장음표시 사용
301쪽
uem , sic in multis intellectibus creatis sunt multam veritates, .& in uno, eodem intellecta secundiunplura cognita . Unde dicit GL super illud Psal. 11.i
facie hominis resultant plures similitudines in speculo , sic ab utra veritate. divina. resulsanti Pisues veritates . Si vero loquamur Veritate, secundum quod est in rebus, sic omnes sunt verae una prima veritate , cui unumquodque assimilatur secundanu suam e litatem. Et sic licet plures fuit essentiae, vel formae rerum, tamen una est veritas divini intellectus, s
cundum quam, omnes res denominantur verae.
Ad primum ergo dicendum , quod anima non se. cundum quamcunque i veritatem judicat de rebus mnibus, sedi secundum veritatem primanici inqua tum, resultat in ea, sicut in speculo ,i secundum , prima intelligibilia . Unde sequitur , iquoi veridas Prima sit major anima, tamen etiam veritas creata, quae est in intellectit nostro , est major anima noniimpliciter, sed secundum quid , inquatuum est sectio eius : sicut etiam scientia posset dici maior anima. sed verum est, quod nihil subsistens est m ius mente rationali, nisi Deus. Ad secutidi dicendum, quod dictum Anselmi Me-iritatem habet, secundum quod res dicuntur Verae Per comparationem ad . intellemum divinum.
E X ari habes primo et quomodo per rationem COR .cordare valeas ad invicem illa. Rom. 3. , rem Deus υerax, omnis aurem homo menaeax, & E cle. II. Viri veraces inυeniunturiin Bla. Ecce. Una tantum veritas ab Apostolo ponitur, quae est veritas divina, &1 plures ab Eccles...Ab sunst ergo veritate quodammodo iOmnia simiomurantur vera secundum scripturam , ω quodammoda non . . Vide conclusi nem, M. beno applica A simiai fata ad MQ, quod di tum fuit M. adlacumlat habes quom do a simili .ex ratione demonstrex, iquod nocuitillarum propositio, illa , scilicet Iustum selum Deum,omnes h mines iniquos , fit erronea p ω quod cessura generatis in Bibliam, hanc, ut tal ab 'ineticis,e tertio, v*l quarto Tobiae deductam .pro terronea inruino d&mnat . Nam ultrat nationem tarticularum hu &m supra , est contra L Scriptirram : quae multost Peli
Iat iustos. Abraham scilicet, istac, omob
302쪽
m EST. XVI. ART. VII. UsARTICULUS VII. Ios
Utrumn veritas mota sit aeterena.
AD Septimum sic proceditur- Videtur, quod veriatas creata sit aeterna. Dicit enim August. in lib. a. de lib. arbit. c cap. 8.to. I. qmd nihil es magis aeternum , etiam ratio circuli , γ duo , ω tria esse quinque ; sed horum veritas est veritas creata. ergo ueritas creata est aeterna.. 2. Praeterea. Omne, quod est semper , est aeter num: sed universalia sunt ubique V & semper: ergo funt aeterna . ergo & verum , quod est maxime unia
3. Praeterea . Id , quod est verum in praesenti , semper fuit verum esse futurum : sed sicut veritas in opositioiiis de praesenti est veritas creata, ita Veritas propositionis de futuro . ergo aliqua veritas cre tλ est aeterva. . Praeterea. Omne , quod earet principio, & fine est aeternum: sed veritas enuntiabilium caret princiapio, & fine, quia, si veritas incepit, cum ante non esiqe , verum erat veritatem una esse, & utique aliqua veritate verum erat , Est ssic veritas erat , i ante
quam inciperet. Et similiter, si ponatur, veritatem habere finem, sequitur, quod sit , postquam desi
rit . vorum enim erit veritatem non esse. ergo veri tas est aeterna.
Sed Contra est , quod solus Deus est aeternus , ut supra habitum est. c q. I Q. ar. 3. . Relpondeo diccudum, quod veritas enuntiabilium mih est abud , quam veritas intellectus. EnuntiabiIσenini est in intellectu, S est in voce . Minucium a tam quod est in uulgi lectu, hesint per se veritatem;
sed secundum. quod. in iii voce, dicitur.Verum enuntiabito. secundum quod signifieat aliquam veritatem Duellerius,i ncuti propter Bliquam veritatem iii enuntiabili existentem, sicut in subjecto : sicut urina dicitur sana non a sanitate . quae in i pia sit , sed a s nitate animalis, quam significat. Similiter etiam supra dictum est, a, . Iehuius quae' b quod res den minantur verae a veritate intellectus. Unde, si nullus intellectus esset aeternus, nuIlaveritas esset in na . sed quia solus intellectus divinus est aeternus , tu ipso solo Oeritas et itatem habet . Nec propter c Iequitur, quod aliquid aliud sit aete num, quam M De ,
303쪽
Deus, quia veritas intellectus divini est ipse D pse ut supra ostensum est. S. hu. a. Ad primum ergo dicendum, quod ratio circuli, &duo , & tria esse quinque , habent aeternitatem iii
Ad secundum dicendum , quod aliquid esse sense per, & ubique potest intelligi duliciter . Uno modo ,
quia h. ibet in se , unde se extendat ad omne tempus, di ad omnem locum , sicut Deo competit esse ubi me, & se r : Alio nisso, quia non habet in se. vo determinetur ad aliquem locum , vel tempus et sicut materia prima dicitur else una, non quia habet unam sormam , sicut homo est unus ab unitate senius formae , sed per remotionem omnium forma .vum distinguentium. Et per hune modum quodlibre universale dicitur esse ubique, & semper, inquantum universalia abstrahuntur ab hic, & nune: sed ex hoc non sequitur ea esse aeterna , nisi in intelleαι, si
Ad tertium dicendum, quod illud, quod nunc est, ex eo futurum fuit, antequam esset , quia in causae sua erat, ut fieret. Unde, sublata causa, non esses futurum illud fieri; ista autem causa prima est aeterna . Unde ex hoc non sequitur, quoc est, quae sunt, semper fuerit verum ea esse futura, nisi quatenus in causa sempiterna fuit, ut essent futura, quae quidem
Ad quartum dicendum, quod, quia intellectusn
ster non est aeternus , nee veritas enuntiata tum, quae a nobis formantur , est aeterna, sed quandoque incepit. Et antequam huiusmodi veritas esset, non era verum dicere, veritatem talem esse, nisi ab inteIIectu divino , in quo solum veritas est aeterna οῦ sessi nunc verum est dicere , veritatem tunc non fuisse . Quod quulem non est verum , nisi veritate , - quae' nune est an intellem nostro, non matem Per aliquam veritatem ex parte rei, quia ista est veritas de non ante. Non ens autem non luciet ex se, ut sis vexum , sed scilummodo ex istellecta apprehendent ipsum. Unde intantum est verum dicere, veritatem non fuisse , inquantum ' apprehendinina non esse paus, ut praeceden& esse eius,
EX artici habes' mos r quomodo pex rationem τtamquam in rmice V interii . haeresim Troi--νloriam blaterantium , 'quod intellectus noster ecta ruus. Si enim hoc esset: aliquα veritas , puta ,
304쪽
ε tuae est in intellectit humano, esset aeterna, & con. 1equenter contra hanc positioi Iem pugnat radicaliter articulus. recundo habes: miomosto per rationem stendas, hanc merito damnatam ab Innoe. III. Papa in tam illo generali Lateram. extra de sum. Trin. di ii. cath. 'miter eredimus , Re . quod solus Deus f s omnipotenti virtute ab initio de nibilo condidisereaturam angeIicam , mundanam , Gr humanam .
Ηaee.ibi . En de mente Concilii esse , quod nullua intellectus pr3eter divinum est aeternus , cum sit in temporis initio factus , & consequenter , quod Veritas in solo Deo aeternitatem habet. Praesens igitur coirelusio est de fide . Unde, si qua forsan , vel in sacra scriptura, vel Orthodoxis doctoribus, vel philosophia sonare viderentur oppositum, catholice interpretanda sunt, ut hic, & supra, g. Io. m.. 3. fit a sancto Doctore . Cum enim ab Ecclesia sancta quippiam ut de fide tenendum, determinatum est , tunc ad eius normam quaecunque a quibuscunque , quantalibet sorsan doctrina, & sanctitate alias praesulgeant , dicta, scripta, &e. omnino regulanda laut
ARTICULUS UIII. IoUorum Reyitas se immutabilis.
AD Octavum fie proceditur. Videtur, quod veri tas sit immutabilis. Dicit enim Augustinus MIibro 2. de Iibero arbitrio , c eap. mn proeMI
fm tom. I. γ de vera Relig. cap. 3 o. eo. eod. quod me itas non es aeqMalis menti, quia ener mutabilis , 'ut ρο mens. 2. Praeterea. Id, quod remanet post omnem morationenet, est immutabile ; ficut prima materia est ingenita , & incorruptibilis quia remanet post ocmnem generationem, & corriἰptionem : sed veritas remanet post omnem mutationem, quia tristomnenae mutationem verum est dieςre esse , vel non esse . ergo veritas est immutabilis. 3. PYaetereae . Sr veritas enuncrationi τ-mutatur , maxime mutatur ad mutationem rei di sed vi e non mutatur. Veritas enim secundum Ansel. an di I. de verae. cap. in rectistido quaedam, inquantum a-riquid implet id, quos est de ipso in mentin divina. Haec aruiem propositio, Socrates serit, accipit a me te divina , ut significet Socratem sedere A quod significat etiam , eo non sedefite . . ergo veritas
305쪽
et 8 . QUAEST. XVI. ART. VIII.
Eolitionis nullo modo mutatur.
4. Praeterea. Ubi est cadem causa , est talem esse ctus: sed eadem res est causa verit is harum trium propositionum , crates sedet, sedebit, sedit . e go eadem est harvin veritas: sed oportet, quod alterum horum sit verituro ergo Veritas harum PrOp sitionum immutabiliter manet,& eadem iratione cuiuslibet alterius propositionis . Sed Contra esst, quod dicitur in Psal. II, tae suae Deritates a s iis hominum. Respondeo dicendum , quod , sicut supra dictum
est, c ar. I. -jus o. veritas propriei est in solo tute nectu res autem dicuntur verae a veritate, qus est in intellectu . Unde mutabilitas veritatis consularaucta est circa intellectum. Cuius quidem v ritas in hoc consistit , quod habeat conformitatem ad res tutellectas. inae quidem conformitas variari
potest dupliciter , sicut & quaelibet alia similitudo
ex mutMione alterius extremi. Unde uno modo variatur veritas ex parte intellectus ex eo, quod de re 'eodem modo se habente aliquis aliam opinionem accipit. Alio modo, si, opinione eadem manente , res mutetur. Et utroque modo fit mutatio de vero in falsum . Si ergo sit aliquis intellectus , in quo non possit esse alteri alio opinionum , vel cuius acceptionem non potest subterfugere res aliqua, in eo est immutabilis veritV. Talis autem est . intellectus divinus, ut ex superioribus patet. cq. I a. I 3. JUude meritas diisni latellectus immurabilis., veritas autem tuteliei us nUri mutabilis es ,, non quod i a sit subiectuna mutationis , sed inquantum
intelle s noster mutatur de veritate tu falsitatem: sic enim sormae mutabiles dici possuntia Veritas a tem intellectus divini est , secundum quam res naturales dicuntur verae, quae est omnino immutabias. . Ad primum ergo dicendum, quod Augustin s ilis' quitur de veritate divina - iAd secundum dicendum, quod verum,&ens sunt conversibilia. Unde, sicut ens non g exatur , neque corrum Pi per se , sed per accidens , inquantumhoe, vel illus ekς corriimpitur , vel RenerMur , ut
dicitur in i I.: Phus c. -.-. J ita veritas mutatur , nqui quod i ta veritas remaneat , sed quia
non rema et illi isse itas, quae prius, erat.
Ad tertium dicendum, quod pro sitio non solum habeti 'etitiam, sicut res aliae verit tem habere id e tur ,il 'antum implent 4d , quod de eis est or-
i in i as satellectu divino: sed dicitur habere ve- speciali modo , inquaut,
306쪽
v veritatem iiitellectus . Quae quidem consistit in consormitate, intellectis, & rei, qua quidem subtracta. mutatur veritas opinionis, & Per consequens veritas propositionis v Sit igitur haeci propositio S crates sedet , . eo sedente , vera est , & veritate res , inquantum cst quaedam ivoes significativa , & verita te significationis; ρ inquantum sigmiiKat opinionem
veram : Socrain , vero surgente , remanet Prima veritas, sed mutatur seeunda ..i ἰ Tt I .
Ad quartum dicendum , quod sesso socratis, qus est causa veritatis huius. propositionis , Socrates sedet, non eodem modo se habet , dum Socrates sedet Se postquam sederis, in aliteriam dederet. Uninde & veritas ab hoc causata diverit mode se habet , R diversimodo ii Heatur m ositionibus de praesenti , praeterito , & futuro . Unde non sequitur , quod Ilaeti altera imirum .hropositiomini sit vera, quod
eadem vexitan irivariabilia maneat ...
EXialetic. habes quomodo per rationem imi. terinins haeresimi T-ironia Agonoetarum ducis. c Prat. Agnoetae blasphemantis , quod Deus,
quantum ad cognitionem more Eodem modo semper se habet . . Iteui Semι-- blaterantis i, quod Deus est mutabilis.. Horum Ginu utraque opinio ab arti acuta expugnatur ου. dum veritatomi divinam immutabilem esse determinat . Secundo habes quomodo per Tationern ostendast,' has' memit, 'damnvas ab Inmeia extra He. sumna, Trinit. & fide eati μυι- ter credimus es onmino lueommutabilis Ε Ο divinam initatem Papa per hoc intelligit, quoniam veritas divina est ipso Deus, ut ibi. diuituri in capitulo Dama S eodem capitulo si thra, proptereat simplex omnino vocatur . teriura . ii quis contrarium . sem ae variis dice. Pet, id, quod i festan Trinitarii ponendo intel rectum nostrum aeternum, . in susto an T. dicerent habes etiam . quomodo per rationem convineas', ostendendo sciliceες quod veritavi nostra est 1 mutabilis . Maribes quoque in quoi modo demonstres id iure daamnatami esse ab 'Apostololet. Timoth. sttii sotus Deux habe, in istortaesitatem. Hoc est, ut sq. Maras Augustinus. R. Thomas exponunt omnimodani incommuta militateiax ι' Consule cirea praedicta Liami vides gi quomodo,
307쪽
aso QUAEST. XVII. ART. I. QUAESTIO DECIMASEPTIMA. De Falbeate, in quamoe animios, divisa.
Einde quaeritur de Fauitate. i I . N Et tarda hoc quaeruntur q-tuor. Primo . Utrum Falsitas sit Ψri rebus x. - rSecundo. Utrum sis in sensu. ' .lTertio. Utrum sit in intelle . t i a. . Quarto. De oppositione veri, & falsi. .
AD Primum sie processitus . videtur , quod falsitas non sit in rebus. Dieit enim Augustinus inlata a. Solitoq. c-8. - tom. I. Si unum es idiquod es, 1adum non esse Myiam eoncludetur , quo
a. Praeterea . Falsum dicitur ca faueudo : sed res non fallunt, ut dicit Augustinvg in libro de verae Relig. c ea. 33. a med. rmieod. quia non ostendunt aliud 4 quam: suam trietem . tergo falsum in rebus
3. Praeterea . Verum dicuitu in rebus per compa rationem ad intellectuni divinum , ut supra dictum est: cq. I 6. a. I. sed quaelibet res, inquantum est, imitatur Deum . ergo quaelibet res vera est absque falsitate. Et sic nulla res est falsa. Sed Contra est , quod dicit August. in lib. de vera Relig. c cap. 34. eis. min. D. eod. quod omne μγ pus es verum eorpus, is fama unitas r quia imis tur unitatem , ω non es 9nuas . Sed quaelibet res imitatur divinam unitatem , S ab ea deficit . ergo in omnibus rebus est fessitas is . a. Res deo dicendum, quod cum verum , M tal- sum opponantur , disitat autem sint circa idem , necesse est ut ibi prius quaeratur stisita, ubi insemo veritas invenitur, hoc est. la: tmesiectu . In reqbus Rutem neque veritas, taeque lassitas est, nisi per ordinem ad intelinctum. Et quia unumquodque se cundum id, quod convenis vi per λψω luiter πω minatur: secundum autem id, quod convenit ei per sidens , non nominauir nisi seciuidum quid : res quia
308쪽
quiuem simpliciter salsa dici posset per comparatio
nem ad intellectium, a quo dependet, cui comparatur per se; in ordine autem ad alium liuellectum, cui comparatur per accidens , non posset dici falsa nisi secundum quid. Dependent autem ab intenectu divino res naturales, sicut ab intellectu turmano res artificiales. Dicuntur igitur res artificiales falst siminpliciter,ia secundum se, inquantum deficiunt a forma artis . Unde dicitur aliquis artifex opus falsum facere, quando deficit/ab operationet artis.
Sic autem in rebus deyendentibus: a Deo falsitas inυeniri non potes per eomparationem ad intelleἱtuna diυinum, cum quicquid in rebus accidit, ex ordin tione divini intellectus procedat : nigi forte in f Iuntariis agentibus tantum, in quo ni Diestate est cibducere is ab ordinatione divini intellectus, in quo malum culpae consistit , secundum quod ipsa peccata falsitates, & mendacia dicuntur in Scripturis, se eundum illud Psalm. Ie ςυid diligitis manitatem, cy quaeritis meu elum P sicut per oppositum opera
tio virtuosa veritas vitae nominatur, inquantum subditur ordini divini intellectus, sicut dicitur Joan. 3. ut facit υeritatem , venit ad Iticem. Sed peν ordinem ad inteuectum noserum, ad quem
comparantur res naturales per accidens, possunt diei false , non se Iieiter , sed seeundum quid, in
hoc dupliciter. Uno modo secundum rationem significati , ut dicatur illud esse falsum in rebus , quod significatur, vel repraesentatur oratione, vel intelleinctu salso, secundum quem modum quaelibet res P
test dici eme falsa quantum ad id , Dod ei non inest : sicut si dicamus, diametrum esse falsum com mensurabile , ut dicit Philos. in s. Metaph. c tex. 34. to. 3. di sicut dicit August. in lib. 2. Solii. ce.
contrario potest unumquodqur dici verum secundum id, quod competit et . alio modo per modum cauissae, & sic dicitur res esse falsa , quae nata est sacere de se opinionem falsam .. Et quia innatum cst nobis Per ea, quae exterius apparent, de rebus iudic re , eo quod nostra cognitio a sensu orium habet , qui primo , & per se est exteriorum accidentium rideo ea, quae hi exterioribus accidentibus habent si, militudinem aliarum rerum , dicuntur esse falsa secundum illas res di sicut sel est falsum mel, & stannum est falsum argentum . Et secundum hoc dicit August. in I. a. Solii Oq. cc. 6. in s. m. I. quod eas, Ver esse falsas nominamus , quae verisimilia arare-
309쪽
D. 3o quod falsa, dicuntur quaecunque, apta arataiunt apparere. aut qualia non sunt , aut Miae non sunt. Et per hunc modum etiam dicitur homo falsus , inquantum est: am hivus ials pnis linionum , uel locutionum; non lautam ex hoc quoiu potest eas confingere: quia me etiam. sapientes. & scientes Ob si dicerentur, uti dicitur in s. Metaph. claea 'tu eis, , Ad primum ergo dicendum , quDd res comparata ad ilites lectum, secundum id, quod. est, die x ve era : secundum . id, qu H ncin est, dicitur salsae. Unis de 3 -m3 tragoedus. ei, fassis ut dicitun in Soli l. c Ioriis com D triani his , R iniunt',i invenitur quoddam . non ipsis p ita in his, quin sivit . invenitun quaedam satiri. insitatis , i , b Ad secundum dicendum, quod res Per. se non sumlunt, sed per acci lens Dant euhri, occasionem La sitatist, eo quod similitudin v eorum gerunt , quorum non habent existentiam . . Ad tertium dicendum , quod. per comparationem ad intellectum divinum non dicuntur. Ym falsae , quod esset eas esse falsis simpliciter : sed per comparationem ad intellectum nestrum, quod est , eas esse falsas sectuidum quid . . 'Ad quartum, quod in oppositum obiicitur, dicendum , quod similitudo , ver repraesentatio deficiens non inducit rationem falsitatis, nisi inquantum prs- stat occasionem falsae opinionis . Unde non ubicunque est similitudo, dicitur res falsaci sed ubicunque est talis similitudo, quae nata est facere opinionem falsam, non cuicunque, sed ut in pluribus.
Ex artic. habes primor quomodo per rationem stendas Philosophum, &e. Secundo habes: qu modo ι per irationem dictum illud Philas hi , Se
. . Utrum in sensu si fassitas.
AD Secundum sic proceditur . Videtur , quod in
sensu non sit falsitas . Dicit enim Auetust. in lib. de vera relig. c ωρ. 33. ein med. to. I. Si. Omnes ereporis sensus ita nuntiane, tit assciuntur , quid abera amplius exigua debeamus , ignoro . . Et sic uide
310쪽
tur, quod ex sensi a non taliamvn. ac salsitas in
falsum, sedissilum. in complexis : sed com ure dividero non pertinet ad sensiimi. ergo in scilla
Hi Sed Gntra est , quod dicit August. in lib. .a. Solito c, in s ..to. v. 0 Hρρηexi nosi. Res dio .stentium: -iquml sit suas non est quaerenda, in sensu , visis sicut ibi, est, yerita 3- Veritas a tem non sic est in sensu , ut serviis cognostah vexi- tem, mi linquantum veram apprehensi-em habet istiset sibilibus, iurisiuro victum, it c io in ramia a Quod quidem contingit eo , quod amebmdit reβ , ut sui it . Unde eontingit falsitatem ese in sensu ex hoe, quod appreMniat, mel Anditatures aliter , quam
mimo vi petii in sit Mut n vise esti simi ludo colo alii pii Linoor oriam sensibilium ρ --, more opule e senta non penuo M: lcvxi io vivi .est inmiti . in misi uitae , imi Inagnitudinis , --liorum; con in nium sensibiluim omnium. Tertio' modo, nec Primos nec per se, sed pec accidens, sicut ia visu est simia Uttam hpminis, .non inquantum est homo , sed .i quantum huic colorata .aecidit esse bominem .e i D: Et: si ea muria, sensebilia sensus non θε falsfarn eognitionen , , ni ρα aemens , oe in paucioris eo scilicet, quod idipter indispositionem or Rani non convehieniex recipit sormam sensi lem a sicut & alia passiva propteri suam indispositi0nes idenficienter recipiunti in scissionem agent um t hi est, quod seopter eorxuptionem linguai insirmis O cia amara lege videntur De sensibilibus vero im 'Munibus , sar per aceidens pono esse falsum judicitiberiam in fen is redis di obsitis Di qui adsensus non dὲ