장음표시 사용
51쪽
eur, didiei htine timorem , honoremque dysenis , ut mullum audiorem eorum in scribendo rivus i aliquid frmissime credam . Alios autem ita Iego ut quant ibet sanctitate , dodisinaque praepolleant , non ideo merum putem , quod ies ita fensemne , ves scripse-
EX arti c. habes primor quomodo per rationem retundas haeresim Felieiani dicentis: In fidei diis
sciplina rationibus potius, quam sacrae scripturae a ctoritatibus, ti testimoniis , agendum esse. Docetur enim in responsione ad secundum totum oppositum, Secundo habes : quomodo per rationem ostendas , halic recte intellisti damnatam ab Urbano Papa , ut habetur in libro Decretorum , distinct. 37. Omnem
mim inυentorum Doνum in Diale lica disputatione ponunt haeretici, ρυρ ex philosoρborum sententia , demnituν non simenni vim habere , sed Rudium defruendi ; sed non dialectio placuit Deo Patri oe Filio, ω Spiνitui sane to . Regnum enim Dei in simplieitate μdei eli; non in eontentione sermonis. Haec ibi. Ecce, quod Papa anteponit fidem rationi , quod est in disciplina fidei non esse potius rationibus , quam auctoritatibus scripturae fidei c haec est Biblia Rendum . Comparative autem , idest respectu sacrae theologiae , Papa loquitur ibi , quando i ita de dialeesica dicit . & hoc sufficiat pro nune ;quoniam non auimus expositores Canonum ; nisi Pro quanto errores contrarios destruunt . Item a
Leone Decimo in Concilio Lateranensi sessione S. sic ς Dum tameu Theologiae , aut saeris omnibus veram naυ-erint; tie in his sancitis, oe utilibus professonibus insentant Domini Deerdotes, unde infectas pysios ophiae , ω poesis radices purgare , oe sanare um eam . Haec ibi . Vide , quod Papa cum Concit. p tiorem tribuit locum scripturae sacrae , quam rati ni: dum per theologiam humanas scientias posse ab iniectione purgari determinat . Tertio vides : qu modo , vicissim ex his firmetur Angelica doctrina . AR
52쪽
Ut m sarea Seriptara debeat uti metaphoris.
AD Nonum sic proceditur . Videtur , quod saeta
Scriptura non debeat uti metaphoris . Illud nim , quod est proprium infimae viis inae , non vi detur competere huic scientiae , quae inter alias tenet locum supremum , ut iam dictum est c artis. mee P cedere autem per similitudines varias, gerepraetentationes , est proprium Poeticae , quae est infima inter omnes docirinas: ergo huiusmodi simia litudinibus uti non est conveniens huic scientiae. a. Praeterea . Haec doctrina videtur esse ordinat ad veritatis manifestationem : unde S manifestat ribus eius praemium promittitur Eccl. 24. utii Hucidam me, υitam aerernam habe ne . Sed per huiusmodi suntlitudines veritas occultatur : Non e ciconvenit huie doctrinae divina tradere sub similitu
dine eorporalium rerum.. 3. Praeterea. Quanto aliquae ereaturae sunt fiibliamiores, tanto magis ad divinam similitudinem ae- 'cedunt: si igitur aliquae ex ereaturis transumerentur ad Deumi , tunc oporteret talem transumpti nem maxime fieri ex sublimioribus creaturis , S: non ex infimis , quod tamen in Scripturis freque ter anumitur.
Sed 'contra, cst, quod dicitur oseae Iet. Ego visi nem Miaripluavi eis , γε in manibus Prophetarum similatus sum. Tradere autem aliquid suo similitudine , est metaphoricum e Ergo ad sacram doctrinam pertinet uti metaphoris. Respondeo dicendum , quod eonveniens es sareae Grinti d ina , εν spiritualiasubfmsiituatne eo -'mralium tradere. Deus enim omnibus providet , secundum quod competit eorum naturae r in autem n turale homini ut per sensibilia ad intelliqibilia ve-'niat : quia omnis nostra cognitio a sensu initium habet . Unde convenienter in sacra scriptura tr duntur nobis spiritualia sub metaphoris corporalium, S hoe est , quod dicit Di onys. I. cap. coel. hier.
eumvelatum. Convenit etiam sacrae Scriptura communiter omnibus proponitur c 'uita
53쪽
ad Rom. I. sapientibus , is insipientibus debitoρsum
spiritualia sub similitudinibus corporalium proponantur, ut saltem vel sic rudes eam capiant, qui ad intelligibilia secundum se capienda non sunt idonei. Ad primum erito dicendum , quod Poeta. utitur metapnoris propter repraesentationem : repraesentatio enim naturaliter homini delectabilis est. Sed sacra doctrina utitur metaphoris propter necessitatem ,
& utilitatem, sicut iam dictum est rneom, Gr. 'Ad secundum dicendum , quod radius divinae r velationis non destruitur propter figuras sensibiles , quibus circumvelatur, ut dicit Dionys c e . a. s. hier.3 sed remanet in sua veritate, ut mentes, qui bus ni revelatio , non permittat in similitudinibus Permanere , sed elevet eas ad cognitionem intellis sibilium , per eos , quibus , reveἰatio facta test. , alii etiam circa. haec instruantur. Unde ea , quae in uno loco Scripturae traduntur sub metaphoris , in aliis locis expressura exponuntur. Et ipsa etiam i sultatio figurarum utilis est in exercitium studioso rum, S contra irris'nes infidelium : de quibus dbicitur Matth. 7. Nolite sanctum dare canibus . . Ad tertium dicendum, quod , sieut docet Dionysit p. 2- coelsst. hieran c non multum remore ante mea. magis est conveniens, quod divina in Scripturis tr dantur sub figuris vilium corporum , quam curwrum nobilium . Et hoc propter prio . Primo , quia propter hoc magis liberatur humanus animus aborrore. Manifestum enim app*ret, quod haec secundum proprietatem non dicuntur de divinis ;. quod posset esse dubium , si sub figuris nobilium corporum describerentur divin , maxime apud illos , qui nihil aliud a corporibus nobilibus excoRitare n verunt. Seeundo, quia hic modus convenientior est rognitioni , quam de Deo habemus in hac vita. Magis enim manifestatur nobis de ipsi, quid non
est , quam quid est R ideo similitiaines illarum
rerum, quae magis elongantur a Deo, veriorem n
bis faciunt aestimationem, quod sit suprμ illud, quod ce Deo dicimus , vel cogitamus . Tmio , quia Per hujusinodi divina magis occultantur indignis .
artici habes prima' quomodo per rationem stendas i sacram scripturam recte uti metaphoris Simiis es νegnum c-ω - .e.. O Pamm in
54쪽
A Ose. Ita in manibus prvbetarum assimilaturium. Haec . hujusmodi laene Pro lamper nota contra I daeos , qui testamentum vetus ubique in significati ne vocum Propria votant exponere : & sine iusto Dei judicio , tu perniciosissimos immergirutur 'err etes. Semias vides, quomodo &c.
ARTICULUS X. adiorum saera Scriptura Iub una utera habeat
AD Decimum sic proceditur . videtur , quod saera Seriptura sub una litera non habeat plurex sensus , qui sint , historicus , vel ditertiis , allego ricus, rixi ologicus , sive moridis , & anagogicus et multiplicitas enim sensium in una Scriptura parit
confusionem -, & deceptionem , & tollit arguendi firmitatem et unde πι multiplicibus propositionibua non umcedit ar mentatio : sed secundum hoc alia quae fallaciae assignantur. Sacra autem scriptura id bet esse essicax ad ostendendam veritatem absque vinni fallacia . Ergo non debent in ea sub una I, tera plures saeuius tradi. a. Praetereri. Augustinus dicit an libro de utilitate credendi, c e p. 3. eis. prino eo.6. quod scriptura, quae reflamentum 'metus vocatur, quadrifariam traditur ,
ita. secti naum historiam, secundum aetiolassem, δε-
eundum analogiam , secti sim allegoriam. Quae quiadem quatuor a quatuor praedictis videntur esse aliena omnino . Non igitur conveniens videtur, quoa em litera sacrae Mripturae secundum riuatuor sensus praedictos ex natur . 3. Praeterea. Praeter praedictos sensus invenitur senissus parabolicus , qui inter illos sensus quatuor non
Sed contra est , quod dicit Gregorius Io. Mors. c eap. I. circa med. era seriptura omnes scientias ipso Ioeutionis sitiae mora irascendit quia uno , -- que Demone, dum narrat gestim , t an textumi predis m seνium. Respondeo dieendum , quod auctor sacrae Sobpturae est Deus, in cuius potestate etst , ut non μή lum voces ad significandiun accommodet c quod etiam homo facere votest sed etiam res ipsas. Et ideo , cum ire omnibus scientiis voces significent , .
55쪽
ets QUAEST. I. ART. X. Me habet preprium isa fetentia , quod tuae res fiagni istae per voces etiam segni eant aliquid . Illa ergo prima significatio , qua voces significant res , pertinet ad primum sensum , qui est sensus historicus, vel literatis. Illa vero significatio , qua res gnificatae per voces, iterum res alias signitieant, dicitur sensus spiritualis, qui super literalem fundatur,& eum supponit. ' , Hic autem sensus spiritualis trifariam dividitur . Sicut enim dicit Apost. ad Hebr. 7. Lex vetus figura est novae legis: oe ipsa nova lex , ut dicit Dion. in eccles hier. c eap. s. pari. I. J es fora futurae gi
Nae. In nova etiam lege ea, quae in capite sunt Ressa sunt signa eorum, quae nos agere debemus . Secundum ergo quod ea, quae sunt veteris legis, significant ea , quae sunt novae legis , est sensus alleg Ticus: secundum vero quod ea, quae in Christo sunt facta , vel in iis , quae Christum significant , sunt signa eorum , quae nos agere debemus , est sensus moralis: prout vero signi sicant ea , quae sunt in aeterna gloria, est sensus anagogicus . Quia vero se sus literatis est , quem auctor intendit : auctor a tem sacrae Scripturae Deus est, qui omnia simul suo intellectu comprehendit, non es ineonυeniens, ut diacit August. ra. Cons c elicitur ex ea I 8. 19.2o. 2
in 3I. eo. I. si etiam secundum Hieralem sensum intina litera βνipturae prures sint sensus. Ad primum ergo dicendum , quod multipIicitas
horum sensuum non facit aequivocationem , aut liam speciem multiplicitatis , quia , sicut iam dictum est cines.. an. sensus isti non multiplicat tur propter hoc , quod una vox multa significet , sed quia ipsae res significatae per voces aliarum rein rum possunt esse signa. Et ita etiam nulla confusio sequitur in sacra Scriptura, cum omnes sensus fundentur super unum , scilicet literalem , ex quo solo potest trahi am metuunti, non autem ex iis , quae secundum alie-xoriam dicuntur, ut dicit Augustinus in epist. contri Vincentium Donatistam c es 48. eir. med. to. Non tamen ex hoc aliquid deperit Sacrae seriesurae , quia nihil sub spirituali sensu continetur ridet necessarium , mod Scriptura per literalem sensum alicubi manifeste non tradat. Ad secundum dicendum, quod illa tria, historia, aetiologia , analogia ad unum literalem sensum pertinent : nam historia est, ut ipse Augustin. exponit
c lac. dict. in arm cum simpliciter aliquid proponiatur c aetiologia vero , cum cauci dbili assignatur ,
56쪽
sicut cum Dominus assignavit causam , quare Moyses permisit licentiam repudiandi uxores , scilicet propter duritiam cordis ipsorum , Maleb. I9. Anal 'ia vero est , cum veritas unius scripturae oste ditur veritati altarius non repugnare . Sola autem
allegoria inter illa quatuor pro tribus Viritualibus sensibus ponitur , sicut & Ugo de sancto Victore
sub sensu allegorico etiam anagogicum comprehendit, ponens in tertio suarum sententiarum solum tres sensus, scit. historicum , allegoricum, & tropo logicum . c ω id habet in μα I. I. de Sae. e. q. e. 3. Ad tertium dicendum , quod sensus parabolicus sub literati continetur : nam per voces significatur
aliquid proprie , & aliquid figurative . Nec est literatis sensus ipsa figura : sed id , quod est figur,tum. Non enim, cum Scriptura nominat Dei brachium , est literatis sensus , quod in Deo sit membrum hu)usmodi eo rate : sed id , quod per hoc membrum significatur , scilieet virtus operativa: hi quo patet , quod sensui literati sacrae Scripturae -- quam potest subessae falsum. . A PPENDIX. EX arti habes fimo : quomodo per rationem monstres , recte scripturam uti sensu literati Gala. Abraham habuit duos'ios , & spirituali al,
rituali morali . I. Cor. Io. Patres nostri omnes sub nube Derunt , mare transierunt oeci scripta uni autem Me omnia ad eorrectionem nos*m , & spirituali Mnagogico Hebr. 7. 8. 9. Iz. ubi Iegis tabernaculum, sacerdotium , sacrificia , figurare dicit Apostolus non tantum in novo testamento facta , quod est allego ricum , sed etiam coelum ipsum , in quo omnes a minimo usque ad maiorem scient Dominum , quod est anagogicum . Et hoc sit dictum 'uantum ad primam conclusionem cum suis annexis . Semnia habes e quomodo per rutionem Detin eoneIustonis mssendas, scripturam sacram merito introduci in sensu literati in novo testamento , quamvis alium sensum literalem habeat in antiquo , ut Hebr. I. Ego
ero Hii in patrem , oe ipse erit mihi in Dium r quod
uidem di m a. Reg. 7. de Salomone ad literam intelligitur , R tamen in sensu literati ibi ab Apo stolo Messiae applicatur. Et re vera non tantum iste locus , sed & omnes , qui in novo testamento , si'ea Christo , sive ab Apostolis , sive ab Evangelistis ad aliquid probandum adducuntur, duplicem sensum
57쪽
Iiteralem habent , unum secundarium , alium. principalem. secundarius est, qui tunc ire antivo. testamento, verificabatur,. puta , quod Salomon pra tempore ruinae vitae suae esset filius Dei adoptivus; quod lapis materialis reprobatus ab aedificantibus multotiens , emet postea ad connectendum duos, parietes in unum angulum aminimus, quod populus Israeliticus pro filio Dei inoptivo habreus exierit ex AEgy-Pto, tamquam ex .aemio a. Deo vocatus , &c- princi is esti, qui in leuamento novoe adimpletus est,
Puta , quod Christus per Salomonem figuratus sit verus Dei filius, tamouanti figuratum superexcedens figuram ; quod Christus per lapidem. figuratus rein Probatus sit multotienς a majoribus Iudaeorum , &Postea coniunxerit aptissime duos p ulos in unam fidem : quos Christus a populo. Israelitico figuratus sit , post moram in AEgypto propter Herodis pers
mutionem vocatus a Deo patre ex AEgypto peT A
pelum dicentem : surge Ioseph , accipe puerum σMariam. matrem ejus , oe vade in terram Israel . N fandum enim est dicere , quod Christus,o Apostoli , vel Evangelistam non efficaciter probent intentum suum. per auctoritateς antiqui testamenti , maxime cum in his , tanquam in Catholicae fidei apud infideles Iudaeos , quorum conversicini, aut iustar comfutationi, insistebant firmioribus ar umentis vim magnam facerent. Patet autem per augusinum inopissa eontra Vincentiam Donatisam , quod ex sen-Mi literati solo trahi potest argumentum emcax , &non ex his, quae secundum allegoriam dicuntur .
Taceo, quod nisi ire sensit literati Christus, discipu- Iive sui prophetas adducerent, a Iudaeis. ipsis , ultra quod eos revera non convincerent , potuissent
Tedargui dicentibus : quod sensus ille, in quo adducebant prophetas , non erat Iiteraliter c qui sensus Praecipuus est intentus. a prophetis , & ideo quod nolebant credere propter talia insuffcientia motiva. Ut igitur novi testamenti ministros, & emcaciter ex testamento veteri probasse, quod volebant, & ine cusabiliter infideles Iudaeos confudisse fateri, ut par est, Valeamus, tenendum, est , ipsos auctoritates anistiquas. in sensu literati ad probationem tunc propositae rci induxisse . Hic est spiritus duplex propheta, rum, quem Heliseus ab Helia, quarto Re msecum,do,. postulabat; sensus vide: icet literatis secundus ad antiquum , principalis adi novum testamentum Pertinens. Finis enim legis Christus est: & ideo Im. teratis pro Christo a prophetis intentus iure est ytauciualis, alia Pro. lege veter, remanente secundo ia
58쪽
Quando ergo alieubi invenies dictum ab aliquo di ctore; quod tales antiquae sententiae in novo' test mento iaducuntur in sensu mystico: .tu per sensum mysticum , seu spiritualem , intellige sensum magis occultum . Literatis enim Pro antiquo tempore verificatus, erat manimus, , ut patet ; literatis autem Pro novo est multum occultus , & solum prophetis, oui cinnes ad dies Messiae prophetabant, notus. My iticum ergo sensum vocarunt illi doctores sensum lia feralem occultum, ad differentiam literatis mania. sti: & eonsequenter non accipiunt mysticum , vel spiritualem, ut distinguitur eontra literalem, sia ut eontra quatitatem literatis, seu contra literalem ta lem . Ex ho infringe errorem Iohan. Umictes , mc Prat. Sectarii dicentiviri; seripturae saerae adeo ex se ciara est, ut nulla hominum sit de ea necessisaria approbatio. Cuius damnationem iustam trahendam tibi dimitto ex q. 3 2. 4. Term vides: quomodo,
De Deo. An mas sit. Via igitur principalis intentio huius seerae doctrinae est , Dei cognitionem tradere, & non tum secundum quod in se est , sed etiam secundum quod est principium rerum , & finis e rum , & specialiter rationalis creaturae , ut ex ductis est manifestum, 7. qu. preeta. ad huius d ctrinae expositionem intendenres Primo, tractabimus de Deo. Secundo, de motu rationali et ereaturae in Deum omnio, de Christo, qui secundum quod homo, via est nobix tendendi in Deum. τConsideraris cutem de Deσ tripartisa erit. Primo considerabimus ea , quae ad essentiam diutinam pertinent. Secundo, ea , quae pertinent ad distinctionem perso
Tertio , ea , quae pertinent ad processum creaturarum ab ipsis. Grea essenitam vem Hesnam. Primo, considerandum est , an Deus sit. Secundo, quomodo sit: vel potius quomodo non sit. Tertio, considerandum erit de his , quae ad opera tionem ipsius pertinent , scilicet de scientia , aede voluntate , 8e potentia. Cisea primum quaeruntur tria.
Primo , Utrum Deum esse sit per se notum.
59쪽
Secundo, Utrum sit. demonstrabile , Tenio, An Deus sit - O
AD Primum se proceditur. Videtur, quod Deumesie sit per notum . Illa enim nobis dicuntur Per se nota , quorum cognitio nobis naturaliter in is est, sictu patet de primis principiis. Fed, sicut dicit Damast. in princi. lib. c. I. dese orthod. cap. I. . 3. Omnibus regnitio eri endi Deum naturalitis es inmferta . crgo Deum eue est Per se notum. a. Praeterea . Illa dicuntur esse per se nota, quae flatim cognitis terminis , cognoscuntur , quod Phia Ioc attibuit primis demonst rationis principiis in r. Poster. c e.2. i. min. t. I. ω apud S. Th. DE . 4. eire.
Bied. Scito enim quid est totum, & quid pars, st tim scitur, quod omne totum maius est sua parte: sed intelleri , quid significet hoc nomen, Deus, statim etur , quod Deus est. Significatur enim hoc nomine id, quo maius significari non potest: maius a tem est , quod est in re, & intellectu, quam quod est
in intelleciu tantum : unde cum inteflecto hoc nomine, Deus, statim sit in intellectu, sequitur etiam, quod sit in re : ergo Deum esse est per se notum. . 3. Praeterea. Veritatem esse est per se notum, quia qui negat veritatem esse , concedit veritatem non es se ; si enim veritas non est , verum est veritatem non esse; si autem est aliquid verum, oportet, quod veritas sit . Deus autem est ipsa veritas . Joan. Iin. Ego sum via, veritas, oe vita. ergo Deum esse est Per se notum. Sed contra . NulIus potest cogitare oppositum eius, quod est per se notum, ut patet per Philos in o. Metaph. c tex. ζ.ω. 3. & I. ster. c tex.ult. ad med. ivitis ,'tex. I. eire. n. 9 circa prima demonst rationis Principia e cogitari autem potest oppositum eius , quod est Deum esse, secundum illud Psal. 3 a. Dixis snsipiens in eo, de stio, Non es Deus. ergo Deum esse non est per se notum. Respondeo dicendum , quod contingit aliquid es se per se notum dupliciter . Uno modo secundum se, R non quoad nos, Atao modo secundum se , & q ad nos. Ex hoc enim aliqua propositio est per is nota , quod praedicatum includitur tu ratione lubiecti , ut
60쪽
honio est animat: nam animal est de ratione hominis. Si igitur notum sit omnibus de praedicato, &de subiecto quid sit , propositio illa erit omnibus per
se nota, sicut patet in primis demonstrationum principiis , quorum termini sunt quaedam communia , quae nullus iqnorat, ut ens, & non ens, totum, MPars, & similia . Si autem apud aliquos notum non
sit de praedicato, & subiecto quid sit, propositio quidem , quantum in se est, erit per se nota, non tarneu apud illos , qui praedicatum , & subiectum propositionis ignorant , Et ideo contingis , ut dicit Boet. in lib. de hebd. ceu mr tit. esset an omne, austa es, Et bonum e eis. princip. iuitis quod quaedam Dnreommunes animi eoneeptiones , ω per se notae apud sapientes tantυm: ut incorporalia in Deo non esse. Dico ergo, quod haec propositio, Deus es, quantum in se es, presse nota est 2 quia praedicatum est idem cum subiecto. Deus enim est suum esse , ut infra patebit c 3. ar. 4. Sed quia nos non scimus de Deo, quia est , non es nobis per se nota, sed indiget demon-frari per ea , quae sunt magis nota quoad nos, Mminus nota quoad naturam, scilicet per effectus. Ad primum ergo dicendum, quod cognoscere D um esse in aliquo communi, sub quadam confusi ne est nobis naturaliter insertum , inquantum scit cet Deus est hominis beatitudo . homo enim nat raliter desiderat heatitudinem ; ti quod naturaliter defideratur ab homine , naturaliter cognoscitur ab eodem . Sed hoe non est simpliciter cognoscere De .um esse , sicut cognoscere venientem , non est cognoscere Petrum, quamvis sit Petrus veniens: multi enim persemim hominis bonum , quod est be titudo , existimant divitias ; quidam vero voluptates ; quidam autem aliquid aliud. Ad secundum dicendum, quod sorte ille , qui audit hoc nomen, Deus, non intellistit significari aliquid , quo maius emitari non possit , cum quidam crediderint Deum esse corpus . Dato etiam , quod quilibet intelligat hoe nomine , Deus , significari hoc , quod dicitur , scit. illud , quo maius cogitari 'non νtest; non tamen propter hoc sequitur , quod intelligat id, quod signifieatur per nomen , esse in rerum natura, sed in apprehensione intellectus tantum. Nec potest argui, quod sit in re, nisi daretur, quod iit in re aliquid, quo maius cogitari non potest : quod non est datum a ponentibus Deum non esse. Ad tertium dicendum, quod veritatem esse in communi est p. r se notum , sed primam veritatem esest, hoc non est pu st notum quoad nos.