장음표시 사용
111쪽
in Armenia maiori oriatur; qtiae longe magis ad meridiem est qu am montes R iphari. LIC. Si dixisset hare Aristoteles nullam admirationem parere debuisset insigni Viro ; quia compertissimum est
apud omnes Geographos etia nostrates Tanaim stulti lini in pilud cm Moeotidem influere: compertissimumque pariter est unicuique, si Tanais ex Ripharis oriretur in Sarmatia , S: Araxes ex Perlarde monte in Armenia maiori, quae longe meridionalior est, enascitur, Tanaim debere , seu posse ab Araxe diu sum, hoc est, separatum ac distinctum fluere r non enim Aristotelis dictum stipponit, Araxi Tanaim aliqua ex parte conitinctum unquam suisse , ut existimat vir eximius: nam quod ait Aristoteles ἀτω δ'ο ,αὶ , μέροeων. id est. : Ab hoc autem abscinditur Tanais, pars existens . hunc sensum habet, ut Tanais e Xissens pars, hoc est, unus eorum ingentium fluuio tum, qui ex monte Tauro nascuntur, abscindatur, hoc est,distinguatur ab Arave fluvio, qui defluit ex eodcm monte Tauro , sed ex parte Tauri separata ab origine Tanais. Quin Sealium habet intellectum littera texitis, nempe Ab hoc autem, non resertur ad flumen Araxis, cuius Tanais pars esse dicatur 3 sed ad eundem montem Parnassum, seu Taurum, qui nomine quoque Paropa misi nuncupatur, ut annotauit etiam ante Ial Volaterranum Pomponitis bl Mela scribens ita : Taurus ipse ab Eois ottoribus exsurgens vastes iis amiserar, Hinde iuxtro laure ad Septen rionem, simiVtro
admινIdum versus it in occidentem rectus,'sterpe uo ιugo, magnarumquegentium,qua deors vergit, terminus: ubi Ie ras atrancit exit Instfletus. Idem autem se totus,et i d Ius cst,
dicitur etiam qua spuIat orientem, nimirum T aurus ; d inde Haemoris,o cocasus, se Parapamissi; tum Caspiania, Λ γ-phates,s Armeniae via est ethi ι-Aestra maria comingit Iam rus 1 erum. Ab hoc itaque inunte Tauro , ad Scythas, qui
112쪽
Τartari nuncupantur, pertingente, quem vel ab Arca di-
Iuliij sit per ipso quiescente, vel a siti celsiore parte, vel a sui
totius immensa vastitate Parnassum nuper appellauerat Aristoteles, ait nunc abscindi Tanaim per subterraneos cuniculos in lacum Mosco uiticum ad sui manifestos fontes labentem ; quemadmodum Sc nouissitne monuerat oriri Bactrum, hoaspen,& Araxen ex alijs eiusdem Tauri partibus; haec enim omnia, & alia multa praeterea fiumina defluunt ex amplissimo monte Tauro totam Asiam diuiden re , partim sontibus in eo sitis, partim iuxta illum in planci de gentibus , partim etiam in locis ab eo remotioribus erumpente palude, inquam ex eo cineis ductibus aquae confluunt. Nec mihi difficultatem parit vox illa μέροt, quae
latine verti consueuit pars multis nominibus;inprimis enim eius vocis μερος pleraque sunt significata, ut aperte constat ex Onomasticis ; siquidem aliquando significat idem quod e quo sensu nunc dicere potuit Aristoteles, A monte ParnasIo in Asia,qui Taurus est, fluere Bactrum, Choaspen , & Araxem; & ab hoc eodem monte abscindi Tanaim, deinceps existentem, quia tres illi alij defluunt ex parte Tauri priori; Tanais defluit ex parte Tauri postrema, qua mons ille dc sinit utcunque in Asiaticae Sarmatiae finem ad initium Europaea . Deinde aliquandovificat idem quod singularis nunc Aristoteles asserere valuit, Ab Asiatico Parnasso, a quo nascitur Bactrus, Choaspes & Araxes, deeldere quoque Tanaim, qui singularis est in Moeotidem paludem 3 nam a Tauro monte prodeuntium fluviorum hic solus in eam paludem
defluit ; quum Araxes N alij fluuii ex eo monte defluentes terminum habeant longe dissitum ab ea palude. Sed& hoc sensu dicere quiuit Aristoteles Tanaim abscindi, hoc est separari, ac distingui ab Araxe fluuio; quod viris.
que de Monte Parnasso Asiatico defluentibus, Tanais
113쪽
particularis It singularis in eo , quod in Moeotidem paludem influit, in quam non insuit Araxes. Insuper μερος DJ i. e. apud scJ Aristotes em obseruaria Γιη Lexicographi signifi-ς0P- cat idcira quod pro proportione: quare fel nunc recte Phi- .hbes losophus ait, Ab hoc Asiae Parnasso , unde nuperrime di.
t .mete. X erat prouenire Bactrum, Choaspen & Araxem, deflue su/-ς-p re quoque Tanaim, proportionatum e X istentem in magnitudine tum amplissimo monti Tauro, a quo primordiali exordio saltem occulto nascitur; tum nominatis aliis
fluuijs ingentibus, qui ab eodem monte prodire dicti sunt: cuius proportionata magnitudo colligitur ex eo, quod fuit in Moeotidem paludem, non quidem tanquam in sui terminum , sed tanquam in suum partum; nam Tanais ipse M aeotidem paludem ciscit; quae quum maxima sit, summam Tanais magnitudinem ostendit, Bactri, Choaspis , & Araxis magnitudini proportionatam . Moeotidem aulcm paludem esse collectionem aquarum fluuij Tars delia nais asset it quodammodo Campensis inquiens: f J II Tu blost. nai ha ii seuo fonte net Ducato H Rc an dei don inis di Moscouia Cilia principati, dalia quale e discosio sollegior ter se sendendo disvra dat principio rit flume Bors hcne verso Tramontana, circaseitecento miglia Italiane, corre et ρίω verso me gogiorno,qpor verse Iisocco ; posita tornando vers ponente peris inrtilissime campagne ae Tartari , s almente con Ire hoccheentra nelle paturi Meotidi, is quali par chlegis saccia con D seueaeque;-nella lor lingua D chlamano Don, Me tanto e , come
114쪽
paludi, che dicono Meotide. Deniqlic significat idem quod pars; clito sensu si vocem hanc accipere lubet, non repugnabo,quia sumitur Tanais ut pars, non quidem Araxis continua, sed discreta numinum eorum omnium , quae a Tauro monte defluunt in Asia sest enim Tanais unus ex eorum numero. Caetertim hanc Aristotelis sententiam, S hane nostram huius loci explicationem a perte satis confirmat Dionysius Aser Asiam describens in opere suo desitu orbis, his metris, interprete Prisciano Ast , qui mons exciapus diuidis omnem ,
Incipit a mediis terrae Pamphylidis oris,
Et longis si se s os producit ad Indos,
Nunc obliqua means, nunc recto limite curaens Venice, quem toruo perhibens cognomine Taurum,
Cornua nam fummus scopum imitatur acutis, Muisi idusque suos huc colles spargit,oilluc.
Ex hoc innumeri descendun fontibus amnes In Partes Euri, Zephyri, Boreaeque, vel Austri, Gis numerare queat fluviorum nomina cuncta e Non tamen est unum montu cognomen ubique, Sed vari, flexus variantur nomine multor Singula sunt propridis sed nomina nota colonis . Nunc igitur gentes illum populosque tenenteis ut e dures memorem ,sed Ilix numen ad sto. Maeotae primi tangunt Maeotidis undas: ψomataque truces , gens aspera Marais in armis, Sanguis Amadnidum fortis, quos protulit olim Sauromatis mista quae Thormodonte relicto Ingentes genuere viros, bellaque potentes,
Innumeras halitant qui oluas gurgite vasto, Inter quas Tanais Marotidis intima pulset: Eaνopen fluuio dirimens Asiamque reflexo ;Europen Zep0ro, Asam seub partibus onus I ι
115쪽
Caucasis exit cuius sns maximus aliis Murmure cum vasto Scythiae per plana re sus. Dionysius quidem flumina e Tauro monte defluentia numerans , incipit a Tanai, tendens ad Bactrum , Araxem &Choaspem, de quibus mox ait: Sed Bactriν medi s habitant telluris in aruis
Parnassum late prope montem rura tenentes:
Dercebi, vero sub Caspia littora vergunt; Post hos Massagetae trans flumen Araxis adonum,& adhuc infra: mique tenent populi diuisos Persidis agras
Amnibus haec multis recreantur' ere pingui,
Hinc Choros immensus profunditur , inde Choaspes me cadens Indo, qui stringit gurgite bus. Aristoteles autem incipit a B ictro pet Choaspen, & Araxem desinens in Tanaim & Indum . Uerum enimvero quod contra nostram determinationem afferre videtur Calepinus in verbo Tanais afferens hoc versis Dionysii: Europam atque Asiam Tanais disterminat amnis. Hic ste Sammaticis euoluens sinibus, alta Scissus Araxeo prius aequore 2 iam suus unda umit in Scythiam, procul hinc Maeotida Tethyn Intrat, inferio freta pellis va suenio. id nos nihil moratur; tum quia tertium versum non habemus in Perlegesi Dionysi j , sed adiectus est ab interprete latino,quocum neque consentit Priscianus; nam sua lingua
habentes eius quod est Tanaim ab Araxe fluuio scindi, tau . l
116쪽
tanquam cui copulatus aliquando fuerit, ita vertere lubet ad verbum cum Latino interprete prisco. Europam vero ab Asia Tanaisper medium disti νminat, ui quidem volutus terram per Sauromatarum, Labituν in Scythiam, se Maeotida paludem JAd Boream,Australe vino mediiimitum Hellespontus est Limes item protentus est australi mus in ostium Nili.& alio quoque nuda verba transferente sine metricis compedibus ita: Europam autem ab Asia Tanais in medio distraminat, Mi quidem voluens sester terram bauromatarum, Trahitur in Scythiam, in Maeotidem paludem Versus Boream: australis autem risterminatio terminus medius Hellespontus Sed limes est ultra porrectus magis australis versus os vDque ad os Nili. Pristianus pariter Graecos versus Latinae Musae commendans ita vertit: Europen Asiae Tanais disiungis ab oris Sauνomatas linquens, Scythiam qui gurgite vasto Pνastringit ,praecepsque ruit Maeotida poscens: Aι medius sinis iam iam ricliuis ad Austrum est, as Hellionii fauces dixere priores, Sed magis australis sium terminus ostia Nili.
Vt hic appareat non fide vertisse Dionysij metra poetam illum a Ca Iepino citatum; qui sibi fas duxit licere Dionysio imponere , quod statuerit Tanaitia coniunctum esse ab initio cum Araxe fluuio. Licet illi coniunctus este valeat occulto coitu ii primordiali utriusque fluminis origine; quam vinimque ducit ex eodem monte Tauro; quem a magnitudine Magister more prisco rectissime potu ιt ap-pestate Parnassum: quemadmodum par est coniunctam originem piimoidialem in eodem monte Tauro habere
117쪽
fluuios duos illos ingentes Araxen, Se Euphraten, de quo distichon illud elegans extat in versificatorem, qui edito
carmine penultimam corripuerat, I enit ad Euphraten, undis perterritus haesit; VI cito transiret corripuit suuium. etenim Araxes Armeniae fluuius , ex eo monte, ex quo Euphrates nascitur,contrario tamen ei cursu versus orientem tendens , ut ait IbJ Strabo & Rutarchus in Pompeio.
De ortu fluminis Indi a monte Parnas in caesa Disputatio Septima . QVum ex Parnasso Asiatico pariter defluere dixerit
Aristoteles fluuium Indum , his notis. Fluis autem ct Indus ex ipso omnium riuulorum fluxio plurima: Hanc Magistri sententiam arguunt viri clarilsimi, ac inprimis VITRUVIUS. fa cui Primumque in India Ganges,&Indus a Caucaso monte oriuntur: Syria , Tigris,&Euphrates: Asia, item Ponto, Boristhenes, Hypanis, Tanais &c. Ll C. Caucasus mons geminus est, alter quidem pars Τauri montis;ut aiunt uno ore ibi Plinius, Mela, id Solinus, & his vetustior fri Dionysius et alter vero mons a Tauro seiunctus. Porro Vitruvius hic agit de Caucaso priore; quare non contradicit Aristoteli dicenti fluuium Indum oriri ex Parnasso in Asia 3 quia per talem Parnassum intelligit montem Taurum, ut vidimus ; at Caucasus in India nihil est aliud quam Taurus. Deinde scribit VICO M. Indus praeterea ex Imao monte ortum habet LIC. Imatis mons pariter est Taurus, siue Tauri pars; ut contestantur Plinius, & uJ Solinus, cui contermina pars eiusdem montis Tauri dicitur ab alijs Paropanaisus, ab
Aristotele Dionysioque Parnassus ob sui maximam ampli-
118쪽
tudinem , perinde ac totus ipse Taurus dicitur Parnassus; quemadmodumTauri nomen & Tauro toti,S: cuidam eius 'parti speciatim a veteribus inditum fuit, Plini j Sol inique IhJ testimonijs: Quod autem Parnassus hic Asiaticus sit λloee. pars Tauri montis inter omnes alias altissima, Philosophus ab ea parte quoque totum montem Taurum denona inauit Parnassum: Parnassum autem hunc, seu totum Taurum accipias, seu Tauri partem celsiorem , esse montem altissimum, ex eo demtinstrat Aristoteles, quod quicunque transcendens Parnassum in eius culmine constiterit, is inde prospicere valeat externum mare et quod quidem non est mare mediterraneum intra duas continentes Africae & Europae conclusum s nec etiam mare Rubrum appellatum; quod pariter intra duas continentes Asiam S: AEgyptum, seu potius Asiam de Africam apud eos, qui AEgyptum in Africa reponuiu, comprehenditur; sed est oceanus extra omnes terras Indiam seu Asiam S: Ahicam, seu potitis omnes munditerras veteribus agnitas , Asiam nimirum, Africam & Europam, a septentrionibus, ortu, & Meridie, Occasuque circumiens, & ambiens. Si ergo fluuius Indus ex Imao monte, qui apud Indos est principium fiJ Tauri montis , effluit ι quum Taurus & ipse νη soliu totus obsu inraximam amplitudinem, & ab excelsiori sui eap.si. parte, more prisco cognominetur Parnassus, iam recte potuit Aristoteles asserere fluuium Indum oriri ex altissimo monte Parnasso in Asia. Quod autem de Imao dicitur, idipsum dicendum est de Cabyritariim Iugis hi Pli- skJlib.1 nianis, de Paropamis i fh Melae,de AEnandis Munsteria - nis,& de Caucaso nJ Magini,nam hi omnes montes Tauri t I s. h.
pars existunt; ut quaecunque flumina e X ijs proueniunt, ex Schol. Tauro exoriantur; adeoq; ex monte Parnasso in Asia. Et
sane Magister sol hic probaturus magna flumina sui ortum m. habere e magnis montibus ι videns plurimos Asiae fluuios ium, .c. i.
119쪽
ingentes oriri ex monte Tauro, qui totam Asiam diuidit, ac veluti cingit , denominato Tauro uniuerso tum a sui maxima amplitudine, tum a sui parte sublimiori multiplici, more prisco Parnassi vocabulo ; recte ait in Asia plurimos amnes videri fluentes ex Parnasso; ex quo praeter alios defluunt Baiarus, & Choaspes, & Arax cs. S: Tanais seri γsim abiens in Moeotid m paludem, S Indus; nam re uera hi omnes fluuii cum plurimis aliis in Asia fluunt ex unico
monte Iauro. Quare non erat vi Vic mercatus vir doctus, ac de doctrina Peripatetica alioqui bene meritus, hac in rc Magistrum culparet ac desercret, quas adhaerentem falsae narrationi Geographorum. Noluit autem Aristo triles nunc unicuique fluitio sitam singulom partem Tu urimoni s triginalem assignare 3 quia sat habuit Ph losophus ad suum dogma de ortu fluuiolum ingentium e magnis montibus assiliendum afferre uniuersu in montem Taurum, unde tot ingent a flvmina prodeunt ό namque distinctum cuisue fluuio suum assignare locum in varijs Tauri partibus, attinet ad Gei graphum , non ad naturalem Philosophum, cuius perso iram nunc agens Aristoteles, Geo. graphi paries ariogare sibi noluit. Consimiliter de naturali fluiuorum origine tractans hic Aristoteles . primordialem considera iiii, quae semper est e montibus, licet aliquando copuletur cum vi sibili fonte montibus addicto, Se aliquando longe distet a visibili sonte, qui scaturat in plano procul a molitibus; a quibus in eum defluunt aquae fluuii per occultos terrae cuniculos, ut antea probauimus. Denique vero M gistro icti benti fluuiorum omnium Indum elle maximum , ita contradicit
P LINIVS , lρJ c iii Amnium mira vastitas in India. Predi. ,, tur Alexandrum nullo die minas quam stadia sexcenta nauigasse si in Inao ; nec potuisse ore mosis quinque enauigare , adi is mspaucis diebus, A tamen m Aorem Gange esse constat.
120쪽
LIC. Licet Plinij sententiam collaudent fri Munste- s 'Schol. rus, fri Maginus , eQ ante virumqtie Str ib s dicens :Alexandrum in Gangem usque processisse ipsi vidisse se id tua. otiei.
flumen asyrmat, or cete in eo: idque or magnitu live, or iatitudine or profunditate rem aius quam iunctius veritati; nam quod maximumst omnium fluminum, quae in tribus continentibus memorautur, quod ροβ Indum ponant, ct tertium Istrum , est quartum Nilum satis convenit. Non ta men propterea f ilsum est Aristotelis dictum de magnitudine fluminis Indi ; tum quia si stilo Ginge superatur , quum tJ una sit r.eth hirundo & una dies non faciat ver ι & quod parum distri, 7 tanquam tui nil distare videatur a Indo cunctos alios stu- soli phys. uios exsuperante, is omnium maximus dici potest: tum quia dicens Aristoteles Indum esse omnium fluviorum fluxionem plurimam, non comparat Indum cum o in ii-bus flutius uniuersae terra' ; neque cum omnibus fluuiis Asiae, ut censuit Uico mercatus; quia fluuius Asianus est Ganges Indo natior, & fluuiiis Au i Gange maior, ut contestatur I et Nicolius Contius Venetus, qui utrumque flu- sae I Itine-uium nauigauit apud Indos: verum comparat hic Aristoteles Indum cum atqs fluuijs Asiae nuper a se commemora- 'tis, nempe cum Bactro, Choaspe, Araxe , ac Tanai; quorum singulis maior est Indus : terminos enim sumi debere non in tota sui amplitudine, sed coarctatos ad materiam
eo loci tractatam praecipit IJ Aristoteles in Logicis. Ita ergo neque de fluminis Indi ortu, aut magnitudine potest y'-' σφ' Aristotelis dictum falsitatis argui.
De Caucaso monte celsismo , inde oritur Phasis fluuius. Di putatio Octaua .
ost hare Aristoteles praedictis Asiae fluminibus adiungit fluuium Phasim magnitudine ingentem in Asia