장음표시 사용
241쪽
quod e noscemia a non cognoscentibus tir EM 3i , ninguuntur , quia non cognoscentia, nihil habent , nisi formam suam tantum , sed cognoscens natum est habere sormam etiam reii alteriuς ; nam species c niti est in cognoscetite . Unde manifestum est , quod natura rei non cognoscentis est magis coamciata, & limitata . Natura autem rerum cognoscen-thim habet' majorem amplitudinem, & extensionem :propter quod dicit Philos 3. de anima 37. eom. a. quod anima in quodammodo omniau Coarctatio. .utem sormae' est per materiam . Unde &- supra diximus', quod formae, secundum quod sunt magis im- materiales , secundum hoc magis accedunt ad quandam infinitatem . Ρatet igitur , quod immaterialitas alicuius rei est ratio, quod sit cognoscitiva , Ssecundum modum immaterialitatis est modus cogni-rionis. Unde lima. de anima rex. in . to. a. diacitur , quod Plantae non cognoscunt propter suam materialitatem . Sensus autem cognoscitivus est , quia receptivus est specierum sine materia, I intellectus adhuc maRis cognoscitivus, quia magis separ
tus est a materia & immixtus , ut dicitur in a. de anima. c tex. 4. que ad p. to. 2. Unde, cum Deus sit in summo immaterialitatis , ut ex superioribus patet, c q. 7. ai'. I. J sequitur, quod ipse sit in summo cognitionis.
Ad primum ergo dicendum , qNod, quia persecti
nes procedentes a Deo in creaturas altiori modo sunt
in Deo, ut supra, dictum est, c g. opo
tet , quod quandoeunque nomen sumptum a quacunque persectione creaturae Deo attribuitur, secludatur
ab eius significatioire omne illud , quod pertinet ad
imperfectum modum, qui competit creaturae . Unde
scientia non est quali as in Deo , vel habitus , sed substantia, actus puruS. Ad secundum dicendum , quod ea , quae sunt divisim , ω multipliciter in creaturis , in Deo sunt sitripliciter, & unite, ut supra dictum est . c qu. 3.ap. q. b Homo autem secundum diversa cognita habet diversas cognitiones . Nam secundum quod c
gnoscit principia , dicitur habere intelligentiam ;scientiatra vero, secundum quod cogrroscit conclusiones et sapientiam , secundum quod cognoscit causan
altissimam; consilium , vel prudentiam , secundum quod cognoscit adibilia : sed haec Omnia Deus una, ct simplici cognitione coqnoscit, ut infra patebit .c art. 7. huius quies. J Unde simplex Dei cognitio omnibus istis nominibus nomitiari potest , ita tamen , quod ab unoquoque eorum , secundum qaod
242쪽
QUAE .. NIV. QT. II. τε 'lii divinam praedicationem venit , secludatur quic- quia imperfectionis est,.& retineatun, quicquid perfectionis.est. Et secundum hoc dicitur Job II. Amfli um ess sapientia, sonitudo, is ipse tabet comsIitim , oe intelligentiam .
Ad tertium dicendum , quod scientia est secundum modum cognoscentis. Scitum enima est in sciente secundum modum scietitis. Et ideo , cum modus idivinae. essetitias sit. altior , quam modus , quo creaturae sunt , scientia; divina non habet modum cre iis scientiar, ut sciliceti sit universalis , vel particularis , vel ini habitu, vel in potentia, via secundum aliquem talem modum disposita.
Ex artio. habes primor quomodo per rationem Ostendas, tum, scripturas passim , tum Ρontifices.summos, tum Concilia semper, quando de hoc tractatur , reponere in Deo scientiam persectissime . Secundo habes : quomodo verum sensum omnium Praemitarum aι falso vendices , & teipsum in esse catholico inter huiusmodi custodias . Tertio vides rquomodo, ex his &o.
ARTICULUS II. 8i Utrtim Deus intelia r se .
Meri . lect. 8.AD Secundum sic proceditur. Videtur, quod Deus non intelligat se . Dicitur enim in lib. de cai
sis , c prop. I 3. in princi quod omnis sciens , qui scie fuim essentiam , in rediens ad ementiam suam
reditione eompleta a sed Deus non exit extra essenistiam suam , nec aliquo modo movetur : ω sic non competit sibii redire ad essentiam suam . ergo ipse non est sciens essentiam suam. a. Paeterea. intellimre est quoddam pati, & irio. veri, ut dieitur tu 3. de anima: c rex. 12. γ 28. o. I. J scientia etiam est assimilatio ad. rem scitam rae scitum etiam l est perfectio scientisi: sed nihil movetur, vel patitur , vel perficitur a seipso, neque μmilitudo sebiipssos, ut Hilarius dicit c lib. 3. de Te
nis. Non multum remore ante M. ergo Deus non est sciens seipsim .
243쪽
3. Praeterea . Praecipue Deo sumus similes secundum intellectum : quia secundum mentem sumus ad imaginem Dei , ut dicit Augustinus . c 13. de Trinit. cap. I. oe lib. 6. super Gem eap. I a. tom. 3. sed intellectus noster non intelligit se , nisi sicut intelligit alia , ut dicitur in 3. de anima , c rex. II. to. a. ergo Deus non intelligit se , nisi sorte inteIligendo alia.
Sed Contra est , quod dicitur I. ad Cor. 3. suae fune Dei, nemo novit, nisi spiritus Dei. Respondeo dicendum, quod Deus θ ρει set iam ἐntelligit. Ad cuius evidentiam sciendum est, quod ,
licet in operationibus, quae transeunt in exteriorem effectum , obiectum operationis , quod significatur ut terminus , sit aliquid extra operantem : tamen in operationibus, qtiae sunt in operante, obiectum, quod significatur ut terminus operationis , est in ipso operante: & secundum quod est in eo , sic est mperatio in actu . Unde dicitur in lib. 3. de anima.c tex. 36. γ 37. m. a. b quod sensibile in actω esset tis in actu , oe intelligibile in actu es intellectus in actυ . Ex hoc enim aliquid in inu sentimus , vel intelligimus , quod intellectus noster , vel sensus insormatur in actu per speciem sensibin Iis, vel intelligibilis . Et secundum hoc tantum sensus, vel intellectus aliud est a sensibili , vel intelligibili ; quia utrumque ςst in potentia . Cum igitur Deus nihil potentialitatis habeat , sed sit actus pu-Tus, oportet, quod in eo intellectus , R intellectum sint idem omnibus modis, ita scilicet ut neque careat specie intelligibili , sicut intellectus noster cum intelligit in potentia ; neque species intelligibilis sit aliud a substantia intellectus divini : sicut accidit in intellectu nostro , cum est actu intelligens: sed ipsa species intelligibilis est ipse intellectus divinus , &sic se ipsum per seipsum intelligit. Ad primum ergo dicendum, quod redire ad essetitiam suam nihil aliud est , quam rem subsistere in
seipsa . Forma enim , inquantum perficit materiam dando ei esse, quodammodo supra ipsam effunditur: inquantum vero in seipsa habet esse , in seipsam redit . virtutes igitur 'cognoscitivae, quae non sunt subsistentes , sed actus aliquorum omanorum , nou cingnoscunt seipsas: sicut patet in singulis sensibus . Sed virtutes cognoscitivae per se subsistentes cognoscunt seipsas . Et propter hoc dicitur in libro de causis , quod sciens essentiam suam redit ad sentiam suam . Per se autem subsistere maxime convenit Deo . Umde secundum hunc modum loqdendi ipse est maxi-
244쪽
nis rediens ad essentiam suam , & cognoscens sei
Ad secundum dicendum, quod moveri, 3e nati sumuntur aequivoce , secundum quod intelliine dieitur esse quoddam moveri , vel pati : ut dieitur in tertio de anima. c iaci est. in argum. Non enimm'tus , qui est actus impersecti , erui est ab alio in aliud e sed actus persecti existens in apso agente. Similiter etiam , quod intellectus per-M1atur ab Intelligibali, vel assimiletur ei, hoc convenit intellectua, qui quandoque est in potentia
elligibili , & assimilatur ei per speciem intelligibia Iem , quae est similitudo rei intellectae: & perficitur per ipsam, sicut potentia peractum: sed intellectus minus , qui nullo modo est in potentia, non perfigitur per intelligibile , neque assimilatur ei, sed est sua perseetio, & suum intelligere. Ad tertium dicendum, quod eme naturale non est m ciae priri, quae est in potentia, nisi secundum qu . est in inrim per sormam. intellectus autem aioster possibilas se habet in ordine intelliui-Dilium , sicut materia prima in ordine rerum naturali ' , eo quod est in poteutia ad intelligibilia .
sicut materia prima ad nMuralia . Unde intellectu: noster possibilis non potest habere intelligibilium mmationem , t an rnteuigibilem operationem s nissinguantum Mincitur , per Ueciem intelligibilem alicuius is Et sic intelligit seipsum per speciem intelligibilem, sicut & alia. Manifestum est autem, quod ex cognoscit intelligibile, intelligit ipsum
vitellFivam. Deus autem est sicut actus purus tam in ordine inistentium , quam in ordine intelliat bis
iiivn: & ideo per seipsum seipsum intelligit. '
V X arti habes primo : quomodo per rationem mP stendas , recte dictum ab Apostolo I. Cor. a. Dei . Item recte dictum ab Innoe. Papa de sum. Trin. &eath. 6mum eradimus , o pikiter intelligiarn - simplex. Apostolus enim ibi fatetur , huod Deus intelligit seipsum, Menoe. qm Deus per seipsum intelligit seipsum .mam, si . non Per seipsum. intelligeret seipsum:.. I. K tuae
245쪽
eunc Deus non esset omnino fimplex. enarri vis detur intelligi posse ; quod sit omnino actus purula Qui se non per seipsum cognoscit . Si enim cogno sceret per .aliquid aliud , cognosceret ad minus per Deciem intelligibilem: & consequenter reciperet ii Iam speciem , tamquam potentiale quoddam reci
piens formam suam . Quod si 1'tentia in vo ese set, & actus cactus esset lita species intelligibilis ab ipso numeraliter diversa ) utique Deus non esset omnino purus actus . Cum igitur dicit P pD quuDeus est omnino simplex : vult dicere , quod Deus seipsum non intelligit per speciem a se numero cu- veilam. vides: quomodo, &c. ARTICULUS III. . 8a Utrum Deus eomprehendat seipsum.
cap. Iob. 213. O M . in c. 9.-7 AD Tertium se proceditur . Videtur, quo Deus non comprehendat seipsum . Dicit enim Α pust. in lib. 83. Quaestionum J id quod comprehendit se , finitum est sibi . sed Deus est omnibus modis infinitus . ergo non com-
'N' δ' d, esu , quod Deuς infinitus est neis , sed
sibi finitus: Contra : Verius est unumquoreo , eundum quod est apud Deum, quam secundum innest apud nos . si igitur Deus sibi ipsit est finitus , n his autem infinitus , verius est Deum eme linitum , quam infinitum , quod est contra arius determina. a. c quaes. 7. art. I. non ergo Deus comprehen-
omne, quod intelligit se. eom hendit se: sed Deus intelligit se : ergo comprehendit se. Resporideo dicendum, quod Deus perfecte rempr Bendis sei tim. Quod sic patet. Tunc enim dicta aliquid comprehemi , quando per enitur ad nnem cognitionis ipsius ; x hoc est quando res cognoscitur ita persecte, sicut cognoscibilis est 4 Sicut propositio
demonstrabilis comprehs itur , quando scitur demon strationem , non autem quando coauolcatur per aliquam rationem probabilem e manifestum e taurem , quod Deus ita persecte cognoscit ,
246쪽
sevi persecte cognoscibilis est ἰ est enim unumquod que cognoscibile secundum modum sui actus . Non enim connoscitur aliquid , secundum quod in potentia est, sed secundniri quod est in actu, ut dicitur in s. Metaph. c rex. 2 o. o. 3. Tanta est autem virtus Dei in cognoscendo , quanta est actualitas eius in existendo a quia per hoc quod actu est , & ab omni materia , & potentia separatus , Deus cognoscitivus est, ut ostensum est ar. I. hujus o. Unde manifestum est, quod tantum seipsum cognoscit, quantum cognoscibilis est. Et propter hoc seipsum perfecte comprehendit
Ad primum ergo dicendum , quod comprehendet. Te, si proprie accipiatur , significat aliquid habens,& includens alterum . Et sic oportet , quod omne comprehensim sit 'finitum , sicut Gmne inclusum . Non sic autem comprehendi dicitur Deus a seipssi , ut intelle s suus sit aliud , quam ipse S capiat iapsum, & includat: sed hujusmodi locutiones per negationem sunt exponendae . Sicut enim Deus dicitur esse in seipso, quia a nullo exteriori continetur et ita dicitur comprehendi a seipso , quia nihil est sui , uod lateat ipsum . Dicit enim Augustinus in libro e videndo Deum , c epi . ad riviis, cap. 9.cnrca princi rom. 2.9 quod totum eo rehenditur viadendo, quod ira videtur, ut nihiI erus lateat viden
Ad secundum dicendum, quod, cum dicitur, Deus finitus est sibi, intelligendum est secundum quandam similitudinem proportionis; quia sic se habet in non excedenta intelleinim suum , siciit se habet aliquid finitum in non aexcedendo intelleictum finitum. Non autem sic dicitur Deus sibi finitus, quod ipse intellia gat se esse aliquid finitum.
EX articulo habes misno: quomodo per rationem ostendas , merito esse dictum a psal. I46. Magnus dominus uosere, m magna vistus ejus , oe Impientiae eius non es numerus. Hoc est Dominus noster tanta sapientia poliet , ut comprehenclat seme ipsum . Si enim minori modo cognoscit seipsum Deus, quam sit cognoscibilis : iam patet , quod sapientiae eius est numerus , Non. enim modo infinito tunc se cognosceret, sicut modo infinito est, i est non tantum se tunc myncisteret , quantum c gnoscibilis est. Seeundo vides: quomodo, &
247쪽
Λ quartum sic processitur. Videtur , quod ipsum I A intelligere Dei non sit eius substantia. Intelligere enim est quaedam operatio . operatio autem
quid significat procedens ab operante : iubstantia autem Oserantis non procedit ab operante: ergo ipsum intelliuere Dei non est ipsa substantia. 2. Praeterea. Cum aliquis intelligit se intelligere, hoc non est intelligere aliquid magnum , vel principale intellectum sed intelligere quoddam secund xium, & accetarium. Si igitur Deus sit ipsum suum intelligere , intelligere Dei erit , sicut , cum intelis liginalis intelligere. Et sic non erit aliquid magnum intelligere Dei . 3. Praeterea . omne intelligere est aliquid intelli- Aere . cum ergo Deus intelligit se , si ipsemet non est aliud, quam suum intelligere , intelligit se i telligere, R intelligere, se intolligere se: & sic in infinitum . non ergo ipsum intelligere Dei est eius
Mil Contra est, quod dicit August. Iib. 7. de Triniti ce. 7. eo. 3 sapientem esse. Hoc autem est sapientem esse , quod intelIigmaee. Ergo Deo hoc est esse , quod intelligere. sed eia se Dei est eius substantia , ut supra ostensum est .c o. 3. ar. 4.)ergo intelligere Dei est eius substa
Respondeo dicendum , quod es necesse dicere, quod intellisere Dei es eius subdantia . Nam, si intelli-
Aere Dei sit aliud , quam eins substantia , oporteret , in dicit Philos in ra. Metaph. cim 39. D. 3. quod aliquid aliud emet actus , & persectio substantiae dia vinae, ad quod se haberet substantia divina , sicut potentia ad actum, quod est omnino impossibile. Nam intelligere est persectio , & actus intelligentis . Me autem , qualiter sit , considerandum est . Sicut enim supra dictum est , c art. a. huius 'raes. intelligere non est actio progrediens ad aliquid extrinsecum , sed manet in operante , sicut aetiis , & persectio eius , prout esse est persectio existentis. ωcut enim esse conIequitur formam , ita intelligere sequitur speciem intelliasibilςm. In Deo autem non est forma , quae sit aliud ,
248쪽
quam suum elle, ut supra ostensum est. 3. a. q.
. Unde cum ipsa sua essentia sit etiam specie intellivi ibilis, ut dictum est , c q. 3. a . 7. praecip. Jex necessitate sequitur , quod ipsum ejus ilitelligere sit eius essentia, & eius eme. Et sic patet ex omnibus praemissis , quod in Deo intellectus intelligens , R id , quod intelligitur , M species intelligibilis, & ipsum intelligere sunt omnino unum , & idem . Unde patet , quod per hoc , quod Deus dicitur intelligens , nulla multiplicitas ponitur in ejus substantia. Ad primum ergo dicendum, quod intelligere notet est operatio exiens ab ipso operante, sed manens iaipso. Ad secundum dicendum , quod , eum intelligitur illud intelligere, quod non est subsistens, non intelligitur aliquid magnum , sicut eum intelligimus inis te iligere nostrum. Et ideo non est simile de ipso intelligere divino, quod est subsistens. Et per hoc patet responsio ad tertium . Nam in telligere divinum, q-d est in seipso subsistens , est sui ipsius , & non alicuius alterius , ut sic oporteat procedere in infinitum.
APPENDI X. . EX articulo habes primo: quomodo per rationem devites etiam in esse intelligibili divino haere sim innaldi tarum dicentium, in Deo esse quippianet
compositum . Seeundo habes .' quomodo per rati
nem monstres, Concilium sub Inmeentio Papa, de summa Trinitate, & fide Catholica semiter , merito damnare illam ibi e Credimus μmiter , oe simpliciter eonfitemue , quod Deus es semplex omnino . Et quomodo esset simplex omnino , si etiam in es.se intelligibili non esset simplex, ita quod ipse substantialiter non esset' suum intelligeret Concilium enim, dicendo ly omnino, amplectitur esiae Dei, Mnaturale , Se intelligibile . Voluit ergo per ly smplex omnino, si in esse intelligibili loquamur; quod intellectus , & id, quod intelligitur , & species intelligibilis, & ipsum intelligere, sunt in Deo unum Omnino , R idem . Vide quaesionis 3. articulum 7.
. quaesionis Im articulum a. Tertio vides e quin modo ex his bene applicatis , S consideratis vicis. sim confirmetur, & explicetur Angelica praesentis armticuli Conclusio.
249쪽
ν Quintum sic proceditur . Videtur, quod Deus
non cognoscat alia a se. Qtiaecunque enim sunt
alia a Deo , Lint extra ipsum : sed August. dicit in
tita 83. . . c qu. 46. - . quod neque
quiequam Detis' trasei iam intuetur . ergo non c-gnoscit alia a se. a. Praeterea . Intellectum est persectio intelligenistis . Si ergo Deus intelligat alia a se , aliquid aliud erit persectio Dei, & nobilius ripis: quod esti impos,
3. Praeterea .. Ipsum intelligere speciemi habet in intelligibili, sicut & omnis. alius actus a suo objecto .. Unde & iplam intelligere tanto est nobilius, qua to etiam nobilius est ipsum , quod inteli igitur . sed Deus est ipsum suum intelligere, ut ex dictis patet ..c art. praee. si iyitur Deus intelligit aliquid aliud a1e , ipsa Deus specificatur per aliquid alii ' a se , quod est impossibile . non igitur intelligit alia a se . , Sed Contra est, quod dicitur omnia nuda, . . aperta sunt ocialis eius. Respondeo dicendum , quod meese es Deum eo'gnoscere. alia a se . Manifestum est enim , quod si ipsum perfecte intelligit : Alioquin sumna esse non .esseti perfectum , cum suum esse sit. suum intelligere. Si autem: persecte aliquid cognoscitur , necesse: est quod virtus ejus persecte c noscatur .. virtus autem alicujus rei persecte cognosci non potest, nisi cogno- fiantur ea, ad quae virtus se extendiv Unde, cum virtus. divina se extendavi ad aliae ,. eo quod ipsa est prima causa effectivae omnium entium, ut ex suprΡdictis patet c qi,ar. 3. J necesse est ,. quod Deus alia a se cognoscat. Et hoc etiam evidentius fit , si adiundatur ,. quod ipsum esse causae Mentis. primae , stilicet Dei , est eius intelligere .. Unde quicunque effectus praeexistunti in Deo , sicut. in causa. prima necesse est, quod sitit in ipso eius intelligere,. est quod omnia in eo sint secundum, inodum intelligibilem ia iam: omne, quod est in altero , est ini eo secundum modum et iis,. in quo est . Ad sciendum autem, qualiter alia a se cognoseat, considerandum est ,. quod dupliciten aliqui1 coqii
250쪽
scitur. Uno modo in seipso: alio modo in altero. In seipso quidem cognoscitur aliquid , quando coii n scitur per speciem propriam adaequatam ipsi cogn stibili : sicut cum oelaus videt hominem per sp ciem hominis : in alio autem videtur id , quod vis detur per speciem continentis ; sicut cum pars videtur in toto per speciem totius e vel eum homo videtur in speculo per speciem speculi ; vel quocunisque alio modo contingat aliquid in alio videri . Sic igitur dicendum est , quod Deus seipsum videt in seipso , quia seipsum videt per essentiam suam . Alia autem a se videt non in ipsis, sed in ieipso , inquantum, et sentia su continet similitudinem ali vim ab ipsb. - Ad primum ergo dicendum , quod verbum Aug. dicentis , quod Deus nihil extra se intuetur , non
est sie intelligendum , quasi nihil , quod sit extra se , intueatur , sed quia id , quod est extra seipsum , non intuetur niti in seipso, ut dietium est. csneom.
Ad seeundum dicendum , quod intellinum est serfectio intelligentis, non quidem secundum suam substantiam, sed secundum suam speciem, secundum quam est in intellectu, ut forma, & persemo eius. Lapis enim non est in anima, sed i cies eius, ut di eitur in a. de anima. c tem 38. J Ea vero, quae
sunt alia a Deo , intelliguntur a Deo , inquantum essentia Dei continet species eorum, ut dictum est.
c in eor. arn a Unde non sequitur , quod aliquia aliud sit re sectio divini intellectus , quam ipua es
Ad tertium dicendum , quod ipsum intelligere non specificatur per id , qu ra in alio intelligitur , sed per principale intelle tum , in quo alia intellis
guntur . Intantum enim ipsum intelligere Deci sic tur per obiectum suum : inquantum forma intelliasibilis est principium intellestualis operationis. Nam omnis operatio specificatur per formam , quae est principium operationis , .sicut calefactio per cali
rem . Unde per illam formam intelligibilem streia ficatur intellectualis operatio, quae facit intellectum in actu . Et haec est species principalis intellecti , quae in Deo nihil est aliud, quam essentia sua , In
qua omnes species rerum comprehenduntur . Unde
non oportet, quod ipsum intelligere divinum , vel potius ipse Deus specificetur per aliud , quam Peressentiam divinam.