Dialectica Ioannis Caesarii viri vndecunque doctissimi, nuper ab ipso autore recognita & aucta. Adiecta est ad finem huius Dialecticae instiutiones, Ioannis Murmelli Isagoge in decem Praedicamenta Aristotelis ..

181쪽

TRACTAT Vs IX. etsi dubie plurimum)haud grauabor huic operis parti lasse 'rere, quanta quidem nostra haec institutio Ierre posit. De utilitate Dialecticae. Voniam igitur haec para ut dιctu est peculiari . omine Diosectica appellatur, de utilitate eius pauca nobis ex Aristotele dicenda uidetur, priusquam locos ipsos aggrediamur. Est autem utitu ut ille ait adtri ad exercitationes,ad colloquia, Cr ad ea quae sunt 'secundum philosophiam,dsciplinas, qMe eadem Graece iam his uerbis exprefit, cς γυμνασιασ, iura τὰς κώπα φ λλφιαν lam μαρ. Ad exercitati

nes quide utilis sine est, quia methodii hanc habete fuiseiu de proposito quovis argumetari poterimus. Ad colloquia uero,eo quod multoru recesentes opiniones, nex his quae extrunca sunt alicui disciplime, sed ex pro, prin sermocinabimur ad cos,uel potius cotra eos trusemutite ii quid ab his nobis perpera dictis esse uideo 'tur. mod quide tum maxime feri consueuit, cum inter confabulandrum ut fit plerunque, uel in congressu, uel conuictu quicquam proponebatur distutiadum. cuiusmodi princto colloquia illa uideri posunt, quae apud Aul. Gellum in Non ibus Atticis, Cr apud Macrobiu min Saturnalibus pasta leguntur. Ad eas pora quae futusecundum philosophiam, disciplinas,utilis omnino est, quod cum posimus ad utrans partem distulare, facile in sugulis in v bimur, quid uerrum uri fusuras Praeterea autem Cr ad prima eorum, quae in unaquaque dis plina principia sunt, utilis probatur. Nam ex propri'

propositae alicuius disciplinae principijs dicere aut distu

182쪽

DE Loc Is DIALECTtare de ipsis inposibile est: eo quod unaquas disciis plina prima omnit principia sunt. Atqui id multo comodis me feri potest ex probabilibus,qualia praefert in hac arte tradutur, quae cum fit inquisitiua, ad omniumethodorum principia uiam habere dicitur. Sed nunc quid si locus deinceps dicamus.

argumento ipso. Locus igitur est ut ab Aristotele er Cicerone definitu sedes arguincti, quae definitio si tume definitio dici meretur ab eode Cicerone a militudine instituta es molti utur. Ut igitur inquit earum rerum,quae abscoestaesunt emoniti ato notato loco facilis intauentio est: sc cu pervestigare argumentu aliquod uolumus iocos nose debemus, e quibus argμmeta improtinantur. Argumentu deinde ab ipso quot definitur, rorei dubiae faciens fidem.Itas locus est, ueluti publicum receptaculum, Cr ut Rodolphus Agricola ait thesauri rus quidam in quo facicndae fidei instrumenta repost sunt:haec nimirum sunt ipsa argumenta. Argumentum' igitur, quod fidem rei dubiae fuci hoc est, rem dubiam probatia loco aliquo educatur oportet.

De multiplici argumeti significatioe,5c quemadmodis ab argumentatione differat, quod hic argumentum vocamus.

A umeti sine multiplex Ignificatio a mintiliri

no traditur.Siquide ex fabulae ad actum scenaruecmpostae, Argumenta dicuntur. Rursus oninis ad scribendum destinata materia, Argument 4ppellari test

183쪽

ust. Et Argine ita etiam dicuntur orationa uellat therimata, quemadmodu de Ciceronis orationibus Asconius Praedianus exponit:Arginetis inquit huius oratio αnis tale est. Veri nutim hortim tale argumentu est, quale hic quaeritur, ab arguedo dicti , quod uidelicet rem arguat, hoc est,probet. min arguere ueteres etia edere dixerat. Hinc illud Vergil. Degenerer animos timor cetuit. Hoc inquam tale argumentu ab argumentatione differt: quod Argumentatio est verborum conis textus, certu aliquid ex ijs quae antecedunt,concludem,

ut ollogismus er inductio. Argumenta Mia i in aragum tutionis ratis,quod er mediu nonnunquam dicitatur. Ae proinde ut in corpore anima,Cr inanima rurissus mens, ita in aergumentatione argumenta. Igitur assista dissententia cr ratio, quae oratione clauditur, cuasiquid probatur ambiguum, Argumentum vocatur. Ipsa uero argumenti elocutio expresios, Argument iis dicitur. de er a Boethio ita definitur, Argi mina i itatio est argumenti per orationem explicatio.

De Quaestione quid sit, re quemad

modum ab Enuntiatione, Propositio ne,& Conclusione disserat. ERgo clim argumentum si ratio, quae rei dubiae isdem faciat, quid hoc loco res dubia uocetur,inae uestigandum quos est. Itaque friendm, quod res duisbia haud aliud quippiam hic intelligi debet, quam prorupositio dubitabilis, quae proinde quaestionis fbi nomen inueni atque sortita est, quandoquidem Quaestio dubi tabilis proposito definiri solet. mocirca Q stio no

184쪽

iu D E L O c I s D I A L E c. mpliciter propositio dicenda est,sed quae cis interrogationis nota proponitur, ut nunquid anima in ortu sis elis Eadem tamen oratio, si simpliciter pro Datur. nempe citra interrogationis notara, quatenus uidelicet aliquid de aliquo enuntiat, Enuntiatio dicitur. Q metanus ureb ipsa fγzogisi alicuius pars sit, Propositio appellatur.Insi per Cr conclusio ese potest,cum ex sum

ptis propojitionibus collena fuerit facto orogismo,

aut ut s aliter probata,conuenienti adhibito argutamento. Est enim conclusio argumento uel argumentis

probata propositio. Sed illud exemplo nunc ostendatamus. Age igitur quaestio sit, Nim anima immortalis est. id ita quihum probauerit, tali principio ex Platone desumpto, QVcquid semper mouetur immortale est, ima autem semper mouetur, ima igitur immortalis est ais ita eodem oratio, quae prius in dubitatione adis ducta, quaestio proinde erat, postea facta est conclusio.

mae si in altero falloi'o pars sumptas eris Propositio dicitur, er ante hoe Enuntiatio. Igitur quaestio, propositio,enuntiatis,er conclusio, subiecto reb in idem sint etsi ratione distinguantur. Quo pacto Locus sedes argumenti intelligatur, re de Loci diuisione, oc de argumenti rursus multi plici acceptione. s ξin ς eum qperimus oportet, quo pacto inestelligi plane posit quod dictum est, cus est sedesaeetu menti. Sane idipsim aperire,no parum huic partiast me uidebitur, itas dicamus ex Boethio, qMMIUes

185쪽

τ R A C T A T V s IX. isssedes argumenti, partim maxima .ppositio intelligi deis bet, partim maxumae propostionis differentia, in quae etiam,ueluti mebra quaedam locus ipsie diuiditur, ut sit istuc diuisio hui modi, Locorum alius est locus in

x Malius locus discrentia maximae. Porro maxima

propositio quae dicitur, aliquoties quidem intra ambiatum argumenti continetur, hoc est, ipsi argumentatio, ni inseritur: aliquoties uerb extra posita, lim tame aragumenti supplat ac perficit. Age igitur exemptu subibriamws eius argumenti, intra clitas ambitum maxima

propositio catinetur, us quaestio, An sit regnum merilius confiulatu: fais argumcntatio hoc pacto, Quod diuturnius bonum est,melius eo est, quod minws diuturanum est, regnum autem diuturnius est, quam consularitus, regnum igitur melius est, quam consulatus. Huic, seu argumentationi maxima propositio inserta est. quae quidem est, quod diuturnius bonum esti melias eo est,quod minim diuturnum est. Quae praeterea ita nota est,ut extrinsecus probatione non egeat, quinimo inauli' probatio Ue potest. Et quia inde nascitur arguis mentu recte locus,id est, sedes argumenti uocantur,

Rursus sub ciatur exemplum, in quo extra posita in xima propositio, nihilo minus uim affert argumento. Sit ergo alicui propositim ostendere, qu)d inuidus saupiens non est, a quo proinde huiusmodi nectatur ollo, pinus, Q diuidus est,alienis affligitur bonis, atqui sapiens bonis alienis non affligitur,fupiens igitur inutidus non est. Hic quidem maxima propositio inclusa noest, sed extra pinta, uim tamen argumentationi ipsa subministrat. Est enim huic argumentationi files ex ea

186쪽

iss DE Loc Is D I A L E Cpropositione, quae diciti cuicunque definitio non conuenit,nec ipsim definitum. Insuper er σrgu mentum, quo Her rei dubiae fum estia definitione deductu est. Sciendin autem quod argumenti nomine, tum bis in aliab nunc quidem maxima proposito, imo er tota ipsius regumentationis probatio intelligitur:nunc ipsa argutamentatio,quae maxima propositione confirmari solet, id quod his quos uerbis myntilianM aperte indicat libro quinto,ubi de argumentis distulat: Hoc enim notamine inquin complenimur omnia. quae Graeciense

niemata, epichiremata, er apodixeis vocant. Puerim verὸ er terminus, qui medius constituitur, quoties alijs duobus adiunctis,argumentatio contexitur, ac per hocum tenet probationis,Argumentum appellatur.

Quid sit locus maxima, quid locus

disserentia maximae.

EX his igitur quae dicta sunt, manifessim euadit,

quod locus quide maxima est uniuersalis er primeipalis er indemonstrabilis, atque ita per se nota pr positio. Cuiusmodi est maxima illa supra posta, Cuictaque definitio non conuenit, nec ipsum definitum, er id

genus aliis. Ideo autem uniuersales er maximae piar

postiones dicuntur: quoniam ipsae sunt, quae caeteras continent propostiones: quippe per quas consequens, errata concluso '. Locus κero disterentia maxim est, quo murima a maxima diserti ut fi dicam, a de mitione,aut a definito, aut ab alio quovis huius maneris communi termino. Siquidem per hunc imm

xima

187쪽

xma, in qua idem terminus uel non ponitur omnino, uel f ponitur,non tamen qui argumen praestet ad Ddem rei dubiae faciendam. insare ab illa iam aliquoties repetita maxima, haecdelut maxima, cuicunque non conuenit definitum, nec ipsa definitio: propterea quod tamets idem terminus irn utras ponitur, ab eodem tramen in utras non se itur argumentum. Vnde illlarum duarum ma arwm,altera a definitione, altera a defrunito,ut nomen, ita differentiam accipit. Atque idipsum quidem est, quod Boethius his prope uerbis innuere uisus est, Differentis inquit in ximarum propostionuidcirco Ahae sunt,qu)d cum plurimae sint propoliti

nes, quae maximae uocantur, per has ille ueluti differre inter se dignoscuntur,ut cum ex quibus terminis marimae propostiones constituantur, per ipsas nonsime ex prego iudicantur.Itaque non in eo quod maximae sunt,

inter se differunt,sed in eo quod hic a definitione, ille ad nito, σ hic rursus a genere, aut a toto locus dictus si Praetereas maximae propositiones loci argu mento, τι sunt,eν differentias maximarum locos Ue neees se est. At de his quidem hactenus. Nunc propositu proras quininur,hoc est,rem ipsam, qηam quaerimus, aggreu

diamur.

Quo pacto Ioci differentiarum maxi

marum dividantur. REstat igitur, ut posthabita locorum maximarum disson eos deinde subdiuidamus locos, qui misianarum di vitae disti sint, idque ob eam in primis

commo

188쪽

as DE L Ο C I s D I A L E C. commoditate, qu)d hi i lis pauciores fui. Quippe qui eos contineant ut uniuersaliores. Vnde er per hos fucilior transum fiet, attetante M ipsin Aristotele in Topicis libro secundo. Accedit, quod ex horum diui onerem, qu- quaerimuri citius afequi poterimus. Sit auritem diuisio huiusemodi, Locorum, quimaximarum diseserentia dicti sunt,alij ab his diculur terminis, hoc est, nomen accipiunt, qui in quaestione posti sunt:ul ex trienseecus su munturi alij inter hos medij sunt. sed illud

nunc animaduertendum hic est, quod cum dicitur, ab his terminis, qui in quaestione positi sunt, id cumpri, diis intelligendum est ob altero illorum. Nam cum duo sint in unaqualibet proposita quaestione termini, suta iectM unus, s pr dicatus alter,ab horum altero locus differentia maximae nomen accipit. Ut fit proposita quaestio, hi ne concha animais in hac duo sunt termiani, mal ex concha. Dubitatur autem utrum animal de concha praedicetur. Tertius proinde restat inueniendus, qui illos duos conectat, atque id quod propostum est,ita se confirmet. unde Cr medium appellatur, crratio,er argumentum. Hic iam tertius ille terminus ab altero illorum nomen accipiet, utpote quod ad eum staut ut definitio, aut ut desinitum, aut ut genus, aut ut tota aut ut causa,aut quomodocunque aliter. Vt fit, exempli causa, tertius iste terminus, animalis definitio,

quae est substantia animata fen bilis. Tunc scargumentor, concha est substantia animata fen bilis, igitur

rancia est animal, quod nimirum iam antea dubitari poterat: ius dubitationis scrupulus hinc pendere uia detur, quod conchae nec uideant, nec ullum alium senis

189쪽

' Υ R A c T A T Vs IX. rs sum habeant, quisi cibi er periculi, hoc est, gustus ertactus,autoribus Aristotele Cr Plinio. Ergo qui te ita accesit terminus, a desinitione alterius e duobus. ueluti e loco aliquo eductu hunc scrupuli sustulit. fictusq; est illius argumentationis probatio cr argummentum, cuius deinde mari a superueniens proposiistis c quae quidem est, De quocunque praedicatur definitio, cr definitum) omnem tollit dubitationem biguitatem : si forte interim dubitabatur ad α

tudo.

De tribus locis,qfisi a substantia dicuntur. 1 Erminorum porro, qui in quaestione ponuntur, alij substantiam rei indicant, alij ipsam conseri quuntur substantiam. Substantiam rei indicant, sue a substantia termini dicti sunt, quicunque in definitione Mel sola consistunt. Definitio quippe est, quaesubstanistium rei monstrat, indicats. Sed id iam exemplo pateas ciamus. Age igitur, quaeratur an arbor si animal, fat que huiusmodi argumentatio,animal est substantia animata sensibilis,arbor autem substantia animata senasbilis non est,non est igitur arbor animal. Locus quidedisterentia maximae, a definitione. Locus uero maxima, Cuicunque definitio non conuenit, nec definitum. Pr terea autem er quoties a descriptione argumentum d

citur,Locus a substantia dici potest. Nam ut definitio substantia rei monstrat per mus er differentius, ita Oscriptio eiusdem intelligentiam claudit quibusdam acciden

190쪽

is. DE LOCIS DIALEc T. Adetiissimunm proprietate, quae rei conuenia efficientibus, uel substantialibus digerentqς praeter conueniens genu3 aggregatis. Quod quidem istin maxime cotingit, cum prima genera describuntur. Fluius tale sit exempI i, Albedo nullis subiacet accidentibus, ergo albedo substantia non est. Etenim substantia est, quae omnibas subiacet recidentibus. Locus quidem dis rentia morum descriptione. Locus uero maxima, cuicunque non

conuenit descriptio, nec descriptum. Praeter hos duos a substantia locos, tertius est, quia nominis interpretaritione dicitur, quem Marc. Cicero Notatione Aristo, teles umbolum uocat,itis haud multum ab imilis.Siquidem interpretatio nominis,eius rei, quae nomine ipsos,

gnificatur,quaedam quo designatio est. Ab hac argumerum ducitur, squaeratur, Vtrum philosophiae studet

dum fit. Ad quod probadu talis instituitur nilogi hinc Philosophia amor sapientiae est,atquis pientiae esse studendim nemo dubitat, Philosophiae igitur studendum est. Locus quidem differentia maximae,ab interpretarii tione. Locm uero maxima, Cui nominis interpretatio commiti er ipsim nomen, cuius interpretatio facta est. sane hoc loco recte uti possunt ij, qgi linguarum imperiti non sunt. Siquid interpretari nihil aliud est, quam linguam unam per aliam exponere. Fit tamen crin eadem nonnunquam lingua, ut locuples dicitur, qui iocis abundat, hoc est, praedijs cr post ionibus. Ccanendum autem ne temere quicqgam interpretemur,

quemadmodum ij solent, qui nullius prope linguae μαωgunt. Quo fit, ut i dem dictum lapidem Ue inis