장음표시 사용
371쪽
Untis quo aliquid creatum ordinatur ad aliud cre tum: sicut partes Ordinantur ad totum, & accidentia ad substantias, & unaquaeque res ad suum finem. Alius ordo, quo omnia creata ordinantur in Deum. -Sie igitur ti debitum attendi potest duplicito in .peratione, divina . secvnaum quoa aliquid debetur Deo , aut secundum quod aliquid debetur rei creatae: & utroque modo Deus debitum reddit. D
bitum enim est Deo, ut impleatur in rebus id , quod eius sapientia, & voluntas habet, &quod suam bonitatem manifestat ; .& secundum hoc iustitia Dei respicit decentiam ipsius, secundum quam reddit Ghi, quod sibi debetur. Debitum etiam est alicui rei ereatae, quod habeat id, quod ad ipsam ordinatur: sicut homini , quod habeat manus , & quod ei alia animalia serviant . Et sie etiam Deus operatur j stitiam , quando dat unicuique, quod ei debetur se-ἀundum rationem suae naturae, & conditionis . Sed Itoc debitum dependet ex primo : quia hoc unisub. Ie debetur , quod est ordinatum ata ipsum lacunisum ordinem divinae sapientiae . Et licet Deus hoc modo debitum alicui det, non tamen ipse est debititor, quia ipse ad alia non ordinatur , sed Rotius Mlia in ipsum. Et ideo iustitia quandchue dicitur in
Deo condecentia suae bonitatis: quandoque Vero retributio pro meritis . Et utrumque modum tangit
Ansel. dicenx: c , Profologii ci Io. Ciam punis m ros , rusum es , quia istorum meritis f al. demersetis t eonvenit: cum vero parcis malis , rusum es, quia bonitati itiae condecens es. Ad quartum dicendum, quod, licet iustitia respiaciat actum , noni tamen per hoc exclivitur , quin sit essentia Dei; quia etiam id , quod est de essentia rei, potest esse principium actionis. Sed bonum non semper respicit aestim ; quia aliquid dicitur es.se bonum non solum secundum quod agit , sed e iam secundum quod in sua essentia pertinum est . Et propter hoc ibidem dicitur , quod bonum com- Paratur ad iustum, sicut generale ad speciale.
EX artic habes primo: quomodo per rationem reiicias haeresim Gnosi m- , Aneliis, Albane sitim dicentium e reperiri Deum malum . Si enim Deus malus est, iustus non est, &si iustitia an Deo est , Deus malus esse non potest . Nec obstat illos
posuisse duos Deos, unum bonum, alterum malum quoniam in veritate est tantum. Gua Deus, qui estianus a
372쪽
bonus , supra φ II. ar. 3. extra de sum. Trin. &Cath. firmiter credimus , ω simmisiser eonfitemur . quod unus suus es verus Deus . Seeundo habes et quomodo per rationem demonstres , hanc recte damnatam fuisse a psal. Io. Iussus domistis , εν -- sistas dilexis , & a mille seripturarum locis . Ter
AD secundum sic proceditur . Videtur , quod iustitia Dei non sit veritas . Iustitia: enim est in voluntate . Est enim rectitudo voluntatis , ut dicit Anselm. in diari. υeritat. e. I 3. veritas autem est in intellectuseeundum Philof. in 6. metaph. rex. 8.so. 3. & in 6. Ethae. co. a. S P 6.to. 5. ergo iust tia non pertinet ad veritatem . I. Praeterea. Veritas secundum Philos in 'Eth- e. p. tom. eod. 3 est quaedam alia virtus a iustitia . Nori ergo veritas pertinet ad rationem iustitiae.' Sed Contra est , quod in Psal. 8 . dicitur: Μιμ- eoisia , oe inpleas obii erunt sebi . Et ponitur ibi veritas pro iustitia .- - ι Respondeo dicendum quos veritas consistit iaadaequatione intellectus , ct rei , sicut supra dictum est . Ο Intellectus autem , qui est causa rei , eomparatur ad ipsam, sicut regula , di mensura. e conver autem est de intellem , qui aeςipiescientiam a rebus . Quando igitur res sunt mens ra , I regula intellectus , veritas eonsistit in hoc , quod intellectus adaequatur rei, ut in nobis accidi Ex eo enim quod res est, vel non est , opinio nostra , & oratio vera , vel falsa est , sed quando intellacius em regula , vel mensura rerum , veritagconsistit in hoc , quod res adaequantur intellectui ς sicut dicitur artifex lacere verum opus, , quando concordat arti. Sicut autem se habent artificiata actariem , ita taer habent opera iussa ad legem , cui concordant. JUitia igitur Dei quae eonssiluit omuinem in retas conformem rations sapientiae Ῥ- , quae es tex ej- , eosmenienteν veroo nominatur . Et fic etiam dicitur in nobis veritas iustitiae. ν- Ad primum ergo dicendum, quod iustitia qua tum ad legem regulantem est in ratione, vel intellectu; sed quantum ad rmpertam', quo opera regu-,antur secundum ιHem, est io voluntate. t a AE a P a M
373쪽
Ad secundum dicendum , quod.veritas illa , daequa loquitur Philos ibi , est quaedam virtus , per Quam aliquis demonstrat se talem in dictis,. vel f Ois , qualis est . Et sic consistit in conformitate signi ad signitiatum , non autem in conformitate eLfectus. ad causam , & regulam , sicut de Veritate
veritas is item 'a. Ad an-ntiaudωm mane miller sordiam tuam , . veritatem tuam per noctem . Ι-tem. 88. Misericordias Domini in aerarum cantabo , ἐπ Mneratione , ω generationem annuntiabo, verit um mam in ore meo . Item 88. Meritas m- , εν
mi ricordis mea cum ipso.. Item 6o. Mib risordiam, veritatem ejus quis requiset Item 56. Magnia scam que ad coelos misericordia tua m veνδε sas tua usque ad nubes . Item 83. Misericordiam , veritatem diligit Deus Ibi riamque, M in m*- is aliis sacrae scripturae locis veritas, ponitur Pro iustitiam ut apertissime patet ser correspondentiam admisericordiam sibi condivi .Pro iustitia autem yonitur veritas , ut iustitiam Dei alienam omnino, a quantumlibet rarva iniustitia , quae Lusitas est ver hanc loquendi formulam agnoscas, ac si clario ver hoc dicatur. Sicut impossibilς est, veritatem in abstracto sumptam admittere secum vel minimam falsitatem ; licet res vera, quod falsum est, quando que admittat , ita impossibile omnino est, iustitiam vivinam secum vel minimam iniustitiam cumpati. Oecundo vides, quomodo, M.
inmm Mi Discordia competat Deois
is 'Io AD Tertium sic proceditur. Videtur , quod mis ricordia Deo non competat. Misericordia enim est species tristitiae, ut dicit Damisc. c Lib. a. oris.1 sed tristitia non est in Deo se erso nec
Pra rea . Misericordia est, relaxat iustitiae e
in Deus non potest praetermittere id , quod in ista iam
374쪽
QUAEST. XXI. ART. III. 3πstitiam suam pertinet .. Dieitur enim a. ad Τim. 2.
Si non eredimus, ille Melis permanet, seipsum n gare non potes . Negaret autem seipsum , ut dicit Glos. c inreclinearis ibid. b si dicta sua negaret .
ergo miserieordia Deo non competit.
Sed Contra est, quod dicitur in Psal. Do. Mis ratον, ω miseνicors Dominus. Respondeo dicendum , quod misνicordia est Deo maxime attribuenda , ramen Deundum sectum , non
Ad cuius evidentiam considerandum est , quod misericors dicitur aliquis , quasi habens miserum cor et quia scilicet ameitur ex miseria alterius per tristitiam , ae si esset eius propria miseria . Et ex hoc sequitur , quod operetur ad depellendam miseriam alterius sicut miseriam propriam , & hic est misericordiaei effectus . Tristari ergo de miseria alterius non competit Deo : sed repellere miseriam alterius hoc maxime ei competit, ut per miseriam quemcunque defectum intelligamus. Defectus autem non tolluntur , nisi per alicuius bonitatis persecti nem . Prima autem origo bonitatis Deus est, ut su
Sed considerandum-est, quod elargiri persemo erebin pertinet quidem & ad bonitatem dis nam, Mad 1Uitiam, & ad liberalitatem , & misericordiam,
tamen secundum aliam , re aliam rationem . Communicatio enim perfectionum absolute considerata pertinet ad bonitatem, ut supra ostensum est. c6. t. a. S Sed inquantum persectiones rebus a Deo dantur secundum earum proportionem, pertinee
ad iustitiam , ut dictum est lana . c art. I. hujus
quae β. In quantum vero non attribuit rebus penifectiones propter utilitatem suam, sed solum propter suam bonitatem , pertinet ad liberalitatem. In qua tum vero persectiones datae rebus a Deo omnem
defeetium expellunt, pertinet ad miserihordiami Ad primum ergo dicendum, quod obiectio illa procedit de misericoruta , quantum ad passionis anestum. Ad secundum direndum j quod Deus miserimes uter agit, quidem esintra rustitiam suam, facie do , sed aliquid ,sii a iustitiam inrando : sicut si alicui, cui debentur centum denarii, aliquis duce tos det de suo amen non eontra iustitiam facit, liberaliter, vel misericoediter operatur. & similiter', si uiquis in se commissam remittat. Qui enitis aliquid remittit, quodammodo donat illud. unde Apostolus remissionem donationem vocat Ephes. q. Do
375쪽
t 8 QUAEST. XXI. ART. IV. Ex quo patet, quod misericordia non tonit tiam : sed est quaedam iustitiae plenitudo. Unde diacitur I c. a. quod misericordia Dperexaltat iudicium. APPENDIX.
EX arti. habes primo: quomodo iterum haeresim Novati , seu Novatiani q. 2o. or narratam interimas blasphemo ore dicentis: Deuin esse crud lem. Seeundo habes: quomodo ostendas hanc fuisse merito praedamnatam au Amst. I. Cor. I. Deus t rius eonsolationis pater misericordi Mm ; Item asses. Iuavis Dominus Gniversis & 9 I. Red Dominus nosteν , . non es iniquitas in eo . Quis modo nesciat crudelitatem esse iniquitatem : & cr delem aliquibus non esse suavem universist Item Canticis Canticorum , ubi , postquam. c. s. Ecclesiastonsi Dei humanati dixit mirabiles amabilitatis in ditiones singillatim a lx Di editis meus ea Edus , mi icundus , Sc. in fine universa de eo dissibilia dici coucludens inquit . Guttur illius suas mum, in portis desiderabilis . Si totus ergo desiderabilis , utique nulla ex parte crudelis. Crucilitas enim non desiderabilis , ut patet . neque crudelis 4 ut sic test diligibilis . Et tamen sponsa Ecclesia sancta ibi languere se testatur Prae amore erga suum sponsum Christum totum desiderabilem . Tandem si Deus non tantum miserator est , & misericors , sed est ipsa miseriuordia , ps. 38- Deus susceptor meus es , Deus meus , misericordia mea , . Migue nec minimum crudelitatis, aut alicuius misericotaliae tantae opposisti in Deo esse potest . Temo uides : quomodo ex his bene applicatis, Mia
M Quartum sic Hoctauur . Udqtur , quod. non . in omnibus Dei operibus sit imisericordiae , Raustitia . Quaedam enim opera Dei ttribuuntur musericordiae : ut justificatio impii . quaedam vero i stitiae, ut damnatio impiorum. Unde dicitur Iac. M
376쪽
miserico iam : non ergo in omni opere Dei appa oret misericordia, & iustitia. a. Praeterea . Apostolus ad Rom. II. conversi nem Judaeorum attribuit justitiae , & veritati , conversio m autem Rentium misericordiae . ergo non
in quolibet opere Dei est iustitia, & misericordia. . 3. Praeterea . Multi iusti in hoc mundo affligitntur : hoc autem est injustum. : Non ergo iii omni opere Dei est justitia, & misericordia .:4. Praeterea . Iustitiae est reddere debitum , misericordiae autem sublevare miseriam ; & sic tam iustitia, quam misericordia aliquid praesupponit in suo opere: sed creatio nihil praesupponit: ergo in ereatione neque misericordia est, neque iustitia. Sed Contra est, quod dicitur in Psalm. 24. Omnestinae Domini misericordia, oe veritas. r . ,' Res deo 'dicendum , quod necesse es , quod in Molibet opera Dei misericordia, oe meritas inveniantur , si tamen misericordia pro remotione t cujuscun-uue desectus accipiatur , quamvis non omnis dese Mus proprie possis dici miseria , sea soIum defectus rationalis. naturae , quam contingit esse felicem :nam miseriae selicitati opponitur ia. c Huius autem necessitatis ratio est, quia, cum dein bitum quod ex divina iustitia redditur, sit vel debitum Deo , vel debitum alicui creaturae , neutrum potest in aliquo opere Dei praetermitti . Non enim potest facere aliquid Deus quod non sit conveniens sapientiae , & bonitati ipsius ; secundum quem m dum diximus, aliquid esse debitum Deo . Similiter etiam , quicquid in rebus . creatis facit , secundum convenientem ordinem , & proportionem facit , in quo consistit ratio iUittae,ia, Et sic oportet , ita Omni opere Dei esse iustitiam iaopus autem divinae iustitiae semper praesupponit opus. misericordiae , & in eo fundatur .. Creaturae enim non debetur aliquid , nisi propter aliqvid in ea praeexistens , vel Praeconsideratum . Et rursus si illud creaturae debetur , hcin erit propter aliquid prius .. Et cum non sit procedere in inniatum , portet devenire ad aliquid , quod ex sola bonitate divinae votivitatis dependeat, quae in ultimus finis: utpote si dicamus, quod habere manus debitum est homini. Propiori animam rationalem animam vero rationalem habere ad hoc , quod sit homo , hona nem Uςro, i esse propter divinam bonitatem . Et stein quolibet opere Deb apparet miseruordia , qualitum ad primam. radicem eius .. . t o a.
s cuius virtus salvatur in omnibus . consequetntibus s
377쪽
Et etiam vehementius in eis operatur ; sicut causa Primaria vehementius influit , quam causis secunda. Et propter hoc etiam ea, quae alicui creaturae debentur , Deus ex abundantia suae bonitatis lax ius dispensat, quam exigat proportio rei . Minus enim est , quod siniceret ad conservandum ordinem iuinctiliae , quam quod divina bonitas confert , quae mmnem proportionem creaturae excedit.
Ad primum emo dicendum , quod quaedam opera attribuuntur iustitiae, & quaedam misericordiae; quia in quibusdam vehementius apparet iustitia , in quibusdam misericordia . Et tamen in damnatione reo Proborum apparet misericordia , non quidem totalia ter relaxans , sed aliqualiter allevians , dum puniteitra condignum . Et in iustificatione impii apparet iustitia , dum culpas relaxat. Propter dilectuinem, quam tamen ipse misericorditer infundit .i Sic 'de
Magdalena legitur Lucae 7. Dimissa Dnt , ei mee
ra multa , qtioniam dilexit multum .l i
Ad secundum dicendum , quod iustitia, &'Miserucordia Dei apparet in conversione Iudaeorum , &Gentium . Sm aliqua ratio iustitiae apparet in m Versione Iudaeorum, quae non apparet tu conversi
ue Gentium , sicut quod invati sunt propter Pr missiones patribus laetas. Ad tertium dicendum, quod in hoe etiam , quod iusti puniuntur in hoc mumo , apparet iustitia , &misericordia , inquantum per huiusmodi amistiones aliqua levia in eis purgantur , & ab affectu terr
norum in Deum magis eriguntur , secundum illud Greg. clib. 26. --I. e. 9. ψω, ρυα in hoc mu do nos premunt, ad Deum nor ire eompellunt . Ad quartum dicendum, quod . licet creationi non Praesupponatur aliquid in rerum natura , praesure nitur tamen aliquid in Dei cimnitione . Et secundum hoc etiam salvatur ibi ratio iustitiae , inqua tum res in esse producitur , secundum quod convenit divinae sapientiae, & bcinitati ; & salvatum qu dammodo iratio inisericordiae, inquantum res de non
EX articul. habes primo : quomodo. per rationem declarea recte a scripturis attribui Deo , quod in cunctig operibus suis misericordia simul , '& i stitia utatur, ut a ps vigesimoquarto. Univeris vignomini miserica Mia , . et eritas . Seeundo habes rquomodo . Per. rationcm scripturas apparunter cit a
378쪽
hoe dimnantes concordare possis Tertia vides et quomodo , --
Consideratis autem his , quae ad voluntatem a solute pertinent, procedendum est ad ea , quae xespiciunt simul intellectum , & voluntatem . Ηu-ψsmodi autem est providentia. quidem respectu mmnium: praedestinatio vero , & reprobatio , & quae ad haec consequantur, respectu hominum specialiter in ordine ad internam salutem . Nam & post mora- Ieg virtutes in scientia morali consideratur de prudentia ad quam providentia pertinere videtur. crees ει Mentiam autem Dei quamuntur quatuor . Primo . Utrum Deo conveniat providentia. Secundo ἀ Utrum omnis divinae providentiae la sint Tertio . Utrum divina providentiae immediate sit de omnibus . iuuarto . Utrum providentia divina imponat ne cessitatem rebus provisis,
Utrum Providentia Deo eonsentat. 3- eoni. c. 94. oe Uer. q. I. a. I.
AD Primum sic pro ditur . Videtur , quod pro videntia Deo. non conveniat ia Pν identia enim secundum Tulliuit, lib. a. de Insent. ante sm spara eris dentiae: Prudentia autem , cum sit bene consiliativa, secundum Philoc in 6- Eth. c eam s. ω 8- in pνῶne. γ eam Irui eis. Fn. Deo, competere non potest, qui nullum dubium habet, unde eum eonMIiari oporteat. ergo providentia Deci non competita. Praeterea. Quicquid est in Deo , est aeteritumia sed providentia non in aliquid aeternum a est enim circa existentia , quae non sunt in na , secundum Damast. c m. a. orthod. eapram ergo providentia non est in Deoia .
3-Praeterea is Nullum compositum' est in moesed providentia videtur esse aliquid eo situm quia includiu in se voluntatem , & intellectum . e providentu non est in Deo ἀ- t .
379쪽
sed Contra est, quod dicitur Sap. I . N autem Pater , gubernas omnia providentia . Respondeo dicendum , quod necesse es ponere ρω- videntiam in Deo. Onine' enim in num , quod est
in rebus , a Deo creatum est , ut supra ostensum est c. g. 6-a. Iix rebus autem creatis inveniturbanum non solum quantum ad substantiam rerum, sed etiam quantum ad ordinem earum in finem ,& praecipue m finem. ultimum , qui est. bonitas dν. vina, ut supra habitum est sit praee. σν. Hoc igitur bonum ordinis in rebus creatis existens apeo creatum est. Cum autem Deus sit causa rerum
per suum intellectum , & sie citiuslibet sui effectua
oportet rationem in ipso praeexistere , ut ex superi Iribus patet c qu. Iy. necesse est, quod ratio ordinis rerum in finem in mente divina proxistat; ratio autem ordinandorum in finem proprie provis dentia est. Est enim principalis pars prudentiae, ad quam aliae, ae partes ordinantur , scii ieet memoria praeteritorum , & intestigentia praesentium p prout ex praeteritis memoratis, S praesentinus intellectis co iectamus de suturis providendis : prudentiae autem proprium est, secundum Philos in clo Ethic. ce. I a. circa med. m. s. Jordiaare alia in finem , sive respectu suiipsius, sicut dicitur homo prudens , qui bene ordinat aetiis suos ad finem vitae suae; sive respecta aliorum sibi subie larum in familia , vel civitate , vel regno ; secundum quem modum dicitur Matth. . Fidelis femus, oe prudens , quem con tuis δε- minui sum familiam suam . Secundum quem modum Pruaentia, vel providentia Deo convenire potest l. ari. non potes t . Nam in ipso Deo nihil est in finem ordinabile , cum ipse sit finis ultimuς. bpsa igitur ratio ordinis rerum in finem providentia in Deo nominatur. Unde Boet. 4. de Consol- cpsos
. paulo a prim dicit , quod providentia in ipsis
diυina ratio in summo omnium Arriuim consitum, qua cωncta disponit . Dispositio 3 autem potest diei tam iratio ordinis, rerum in finem , quam ratio ordinis partium iu toto. a. . Ad Primum .ergo dicendum y quod seeundum Philoc&Ethicis. IO. io. sub Prudentio promis es m. μῶυ -- , de quis . evbvitai recte consiliatu ν, ω II meses ineste -- t. Unde Ilaei consili ri non competat Deo , secundum quod consilium est Inquisitio de rebus dubiis k tameα praecipere. de ordinandis in finem , quorum rectam rationem habet , competit Deo, secundum illud Psal. 148. Pr
6. um eqsuis, non praeterilis. Ea secundum hoc
380쪽
eompetit Deo ratio prudentiae, & providentiar. i Quamvis etiam dici possit, quod ipsi ratio rerum agendarum consilium in Deo dicitur , non propter inquisitionem , sed propter certitudinem cogniti nis , ad quam consiliantes inquirendo perveniunt . Unde .dicitur Ephes. I. υἰ veratur omnis βου--.diam eonsilium voluntatis suae. Ad secundum dicendum, quod ad curam duo ne tinent, scilicet ratio ordinis , quae dicitur providentia , & dispositio , & executio ordinis , quae dicitur .Pbernatio . Quorum primum est aeternum , secum dum temporale. Ad tertium dicendum , quod providentia est in intellectu, sed praesupponit voluntatem finis . Nul- Ius enim praecipit de agendis propter finem , nisi velit finem . Unde praesupponit & prudentia virtutes morales, per quas appetitus se habet ad bonum, ut dicitur in o. Eth. c eap. I a. in med. rom. s. J Et tamen si providentia ex aequali respiceret volunt tem , & intellectum divinum , hoc esset absque detrimento divinae siniplicitatis, cum voluntas, & in'
resim Atheorum dicentium, nullum esse Deum, inullam providentiam divinam. Item Philosophorum. Lirect. inqui a. par. q. dicentium : Providentia ulla divina mundus non regitur . Seeundo habes et quomodo per rationem demonstres, has merito d mnatas fuisse a Matth. 6. Pater vesis missis ρ
scis ista, scilicet volatilia coeli , εν Isiis agri Deusso votis, tia nee Salomon in omni gloria sua e per tus se, stetit unum ex isis . Item a sap. 8. Atei sit a sne usque ad fuem fortitis in disponit omnia su iter. Item Sapiem I4. Tua stitem pros dentia , Patre, ab initio etincta gubernat. Item J
dith q. Ηoe factum es , quod ipse vqlvisi , omnes enim viae tuae paratae Iunt, is tua iudicia in tua providentia posuisi. Tertio vides: quomodo, &c. .