장음표시 사용
121쪽
quonum manifestefilsa est equitur alteram pr-ψυrι f. am quos esse, non minorem quidem, quoniam et ipsam in altero Dilogifimo uera ex tapothes cocefla
uit,ergo maiore. QPreemcotradictoria quae erat, omnis homo elisubstantia, vera est, cr haec ninim conclusio prioris o opipini erat, qμod erat propositu. cr Dc hoc etiamnis error eorum mamretatur, qui per citer in superin inter artis literas post fgnificari credentes I9llogismum conuersuum, eunde proatrade illum existimare uidentur, cum fallogisimo ad m,
posibile ducente, cum snt a se longe diues. Quod praeter praedictos modos alij oe
magna parte asyllogisti habeantur. . INIMperer istud nunc, quantum quidem addes tos modos attinet,adqciendu haud ab re puto, qu)d quicunq; modi contra praedictas ollo morum 'mas siue leges sunt, ordinanturque, omnes hi Uallogisti haribentur. Siquidem hoc pacto contingeret in ipsa conclasone, primum ex tribus datis terminis interdum omniine e postremo, interdum nulli, hoc est, ut plani s histelligatur quod dictum est, ex tribas terminis, seruatus eadem frina, conclusonem colligi,nunc uniuersalem Hlfirmatiuam, nunc liniuersalem negatiuam. Atque i quidem est, quemadmodum cr in prioribus ambucis Aristotelet docet, dare terminos, in quibus omni, Cr in
quibus nulli. At hoc ipse nuc exemplis Abiectis ostendamus. Sonstituatur stas fallogisimus in prima Rur His termini in quibus omni,id cubi primus omni postremo inest, animal, homo, equus, ut omnis homo est animes,
122쪽
τ R A c T A T V s V. xit ah er nullia equus est homo, igitur omnis equus est animal. Alter rursus costituatur ollogisimus, ni termini in quibus nulli hoc est, ubi prinus nulli inest prolis inanimachomo,lapis, ut omnis homo est ita mahmilus autem lapis est homo, igitur nullus lapis est animal. Et ut hoc iam in uniuersalibus Vesum est proispositionibus. ita er in particularibus ostendere licet, particularem colligendo conclusionem, fi quibus id ita placet. Ex qκο manifestum euadit, huiusmodi datorum terminorum contextum inutilam prorues ese, id quoder in secunda er tertia figura simili modo ostendi pota test, quanquam in tertia haud ita omni ex parte sese habet. Caeterminui huiusmodi terminorum facilis haberitur inuentio, haec a quibusdam tradita regula est perdi unctionem: Accipiendi sunt tres termini, quora tertius ad reliquos duos se habeat. ut genus ad stecies, quaesub ipso continentur, ut homo,equus, animal uel out extraneus, hoc est, distaratus ad utrans, ut homo,
equus.lapis:ηel ut iup superior ad illos sit, qui ex destinuicem praedicentur, aut convcrtibiliter, aut non. Conuertibiliter quidem, ut homo,ri bile, substanti . Non conuertibiliter uer ut homo, animal, substanti .
De Enthymemate Postremo quiem cr de reliquis tribus argu metationis speciebus tractandu hic est. id quod initio huis ius tractatus ita polliciti simus, atq; ex his primum de thmemate dicendu. Entisin a itaq;.est quemadis modu er ab Aristotele definitur ex icotibus er signis perstetus stilogi insue. septibus quide, hoc est,ex
123쪽
- DE SYLLOG. cATE G. consentaneis er probabilibus, ειώρ enim Graece praerater alia, cosentaneum quos significat Latinis er proobabile. Cuiusimodi illud est, Diligerequens amantem se:er item illud, omnem matre su m diligere prolem. Ex signis autem id est, ex nec arijs er probrilibus, ut est, si quid cuilibet rei additum fuerit, totum maius cietur. Definitur σse, Ent mema est oratio riqua non omnibus postis propositionibus, festinata inrifrtur concluso. Itas in Ent memate altera semper dehi proposito, uel propter brevitatem, uel propter
notitiam praetermisa, quae tamen mente interim eius, qui ratiocinatur, concipitur, ut omne animal estμbsta tia, igitur omnis homo est βιbstantia. Unde cr truncatatus bilogisinus a quibusdam dicitur. Hinc a Iuvenale si
orico poeta dictu est de muliere impudica, Ne curti sermone rotato Torqueat Ent in a. Rotato, iam quit, id est,celari. Siquidem apud Graecos ἐνωμ'ue coritationem gniscat, qua certe nihil celerius.
1 Nductio, quae Graecis L Dion, fusilit uuli cice ro,παραγογα dicitur, hoc pacto definitur, Indurictio est oratio, per quam a singularibus ad uniuersale' progresto. Sane per singularia hoc loco intelligere debemus,non fatu ea quae sinpliciter tulissent, uisine indiuidua, cr numero difretia, uerumetiam minus cori munia respectu ipsus uniuersalis, quod ex ipsis pcr inisductionem colligitur. Ab his enim pleruns uniuersale eonflatur colligiturq;. ut ii quis uelit ostendere o numerum se duoru iuxta se postorum mcdim id induisictione
124쪽
τRAc TATVs V. 03ctione probauerit, quoniam ternarius medius est bina rij cr quaternarq, er quaternarius item temurq erquinari ,σ ita deinceps: itur omnis numerus est duorion iuxta se positorum medius. Eode modo fi proba
di nobis uerit, quὀd omnis virtus moralis in medio, eritate consistit, dicemus hoc pacto, Fortitxdo in meis diocritate cosmi, nempe inter audacium er timiditatatem: liberalitas,ut inter auaritiam cr prodigalitatatem: teperantia item ex iustitia:omnis igitur uirtus moralis in mediocritate consistit. Unde er inductio hane praecipue um habere putatur, ut per eam de principi' scientiaru aliquoties distulare contingat. Neq; uero cainductione utimur, opus erit semper ad cere particu
iam, o faede alijs,ut Sophistae solent. mandoquidem id inducenti iam compertu ese debet,caetera similia se his, quaesumpta. Nam ct Aristoteli credimus, qui regularum ignorat militudinem, is non facile inducet. De Exemplo. . EXmpum quὸd a Graecis παραδειγι uet dicitur,
ita definiunt,Exempliι est, cum ex multora colle
M particularitate, aliud quid tu particulare ostenditatur,ut si quis probare uerit, rectores no se forte danis dor rebus publicis:quoniam neq; nagibus, s curribus moderandis sorte praeponatur rectores, sed qui arte crexperimentis plurimum ualent. Sunt qui ita definiant, Exempla est, quoties unum particulare per aliud proribatur,rpter finite quod in utroq; costicitur, ut si mission est Graecos cum Troianis belligerari,inatum quos est Lacedaemonios cu Athenio buis armis decertare. I N
125쪽
o s Τ haec tractatum de Dilogismo pothetico aggresurus, illud profari Inn animo constitui, quod tames de modulibus simul cr tapotheticis propositionibus tractatus a nobis hi, 'stitutus est, nempe quartus. id tamen haud ita uisu m est in eo furere tractatuum quo de Dilogismo tapothetico tractabitur, ut etiam de ollogipino ex modalibus ira eodem tractetur, imo nec alibi usquam in his tractatibvi, non ob eam solam causam,quod noui ij adhuc huius artis omnes nimium alioqui grauarentur,sed quod istori βllogismorum, qui ex modulibus constituuntur,non admodum freques usus si,ut etiam supra notauimus. Accedit quod praeter urum Aristotelem nullus alius quod scire potuerim de huiusmodi ex modulibus ollogismis quicquam friptum reliquerit. nis quantum Bocthim in his laborauerit,id que tamen magis Aristotelem ipsum exponindo. quam institutum probando. In qua etiam sententia Iacobum Farin Stapulensem esse uideo, uirum pro ficto in omnibus dis plinis exercitatismum:undeor non parua mihi subit Miratio de Aristotele ipso, cur in re non tam nec aria, etiam plus satis operosus ferit, ns quod in hae praesertim arte ingenum suu ostentare omnino voluit uir ille, in omnibus alioqui disciplinisadmiradus. Quari propter inulti etiata Graeci, quam Latini hoc animadis
126쪽
TRACTATUS VI. 12ς .perietes,per compedia de hac ore scribere maluerunt. ne in hac disceda apud Aristotelem opum set toties,noctes ,dicis insomnes ducere,ab' magno etia fructu.
Non tamen negauerim hanc unam artem nec aria ad
mod esse, ideo inmenta a maioribus nostris,ut fine qua error in studiis plerus committeretur, qui cum alibi tum hic maxime cauendum est: quippe quod haec solareru rationes inuestigare doceat, ais de his ipfis dist
rare posit. Itas qui in hac errauerit, uix in alijs erroris periculum euitare poterit. Nans ut Aurelius Augustinus autore1m haec sola docet docere, docet discere, in
hac seipsum ratio demostrat atq; aperit, quaesti quid uelit, er quid ualeatsola item sciates non solu fucere uult sed etiam potest. Haec ille. at nos hinc ad tapotheticos disso Ros transeamus.
De syllogismo hypothetico, quid sit.
sΥro,sinus igitur bγpotheticus ut a Martiano capesta definitun is eae cuius proposito er plenam
argumentum, V plenum item id, de quo quaestio est,cotinet, ita ut assumpto argumento,iam certu inferri possi,de quo quaestio erat, ut i exempli causa quaestio, trum raetoricast utilis.Itas uolentes eam utilem prorubare,argumentum protinus ab eius definitione commota de capere possunt,quae quidem est bene dicendi scientia. Ex hac deinde ut argumeto sumpto, Crquestione promposta, diro simus hγpotheticus ad hunc modum conatexitur, Si rhetorica bene dicendi scientia est,iuilis est: est autem rhetorica bene dicendi scienti rhetorica imtur utilis est. In hac sane oratione cum prius proponia
127쪽
xis DE sYLLOG. HYPO T. turi si rhetorica bene dicendi scietia est, utilis est: de de equinitur, t autem rhetorica bene dicendi scieratia: tum qui haec duo conce1ferit, propositionem, inuquam,cT Wῖumptionem, is uel inuitius cocedat oportet, rhetoricam utilem ege id quod in quaestione proposiatum erat, quod tanti per dubium erat, donec er proposito, era ptio concederetur.
Ex quibus constet syllogissimus hy
Potheticus, ct quantum ei coisserat syllogismus categoricUS.CAeterum ut cathegoricus ollogismus in propoliatses resoluitur,ut ex qbus costituitur,Cr propora siti5es rursus in terminosines ulterius resolutio procedit in bis ita tapothetici ollogisimi in categoricos resolatiost: quippe quod ex his ipse, ut ex implicibu3 coimstre capo im , cu praeserti vi prima eius propositio ui consequetiae ex Amplicibus hoc est, categoricio capiat nilogismis. Prima nas Dpothetica bro Di propo iuris dubitatur an ueracti, predicativa demosabitur caclusione, hoc est,f llogismo praedicativo. Asumptio pora quae fecunda huiuscemodiollogismi pars est, tu
pluribus modis praedicatiua Ue perlicitur, items coticlusio, veluti cum dicimus, si rhetorica bene dicedi scietis est, utilis est atqui rhetorica bene diceti scietia est. hic afumptio praedicatio,item,categorica est, s qμ ratur, hoc est, in dubitatione trahatur,ipsa quos p dii cativo probabitur ollogismo. Hinc si demi mDatur. rhetorica igitur utilis e er haec ipsa praedicativa est,
128쪽
TRACTAT Vs VI. anm probastam necefario consequitur. Nams rhetoriaca bime dicendi scientia est, cur non er utilis ipsa erils Praetereas Dpothetica propositio ex categoricis iuragitur, er ex his fidem capit, mul cr ordinem partium cons quitur,nec es categoricos Drogi mos Dpoothetico uim conclusionis administrare.
De partibus syllogismorum, siue ex quot partibus syllogismi coinciat.
SVrufinos autem tam categricos, quam tapotheaticos, alii qums, alij quatuor, alij tribus constare partitus arbitrantur, quor- cotrouersam Bomius ad hunc modum dijudicat ais discernit, Q gomam oramnis inquit Dilogi mus ex propositionibus texitur, prima uel proposito, uel umptum uocatur: secundσuer) Uumptum sue umptio dicitur. Ex his quae tertia iis retur, concluso nuncupatur,ut cum dicimuε, si homo est,animal est: homo aut est,animal igitur est. Ea quidem enunciati per quam dicimus, si homo est, animal est,propositio uel sumptum uocatur:eaverὸ quam huic adiunximus, quae quidem erat, Est autem homo, umptio me usumptum dicitur. Tertia autem ab his conclusio appellatur, ut per quam ostendimus anima
es homo fierit. Eadem sane crin categoricos a disino ipsarum partium cr ratio est Cr ordo. sed quom niam saepe eueni ut propositio ipsa non At uerisimilis, ri tum adiungitur approbatis,per qua id quod propo stura est, uerum se monstratur. Mumptio q*os se penumero ad fidem per se non uidetur satis idonea discirco huic quos Urotationis iuvamen adiungitur, ut
129쪽
ris DE SYLLOG. ΗΥPori rasse inteiligatur. Qis' sepec; inq; partes. saepe quatuo terdu tres solum ipsos 9llogismos h bere cotingat. In φω quidem sententia M. Tullius Uedeprehenditur, qui in rhetoricis ollogismos quosdam q*inspartitos, quadripartitos alios, er nonnullos tripartitos se confirmat. At uero quibus ipsoru 9ilogis
mori non placet partes ultra ternarium numerum
propagari, hi propositionam atque a1Rumptionum proribationes non putant inter Orogismi partes ponendasse,sed potius illarum, cu dubiae sunt, fulcimenta qua dam haberi. Quorum sane iudicio atq; sententis Boe, thius ipsi manibus,pedibusq; accedit. Vnde nostra imquit sententia his potius accedit, qui tribus partibus strusinum constare dicunt. De modis ex hypotheticis propositionibus. Hv it4que praemigis, eonsequens est ut ad modorispotheticorum Dilogismora transeamus, quos certe, quantum hic eos definire liceat, dicere posumus ipsorum Dilogi morum formas, π ueluti praescriptas leges. sciendum autem quod tames iunumeri prope modum huiuscemodi modi sint, qui ex Dpotheticis conficiantur propositionibus, ut de quibus Seuerinus Boetatbius lati' me distulat duobus libris, nos tamen ex his paucos deligere statuimus,propterea quod eorum usus non parum frequens habeatur. De reliquis autem adis monuise tantum sat erit At si cui cognoscendi eos cupido inceserit, is Boethium ipsum in primis alear. Sed nunc ex his primum definiamus. Pri, nus
130쪽
τRAc TATVs VI. Primus moduS. PRmus igitur modus est,cum in conditionali protii positioncasi pto eo quod praecedit, ostendimus id quod sequitur ita nece bis ut est in connexiota ne propositum M si homo est, animal est, atqui homo
est,anmat igitur est. Illa antecedens homo est: proporunitur neluti dubiu, cum dicitur, Si homo est: afumitur detinis idem ut argumentum, cum absq; conditione reruperetur, Atqui homo est. Ad quod demum necefario sequitur anumal ese: quemadmodum erat propositum. Od si parte ex altera annexum sue consequens a)fumamus,uis dicamus,est autem animal, haudquanquam de necessitate euenit hominem idcirco ege. Inueniuntur te certi termini,in quibus peraeque ualet afumptio,
mepraecedem, iue subsequens aifumatur, ut in homirimus risibili. Nam utrecte sequitur, si homo eshri ηαbile est,ita recte quos sequitur, ii afumatur hoc morudo. Atqri ri bile est,igitur homo est. Sed in his haee est consequetiae causa, quia homo cr ri bile aequi sunt terminibus idcirco uno posto,alteru comitari est necesse. Verum quia hoc in omnibus non ista se habet,idcirco non recipitur ut ura er stabile, sed magis improbatur,ut Encertum et minime constans.
Secundus modus. SEcunduε κπὸ modus est,cum in conditiones opposito consequentis afumpto, aufertur id quod anteric erat,boc modo, si homo est,animal est, non est aute ima igitur homo non est. QEbd p contra hominem se negemus,non tollitur proinde quod connixum est,