장음표시 사용
221쪽
. Praeterea. Huiusmodi nomina relationem significant . Oportet istur , quod relirtio illae vel sit aliis quid in Dco , vel in creatura tantum : sed non potest esse , quod sit in creatura tantum , quia siemus denominaretur dominus S relatione opposita , quis est in creaturix : nihil autem denominatur a suo opposito . Relinquitur ergo , quod relatio est aliquid in Deo: sed in Deo. nihil potest este ex tem pore , cum ipse sit supra tempus . ergo videtur , quod huiusmodii nomina noni dicantur de Deo ex
3. Praeterea.. secundum relationom diditur aliquidi relative , puta secundum dominium dominus , sicut secundum albedinem albug . si igituc relatio dominii non est in Deo secundum rem , sed solum s eundum rationem, sequitur, quod Deus non sit reain liter dominus, quod patet esse falsum.
6. Praeterea . In relativis , quae non sunt simul natura , unum potest, ese atrum non existente ; sicut scibile existit non existente scietitiai se ut dicitur in Praedic. c rem sed relativa, , quae dicuntur de Deo , ω creaturis , non sunt simul natura. ergo potest aliquid dici relative de Deo ad cre turam , etiam creatura non existente . x sic huiusmodi nomina , dominus , & creator , dicuntur da
Deo ab aeterno , & nore ex tempore'.
Sed Contra est , quod dicit August. s. de Trinit.
e. I 6. to. 3. quod' haec relativa appellatio, domianus, Deo convenit ex tempore. Respondeo dicendum , quod quaedam nomina impor x tis relationem ad meaturam. ex tempure de Deo dierentur , γ non ab Emm . Ad cuius evidentiam sciendum est , quod quidam posuerunt relationem non esse rem naturae , sed rationis tantum. Quod quidem apparet esse' falsum edi: hoc , quod ipsae res naturalem ordinem , & habit dinem habent adinvicem. Veruntamen sciendum est , quod , cum relatio requirat duo extrema , tripliciter se haber ad hoc. quod sit res naturae, aut rationis; ει-Morerim ex utraque parte est res rationis tantum e quando scilicet ordo , vel habitudo non: potest esse intin m. Iiquae , nisi secundum apprehensionem rationis tantum , utpote cum dicimus: idem eidem idem. Nam ,
secundum quod ratio apprehendit bis aliquod unum , flatuit illud , ut duo : ae sic appreheiruit quandam habitudinem ipsius ad seipsum . Et similiter est de omnibus re attonibus , quae sunt inter ens , & norions , quas m at ratio , inquantum apprehendivnon
222쪽
non ens , ut quoddam extremum . Et idem est de omnibus relationibus , quae consequim tur actum rationis , ut Renus , & species , & huiusmodi . Pu
tam vero relationes sunt quantum ad utrumque erit remum res naturae , quando scilicet est habitudo inter aliqua duo secundum aliquid realiter conveniens utrique sicut patet de omnibus relationibus', quae consequuntur qua titatem , ut naaqnum,
A parvum , duplum , & dimidium , I hujusmodi.
nam quantitas est in utroque extremorum : R 1imile est de relationibus , quae consequuntur actionem , & passionem , ut motivum , & mobile , pater , ia filius', & similia . uuandoque vero relatio in uno extremorum est res naturae , & in altero est res rationis tantum . & hoc contingit , quandocumque duo cxtrema non sunt uuius ordinis ; sicut sunsus , & scientia referuntur ad sensibi- Ie , & scibile ; quae quidem , inquantum sunt res quaedam in esse naturali existentes , sunt extra o dinem esse sensibilis , A intelligibilis . Et ideo inscientia quidem, & sensu est relatio realis secundum quod ordinantur ad sciendum vel sentiendum res e sed res ipsae in se consideratae sunt extra ordinem huiusmodi .iunde in eis non est aliqua relatio realiter ad scientiam , ia sensum , sed secundum resionem tantum , inquantum intellectus apprehendit ea , ut terminos relationum scientiae, & sensus. Unde Philos. dicit in I. Metaph. ao. to. 3. quod non dicuntur relative , eo quod ipsa referantur ad alia , sed quia alia reseruntur ad ipse . Et similiter de trum non dicitur de columna , nisi inquantum ponitur animali ad dexteram . Unde huiusmodi rei tio non est realiter in columna, sed in animali.
Cum igitur Deus sit extra totum ordinem creatu rae , &. Omnes creaturae ordinentur ad ipsum , Mnon e convcri, manifestum est, quod creaturae re liter reseruntur ad ipsum Deum ; sed in Deo non est aliqua realis relatio eius ad creaturas, sed secundum Nationem tantum, inquantum creaturae reseruntur ad ipsum. Et sic nihil prohibet, huiusmodi nomina importantia relationem ad creaturam praediis cari de Deo ex tempore, non propter aliquam mutatione u ipsius ; sed' propter creaturae mutationem, sicut columna fit dextera animali , nulla mutationet circa ipsam existente, sed animali translato.
Ad primum ergo dicendum , quod relativa quaedam sunt imposita ad significandum ipsas habitudines relati Uss , ut dominus , ct servus , pater, & filius L & hujusmodi e & haec dicuntur relativa secui
223쪽
dum esse. uuaedam vero sunt imposita ad signifieam. das res , quas consequuntur quaedam habitudines , sicut movens , & motum , caput , & capitatum , N alia hujusmodi ; quae dicuntur relativa secundum dici . Sic luitur & circa nomina divina haec differentia est consideranda dupliciter. Nam quaedam significant ipsam habitudinem ad creaturam , ut D
nilius . Et huiusmodi non significant substantiam divinam directe , sed indirecte , inquantum pra supponunt ipsam , sicut dominium praesupponit potestatem , quae est divina substantia . Quaedam vero significant directe essentiam divinam, R ex conis sequenti important habitudinem , sicut salvator , creator , & huiusmodi significant actionem Dei ,
quae est eius essentia . Utraque tamen nomina ex
tempore de Deo dicuntur quantum ad habitudinem, quam important vel principaliter , vel conseque ter , non autem quantum id hoc , quod significant ementiam vel directe , vel indirecte. Ad secundum dicendum , quod sicut relationes , quae de Deo dicuntur ex tempore , non sunt in Deo, ii K. secundum rationem , ita nec fieri , nec factum. esse dicitur de Neo , nisi secundum rationem , nubla mutatione circa ipsum existente , sicut est id et
Domisa refugium fastus es nobis . Psalm. 29. Ad tertium dicendum, quod operatio intellectus,
3t voluntatis est in operante. Et ideo nomina, quae significant relationes consequentes actionem intellaetiis , vel voluntatis , dicuntur de Deo ab aete , no . Quae vero consequuntur actiones procedentes: cundum modum intelligendi ad exteriores effectus, dicuntur de Deo ex tempore , ut salvator , creator ,
ae huiusmodi. Ad quartum dicendum , quod relationes significatae per buiusmodi nomina , quae dicuntur de Deo
ex tempore , sunt in Deo secundum rationem tali ram ; oppositae autem relationes in creaturis sunt Reundum rem . Nec est inconveniens , quod a relationibus realiter existentibus in re t H. in ere sura ' Deus denominetur ; tamen secundum quod mintelliguntur per intellectum nostrum oppositae relationes in Deo . ut sic Deus dicatur relative ad Creaturam , quia creatura resertur ad ipsum , sicut Philosophus vicit in quinto metaph. c tex. a. m. 3.
quod scibile dicitur relative , quia scientia reseletur ad ipsum. Ad quintum dicendum , quod cum ea ratione
referatur Deus ad creaturam , qua creatura resem
tur ad ipsum , cum relatio subiectionis realiter sit in
224쪽
In creatura, sequitur, quod Deus non secundum rationem tantum , sed realiter sit Dominus . Eo enim modo dicitur Dominus , quo creatura ci subiecta est, Ad sextum dicendum , quod ad cognoscendum , utrum relativa sint simul natura , vel non , non Oportet considerare ordinem rerum , de quibus rei
tiva dicuntur , sed significationes ipsorum relativo rum . Si enim unum in sui intellectu claudat aliud , Re converso, tunc sunt simul natura, sicut duplum, dimidium, & pater, & filius , & similia. Si autem unum in sui intellectu claudat aliud, & non e converso, tunc non sum simul natura. Et hoc modo se habent scientia , 3c scibile . Nam scibile dicitur secundum potentiam , scientia autem secundum ha tum , vel secundum actum. Unde scibile secundum modum suae significationis praeexistit scientiae. Sed , si accipiatur scibile secundum actum, tune est siniti cum scientia secundum actum . Nam scitum non est aliquid , nisi sit ejus scientia . Licet igitur Deus sit prior creaturis , quia tamen in significatione D mini clauditur quod habeat servum , & e converso, ista duo relativa , dominus , & servus , sunt simul natura . Unde Deus non fuit Dominus , antequam haberet creaturam sibi subiectam.
Ex artic. habes premo et quomodo per rationem o stendas, recte dici a Psalm. 9. factus es Dom nus refugium pauperi . Item ostragesimo nono. D mine restigium fasitis es nobis. Item ii7. factus essmihi DoMinus in salutem. Item 42. Deus meus f Eius Ut fortitudo mea . Per haec enim innuitur, quod
nomina importantia relationem ad creaturam ducuntur de Deo ex tempore, eum eatenus alicui qiiippiam conveniat ex tempore , quatenus ei convenit
esse factum , ut ex ad secundum habetur . Sic &Concilium dixit ly factorem duim declarabatbmbolum Apostolorum dicens ly ereatorem, ad signi-ncandum , quod Deus creavit in tempore coelum, M. Hoc Concilium iuvatur ab his , quae hic Sanctus Thomas dicit in responsioue ad secundum , applic ta ad argumentum, & vice versa iuvatur a Concilio doctrina circa ly factum esse . Secundo vides, Sc. ,
225쪽
73 198 QUAE . xIII. ART. VIII. ARTICULUS VIII.
Uttam hoe nomen, Deus, set nomen
naturae. a. d. a. in συο. d. I 8. art. 5. ad 6. Et d. 32. quaesi. a. art. a.
AD Octavum sic proceditur . Videtur , quod hoc
nomen, Deus, non sit nomen naturae. Dicit enim Damasse. in lib. c optb. Mei c. ra. quod Deus dicitur a γέ quod es curare , ω soυere tin ersa' al. currere , & disi onere omnia ' vel ab se, des, ardere. Deus enim noser ignis .eo timens es,
vel a Θεα γου, quod es consederare omnia: haec.a tem omnia ad operationem pertinent. ergo hoc nomen, Deus, operationem significat, &non naturam. a. Praeterea. Secundum hoc aliquid mominatur. a nobis , secundum quod cognoscitur : sed divina n tura est nobis ignota. ergo hoc nomen, Deus, non significat .naturam diuinam.
Sed Contra est , quod dicit Ambros in lib..de G
iat. ρυῖ med. tom. S. quod Deus est nomenon
Respondeo dicendum, quod non est semper idem id , a. quo imponitur nomen ad sigilificandum , &ia , ast quod ,Mnificandum nomen imponitur .i Si .ut enim substantiam rei ex proprietatibus , vel m. rationibus. eius cognoscimus , ita substantiam rei denominamus quandoque ab aliqua ejus operatione, vel proprietate . Sicut substantiam lapidis. denomi-inamus ab aliqua actione eius , quia laedit pedem ;MOn tamen hoc. nomen impositum est ad significandum hanc actionem. , sed subst ntiam Iaphiis . Si qua vero sunt , quae secundum se sunt nota nobis , ut calor , frigus, albedo , & huiusmodi , non ab MI iis denominantur . Unde in talibus idem est, quod nomen siqnificat, R id, a quo imponitur nomen ad significandum. Quia igitur Deus non est notus nobis in sui nat ra , sed innotescit nobis ex operationibus, ,vel ef - Qibus eius, ex his possumus eum nominare , ut supra dictum est arnis hujus. quaesti Unde hoc nomen , Deus, est nomen operationis, quantum ad id, m quo. imponitur ad fenificandum. Imponitur enim hoc nomen ab universali rerum providentia. Omnes enim loquentes de Deo hoc intendunt nominare Deum,
226쪽
quod habet providentiam liniversalem de rebus .iinde dicit Dionys. ra. cap. de div. nomiii. c cis. princ. Iesi. I. J quod deitas est , quae omnia videt pro υident in , eir bonitate perfecta . Ex hac autem operatione hoc nomen , Deus, as riptum, impositum
est ad segniscandum divinam naturam . Ad primum ergo dicendum , quod omnia , quae
posuit Damasc., pertinent ad proVidentiam , a qua imponitur hoc nomen , Deus, ad significandum. Ad secundum dieendum , quod , secundum quod naturam alicuius rei ex ejus proprietatibus , & effectibus.coetii oscere possumus , sic cam nomine Pol sumus significare . Unde , quia substantiam lapidis
ex eius proprietate possumus cognoscere secundum
seipsam , sciendo , quid cit lapis , hoc .uomen , lapis , ipsam lapidis naturam , secundum quod in se .cst, significat. Significat enim definitionem lapidis, per quam scimus , quid est lapis . Ratio enim , quam significat nomen, est definitio , ut dicitur in eq. Metaph. tex. 28. to. 3. J sed ex effectibus divi-
nis divinaminaturam non I Ussumus cognoscere , Ω-
cundum quod in se est, ut sciamus de ea, quid est, sed per modum eminentiae , & caulalitatis , ne- nationis, ut supra dictum est q. I a. a. Ia. Et sic hoc nomen, Deus, significat naturam divinam. In positum est enim nomen hoc ad aliquid significat dum supra omnia existens , quod est principium mmnium, & remotum ab omnibus. Hoc enim inten-idunt significare nominantus Deum.
Ex artioul. habes primo r quomodo per rationem ostendas , recte esse dictum Isa. 43. Plae tu. estDeus absconditus . Innuit namque propheta hic , quod hoc uomen, Deus , est nomen naturae, idest, significans naturam divinam . Alioquin , si id esse nomen operationis , idest , significans operationem vidisset, dixisset: Vere mes Detis manifestis. Manifestissimae enim sunt operationes. Det , videlicet co
lum , terra, mare, quoematio, S conseruatio mundi. E contra varo natura diuiua est nunc uobis, secundum quod in se est , occultissima , cum habitet tutam inacea φῖDilem I. Tim. 6. Propterea Deus db Litur absconditusoantonomastice , idest in .saperiat,vQ Rradu, seu Nusquam omnia alia. Item recte esse dictum Galat. 4. As, quinatum, non sunt Dii, fer- 'vis'tis. Quas dicat Apostolus. Deus, cui eRO cum uici similibus servio, est Deus natura, R. consequm
227쪽
ter hoc nomen , Deus , est nomen naturae . Item a regulis fidei traditis ab Augustino in lib. de fide ad Petrum , c . I. sic : eum enim aliud nomen si pater, aliud Uius , aliud Spiritus san tur , hoe es msist&e unum naturae nomen hortim trium , qtiod diciatur Deus. Haec ibi. Item ab Ambrosio in lib. de fi- de , ut dicitur in arsumento sed contra . Sectinia vides : quomodo ex his &c.
Utrum hoc nomen, Deus, sit communicabile.
AD Nonum sic proceditur . Videtur , quod hoc
nomen, Deus, sit communicabile . Cuicunque .cnim communicatur res significata per nomen , communicatur & nomen ipsum : sed hoc nomen ,
Deus, ut dictum est, c artis. pnee. significat diviariam naturam, quae est communicabilis aliis; secum
dum illud a. rutri I. Magna , ω pretiosa promusenobis donasit , tit per hoo inciamων divinae conisseres natω . ergo hoc nomen, Deus , est communiacabile. 2. Praeterea. Sola nomina propria non sunt eomnianicabilia: sed hoc nomen, Deus, non est nomen proprium , lad appellativum et quod patet ex hoc , quod habet plurale, secundum illud Psal. 8 I. Ego dilari, dii oris . ergo hoc nomen, Deus, est communicabile . 3. Praeterea. Hoc nomen, Deus, imponhur ab mperatione, ut dinum est: c art. proxime eis. J sed Mlia nomina, quae imponuntur Deo ab operationibus , sive ab effectibus, sunt communicabilia, ut bonus , sapiens, & huiusmodi. ergo hoc nomen, Deus , est . Communicabile. Sed Contra est , quod dicitur Sap. I . Incommunicabile nomen lignis, Θ lapidibus imposuerunt: Seloquitur de nomine Deitatis . ergo hoc nomen , Deus, est nomen incommunicabile. Respondeo dicendum , quod aliquod nomen po est esse communicabile duplicitar . Uno modo. prorprie. Alio modo per similitudinem. Proprie quidem communicabile est , quod secundum totam significationem nominis est communicabile multis . Per similitudinem autem communicabile est , quod est communicabile secundum aliquid eorum, quae includuri
228쪽
tur in nominis significatione . Hoc enim nomen , ico, proprie communicatur omnibus illis, in quibus invenitur natura, quam significat hoc nomen, leo. Per similitudinem vero communicabile est illis, qui participant quid leoninum, ut puta, audaciam, vel fortitudinem, qui metaphorice Icones dicuntur. Ad scietidum autem , quae nomina proprie sunt communieabilia , considerandum est , quod omnis forma in supposito fingulari existens , per quod in
lividuatur, communis est multis vel secundum rem , vel secundum rationem saltem. Sicut natura humana. communis est multis secundum rem , & rationem : natura autem Solis non est communis multis secundum rem, sed secundum rationem tantum.
Potest enim natura Solis intelligi , ut in pluribus suppositis existens. Et hoc ideo, quia intellectus intelligit naturam cujuslibet speciei per abstractionem a siligulari . Unde reste in uno supposito singulari , vel in pluribus est praeter intellectum naturae hae ciei . Unde servato intellectu naturae speciei potest intelligi , ut in pluribus existens sed singulare ex hoc ipso, quod est singulare, est divisum ab omniabus aliis . Unde omne nomen impositum ad significalidum aliquod singulare est incommunicabile &re, & ratione. Non enim potest in apprehensionem cadere pluralitas huius individui. Unde nullum n men significans aliquod individuum est communic bile multis proprie, sed solum secundum similitud nem, sicut aliquis metaphorice potest dici Achilles inquantum habet aliquid de proprietatibus Achillis, scilicet sortitudinem. Formae vem, quae non indivi duantur per aliud sypositum, sed per seipsas, quiae scilicet sunt formae uibsistentes . si intelligerentur , secundum quod sunt in seipsis , non possent con municari nec re, neque ratione, sed sorte per similitudinem, sicuti dictum est de individuis. Sed, quia formas si lices per se subsistentes non possumus it telligere, secundum quod sunt, sed intelligimus emad modum rerum compositarum habentium formas
in materia, ideo, ut dictum est , c ap. I. hufus qu- ad a. arg. b imponimus eis nomina concreta signia ficantia naturam in aliquo supposit unde , quantum pertinet ad rationem non hi , eadem ratio est de nominibus , quM a nobis imponuntur ad Ggnificandum naturas rerum compositarum, &de ii
minibus , quae a nobis imponuntur ad significandum naturas simplices subsistentes. 'Unde, cum hoc nomen , Deus, Impositum sit ad
229쪽
ic. D cedent. natura autem divina multiplicabilis: non sit, ut supra ostensum est, c II. 3. sequitur, quod hoc nomen , Deus , incommunicabile quidem sit secundum rem , sed communicabile secundum opinionem ; quemadmodum hoc nomen , Sol , esset communicabile secundum opinionem minnentium multos Soles . Et secundum hoc dicitur Galati quarto. His , qui natura non sunt dii , sese
viebatis . Gloss. c interlinearis ibi Non sunt dii
natum, sed opinione hominum . Est nihilominus comis municabile hoc nomen, Deus , non secundum suam totam significationem , sed secundum aliquid eius per quanὸam similitudinem , ut dii dicantur , qui participant aliquid divinum per similitudinem , secundiam illud Psalm. Si. Ego dixi dii estis. Si mero esset aliquod nomen impositum ad signi candum Deum non ex parte naturae, sed ex partesve posivi, secundum quod consideratur , ut hoc aliquid, illud nomen esset omnibus modis incsmmunicabde , sicut sorte est nomen Tetragrammaton apud Hebraeos. Et est simile , si quis imponeret nomen S li designans hoc individuum. Ad primum ergo dicendum , quod natura divina non est communicabilis, nisi secundum similitudinis
Ad secundum dicendum, quod hoc nomen, Deus, est nomen appellativum, & non proprium, qui assignificat naturam divinam, ut in habente , licet ipse Deus secundum rem non sit nec universalis , nec Particularis . Nomina enim non sequuntur modum .essendi, qui est in rebus, sed modum essendi , secundum quod in cognitione nostra est . Et tamen .secundum rei Veritatem Iest incommunicabile , se-
.cundum quod dictum est de hoc nomine, Sol. c in
Ad etertium dicendum , quod haec nomina , --nus, sapiens, & similia imi ta quidem sunt a persimonibus procedentibus a Deo in creaturas , non tamen sunt imposita ad significandum divinam n turam . sed ad significantum ipsas persectiones.abs Iule . Et ideo etiam secundum rei veritatem sunt eommunieabilia multis. Sed hoc nomen, Deus, im- rositum est ab operatione propria Deo , quam e
'' rimur continue in figuificandam divinam naturam ἀ
230쪽
aios EX articulo habes su ima a quomodo per rationem
hueriinas haereses praerecitatas in appondice quae- .fronis undecime articulo tertio . Secundo habes quo-- modo Per rationem ostendas, rite damnatas illas fuisse a scit plura sacra Sapientiae II. Incommunieabile . nomen lignis , in lapidibas imposuerunt . Ubi per ωnomen incommunicabile intelligit, ut ibi patet, uo- .anen. Deitatis . Item a regulis iidei traditis ab Augu- .stino in libro de fide ad Petrum cap. I9. sic - FD-- Ignissime tene , ω nullatenvis dωbites , neque Ange- Ios , meque quamlibet aliam ereaturam eiusdem ua- tune esse , cujus eis fecundum naturalem d initatem suam summa Trinitas , quin es tinus naturaliter Deus, Pater , cir Filius , is Spiritias sanetus. Ne que enim unius natGrae me poterant ille , qui fecit , . ω ea , quae fecit . Haec ibi . Ex quibus aperte mon- .stratur, quod hoc nomen , Deus, est nomen secun-uum rei veritatem incommunicabile . Gansule ain Pend. art. Io. Tertia vides . quomodo, Rc.
. Utrum hoc nomen , Deus, uni ce dieatur de Deo per participationem , semiadum naturam , ω secundum opinionem . sp. af. I. e. oe infra ρ. 29. aris; - ω ρ I. a. a. ω a. a.
AD Decimum sic proceditur . Videtur , quod hoc
nomen, Deus , univoce dicatur de Deo per naturam , h& per participationem , & secundum opini vem. Ubi enim est diversa significatio, non cst contradictio assii mantis , & negantis ς aequivocatio C- . alim impedit contradictionem p sed catholicus dicens, IdoIum non est Deus,i .contradicit pagano dicenti , Idolum est Deus. ergo, Deus , utrobique sumptuna, univoce dicitur.
a. Praeterea . sicut Idesviri est Deus secundum mpinionem , & non secundum veritatem , ita fruitio earnalium delectationum dicitur felicitas secundum opinionem, & non secundum veritatem p sis hoc momen heatitudo, univoce dicitur de hae beatitudiane opinata, di de bac beatitudine vera; ergo&hoc