장음표시 사용
81쪽
DE PRO Pos ITIONE primm iuxta regulae praescriptu huic aequipollet proopositioni, quodlibet est aliquid. secudum uero huic,ex quolibri fit aliquid. Talia sunt er haecinullum homo nullum animal est, nusquam nulla corpiis est, nunquam ni hil mouetur, ν his similia. Verum quoniam talia apud idoneos et probatos autores, aut rari usus sunt,aut certe momenti non admod magni, ea in praesentia misya facere consultum uidetur, π ad propositiorum conuersonent potius transire, quippe cuius maior usus in f logifimorum praemiim demor iratione habeatur. De propositionum conuersione. HIs igitur, quae talia sunt, utpote uulgaria prope iracidum,posthabitis, de propositionim conuersione, quae restit adhuc, potius dicamus,ob ea causam quae dicta est. Haec alit a Trapeeuntio hoc pacto definitur. conuersio est, quoties propositionis subiectus terminus in praedication, er praedicatus in subiectum couertitur. Hanc bifariam distingui, uel ex eo patere potest, quisa aut in sese couertuntur propostiones, aut in alius. Itas cum quatuor sui propositionu genera, iuxta quatuor
uidelicet suprascripta figurae angulos, ex his in se quiadem couertatur uniuersales negatiuae. er particulares a firmitiuae: in alias aut, uniuersales tum affirmativae, tum negatiuae. At uerb particulares negativae, nec hoc, nec illo coaertuntur modo, sed per alia quandam couersonis βrma, quae per contrapositione c5uerso dicitur. Ex quo iam colligere quos licet, triplice elle propo αtionum couersonem. Simplicem, qua in se propositio.
nes conuertuntur. Per accides, qua in alias. Per contra
82쪽
T R A c T A T V s III. cito tionem, qua in sequos conuertuntur quide ipse,
sta non nis mutatis earum terminis, ut mox dicetur.
De coniicisione simplici. Dicimus ergo quod simplex quidem conuersio est,
quoties conuertendae propositionis subrectus teris minum in praedicatum eius, in qua conuertitur, π pr dicam in subiectu transbonitur,seruata utriusq; proopo 'tionis eadem itum qualitate, tum quantitate. Quo quidem conuersionis modo, duae tantum conuertuntur
proposcion 'mae, nempe uniuersalis negativa, σparticularis asserinativa. Vniuersalis quidem negatio M uis nullum iustum malum est, nuta malum iustam est particularis autem epirimitu ut f quoddam iuis pura bonum est, quoddam bovim iusti eli. uerbnos iamrbet, quod quaedam uniuersales affirmationes, σ quaedam etiam particulares negationes isto modo
cauerti posunt,ut in quibus id quod proprium cuius sest,praedicatur,aut quod nullo modo ei potest nise de
quo praedicatur. Verumentavero quia non sit illud uis niuersaliter,nec ubis eadem uim retinet, idcirco a misplici conuersone haud temere excluduntur, re civi
t*r . Siquidem propo tionem quamlibet in se,uel inultam conuerti, est ad eam nec ario consequi aliam,μt pcr quam si conuerso. De conuersione per accidens. P Er accides autem conuerso dicitur, quoties prori positionis subiectus terminus in praedicatu, Cr pradi tus in subiectum transponitur,eadem utrilisl; pro
positionis O ut te quita seruo sed mutata qμantia
83쪽
ει DE PRO Pos ITIONE tate. San hoc modo duae itidem propUtionu differo
iis conuertuntu r solum, nempe uniuersalis asse aliaua, Cr uniuersilis negativa, utras uidelicet in particularem suae qualitatis. Vniuersalis quidem affirmativa, nisi omne tutam bona est, quoddam bona iusta est. Etenim si uera est quae dicit, omne iustium bonil est,ue-ra est ea quae dicit, quoddam iustum bonu est: ad quam quia sequitur per conuersone simplicem, quodem bomin iustum ipsa nimirum cr ad priore seqμα
tu eritq; perinde uera. Itaque recte sequitur, omne tuis stim bona est, ergo quoddam bonum iustam est, quod , erat ostendend5. Universalis uero negatiua,t messempliciter ut supra dicta est conuertitur, ipsa tamen nominus er in particulare negatigam conuerti potest,uts nueum iustium matrum est, quodda malum non est iuristum,quoniam uidelicet nullum malum tutam est. Asshoc ipsin proficto est,quod per accides conuerti dici, tur,fecudo scilicet loco, cir per aliud: ficut simpliciter
uertcca nihil aliunde petitur, aut mratur quicqui De conuersione per contra positionem.
ConMercto per contrapositione est, quoties propostionis conuertedae terminus subiectus transi in praedicatu eius,in quam uertitur, ais interim in huius
subiectit illius truset terminus praedicatus, seruata quiadem utriusq; propositionis eade er qualitate er quar titate,sed mutatis terminis finitis in terminos infinitos. Ad hunc certe modwm duae militer propositio in Arma conuertantur folium,nempe uniuersiis affirmativa cr
84쪽
TRACTAT Vs IIa Ler particularis negativa. Uniuersalis quidem asprmatis ut si omne iustiam bovim est, omne non boni , non est iustum. Particularis uero negatia ut si quoddam album non est dulce, quoddam non dulce non est no albu Hinc illa conuersio per contrapositione dictκ est, uist perinde atq; per terminorum oppostionem.
o s T categorica hactenus expossistam,altera dehinc propositionis partem aggrediamur oportet,nempe ea, quae Categoricae e regione restodet, constituit s. Haec autem est, quae Graeco quidem nomine Impothetica dicta est, Latine uer) conditionalem non inepte appetis eris, quanquam Graeci nominis crebrior usas est etiaapud Latinos.Tum etiam er de moduli agendum in hoc
ipso tractatu est,sed quam feri poterit breuisitae. φαrumhaee a Categorica non distinguitur, iis fortes cundum accidens aliquod, quo differt ab ea categoriac , quaesempliciter q*icquam inesse significat: tamen quia plus habet ori is difficultatis, quam utilitatis, ut cuius non t admodum stequens Uus in stilogisim rum contextu, qu4miser in hac quoque parte plus satis Aristoteles occup tos fuerit: seorsin de ea.
85쪽
DE PRO Pos ITIONE quod restare adhuc uideretur,statim post Ηγpothetica
tractare libuit,tim ut illor coseleremus capacitati, qui rudes adhue huius artis huc accedunt, eius iam pri maem praeceptis initiandi, t uerb.ut eorum occumreremvi mordacitati, qui nihil no iprobare soleatinis quod ab ipsis proficiscitur insulsum plane ac barbarum. Sed
De propositione Hypothetica, quid sit, oc unde dicta sit.
E Ηγpothetica quidem propositione tametsi mus Ius ab Aristotele tractatis; relictus est,id quod O Boethius ingenue liberes fatetur,eam tamen ipse a carilegorica ita distinguit in libro, que ἐρμη γαρ iscripsit,ut illam quidem appellet simplicem er unam, hane te compostam er coniunctione unam,ut quae ex pluribus eategoricis hoc est simplicibus) coalescat, unde era quibusdam ita definitur, inpothetica propositio
est, quae ex pluribim categoricis, coniundi ne omnino aliqua,ant aliquo aequivalente compositis constat. sunt qui er ita definiat, Propositio Dpothetica est, quae plures habet categoricas, principales sui partes mul iuntactus, ut i dier est, lux est. Hoc idcirco diximus Latino nomine conditionale appellari, quam tamen uerbum uerbo reddentes, suppositoriam fore is rectius appetilaremus. Nam quod Graecis pothesis est, hoc Latinis est suppositio .Verum quia tapothess praeter caeterasgnificata apud Graecos nonnunquam uim habet conis ditionis,cr item cause,ut hoc loco,placuit Latinis Misi minibus conditionalem potius dici, quam Supposito
86쪽
TRACTAT Vs IIII. rram: propterea quod buru'odi propositio sub conditione aliquid proponi hoc ei illud est: uris bouest istud non est. De tribus propositionibus Hypo theticae speciebuS. Huius ut propostionis tres esse specis, inter
omnes stre conuenit huius artis pronores, quaser Seuerium Boethius ad hunc modum colligit: omnisci uiu Dpothetica propositio constituitur uel per
connexione, uel per dfunctione. Per connexione rura su aut per copulatione aut per conditionem. Per eo
pulation quidem ut ea quae copui tim comunctione connectitur,unde er nome habet,ut cr dies est,er lux est.Per conditionem uer ut quae coniunctione quadam partibus interposita ad consequentiam, conditionem ducitur, quae idcirco nomine peculiari conditionalis pellatur.Per disiunctiomm aure, ut in qua disiun tiua coniunctio interuentesimbri praedicati soboc est, categoricus coniugi Cr per hoc Disiuncti propostio ricitur,ut Aut dies est,aut nox est.
Hypotheticarum. Aeterum quoniam omnis proposito aut uem, aut fini fani ut, cr qu admodum Aristoteles doce quicquid cotingit affirmare, contingit Cr negamre: inquirendum ex illud nunc est, quonam pacto h potheticae propostiones,cum a1firmationem recipiant, admittant mur negationem. Illud certe a nonnullis
dubitatur. Itas dicimus, qu)d Dpotheticae propositi
87쪽
s DE PROPOSITIONE.nes,ut afrimitiuaesunt, quaru principalis copula inon negatur, erct inter partes ipsas norinunquam negatio ponitur, ut si homo est, αnimal est : item A non est aniam non est homo Ita negatiuae dicuntur, quarum copula principalis negatur. Principalam autem copulam uotico, quae partes simul iμngit, Cr certam tapotheticae pro postionis speciem constitui cuiusmodi sunt coniunctiones copulativae, disiunctius, Cr rationales,seu conditionales, tum er aliae quaedκmorationis partes, ita tamen aequivalentes. Igitur cum quis uolet ex bγpotheticis a fifimatiuis easdem facere negatissas, is toti propositioni negationem praeponet, qui tame supra copulam principalem ferri intelligatur,ut non si homo ambulat, homo moueturi. non er dies est. ex lux est:non ast dies est,aut nox est. Atq; ita in his propositionibws niter contradictionem,nulla alia inuenitur oppositio. que 4 ciceroneer Boethio Repugnantia appellatur.
De quatuor Hypotheticarum pro positionum differentiis. CVm ergo asse natio er negatio in his propo tio,
nibus non secundum partes sumatur, uidendum etiamnum est, quot modis partes ipsas uariari cotingat penes astimationem er negationem. Vnde Cr tot ea, rum differentiae eonstituenti sunt. Itas constant tapotheticae aut ex duabu/ affirmativis, uis coelum rotasse dura est,eoelum est volubilci. aut ex duabus negativis,ut si coelum rotundum non est,coelum non esi volubile: aut ex affirmativa er negatiua,vis coelum qu tu est, coelo solubile non est aut ex negatissa ex asserinatiua,
88쪽
TRAc TATVs IIII. 8ν ius cestim rotundum non est, coelum stabile est. mutatuor igitur sunt illarim propositionis diffvrentiae,secundis partium uariationum penes Ulprinationem crnegationem, crutis conditionalibus id iam monstra
tum est tu er in copulatiuis er di ueliuis sese habet, quod dictum est.. Breuis dehisce propositionibus
o Ed yrium quam hinc iam deueritate er fustate hao rimi propostionum agamus, istud tantum praem nendum duximus, qu)d ex his fingulis duas habent paristes,unam, quae corunctionem ipsas coniungente Numprincipalem copula iuniores uocann praecedit,altera,
quae conuinctiomem ipsum subsequitur. Ais ex his rursus interdum prior pars uera est,seques falsa interdum
contra. Nonnunquam etiam ambae aut verae,aut false. Praeter haec autem cr in conditionalibus ipsis hoc amisplius praemonendum subit, quod ex illis duabus partis sus,ea quidem quae prior est, cr coniunctioni si proxia me praeponitur, Antecedens dicitur: quae uero priorem deinde putem subsequitur, ac posterior proinde pars est, consequens appellatur. De ueritate salsitate Conseditionalis.1 q; brmiter nunc repetamus haris propo thnu definitione finiuis ostendamus quemadmodum sese habeant Angulae secundum ueritatem,fahitat s.c ditionalem igitur propositionem ese dicimus quae ex duabus constat categoricis, si coniunctione sinullan, F ctis,
89쪽
ctis,ut si socrates ambulat, Socrates mouetur. conduationalim autem quoniam alia quidem affirmativa est. alia negatiua: affirmativa quidem uera se cognosciaturis oppostrum conflequentis antecedenti repugnat: fulsa autems no repugnat Ergo uera quidem est, quae
dicit, si homo est animal est. Qisandoquidem huius opis positim quod ej, non est animal, et plane repugnat quod dicit, homo est: falsa autem haec, ct homo est,
bum est. Nam non album se, haudquaquam ei repuis gnat quod est, hominem esse. At uero fi negatiuarit,ue ne an falsus ex affirmativa facile deprenenis ditur, negatione remota, id quod ex in xopulativa crin dictunctiva, cum negatiuae sunt, ita quoque euenire certum est. Quocirca uera haec esse iudicatur, quae ita proponitur, non si homo est, quadrupes est, quoniam eius a firmativa falsa est. Sunt ramen qui aliter haruis propositionum ueritatem er fustatem discutiant sed nos Trapetuntium in hoc sequi malumus. rum quia tota huiuscemodi propostionum uis in consequentia, atque conditione configat, ijdem hoc addunt amplius,
atque idcirco,ut omnem conditionalim uaera neces
riam se dicunt:ita falsum imposibilem. Itaque uera smul er necessaria haec est, qui dicit, si dies est x est: siquidem diem esse non contingit, ni se lux fit. Neemianus f ita proponu, si uolat qi istumatis habe::atqui
haec quη dicit, si dies est, terra mouetur, ut fusa est, ita er imposibilis: quando non ideo terra mouetur unquaquod dies st,aut si dies est: sed est alia tum ratio, tum usi, cur terraemotus fiat, quemadmodum is PM cis id ρroditur.
90쪽
Deueritate 8c falsitate propositionis Copulatiuae. Coptibili propositio est, quae ex duabus pluriabus ae categoricis costat,eopulativa coniunione, aut aequivalente aliquo fimul iunctis, ut Socrates ambuti er Plato distulat. Copulatiua uera quidem est, utras pars uera est falsa autem cum uel alterutra pars
falsa est. caeterum in definitione copulatiuae particula quae erat,aut aequivalente aliquo, innuit plerasi; haberi copulativas propo tiones, in quibus tamen non computatiua coniunctio partes connectit, sed adverbiu aut temporis,aut Ioc aut militudinis. Vnde ex tales prorupo tiones ab his adverbi)r nomi a sepenumero sortit tur, ut aliae quidem temporales, aliae locales, aliae uerb militudinis propostiones dicantur: quas tamen sub, copulativa comprehendere licet, quemadmodu sub ea, dem quidam etiam comprehendi putant propoptionem rationalem,ut, Quia folllacet,les est: quam proinde ita explicant, sol lucet, er ideo dies est.Alij autem sub conditionali eam comprehendere malunt, propter uim consequentiae,quae eadem est in utras.
De uera o te oc falsitate Disiun ctruae propositionis. Disiunctis proposito est, quae ex duabus pluriabus ue constat categoricis, colanctione di uncti. ua simul iussis,ut Socrates ambula uel Plato distulat: quam ueram quidem iuniores esse dicunt, s alterutra' tantummodo pars uera Aerit:falsam aut ii pars utras cerit fulsuit ad hunc quidem modum de Di unctiva