium, guberna ut supremam part impellimus, tunc enim ad ortum vergente prora Iabebimus cursium,quem uolumus cum proram non puppim sequatur nauis. quo eniim uergit prora, totum transfertur nauigium.

Quaestio Sexta Cap. I. Nde est, quod quo antennasublimior fuerit,i idem uelis, eodemq; modo eae passis r quinetiam ct eodem uento state eo celerius ieruntur naues ut quilibet experiripotest . n. boc Hia

59쪽

eae uecte oritur malus enim hoc est nauis arbor, uectissit, cuiar fulcimentum, cui malus innititur, mali radixseusedes est quam calcem siue ternam uocat. pondus autem quod moueri debet, nauigium ipsum est mouet uero is, qui uela iustat, uentorum status M amobrem, cum iam ostensum fuerit, quod quo longius,en uirtus mouens, a fucimento uectis, e uelocius idem mouet pondus maior enim a centro linea celcrius agitur, cum maiorem describat ambitum sequitur quod quanto etiam magis, antenna, quae pertransuersum mali,uela si pendit fad Carchesium iocen ad mali summitatem accedet tanto etiam uelocius spiritus uela tendens, naui mortebit quae pon du. s. nam quo altius ublata antenna fuerit,eymagis uela a fulcimento, hoc est a sede mali,remota fa ciet, atque ob id iιirtus mouens magis distans a fulcimento, quod centrum est, ce rius propellet navim. qu od declarare oportebat

inaestio Septima. Cap. α II.

Va non stante ex puppi uento,sed

potius per transiuersum navis nautae tamen rectum habere cursum no

aliter capientes acyὸ lippi flaret

uentus ueliquidem partem, quae ad

puppim est , contrahunt ac constringunt illam uero qua uersus proram est, pedem facientes, hoc est totis viribus laxant, ac explicant: inobliquos in prora totis uelorum finibus,admittunt stiritus An quia nau

60쪽

t. aduersius mentum ipsum , gubernaculo naum, -- pessere cupiunt ac , ut ut gubernaculi, Memiuiribus pares sint: id sciunt quod dιctum est ex hoc enim sequitur, quod neutra harum uirtutum, in obl quum praeualente, cum nihilominus, uentus vim faciat, tuc nauis ex puppi recto usu propellatur . - autem multo existente uento guberna tali uirtus, tanquam vento inferior, cere non potere poterit tamen,si spiritus minor erit Contrahunt itaq; ueli partem, qua ad puppim ectu illam,quae ad proram,illatant,ac laxam faciunt . atq; M paίIo, cum partem Artus represserint gubernaculo, in contrariam partem, uimfaciunt quo sit,ut quanto dextrorbum,exempli gratia nauigium impellit uentus, tant,etiam ex uirtute gubernaculi, senistroqum repellitur . cui etiam uiolentia, ut matris praeualeant, aliud addunt quod1filicet,et ipsi nautam contrariam iucumbentes partem, totis uiribus cum uento contendunt donec neutra tademiarum uirtutum praeualente: . um uentus nihilominus impellant: necesse est, quod cum in obliquutientus ipse, quia impeditur, propessere nequeant: iurectum. quod ipsi quaerunt, propessat Lindem . quod proposivimus ostendendum . Et bae quidem quassio ad uentem, ad libram referripotest. Ventus enim

ponderis gubernaculum mouentisi uicem obtinet. centrum vero in medio nauis ere, quod tamen magis

ad proram vergit, ut D ilrus ipsi uento resist positi.

tunc enim in rectum movebitur nauis: cum sibi in-uιcem aqliata uires , quas libramentum consti

tuerint .

Quaestio