장음표시 사용
121쪽
Ad tertium dicendum , quod infinitum quod convenit quantitati , ut est hujiae
.ad a. J se tenet ex parte materiae : per divisionem autem totius acceditur ad materiam ; nam partes eh. ibent in iratione materiae : pcr additionem autem
acceditur ad totum , quod i an ad torrem Deiandum quod ενα t se habet in ratione formae,& ideo non invenitur infinitum in additione magnitudinis , sed mi divisione tantum. Ad quartum dicendum , quod motus , & tempus non sint secundum totum in aetia, sed successive , unde habent potentiam permixtam actui . sed magnitudo est tota in actu . R ideo infinitum , quod convenit quantitati , S se tenet ex parte materiae , repugnat totalitati magnitudinis , non autem tot litati temtu,ris , vel motus ; esse enim in potentia
Ex arti habes primo r quomodo per rationem mstendas, philosophum iure in 3. physteri. 36.d xisse : MVnitudinem non esse aesti tinnitam. Itemtex. magnitudo non es augmentabilis in im,nitum. Item tex. 33. quod corpus quodlibet , aut una aut pluribus superficieti terminatum est. Seeum do habes : quomodo per rationem hujusmodi loca declares, declarataque tuearis . Tertio vides : quomodo, &
Urrum possit esse infinitum in rebus Deundum
multitudinem. I. di . 43. qu. I. ar. I. ad 3. oe a. d. I. q. I. ar. I. afl 7. ω ver. q. 2. - 2. ad 3. . quol. 2. ar. a. oe quol. 3.
AD Quartum se proceditnr . Videtur, quod ponsibile sit esse multitudinem infinitam secundum actum . Non enim est impossibile , id , quod est in tentia , reduci ad actum : sed numerus est in infinitum multiplicabilis : ergo non est impossibile esse multitudinem infinitam in actu. a. Praeterea . Cuiuslibet speciei possibile est esse aliquod individuum in actu , sed species figurae sum infinitae . emo possibile est, esse infinitas Aguras is actu a, Praeterea. Ea , quae non opponuntur ad invi
122쪽
cem , non impediunt se invicem . sed posita aliqua multitudine rerum , adhuc possunt fieri alia multa, eis non opponintur . ergo non est impossibile , aliqua iterum simul esse cum eis , & sic in infiniatum . ergo possibile est esse infinita in a . Sed Contra est , quod dicatur Sapient. II. -nia in pondere, numero, me uis in Uusi. Respondeo dicendum , quod circa hoc fuit duplex opinio. Piaidam enim, sicut Avicea. & Algazel, diaxerunt , coper 3. Pissici quod impossibile est, ense multu em actu infinitam per se , sed infinitam per accidens multitudinem Me non est impossibile . Dicitur enim multitudo esse infinita per se , quando requiritur ad aliquid , ut multitudo infinita sit , & hoc est tinpossibile esse , quia sic Opori ret , quod aliquid dependeret ex infinitis , unde eius
generatio numquam compleretur . cum non sit infinita pertransire .
Per accidens autem disitur multitudo infinita , uando non requiritur ad aliquid infinitas multit in is , sed a Mit ita esse . Et hoc sic manifestari potest in operatione fabri , ad quam quaedam multitudo requiritur per se , scilicet , quod sit ars in anima , & manus movens , & martellus , & si harein infinitum multiplicarentur , numquam opus f brile compleretur . quia dependeret ex infinitis causis . Sed multitudo inartellorum , quae accidit ex
hoc , quod unum frangitur , & accipitur aliud , est multitudo per accidens . Accidit enim, quod multis manellis operetur, & nihil differt, utrum uno, Vel duobus , vel pluribus operetur , vel infinitis, si infinito tempore operaretur e per hunc igitur modum posuerunt, quod possibile est esse actu multitudinem infinitam per accidens. Sed hoc est impossibile, quia omnem multitudinem oportet esse in aliqua specie multitudinis. Species autem multitudinis sunt secundum species numerorum. Nulla autem species numeri est infinita, quia quilibet numerus est muttitudo mensurata per uinnum. Unde impossibile es, esse multitudinem infinitam actu , ηυe. per se, sue per accidens. Item omnis multitudo in rerum natura existens est creata , &omne creatum sub aliqua certa intentionet creautis comprobenditur , non enim in vanum agens aliquod operatur . Unde necesse est , quod sub certo numero omnia creata comprehendantur: Impossibile est
ergo, esse multitudinem infinitam in actu , etiam per accidens. Sed esse multitudinem infinitam in po-tturia pol iis es . quia augmentum multitudinis
123쪽
eoninuitur divisionem m nitudinis . ' si mulininclinis ' Quanto enim aliquis plus dividitur, tanto μ ra secundum numerum resultant . Unde ; sicut i finitum invenitur in potentia in divisione contives, quia proceditur H materiam, ut supra ostensum est,c art. pree. eadem ratione etiam infinitum invenitur in potentia in additione multitudinis. Ad .primum ergo dicendum , quod unumquod e , . quod est in potentia , reducitur in actum secun m . modum sui esse a dies enim non reducitur in amun , ut sit tota simul , sed successive e & similiter infiniatum multitudinis non reducitur in actum , ut siti tum simul , sed successive, quia post quamlibet murutitudinem potest sumi alia multitudo in infinitum. Ad secundum dicendum , quod species figurarum habent infinitatem ex infinitate numeri. sunt enim species figurarum , ut Tritaterum , Quadrilaterum, S sic inde . Unde , sicut multitudo infinita num rabilis non reducitur in aetiim , quod sit tota simul, ita nee multitudo figurarum . 3 Ad tertium dicendum, quod , licet quibusdam p sitis , alia poni non sit eis oppositum . tamen in finita poni opponitur euilibet speciei mκltitudinis . Unde non est possibile , esse aliquam multitiamem actu infinitam.
EX articulo habes mimo quomodo ostendas, m rito esse dictum Nap. 1 I. Omnia innumera, γωdme, men ra dispostii . Hoc est . Non potest esse Infinitum in numero , idest secundum missiit dinem, neque in mensurae, id est secundum magnis tudinem, neque in pondere , idest secundum este tiam . Seeundo habes et quomodo hunc sensum scripturae per rationem defendas , facientia in contra vium dissolvendo. Quod dico hic in gratiam praemis. se auctoritatis dictum accipe pro artic. 3. ω Σ. quoniam auctoritas illa, ut patuit, duobus praedictis a liculis etiam convenit. Terris vides : quomodo M.
De exissentia Dei in rebus , in quatuste arti Ios divisa. ia vero infinito convenire videtur , quod ubi- . que, & in omnibus sit , consideraridum est,
124쪽
- Primo . Utirum Deus sit in omnibus rebus, . Secundo. Utrum Deus sit ubique. . Tertio . Utrum Deus sit ubique per essentiam ,& potentiam, & praesentiam. Quarto. Utriun esse ubique su propriimi Dei.
Utrum Deus fit in omnibus rebus.
AD Primum sic proceditur 4 Videtur , quod Deus
non sit in onmibus rebus. Quod enim est supra omnia , non est in omnibus rebus e sed Deus est supra omnia , secundum illud Psal. c Ira. Em celsus fore omnes gentes Dominus , &c. ergo Deus
non est in omnibus rebus . a. Praeterea . Quod est in aliquo , continetur ab eo : sed Deus non continetur a rebus, sed magis continet res . exmo Deus non est in rebus , Ἱed ma-yis res sunt in eo . unde Aueum in lib. 83. m. dicit , c qu. et . in princ. imae. q. quod in ipso pontis sunt omnia, qtiam ipse alietibi. 3. Praeterea . Quanto aliquod agens est virtu sius , tanto ad mis distans ejus aeuo procedite sin
Deus est virtuosissimum agens . ergo eliis actib pe tingere potest ad ea etiam, quae ab ipso dutant, nec tqMrtet , quod sit in omnibus
- q. Praeterea - Daemones res aliquae sunt , nec tamen Deus est in daemonibus , non enim eis convenero lueis ad tenebras, ut dicitur a. ad Corint. 6. e go Deus non est in omnibus rebus.
. Sed Contra. Ubicunque operatur aliquid , ibi est et
sed Deus operatur in omnibus , secundum illud Is 26. Omnia opera nofra operatus es in nobis Domineo emo Deus est in omnibus rebus. Respondeo dicendum , quod Deus est in omnibuς rebus , non quidem sicut pars essentiae ; vel si ut accidens, sed sicut agens adest ei, in quod agit Oportet enim , omne agens coniungi ei , in quod immediate aqit, & sua virtute illud contingere, unde in 7 Physic. c. text. Io. tisque ad I 3. inritis ronM 2. probatur, quod motum, & movens ογγtet esse simul - Cum autem Deus sit ipsum esse per suam emeritiam, oportet, quod esse creatum sit pro prius effemis eiu sicut lenire est proprius effectus ipsius ignis. Hune autem effectum causat Deus in rebus, no Tom. I. E si
125쪽
solaim quando primo esse incipiunt , sed quiinidiri
in esse conservantur, sicut lumen causatur in aere a
ble , quamdiu aer illuminatus manet . Quamdiu i-pitur res habet esse , tamdiu oportet , quod Deus adsit ei seeundum modum, quo esse habet. Esse a tem est illud, quod est maQis intimum cuilibet, &quod profundius omnibus inest , cum sit sormalea es em omnium , quae in re sunt , ut ex supra dictis patet. cq. 7. art. I. J Unde oportet, quod Deus se in omnibus rebus, oe intime . Ad primum ergo dicendum , quod Deus est supra
omnia per excellentiam suae naturae , & tamen est in Omnibus rebus, ut causans omnium esse , ut supra dictum est, c in corp. ardi Ad seeundum duendimi , quod , licet corporalia
dicantur esse in aliquo, sicut in continente , tamen spiritualia continent ea , in quibus sunt : sicut aniaria continet corpus . unde & Deus est in rebus , sicut continens res ; tamen per quandam simithu-dinem corporalium dicuntur omnia esse in Deo , inquantum continentur ab ipso.
Ad tertium dicendum, quod nullius agentis, quan- umcumque virtuosi , actio procedit ad aliquid diis stans, nisi inquantum in illud per media agit. Hoc autem ad maximam virtutem Dei pertinet , quod immediate in omnibus agit. Unde nihil est distans ab eo , quasi in se illia Deum non habeat . Discuntur' tamen res distare a Deo per dissimilitudinem naturae, vel matiae, ' H. gloriae ' sicut & ipse est super omnia per excellentiam suae naturae. Ad quartum dicendum , quod in daemonibus inis teli igitur & natura , quae est a Deo , & deformitas culpae, quae non est ab ipis . Et ideo non est abso. Iute concedendum , quod Deus sit in daemonibus , sed cum hac additione, inquantum sunt res quaedam.
In rebus autem , quae nominant naturam non deo
formatam, absolute dicendum est Deum esse.
EX artic. habes Ormo .' quomodo per rationem interimas haereRm Basilidis somniantis, Deum in circulo solis contineri . Non ergo in omnibus rebus erat Deus , si ibi , tanquam arctatus continebatur . Seeundo habes : quomodo per rationem ostendas , hane merito damnari a Hiere. 23. Purasne , Desse vicino ego sum , dicis Dominus , cy' non Detis detonse J Nunquid non eoeIum, oe terνam ego ire eo diςu Dam arus Z Ac si aperte Per hanc interrogandi
126쪽
. QUAEST. VIII. ART. II phrasim dieat: Hoc est manifestissimum , & de hoe
mulli aliqualiter dubitandum , quod Deus univers xum, & in omnibus rebus ego sum. Nam in coelo,& terra continentur omnes res, tamquam nominibus extremorum suorum denominatae. Item a Sapientia,
cap. I. Spirittir Domini replevit orbem terraeum , γMe, quod continet omnis &c. Item a mille locis tum scripturarum, tum Conciliorum , tum Ecclesiastico rum dogmatum, quandocumque de hac materia tam clara sermo inciderit. Tertio vides : quomodo, &c.
AD Secundum sic proceditur. Videtur, quod Deus
non sit ubique . Esse enim ubique significat eia se in omni loco. Sed esse in omni loco non convenit Deo, cui non convenit esse in locot nam lineo poralis, ut dicit Boet. in lib. de circa princi, non sunt in luco. Ergo Deus non est ubique. a. Praeterea. Sicut se habet tempus ad successiva, ita se habet locus ad permanentia . Sed unum indivisibile actionis , vel motus non potest esse in diaversis temporibus. ergo nec unum indivisibile ingenere rerum permanentium potest esse in omnibus imcis. Esse autem divinum non est successivum , sestvermanens. Ergo Deus non in in pluribus locis. Et ita non est ubique. 3. Praeterea . Quod est totum alicubi . nihiι eius est extra locum ilium . Sed Deus , si est in aliquo loco, totus est ibi , non enim habet partes ergo Mihil eius est extra locum illumis Ergo Deus non est
Sed Contra est, quod dicitur Hierem. 23. me. terram Vs impleo.
Respondeo dicendum , quod , cum locus sit res quaedam , esse aliquid in loco i,otest intellini dupILeiser . Vel per modum aliarum rorum , idea , sicut dicitur aliquid esse in aliis rebus quocumque modo , sicut accidentia loci sunt in unco . Vel per modum proprium loci, sicut locata sunt in loco. Utroqtie aurem modo secundtim aliquid Deus es t omni loco, quod in esse 9bique. P, in. ε' quidem sic est in omnibus rebus , ut dans eis esse , I virtutem , operationem, sic enim est in omni loco , ut danael esse. & virtutem Iocativam. Item locata sutri iaE a i
127쪽
Ioco , inquantum replent locum , & Deus omnem locum replet , non sicut corpus ; corpus enim dicitur replere locum , inquantum non compatitur so
cum aliud corpus ; sed per hoc , quod Deus est iu aliquo loco , non excluditur , quin alia sint ibi ;imo per hoc replet omnia loca , quod dat esse mmnibus Iocatis, quae replent Omnia loca. Ad primum ergo dicendum , quod incorporalix non sunt in loco per contamuri quantitatis dimet silvae. sicut eorpora, sed per contarium Vinutis. Ad secundum dicendum , quod indivisibile est dein pux: tigrum ., quod est terminus continui , ut pumetum in permanentibus , & momentum in successi
vis . Et huiusmodi indivisibile in permanentibus , quia habet determinatum situm , non potest esse in vluribus partibus loci, vel in pluribus i is : & 1imiliter indivisibile actionis , vel motus , quia hahet determinatum ordinem in motu , vel actioire , non potest eira in pluribus partibus temporis. IAd autem indivisibile est , quod est extra totum Renus continui , & hoc modo substantiae incorpo- reae , ut Deus , angelus , & anima , dicuntur esset indivisibiles. Tale igitur indivisibile , non appUcatur ad continuum, sicut aliquid eius, sed inquam tum contingit illud sua virtute : unde , secundum quod virtus sua se potest extendere ad unum, vel multa, ad parvum, vel magnum, secundum hoc est in uno, vel pluribus locis, S in loco parvo, vel magno .
Ad tertium dicendum , quod totum dicitur respcctu partium. Est autem duplix pars, scilicet pauessentiae, ut forma, & materia dicuntur partes com positi , & genus , & differentia partes speciei . Et aetiam pars otiantitatis , in quam scilicet dividitur
aliqua quantitas . Quod ergo est totum iii aliquo loco totalitate quantitatis , non potest esse extra i cum illum , quia quantitas locati commensuratur quantitati loci , unde non est totalitas .ntitatis ,s non si totalitas loci . Sed totalitas essentiae non commensuratur totalitati loci . Unde non oportet , quod illud, quod est totum totalitate essentiae in Mliquo , nullo modo sit extra illud . Sicut apparet etiam in sorinis accidentalibus , quae secundum ac cidcias quantitatem habent : albedo enim est tota in qualibet i arte superficiei , si accipiatur totalitas ese litiae, quia secundum persectam rationem suae spe ciet invenitur in qualibet parte superficiei . Si a
tem accipiatur totalitas secundum quantitatem, quam
habet per accidens, sic non est tota in qualibet par
128쪽
te superficiei. In substantiis autem incorporeis non est 'totalitas nec per se, nec per accidens, nisi secundum persectam rationem essentiae. Et ideo , sicut anima est tota in qualibet parte corporis, ita Deus unus est in omnibus , & singulis.
APPENDIX. EX art. habes mimo: quomodo supradictam haereis
sim Basilidis ver rationem interimas , inquan 'tum in ea quoad sensum dicitur, Deum non eue ubique. Seeundo habes: quomodo per rationem osten
das, illam iustissime damnari a scriptura Sap. septiasmo, sapientia attingit tibi Me propter suam mundiatiam. or a psal. I 38. seuo ibo a spiritia tuo, . ρυσα faeie tua fugiam 8 Sa ascendero in eoetam , tu Π- Ite es, si descendero in infernum ades , se sumpserσσα usque ad ly dextera tum . Tmio vides et quo modo, &c.
Utrum Deus sit ubique per essentiam, praesentiam , O potentiam . I. HAE 37. q. I. aft. Σιω In ex AD Tertium sie proceditur . Videtur , quod male assignentur modi existendi Deum in rebus , cum dicitur , quod Deus est in omnibus rebus pee euentiam, potentiam , & praesentiam. Id enim peressentiam est in aliquo, qύω essentialiter est in eo: Deus autem non est essentialiser in rebus, non enim est de essentia alicuius rei . Ergo non debet diei , quod Deus sit in rebus per intentiam , praesentiam , se potentiam.
scilicet non deesse illi . Sed hoc est Deum esse peressentiam in rebus , scilicet non deesse alicui rei . ergo idem est esse Deum in omnibus per essentiam , S praesentiam . Superfluum ergo fuit dicere , quoamus sit in rebus per essentiam, praesentiam, & p
verum per suam potentiam, ita perseientiam,&v luntatem e sed non dicitur Deus esse in rebus per scientiam , & voluntatem. ergo nec per potentiam.
peraddita substantiae rei, ita multae sunt aliae per
129쪽
ctioites superinditae . Si ergo Deus dicitur esse spe .ciali modo in quibusdam per gratiam, videtur, quia secundum quamlibet persectionem debeat accipi spe cialis modus essendi Deum in rebus. Sed Coutra est, qnoa Glos cordinaria b dicit supra Cantica Canticorum, cap. I. ω deItimitur ex Greg. in Edeeib. bom. 8. eirca med. Uod Deus communi modo e s in omnibus rebus maesentia, potentia ,
substantia , ramis familiari modo.dicitu' esse imaliquibus no gratiam . Respondeo dicendum . quod Deus dicitur esse in re aliqua duplieiter . iano modo Per modum causae agentis, & uc est in Omnibus rebus creatis ab ipso. Alio modo , sicut obiecturn operationis est in operante, quod Proprium cst in operationibus animae , secundum qu in cognitum est in cognoscente, &desideratum in desiderante. Hoc igitur secundo moda Deus speetaliter est in rationali creatura , quae in 'gnostis, & diligit illum a tu , vel habitu . Et quia hoc haMt rationalis creatura per gratiam , ut infra patebit, c εω ra. arnase dicitur esse hoc modo iu
anctis per gratiam. In rebus vero aliis ab ipso creatis quomodo sit consi- , Grandum est ex his, quae in rebus humanis esse di cuntur c Rex enim dicitur esse in toto regno, scilicet per sitam potentiam , licet non sit ubique pr ens. Per Praesentiam vero suam dicitur aliquid esse in omnibus,mue in conspectu ipsius sunt; sicut omnia , quae iunt i aliqua domo , dicuntur esse praesentia alicui, qui tameit. non est secundum substantiam suam in qualibet parte. domus. Secundum vero substantiam , vel essentiam divi.
citur aliquid esse in loco, in quo ejus substantia habetur. Fuerunt ergo aliqui , scilicet Manichaei, qui diaxerunt divinae potestati subiecta spiritualia ene , Rincorporalia ; visibilia vero , I corporalia subiecta
esse dicebant potestati principii contrarii . Contra. hos ergo oportet dicere , quia Deus sit in omni-hus per potentiam suam se Fuerunt vero alii, qui, licet crederent omnia eL se subjecta. divinae potentiae , tamen provident m , divinam usque ad haec inferiora corpora non exten risbant , ex quorum pexaena dicitur Job aa. Cirex eardines eaeu perambulat, nec noma consederat. Et contra hos oportuit dicere, quod Deus sit in omnitas per suam praesentiam. Fuerunt vero alii , qui , licet dicerent omnia ad Dei providentiam pertinere, tamen posuerunt omnia non immediate esse a Deo creata, Ied quod immediate creavit primas creatums, S illae ςreaverunt alias o
130쪽
Et eontra hoc oportet dicere , quod sit in innibus per essentiam.
Sis eris es in omnibus pre potentiam , inquantum nia eius potestati subduntur . M per praesentiani in omnibus , inquantum omnia nuda sunt , 3 perta eulis ejus. M in omnibus μν essentiam, inquantum adest omnibus , ut causa essenaa , sicut dictum est .c an. I. --σ- Ad primum ergo dicendum , quod Deus dicitur es.
D in omnibus per essentiam , non quidem rerum
quasi sit de ementia earum , sed per essentiam sam . quia substantia sua adest omnibus, ut causa essendi, sicut dictum est. c an. ρυα eis. Ad secundum dicendum , quod aliquid potest dici praesens alicui, inquantum subiacet eius conspectui ψquod tamen distat ab eo secundum suam substantiam , ut dictum est m corp. art. Et ideo opor tuit duos modos poni, scilicet peressentiam, &pr
- Ad tertium dicendum Q quod de ratione scientiae, R voluntatis est, quod scitum sit in sciente, α --.ntum in volente. Unde secundum scientiam, &voa Dimatem magis res sunt in Deo, quam Deus in rebus. Sed de ratione potentiae est , quod sit princia pium agendi in aliud. unde seeundum Iratentiam Mgens comparatur, & applicatur rei exteriori ; ia sic ver tentiam potest uici agens esto da altero . o zAd quartum dicendum ψ quod nulla alia persectio superaddita substantiae facit Deum esse in aliquo , stat obiectum cognitum, x amatum , nisi gratia rideo Bla gratia facit singularem modum esse , Deum in rebus . Est autem alius singularia mota. essendi Deum in homine per unionem, de quom do suo loco agetur tertia parte cρω. a. a . ,
EX articulo habes primo : quomodo per rationem
interimas haerese Manici ν- in litera diceniarium, ut ibi. Item primo Atheremmiae do phia lasophorum quorundam, tertio a mereor', quartobi Moni c Dire L Inquisiit. a. pari. q. q. 3 dice tium , prisno , quod providentia Dei de rebus h
manis nulla est, quod secundo providentia ulla dis vina mundus non regitur , quod tertio providentia Dei non est de individuis, & de hie inferius existe tibus , quod quarto providentiam aliquorum Deus non habet quoad speciem, & singularis , unde con tingentia particularia non sunt sub divina providem.