장음표시 사용
101쪽
tex. 34. rem. 2. tertio consequitur ratio boni , pM quam in ente persectio fundatur. Ad primum er go dicendum , quod pulchrum , Rhonum in subiecto quidem sunt idem : quia super eandem rem fundantur , scilicet super Rrmam : &propter hoc bonum laudatur , ut pulchrum . sed ratione differunt nam bonum proprie respicit appetitum : est enim bonum , quod omnia appetunt: &ideo habet rationem finis , nam appetitus est quasi quidam motus ad rem . Pulchrum autem resplait vim cognoscitivam : pulchra enim dicuntur , quae visa placent : unde pulchrum in debita preMutione confinit : quia sensus delectatur in rebus debite proportionatis , sicut in sibi similibus : nam & sensus ratio quaedam est , n omnis virtus cognostitiva rS quia cognitio fit per assimilationem , similitudo autem resincit formam : pulchrum proprie pertinet ad rationem causae sormalis. Ad secundum dicendum , quod bonum dicitur diffusivum sui esse eo modo , quo finis dicitur m
Ad tertium dicendum , quod quilibet habens v luntatem dicitur bonus , inquantum habet bonam voluntatem, quia per voluntatem utimur omnibus , quae in nobis sunt : unde non disitur bonus homo, quia habet bonum intellectum ; sed quia habet bonam Voluntatem : voluntas autem respicit finem ,
ut obiectum proprium , & sic quod dicitur , quia Deus est bonus , nos sumus , resertur ad cauliun
EX artie. habes mimor quomodo per rationem mstendas , recte dixisse Philosophum in a. Physitextu. 33. quod QMd , euius e D, es seur finis ,
di bonum alismm. Illud enim , cuius causa ni ali quid , est bonum : quoniam nemo intendens ad ma Ium operatur. Est ergo, ae si dixisset ; bonum habet rationem musti finalis. Secundo vides et quom do, Aea
102쪽
eis , ω ordine. I. a. q. 83. an. q. cor. oe veri. q. a I. art. 6.AD sic proceditur . Videtur , quod ria, tio honi non consistat in modo , specie, & o dine .. Bonum enim , & ens ratione di flerunt , ut supra dictum est c artis. i. hams quaes. sed modus, species , & ordo pertinere ad rationem entis videntur , quia sicut dicitur Sap. II. Omnia in numera, pondere, ω me iam disposuist . Ad quae tria red cuntur cies, modus, & ordo et quia, ut dicit Au-mist. 4 iuper Gen. ad literam p. 3. sn med. m. 3. Mensura omni rei modum praeffigit , ω numerus ominuet speetem maebet, in pondus omnem rem ad qHerem , sabilitatem trahis . ergo ratio honi non consistitia modo, specie. & ordine. 2. Praeterea . Ipse modus , species , & ordo b na quaedam sint . si ergo ratio boni consistit in m do , specie , di ordine , oportet etiam , quod mindus habeat modum . speciem , & ordinem, & simialiter species , S orao : ergo procederetur in infini
3. Praeterea . Malum est privatio modi , si inelei, R ordinis : sed malum non tollit totaliter numeergo Tatio honi non consistit in modo , specie , &
q. Praeterea . 4llud , in ovo consistit ratio boni , non potest dici malum e sed dicitur malus modus , mala species, malus ordo. ergo ratio boni non comsistit in modo, specie, & omine . I. Praeterea . Modus , species , & ordo ex pondere , numero , & mensura causantur , ut ex auctoristate Augustini inducta c in arg. primo J patet: non autem omnia bona Diant pondus , numerum , MNiensuram dicit e uim Ambros lib. I. hexameroniac e. s. pose med. m. 4. quod lucis natura es, ut non imnumero, mn in yondere, Non in mensura creata stenon ergo ratio Mui consistit in modo , specie , di
Sed Contra est , quod dicit August. in lib. de na
103쪽
Ia, nullam bonum est; quod non esset, nisi ratio Matii in eis consisteret . ergo ratio boni consistit iumodo , specie , 8t ordine. Respondeo dicendum , quod unumquodque dici tur bonum , inquantum est perfectum : sic enim est appetibile , ut supra ostensum est c 9 3.-. perfectum autem dicitur , cui nihil deest
secundum modum suae persectionis . cum autem I
numquodque sit id , quod est per suam formam et1Λrma autem praesupponit quaedam , & quaedam ad ipsam ex necessitate consequuntur , ad hoc quod liquid sit persectum , & bonum , necesse est , quod formam habeat , & ca , quae praeexistunt , & ea ,
quae consequuntur ad ipsam . Praeexigitur autem ad formam determinatio , sive con mensuratio princ
Piorum , seu materialium seu emcientium ipsam e S hoc significatur per modum e unde dicitur , quod mensura modum praefigit . Ipsa autem forma signia ficatur per speciem , quia per formam uniumquodque in specie constituitur propter hoc dicitur , quod numerus speciem praebet : quia definitiones significantes speciem sunt sicut numeri , secundum Phil. in 8. Meti crem Io. D. 3. Sicut enim unitas addita , vel subtracta variat speciem numeri , ita in definitionibus differentia apposita, vel subtracta . Ad so mam autem consequitur inclinatio ad finem , aut adactionem , aut ad aliquid hujusmodi : quia unumquodque, inquantum est actu, agit, & tendit in id, quod sibi convenit secundum suam sormam : & hoe Pertinet ad pondus . & ordinem : unde ratio boni ,
fecundum quod eon fit in perse Iione , eonsi it in
modo, necte oe ordine. Ad primum ergo dicendum , quod ista tria non Eonsequuntur ens , nisi inquantum est persectum , S secundum hoc est bonum. Ad secundum dicendum , quod modus , species ,& ordo eo modo dicuntur bona , sicut & entia , non quia ipsa sint quasi subsistentia , sed quia eis alia sunt & entia , & bona : unde non oportat , quod ipsa habeant aliqua alia , quibus sint bona et non enim sic dicuntur bona , quasi sormaliter aliis fini bona , sed quia ipsis sormaIiter aliqua sunt bona : sicut albedo non dieitur ens , quasi ipsa aliquo
sit : sed quia ipsa aliquid est secundum quid , scilicet album.
Ad tertium dicendum , quod quodlibet esse est se-
ciuidum formam aliquam : unde secundum quod- Iibet esse rei , consequuntur ipsam modus , spe
104쪽
& ordinem , inquantum est homo : & similiter , inquartum est albus , habet similiter modum , speciem , & ordinem : & inquantum est virtuosus , Minquantum est sciens , & secundum omnia , quae de ipso dicuntur . Malum autem privat quodam esse ,1 cui caecitas privat eme visus e unde non tollit mmnem modum , speciem , & ordinem , sed solum modum , speciem , & ordinem , quae consequuntur esse visus. Ad quartum dicendum , quod , sicut dicit A Rustin. in libro de Natura ni c eap. 23. eom. 6. mnis modus , inquantum modus , bonus est : &sie potest dici de specie , & ordine : .sed malus m dus , vel mala species , vel malus ordo , aut ideo dicuntur , quia minora sunt , quam esse debuerunt: aut quia non his rebus accommodantur , quibus a commodanda sunt : vel ideo dicuntur mala ; quia sunt aliena, & incongrua. Ad quintum dicendum , qta H natura Iucis dicitur esse sine numero , & pondere , & mensura , non simpliciter , sed per comparationem ad corporalia , quia virtus lucis ad omnia corporalia se extendit, inquantum est qualitas ae a primi corporis aIterantis , scilicet coeli.
APPENDIX. Ex articulo habes nimo: quomodo per rationem
ostendas , recte aictum a Sap. II. omnia in nu--ro, pondere, is mens a eonfisust Domine. Cui si iunxeris illud I. Tim. omnis eventura Dei bonavi arbis v od ibi sapiens dixisse voluit , quod ratio boni eoniistit in modo, specie, &ordine. Nam per illa tria significantur modus , species , & ordo stut habetur ex eorpore oe ex Augis. in lib. de natura boni. e. 3. Seeundo vides: quomodo, &c.
Devum consenienter dividatur bonum pre honestim , utile , ω delectabile. ad 3. co. γ 22. q. 43. an. 3. ω I. Eth. D. S.
AD Sextum sic proceditur . Videtur , quod non convenienter dividatur bonum per honestum uutile , & delectabile . Bonum enim , sicut dicit
105쪽
per decem praeiaicamenta: honestum autem , utile ,& delectibile inveniri possunt in uno praedicamento . ergo non convenienter per haec dividitur bo
a. Praeterea . omnis divisio fit per opposita: seshaec tria non videntur esse opposita : nam honesta sunt etiam delectabilia : nullumque inhonestum est utile, quod tamen oporteret, si divisio fieret per o Posita , ut optunerentur honestum , & utile : ut etiam dicit Tuli. in lib. de ossicia c. lib. a. in ea cinus tit. ω : Utilisaeem bis meipi non eam , quam uti gus me. 9 ergo praedicta divisio non est conveuiens ia3. Praeterea . Ubi unum propter alterum , ibi uinnum tantum est : sed utile non est bonum , nisi proin pter delectabile vel honestum is ergo non debet utile dividi contra delectabile , & honestumia Sed Contra est, quod Ambros in I. I. de Ossic. c. cm. s. to. I. sum edit. Pari νm. utitur ista divisione boni.
Respondeo dicendum , quod bae divisio propria
videtur esse boni humani. Si tamen altius , & com- munius rationem boni eonsideremus, insenitων Mediuisio poprie eompetere bono, secundum quod boniam es . Nam bonum est aliquid , inquantum est appetibile & termidus motus appetitus .. cuius qui ermmotus terminatio considerari potest ex considerati ne motuR corporis naturalis . Terminatur autem
motus corporix naturalis , simpliciter quidem ad ultimum i secundum quid autem etiam ad medium sper quod Itur ad ultimum , quod terminat motum ra dicitur aliquid terminus motus , inquantum H quam Partem motus terminat vi Id auum , quod est uicimus terminus. motus Flest a ire , vel ipsa res , in quam tenditur , ut te I vel serma , vel quies in in illa .. Sic ergo in motu a Petitus id , quoa est appetibile termi uans motum, appetitus secundum quid , ut medimn , per quod tentatur in aliud , vocatur utile . Id autem , quod appetitur , ut ultimum terminans totaliter motum appetitus , sicut quaedam res in quam per se ain petitus tendit , vocatur honestum , quia honestum dicitur , quod per se desideratur . Id autem, quivi terminat motum appetitus , ut quies in re desiderata , est delectabile. Aa primum ergo dicendum , quod bonum , inquantum est idem subiecto cum ente, dividitur per -- praedicamenta : sea secundum propriam rationemi competit sibi ista divisio.
Ad secundum dicendum , quod haec divisio non est per oppositas res L sed pra oppositas rationes v
106쪽
dicuntur tamen illa proprie delectabilia , quae nurulam habent aliam rationem appetibilitatis , nisi deiectationem , cum aliquando sint & noxia , & inhonesta . Utilia vero dicuntur , quae non habent in se unde desiderentur , sed desiderantur solum , ut sunt ducentia in alterum , sicut sumptio media cinae amarae . Honesta vera dicuntur , quae in seipsis habent, unde desiderentur. Ad tertium dicendum , quod bonum non disiditur in ista tria , siaut uni vocum aequaliter de has p dieatum.- si ut analogum , quod praedicatur secundum prius , M posteriusi e per priux enim prae
dicatur de honino , R secundino de delectabili , tertio de utili. APPENDIMEX artis. habes primo: quomodo eri rati cutem
stendas , -Phil. -- hanc tam sectionem imnuisse in promio Met. quando dixit . Eanum auod eritis Matia Mna ea amm es , & claruis 3. Meta tex. 3. &a. Phys te sti dicendo; Eonti, esspemuod disponitur ea a Malix. bonum enim est desiderabile, & causa finalis est desideratalis. Seeundo habes: quomodo per rationem c ut fit hic in corpo-- dicium illud in sensu talis sectionis eoliem , eaplicatumque tuearis. Tertio vides: quomodo, 3c
Da Bainrate Dei 1 in quature articulas diviss. 'Einde quaeritur de Bouitate Dei. .
Ee rixea Me quin-επων quatuor. Primo , Utrum esse bonum eonveniat Deo. Meundo, Utrum Deus sit summum bonum. Tertio , Utrum ipse sbius sit bonus per suam es.
Quarto , Usrum omnia sunt bona bonitate. divia
107쪽
so QUAEST. H. ART. I. ARTICULUS L
Utrum sis bomin Deo conveniat.
AD Primum sic proceditur. Videtur , quod esse
bonum non conveniat Deo . Ratio enim boni consistit in modo , specie , & ordine : haec autem non videntur Deo convenire , Cum Deus immensus sit , & ad aliquid non ordinetur . ergo esse bonum. non convenit Deo. a. Praeterea. Bonum est , quod omnia appetunt ;sed Deum non omnia appetunt , quia non omnia cognoscunt ipsum ; nihil autem appetitur , nisi m- Ium. ergo esse bonum non convenit Deo.
Sed Cintra est , quod dicitur Tren. 3 Eontis svominis De nribus is eum, anmae quaerenti sitam iaRespondeo dicendum , quod bonum esse praeeipua Deo eonvenit . Bonum enim aliouid est,. secvnaum auod est appetibile et unum aque autem appetitiam Perseolonem ζ p etio autem , & forma sectus est quaesturi similitudo agentis , eum Omnae agens agat sibi simile . unde .ipsum agens est appetiuile , & habet rationem boni : hoe autem in , quod de ipso rivetitur , ut eius similitudo pari Elpetur . .cum' eruo Deus sit prima causa estisiva omnium , manifestum est , quod sibi competit --tio boni , & appetibilis . Unde Dionic in lib. de div. nomin- c- Iam atribuit bonum Deo, sicut primae causae essicienti, dicens, quod bonus di situr Deus , fleve ex quo omnia sub unt. Ad primum ergo dicendum , quod habere nu, Hum , speciem , & ordinem periinet ad rationem boni creati ' Hias causati l , sed bonum in Deo aest , sicut in causa r unde M eum pertinet impone Te aliis modum , Dciem , & ordinem : unde ista
tria sunt in Deo, neut in causa. Ad secundum dicendum , quod omnia , appetendo proprias persectiones , appetunt ipsum Deum , inquantum perfectiones omnium rerum sunt quindam similitudines divini esse , ut ex dictis patet c quaes. 4. artis. 3. J Et sic eorum , quae Deum ap-Petunt , quaedam cognoscitnt ipsum secundum serursum, quod est proprium creaturae rationalis. Quaedam vero cognoscunt aliquas participationes suae bonitatis , quod etiam extenditur ad cognitionem.
108쪽
QUAEST. VI. ART. II. - gr. Quaedam vero appetitum naturalem habent absque cognitione , utpote inclinata ad suo fines ab alio superiori cognoscente.
EX arti c. habes prim): quomodo per rationem stendas, recte ἀictum ae ps. ios. Constemini d mino , qMoniam bonus , & a mille scripturarum i cis . Secundo vides: quomodo Sc.
ARTICULUS II. Utrum Deus sit summum bonum o
A D secundum sic proceditur . Videtur quin Deus non sit summum bonum . summum . nim bonum addit aliquid supra bonum ; alioquia omni bono conveniret sed omne, , quod se habeum add4ione ad aliquid, est compositum : ergo sumismum bonum est compositum : sed Deus est summo simplex, ut simra ostensum est I. 3. ore. 7. ergo Deus non est summum bonum . a Praeterea. Bonum es, quod omnia appetunt , ut dicit Philosoph. c in princ. I. lib. Ethie. rom. I. se 1- nihil aliud est , qucra omnia appetunt , nisi solus Deus, qui est finis omni- : ergo nihil est aliua bonum , nisi Deus . Quod etiam videtur per id , quod dicitur Luc. I 8. Nemo bonus , nise solus.Deus e sed summum dicitur in comparatione aliorum , sic ut summum calidum in comparatione ad alia calida dicitur . ergo Deus non potest disi summum bo
3. Praeterea is Summum comparationem importat sed quae non sunt unius generis , non sunt comparabilia: sicut dulcedo inconvenienter dicitur mainris et minor , quam linea . cum igitur Deus non sit in eodem genere cum aliis bonis , ut ex superior bus patet t. q. 3. art. I. γ q. - art. 3. ad 3. videtur, quod Deus non possit dici summum bonum respe-
Sed Contra est , quod dicit August. I. de Trinit. e. a. eirca rine. to. 3. quod Trinitas Disinariam Per suarum es summum bonum , quod metatissmis montibus cernitur. , '
109쪽
Respondeo dicendum , quod Deus es Itimmum bonum sempiriciteν , ω non silum in aliquo genere vel o
dine rerum . sic enim bonum Deo attribuitur . ut dictum est artis. praeced. inquantum omnes Perfectiones desideratae effluunt ab eo , sicut a prima causa : non autem effluunt ab eo , sicut ab agentexuitvoco, ut ex superi in ibus Patet c ω'. 3- sed sicut ab agente, quod non convenit cum suis et- sectibus , neque in ratione speciei , nec in rationeyeneris . Similitudo autem effinus in causa quidem
univoca invenitur uniformiter: in causa. autem aequivoca invenitur excellentius , sicut calor excellenti imodo est in Sole, quam in igne . Sic ergo oporvet, quod, cum bonum ut in Deo, sicut in prima causa omnium non uni voca, quod sit in eo excellentissimo. modo . & propter hoc dicitur summum bonum iaAd primum ergo dicendum , quod summum bonum addit Hipra bonum non rem aliquam absolutam , sed relationem tantum : relatio autem , qua aliquid de Deo dicitur relatio ad creaturas , non est realiter in Deo, sed in creaturis, in Deo vero secundum rationem . Sicut scibile relative dicitur rus scientiam , non quia ad ipsam reseratur , sed quia scientia reis fertur ad ipsum- Et sic non oportet, quod in summo,
bono sit aliqua compositio , sed salum quod, alia deficiant ab ipsi . Ad secundum dicendum , quod cum dicitur , b num est , quod omnia appetunt , non sic intelligitur , quasi unumquodque bonum ab omnibus appetatur; sed, quia quicquid appetitur , rationem boni habet. Quod autem dicitur, -ms ianus, nisi Ditis Deus , intelligitur de hono per qssenti λ , ut post. dicetur. art. seq. Ad tertium dicendum, quod ea, quae non siim ut eodem genere , fi quidem sint in diversis generibus
contenta, nullo modo comparabilia sunt et Deus a tem negatur esse in eodem genere cum aliis bonis et
non qlia ipse sit in quodam alio genere , sed quia
inse est extra genus , R. principium omnis generis iac g. 3. M. I. 3 Et sic comparatur ad alia per excensum , & huiusmodi comparationem importat summum bonum,
110쪽
mum bonum . Nam Deus non est mole magnus φi. in his auum, quae non mole magna sunt, hoc est maius esse, quod est melius esse , ieeundum AugMy. 6. de Trinit. c. 8. circa med. Soeundo vides: quomodo, &c.
Utrum esse bonum με essentiam sa
AD Tertium sic proceditur . Videtur , quod esse
bonum per ementiam , non sit proprium Dei is Sicut enim unum convertitur cum ente, ita & -- num ut supra habitum est s. m . I. sed omne ens est unum per suam essentiam , ut patet per Phia Ioc in Metaph. tex. 3. m. 3. ergo omne ens est bonum per suam essentiam. a. Praeterea . Si bonum est , quod omnia appetant , cum iesum csse sit desideratum ab omnibus , ipsum esse ciaiuslibet rei est eius bonum : sed quaelibet res est Ens per suam essentiam . emo quaelibet res est bona per filam essen iam . 3. Praeterea . Omnis res per sum bonitatem ςsthona . Si iAitur aliqua res est , quae non si per suam essentiam , oportebit , quod eius bonit s. non sit sua essentia. Illa ergo bonitas, cum sit φns uoddam, oportet , quod sit bona , & si quidem lia bonitate , iterum de illa bonit te quaeritur : a virgo erit procedere in infiniIum , aut venire ad M. si uam bonitatem, quae non Ierit bona per aliam tu nitatem. eadem ergo ratione standum est in primo . res igitur quaelibet est bona per sit in essenti in
Sed contra est, quod dicit Boet. in lib. dς hq Q c cuius tit. es , an amans , quod es, Mnlim fit r a medio praeeipiae ad finem Wque quod alia omnia a Deo sunt boa per pyrria ψ Iionem . Mn igitur Per
Respondeo dicradum , quod solus Deus G b-- ρον suam essentiam. Unumquodquα enim dicitur Meuum, secinidum quod est perstatum . Perfectio Mistem alicuius rei ni ear est . Prima quj m, secun eum quod in silo esse constituitur . δε νώ IOI 0 sprora et oiqua accidentia lapsraddunt'x ad fuse perfectam operationem nesesiaria . Tσπω vφνψ