장음표시 사용
261쪽
ri, vel dici, & etiam quaecunque ipsa facere potest, omnia cognoscit Deus , etiani si actu non sint . Et pro tanto dici potest , quod habet etiam non entium scientiam. Sed horum , quae actu non sunt , est attendenda quaedam diveritias . Quaedam enim licet non sint nunc in actu, tanten vel fuerunt, vel erunt: & mnia ista dicitur Deus scire scientia visionis. Quia, cum intelligere Dei, quod est eius esse , aeterilitate mensuretur , quae sine successione existens totum tempus comprehendit , praesens intuitus Dei fertur in totum tempus, & in omnia, quae sunt in quocunisque tempore , sicut in subiecta sibi praesentialiter :Quaedam vero sunt , quae sunt in potentia Dei ,
vel creaturae, quae tamen nec sunt, nec erunt, ne
que fuerunt. Et respectit horum non dicitur habere scientiam visionis, isd simplicis intelligentiae. Quod ideo dicitur, quia ea, quae videntur apud nos , habent esse distinctum extra videntem. Ad primum ergo dicendum , quod , secundum quod sunt in potentia , sic habent veritatem ea , quae non sunt ama : verum est enim ea esse in mistentia ; & sic sciuntur a Deo. Ad secundum dicendum , quod , cum Deus sit iapsum esse, istantum unumquodque est, inquantum participat de Dei similitudine : sicut unumquodque intantum est calidum , inquantum participat eat rem . Sic I ea, quae sunt in potentia, etiamsi non sunt in actu, cognoscuntur a Deo. ν' Ad tertium dicendum, quod Dei scientia est ea sa rerum voluntate adiuncta . Unde non oporter , uod, quaecunque scit Deus, sint , vel fuerint, vellitura sint: sed solum ea , quae vult esse , vel perinmittit esse . Et iterum non est in scientia Dei , ut
illa sint, sed quod esse possint. APPENDIX.
EX articu. habes primo : quomodo per rationem ostendas, recte Apostolum dixisse Ro. 4. Deus vocat ea , quae non fune , tanquam ea , quae sunt r& Daniel. I 3. Domine omnia nosi , anteqtiam sane . Ubi in Apostolo nota , quod Deus cognoscit non entia, & ut sunt in seipso , & ut sunt in seia psis. Vocat c inquit ea, quae non sunt, tanquam ea, quae sunt. Subsume tu . Sed ea, quae sunt, cognoscit in seipsis: non tantum in seipso ζ ergo ea, quae non sunt, cognoscit etiam in seipsis . Nec o nat, quod ea, quae non sunt , non sinti in seipsis γ
262쪽
QUAEST. XIV. ART. X. 233quon m , licet non fuit in seipsis , ut mensurantur tempore , vel aevo ; stini tamen in seipsis etiam tunc, iit ad illa videnda modo prorsus illo, quo in
seipsis scit via sunt pro tempore, extenditur aeternitas .. Uidct itaque Deus Socratem non ambulaturum tantum, sed & actu ambulantem, antequam Socrates acta sit in se triet ipso. apua semetipsum , idest utereata mensura metiuiratur quamvis non antequam
sit actu in semetipso apud Deum , idest ut ad quodlibet suum esse persectissime videndum aeternitas coextenditur . Alioquin , si non cognosceret Deus non entia ab qterno eo modo quo actualiter suo tempore sunt v tunc scientia Dei aut variabilis, aut imis perfecta esset Variabilis quidem, quia, quando illa non entia reducerentur ad actum in tempore, tunc de illis cognosceret aliquid ,6quod non cognoscebat prius; cognosceret enim ea lix seipsis, quae prius in seipsis, ut obiiciebatur, non cognoscebat. I inperfecta vero , quia tunc , si ea non coqnosceret in seia psis , aliquid esset in rebus ,. quos Deus ad plenum non agnosceret. Adde pro isto ultimo inconveniet ii ; quod tunc nos cognosceremus aliquid, ut patet, quod Deus non cognosteret:. id, quod etiam phil si phus pro maxima absurditate habet 3. de anima x. 8O. ω 3. Mentem II. Insipientissimus, inquit, esset Deus, si illa ignoraret, quae homines visu percipiunt . Conclusio igitur articuli intelligitur sic, scilicet , quost Deus coquoscit non entia', non solum, ut sunt tir potentia ipsius Dei, & in potentia
causarum creatarum,. sed etiam, ut sunt in seipsis: Loquendo tamen de non entibus , quae aliquando erunt in actu. Non entiae enim, quae ad actum num quam reducentur, non possunt coqnosti , ut in seipsis sunt; quia numquam erunt. Vide I. a. aizicutinum. 83. notat. pose ad primum . Et eontra Genra lib. 68. lib. 3. eaρ. IS . Secundo quomodo ex his bene applicatis, & consideratis fi motur vicissim , & declaretur articuli praefantis Coi ci usio
Decimum sic proceditur. Videtur, quod Deini non Smstac mala. .. Dicid enim Philosophuru
263쪽
in tertio de Anima Tex. 23. D. a. , quod intelle ctiis , qui non est in potentia , non cognoscit privationem : sed malum es prisatio boni , ut dicit Augustiuus c Eneh. e. II. to. 3. er tr. 3. confus e. 7. D.
., thii. . Euri in dilectus Dei nunqu/m ny i' ρ'
tentia , sed semper actu , ut ex dictis patet a. Burus quaes. J, videtur , quod Deus non cognoscat
a. Practerea . omnis scientia vel est causa sciti, vel causatur ab eo : sed scientia Dei non est causa mali , nec causatur a mala. ergo scientia Dei nondit malorum. 3. Prael. Omne , quod cognoscitur , cognoscitur per suam similitudinem , vel per suum oppositum . Quicquid autem cognoscit Deus, cognoscit per suam essentiam, ut ex dictis patet c. praecipue artio S. Moius quaest. Divina autem essentia neque est timilis tudo mali , neque ei malum opponitur . Divinae nim essentiae nihil est contrarium , ut dicit August. I a. de civitate Dei c e. a. emam. to I. erio Deus non e noscit mala. 4. Praeterea . mod cognoscitur non per seipsum, sed per aliud , imperfecte cognoscitur : sed malum non cognoscitur a Deo per seipsum : quia sic omo, teret, quod malum esset in Deo. oportet enim e gnitum esse in cognoscente. Si ergo cognoscitur per
aliud , scilicet per honum , imperis te cognoscetur ab ipso : quod est impossibile , quia nulla cognitio Dei est imperfecta . ergo scientia Dei non est ma-
Sed Contra est, quod dicitur Prov. II. Infernus, oe perditio eoram Deo. Respondeo dicendum , quod quicunque persecte cognoscit aliquid , oportet, quod cognoscat omnia , quae possunt illi accidere. Sunt autem quaedam bona , quibus accidere potest , ut per mala corrumin Pantur : unde Deus non Derfecte cognoseeret bona, nisi etiam eognosceret mala . Sic autem est cognoscibile unumquodque , secundum quod est : unde, cum hoc sit esse mali, quod est privatio boni ; per Boe ipsum, quod Deus cognoscit diona, cognoscit etiam mala , sicut per Iucem cognoscuntur tenebrae. Unde dicit Dion. 7. c. de div. nom. c non multum a med. D. 3. quod Deus per semetipsum tenebrarum accipis inseonem , non aliunde videns tenebras , quam a Itimine. Ad primum ergo dicendum, quod verbum Philo-λphi est sic intelligendum , quos intellectus , qui non est in potentia, non cognoscit Priv tionem per Pris
264쪽
privationem in ipso existentem : Et hoc tonuruit cum eo, quod supra dixerat , quod puta funa, & e. mne indivisibile per privationem divisioliis icognoscitur. Qtiod contingit ex hoc, quia formae simplices , R indivisibiles non sunt actu in ita tellectu nostro, sed potentia tantum. Nam , si essent actu in intellectu nostro, non per privationem cognoscerentur : Et sic cognoscuntur simplicia a substantiis separatis. Deus igitur non cognoscit malum per privationem in se existentem, sed per bonum oppositum. Ad secundum dicendum , quod scientia Dei non est causa mali , sed est causa boni , per quod c
gnoscitur malum. Ad tertium dicendum , quod licet malum non opponatur essentiae divinae , quae non est corruptibilis per malum d opponitur tamen effectibus Dei , quos per essentiam suam cognoscit . Et eos cognoscens mala opposita cognoscit.
Ad quartum dicendum , quod cognoscere aliquid per aliud tantum est impersectae cognitionis , si illud sit cognoscibile per se: sed malum non est per se cognoscibile : quia de ratione mali est , quod sit privatio boni . Et sic neque definiri , neque cognosci potest, nisi per bonum.
EX arti c. habes primo : quomodo per rationem interimas haeresim Albanensium dicentem ; quod Deus ex se non praescit aliquod malum , sed per suum adversarium, scilicet Daemonem. Secundo habes e quomodo per rationem ostendas, hanc rite fuisse damnatam a Proverb. II. Infernus , oe perditio coram Deo . Item a psal. Io. maliam coram te Dei , & 68. Delicta mea a te non sunt abscondita. Item a Luc. II. Peccaυi in coelum , ω coram te . R a mille locis. Tertio vides: quomodo ex his bene applicatis , I consideratis firmetur vicissim , iadeclaretur articuli praesentis Conclusio.
Utrum Deus eognosae singularia.
AD Undeeimum se proceditur . Videtur , quod
Deus non cognoscat singularia . Intellectus nim
265쪽
mim divisus immateri alior est, quam intelle' --,
manus : sed intellectus humanus pmpter suam im- materialitatem non cognoscit sinnularia r sed sicut dicitur in 1. de Anima 6o. Et . PhU. rex. 49. M. 2. ratio cst universalium , sensus vero partic sarium. ergo Deus non c noscit singularia. . Praeterea. Illae solae virtutes in nobis sunt singularium cognoschivae , quae recipiunt species non abstractas a materialibus conditionibus . sed res iaDeo sunt maxime abstractae ab omni materialitate. ergo Deus non cognoscit sinqularia.
i. Praeterea . omnis cognitio est per aliquam similitudinem : sed fimilitudo singularium , inqua
tum sunt singularia, non videtur esse in Deo, quia principium singularitatis est materia, quae , cum sitens in potentia tantum, omnino est dissimilis Deo, rui est actus purus . non erigo Deus potest cogno ero sin aularia. Sed Contra est, quod dicitur Prov. Omnes υ hyminum patent oculis ejus Respondeo dicendum, quod Deus eognoseis sing
Iaris . Omnes enim persectiones in creaturis inve die in Deo praeexistimi secundum altiorem modum,
ut ex dictis patet c a. 4. b. Cognoscere autem singularia pertinet ad perfectionem nostram . Unde necesse est V quod Deus sinuularia cognoscat . Nam& Phil. pm inconvenienti habet , quod aliquid c
gnoscatur a nobis , quod non cognoscatur a Deo.
inde contra Emped. arguit in I. de anima , cso. ro. a. J S in 3. Meta. c rex. II. to 3. quod a cideret, Deum esse insipientissimum , si dismesiam ignoraret. Sed persectiones , quae in inferioribus dividuntur , in Deo simpliciter, & unite existunt.
un e , licet nos per aliam potentiam cognoscamus universalia , S immaterialia , N per aliam fingui ria , & materialia : Deus tamen per suum simplicem inteIlectum utraque comoscit Sed qualiter hoc esse possit , quidam manifestare volentes dixerunt , quod Deus cognoscit singularia per causas universales. Nam nihil est in aliquo si Rularium , quod non ex aliqua causa oriatur unive sali. Et ponunt exemplum. Sicut si aliquis astrolo-
Rus cognosceret omnes motus universales coeli, posset praenuntiare omnes eclipses suturas. Sed istud non sumcit ; quia singularia ex causis universalibus sortiuntur quassimn O M,&virtutes, quae, quantumcunque adinvicem coniungantur, non individuantur, nisi per materiam individualem . Unde qui coynOLeret Socratem per hoc , quod est albus , vel S
266쪽
ronisci filius, vel quicquid aliud sic dicatur, non
cognosceret ii lum, inquantum est hic homo. unde secundum modum praedictum Deus non cognosceret
singularia in sua singularitate . Alii vero dixerunt, quod Deus cognoscit singularia , applicando causas univei sales ad particulares effectus .jSed hoc nihil est : quia nullus potest applicare aliquid ad alterum, nisi illud praeco noscat: unde dicta applicatio non potest esse ratio cognoscendi particularia , sed eost nitionem singularium praesupponit. Et ideo aliter dicendum est , quod, cum Deus sit
causa rerum per suam scientiam, ut dictum est cari 8. holus in tantum se extendit scientia Dei, inquantum te extendit eius causalitas . unde , cum virtus activa Dei se extendat non solum ad formas, a quibus accipitur ratio universalis, sed etiam usque ad materiam, ut infra ostendetur, ρ. M. 2. ne
cessae est , quod scientia Dei usque ad singularia se
extendat , quae per materiam individuantur . Cum enim sciat alia a se per essentiam suam, inquantum
est similitudo rerum , vel ut principium activum earum, necesse est, quod essentia sua sit principium lassiciens cognoscendi omnia, quae per ipsum fiunt, non solum in universali , sed etiam in singulari. Et esset simile de scientia arii ficis , si esset productiva totius rei, Eh non formae tantum.
Ad primum ergo dicendum, quod intellectus noster speciem intelliuibilem abstrahit a principiis individuantibus . Unae species intelligibilis nostri intellectus non potest esse similitudo principiorum individualium . Et propter hoc intellectus noster singularia non cognoscit. sed species intelligibilis divini intellectius, quae est Dei essentia, non est imma terialis per abstractionem , sed per seipsam principium existens Omnium principiorum , quae intrant
rei compositionem , sive sint principia speciei , sive principia individui . unde per cam Deus cognoscit non solum universalia , sed etiam sin Rularia. Ad secundum dicendum, quod quamvis species intellectus divini secundum esse suum non habeat con ditiones materiales , sicut species receptae in imaginatione , & sensu: tamen virtute se extendit ad im- materialia, &materialia, ut dictum est In cor. ar. 3Ad tertium dicendum, quod materia , licet recedat a Dei similitudine secundum suam potentialitatem; tamen, inquantum vel sic esse habet , similitudinem quandam retinet divini esse.
267쪽
EX arti habes Irimor quomodo per rationem inisterimas haeretim --is , ω Auaeriis , Diarecf. Inquisii. par. Ο blasphemantium , quod Deus non cognoscit ungularia in propria forma . Hane ex seipsa haeresim adduximus etiam supra art. o. quia & contra illum articulum pugnabat in alio quodammodo sensu, inquantum scilicet res non e gnosci a Deo propria cognitione continet . Soeundo habes: quomodo per rationem ostendas , hanc ni rito damnari ibi a Directorio universaliter sic- --tiqui philes hi, ut, oec. Merroes , alga ι mti ros errores , heiaeses oontra sanctam fidem nos, mposuerunt , Mi patet prosequendo , ut infra. Item damnari a plai. centegimo erigesemo ο - : Domine
mem meam, or resurrectionem meam . Ecce singul via, immo etiam singularissimae conditiones : ut &infra: Intellexisi, inquit, eqgitationes meas de Iomge, semitam meam, ω Dnicurum meum invisigm ii. ecce, quod non tantum cognoscit singularia hominibus , Angelisque ignota. scilicet cogitationes: sed etiam faciliter ea cognoscit, quoniam de longe. F cilis enim, subtilis , & acutus est oculorum nostrorum intuitus, cum a longe videt minima, quae sunt hic cogitationes. Item a Iob. 3I. Nonna Deus ipse consederae visae meas , oe cunctos gressiu meos dis merae 7 Quasi aperte dicat sic: & stultissimi sunt , qui hanc veritatem apertissimam tingant ; & haec veritas cuique aperta esse deberet. Ad significandum enim ista tria utitur modo interrogatorio. Hinc dicimus , quod Catholicus Ecclesiae Doctor S. Hieronymus veritatem harc negare noluit: sed quod, ut in primo sententia um di tinctione 39. in suis inse striptis de providentia verbis talem praecise habuit sensum , qualem Apostolus ibi I. Cor. 9. Numquid cura es Deo de bobus p Infra q. 22. a. a. ad quintum. Item quod Hieron. intendit in suis infrascriptis de scientia verbis , quod Deus non per momenta singula res varie se per talia momenta habentes e gnoscit : sed quod omnes illas , aliasque res & simul, & unico intuitu novit: ut supra are. 7. patet. Sancti autem Hieronymi verba super Abacuch I. sie' habent. Absurdum ad Me dedueere divinam majesarem, ut sciat per momenta singula, qtiot e
Iises nascantur, quotυe moriantur , quora pulicum,
in muscarum ser multitudo: quotve pisces natent in
268쪽
QU EST. XIV. ARΤ. XII. 24rinasi , O similia . Non simus tam fatui adulatores
Dei, ut dum proυidentiam, ejus ad ima retrudimus, in nos ipsos iniuriose semus , eandem irrationabilivmi , oe rationabilium providentiam esse dicentes . Haec
ibi . Adde , quod Beatus Hieronymus in commentariis super prophetas inseruit multa, sicuti & hoc, ex aliorum, non ex propria sententia, testante ips mei libro primo contra Rufi ruina. Illum ex propria ententia vide capitulo trigessimosecundo Hieremiae ibi: Deus universe carnis, c. 3c eum scientiam exactissimam omnium ,ac providentiam Deo attribu re conspicies , ut decet catholicum . Tertio vides :quon ti, Sta
. . Utrum Deus possit eognoscere in ita .
AD Duodecimum sic proceditur . Videtur , quod Deus non possit cognoscere infinita. Ιufinitum enim, secundum quod est infinitum , est ignotum: ruta infinitum est , cuius quantitatem accipientibusrmper est aliquid extra astumere , ut dicitur in 3-Ρhys. c-63. to. a. August. etiam dicit Ia. dae. civitate Dei c o I 8. msi medium eo. I.ὼquod quicquid fetentia comprehenditur , scientis comprehensione μnitur: sed infinita non pollunt finiri. ergo non pos sunt scientia Dei comprehendi. a. Si dicatur, quod ea , quae in se sunt infinita, scientiae Dei finita sunt. Contra: Ratio infiniti est, quod sit impertransibile, & finiti, quod fit pertransibile , ut dicitur in 3. Phys. crex. 34 ro. a. sed infinitum non potest transiri nec a finito, nec ab infinito, ut probatur in sexto Phys. a tex. ελ qua ad 66. to. a. ergo infinitum non potest esse finitum finito , neque 'etiam infinito . Et ita infinita non
sunt finita scientiae Dei, quae est infinita. i3. Praeterea . Scientia Dei est mensura scitorum: sed contra rationem infiniti est , quod sit mensur tum . ergo infinita non possunt sciri a Deo. Sed Contra est , quod dicit August. I a. de civit. Dei. cci I 8. a med. to. s. Iuamvis infinitorum -- memrum nullus se merus , non tamen es inco-prehensibilis et , euius scientiae t al. inte ligentiae t
Respondeo dicendum , quod cum Deus sciat non , c Tom. I. L solum
269쪽
solum ea quae sunt , sed etiam ea , quae sunt in potentia vel sua , veὲ creaturae , ut ostensum est c ar. p. hu1us q. haec autem constat esse infinita,
necesse es dicere, quod Deus sciat infinita.
Et licet scientia visionis, quae est tantum eorum, quae sunt, vel erunt, vel fuerunt, non sit infinit rum , ut quidam dicunt , cum non Ponamus m-dum ab aeterno fuisse , nec generationem , & m tum in aeternum mansura , ut individua in infiniatum multiplicentur: tamen , si diligentius conside
xentur, neeesse eis dicere, quod Detis etiam sciensis Othonis seiat infinita . Quia Deus scit etiam cogistationes , 8t aflectiones cordium , quae in infinitum multiplicabuntur , creaturis rationalibus Permane tibus absque fine. . Hoc autem ideo est , quia cognitio cuiuslibet e gnoscentis se extendit secundum modum. λrmae , quae est principium cognitionis. Species enim sensibilis , quae est in sensu , est similitudo solum unius individui , unde per eam solum individuum cognosci potest . Species autem intelligibilis intellectus nostri est similitudo rei , quantum ad naturam sy ciei, quae est participabilis a particularibus infiniti . Unde intellectus noster per speciem intelligibilem hominis cognoscit quodammodo homines etiam im finitos ; sed tamen , non inquantum distinguuntur ab invicem , sed secundum quod communicant in Natura speciei propter hoc, quod species intelligibi. Iis intellectus nostri non est similitudo hominum, quantum ad principia individualia, sed solum qua tum ad principia speciei. Essentia autem divina , per quam intellectus divinus intelligit, est similitudo lassiciens omnium , quae sunt, vel efie possunt , non latum quantum ad principia communia , sed etiam quantum ad principia propria uniuscujusque ut ostensum est c ar. prac. unde sequitur , quod scientia Dei se extendat ad infinita, etiam secundum quod sunt ab invicem distincta. Ad primum ergo dicendum , quod infiniti ratio congruit quantitati , secundum Philosophum in primo Physicorium c tex. II. tom. 2. De ratione a tem quantitatis in ordo partium . Cognoscere ergo
infinitum secundum modum infiniti, est cognoscere partem post irartem,& sic nullo modo contingit coginosci infinitum . inia quantacunque quantitas partium acet piatur , semper remanςt aliquid extra accipientem . Deus autem non si e cognoscit infiniatum , vel infinita , qtiasi enumerando partem in st artem, cum cognoscat omnia simul , non succeiu
270쪽
γ QUAE . XIV. Am. XII. 24 ve , in supra dictum est arn 7. huius ς. Unde
nihil prohibet ipsum arognoscere infinita. Ad secundum dicendum , quod transitio importat quandam successiouem in partibiis . Et inde est , quod infinitum transiri non potest neque a sis uisci, neque ab infinito ; sed ad rationem cornpr hensionis sum cit adaequatio , quia id comprehendidicitur , cuius nihil est extra comprehendentem . Unde non est contra rationem infiniti , quod comprehendatur ab infinito . Et sie quod in se est inmnitum , potest diei finitum scientiae Dei , tanquam
comvrehensum , non tamen tanquam pertriinsibile.
Ad tertium dicendum , quod seientia Dei est
mensura rerum non quantitativa, qua quidem mensura carent infinita : sed qua mensurat ementiam , R veritatem rei. Unumquodque enim intantum habet de veritate suae naturae, inquantum imitatur Dei scientiam : sicut artificiatum , inquantum conreordat arti. Dato autem , quod essent aliqua infinista actu secundum numerum, puta infiniti homines, vel secimdum quantitatem continuam, ut si esset aer infinitus , ut quidam antiqui dixerunt ; tamen m nifestum est , quod haberent esse determinatum , &finitum, quia esse eorum esset limitatum ad aliquas determinatas naturas . Unde mensurabilia essent se- eundum scientiam Dei.
APPENDIX. EX arti c. habes primor quomodo per rationem O
stendas , recte dictum fuisse ab Ecclesiast. q. MCognovit Dominus omnem scientiam , annuncians , quae praeterierunt , . quae superventum Dnt, έν ου velans vinigia occultorum r non diraeteris iuum mnis cogitatus, oe non absondit se ab eo ullus fer mo. Haec autem procul dubio sunt infinita, cum nimae humanae sint immortales . Item ab Isa. qu dragesimo. Detis sempiternus Dominus, qui ore testerminos terrae r nee es invesigatio sapientiae eius . Item a psal. 146. Magnus Dominus nosm, oe ma-lna virtus eius , Θ sapientiae eius non es numer-i sapientiae ejus non est numerus . ergo infinito