Renati Des-Cartes meditationes de prima philosophia : in quibus adjectæ sunt in hac ultima editione utilissimæ quædam animadversiones ex variis doctissimisque authoribus collectæ : cum authoris vita breviter ac concinnè conscripta

71쪽

' 8 M E D 1 T A et I oq-re, vel quomodo ab illo facta sint, noII coimprehendo; cum enim iam sciam naturam meain esse valde infirmam, Ac limitatam, Dei autem naturam esse immensam, incomprehensibilem, inia nitam,ex hoc satis etiam stio innumerabilia illuposse,quorum causas ignoremiatque Ch hanc uni cam rationem, totum illud causarum gelam , quod a fine peti solet,in rebus Physicis nullum usum habere existimo; non enim absque temeritate me puto posse investigare fines Dei. Occiu dixit etiam non unam aliquam creaturam separa tim,sed omnem rerum universitatem esse specta-dam,quoties an Opera Dei persedis sint inquiri mus:qubd enim forte non immeri id, si solum es set, valde imperfectum videretur, ut habens iumindo ration hi partis est pei sectissimum; Squamvis ex quo de omnibus volui dubitare, nihil adhuc praeter me , & Deum existere cerib cogi OVi,uon possum tamen,ex quo immensam Dei potentiam animadverti, negara, quin multa alia ab illo facta sint,vel salte fieri possint,adeo ut ego rationem partis in rerum universitate obtineam. Deinde ad me propius accedens, & quales nam sint prrores mei squi soli imperfectionem aliqua in me arguunt) investigans, adverto illos a dii hus causis simul 'concurrentibus dependere , nempe a facultate cognoscendi, quae in me est,Sia iacultate eligendi,sive ab arbitrii libcrtate, hoc est ab intellediu, Si simul a voluntate ; nam Persolum intell*ctum, percipio tantum idcias quibus

72쪽

Q. u A , Y ,- 49 quibus Iudicium serre possum, nec ullus error proprie dictus, in eo praecise sic spectato, reperis

tur;quamvis enim innumerςfortasse res existant, quarum ideae nullae in me sunt, non tamen proprie illis privatus , sed negative tantἰim destitutus sum aicendus, quia nempe rationem null/m

Possum afferre, qua probem Deum mihi majore, quam dederit cognoscendi facultAtem dare debuisse;atque quantumvis ritum artificem esse intelligam, non tamen ideo puto illum in siti. gulis ex suis operibus, nes persed UOneS pone, re debuisse,quas ita aliquihu ponere potest. Nec verb etiam queri possum,Pbd non satis ampla. S persectam voliuitatem,live arbitrii libertatern, Deo acceperim; n m uiae nullis illam limitibus circumscribi experior. Et quω valde notandun mihi videtur, nulla alia in me sunt tam persccta.

aut tanta,quin intelligain perfectiora, hyn majora adhuc esse posse ; nom si, eXempli causa,facultatem intelligendi considero , statim agi cilicuperexiguam illam , & valde finitam in me esse , limulque alterius cultisdam multo maioris , imba laximae , Atque infinitae ideam sormo, illamque hoc ipsis , quod ejus ideam formare possim , ad

Dei naturam pertinere percipio. Eadem rotione si facultatem recordaruli, vel imaginandi, vel quaslibet alias examinem, nullam platic invenio, suam non in me tenuem , S circumscriptam,

in Deo immensam esse intelligam bla pst volumi M. , sive arbitrii libertas, quam tantam in me D CXpe

73쪽

jo M E O , T A et x o 'expertos,ut nullius maioris ideam apprehendami adeo ut illa praecipue sit, ratione cujus imaginε quandam . & similitudinem Dei me referre intelligo; nam quamvis maior, absque comparatione,in Deo,quam in me sit, tiim ratione cognitionis , & potentiae, quae illi adjunctae sunt, redduntque ipsam magis firmam , & essicacem; tiim xatione objecti,quoniam ad plura se extendit;no tamen in se sormaliter, S praecise spectata maior videtur,quia tantum in eo consistit,qubd idem vel facere, vel non facere hoc est affrmare, vel negare,prosequi, Vel fugere) ptissimus,vel potitis in eo tantiim,qubd ad H,quod nobis ab intelle. Flu proponitiu affrmandi m , vel negandum, sive prps uendum, et fugiendum, ita seramur,

iit a nulla vi eXterna nos ad id determinari sentiamus. Neque enim opus est me in utram que

martem serri posse,ut sim liber,sed cotra, qud migis in unam propendeo, sive quia rationem veri,M honi in ea evidonter intelligo, sire quia Deut intima cogitationis meae ita disponit, tanto liberius illam eligo ; nec sane divina grati*, nec naturalis cognitio unqua imminuunt libertatem, sed pesitis augent,& corroborant, Indifferentia autem illa, qud experior, piim nulla me ratio in Mnam partem magis, quam in alteram impellit ,

cst infimus grinus libertatis & nulla in ea persectionem a tantummodo in gnitione des e tum, sive negationem quandam testatur ; nam si semper quid verum, & bonum sit, clare vide-

. . rem, Disiti oti by Corale

74쪽

rem,nunquam de eo,qubd esset iudicandum, vel eligendum desiberarem;atque ita, quamvis plane

liber, nunquam tamen indifferens esse possem Ex his autem pζrcipio, nec vim volendi, quam a Deo habeo, per se spectatam, causam ζsse . erro Tum meorum; est enim ainpiissima,atque in suo

genere persem; neque etiarn vim intelligendi ;nam quidquid int iligo, utim a Deo habeam, ut intelligam, prooul dubio recte intelligo, nec ileo fieri potest,ut fallat;unde ergo nascuntΠr mei

erroreS nempe ex hoc uno, quhd cum latius

Pateat Voluntas, quam intellectus, illam non intra eosdem limitos conti neo,sed etiam ad illa,qura 1aon intelligo,extendo; ad . qtiae cum sit indifferenS,facile a vero, & bono deflρ'it, atque ita Scfallor,& pecco .' Exempli catis , cum eXamina rem hisce diebus, an aliquid in mundo eXisteret, atque adverterem ex hoc ipso, quod illud eXa-. minarem, evidenter sequi me existere . non pometui quidem non iudicare, illud , quod tam clare intelligebam verum esse, non qubd ab aliqua vi eYterna fuerim ad id coaruis. sed quig ex magna luce in intellectu,magna c0nsequuta est propensio in Voluntate, atque ita tanto magis sponte,&

libere illud credidi, quantb minus fui ad istud

ipsum indifferens. Nunc autem non tantUm scio me,quatenus sym res quaedam cogitan S,eXistere , sed praeterea etiam idea qu*dam naturae corporeae mihi obversatur, contingitque ut du

75쪽

sa M E B I Y A π I otitis,quae ego ipse sum, alia sit ab ista natura eo rorea,vel an ambae idem sint;& suppono,nullam adhuc intellectui meo rationem occurrere, quae mihi unum magis, quam aliud persuadeat, certe ex hoc ipso sum indifferens ad utrumlibet assi mandum,vel negandum, vel etiam ad nihil de ea re iudicandum. Quinimo etiam haec indifferentia,non ad ea tantiim se extendit, de quihus Imtellectus nihil plane cognoscit,sed generaliter ad omnia , quae ab illo non satis perspicue cogiam scuntur, eo ipse tempore, quo de iis ii voluntate deliberatur; quantumvis enim probabiles coni eiurae me trahant in unam partem,sola cognitio, bd sint innitim conjecturae, non autem Certae, atque indubitabiles rationes, lassicit ad assensionem meam in contrarium impellendam e quod latis his diebus sum expertus, clim illa omnia , quae Pritis, ut vera, quam maxime credideram, Iropter hoc unum,qubd de iis aliquo modo pos e dubitari deprehendἹsem, plane falsa esse sum posui. Clim autem quid verum lit,non satis clare,&distincte percipio, si quIdem a iudicio ferendo abstineam, clarum est me recte agere, non falli; sed si,vel assirmem , vel negem,tune Ii-hertate arbitrii non recte utor ; atque si in eam partem,quae falsa est,me convertam, plane fallor ;s verb alteram amplectar, casu quidem incido in veritatem, sed non ideo culpa earebo ; quia lumine naturali manifestum est, perceptionem in- llectus praecedere semper debere voluntatis

deter

76쪽

non recto usu,privatio illa inest quae formam e roris constituit;privatio,inqua,inest in ipsa oporatione,quatenus a me procedit,sed non in facultate,quam a Deo accepi,nec etiam in operatione, quatenus ab illo dependet e neque enim h heo causam ullam conquerendi,qubd Deus mihi non maiorem vim inteli gendi , sive non maius lumen naturale dederit,quam dedit, quia est doratione intellectus finiti,ut multa no intelligat , & de ratione intellectus creati, ut sit finitus; estque quω agam gratias illi, qui mihi nunquam

quicquam debuit pro eo, quda largitus est, non autem quω putem me ab illo is esse privatum, sive illum mihi ea abstulisse,quae non dedit. Non

habeo etiam causam conquerendi,quod volunt tem dederit latius patentem, quam intellectum, Clim enim voluntas in una tantum re, & tanqua

In indivisibili consistat, non videtur serre eius natura, ut quicquam ab illa demi possit; Sc sane, uo amplior est,tantb maiores debeo gratias ejusatori. Nec denique etiam queri debeo, qubdDeus mecum concurrat ad eliciendos illos actus

voluntatis, sive illa judicia,in quibus fallor : illi enim actus sinit omninb veri,M honi,quatenus a Deo dependent, & maior in me quodamodb per fectio est , qudd illos possim elicere, quam si non possem;privatio autem,in qua ista ratio formalis falsitatis, & culpae consistit, nullo Dei coircursu indiset, quia non est res, neque ad illum relata.

77쪽

it causam privatio, sed tantummodb negatio dici debet, nam sane nulla imperfectio in Deo ef inihil mihi libertatem dederit assentiendi, vel in assat nitendicii libusdam,quorum claram Sc distim diani perceptionem in intes lectu meo non po-fust,sed proculdubio in me sinpersectio est quω ita liberate non i)ene utarinde iis , quae non re-ctb;ntelligo,iudiciti in seram . video tamen fieri a Deo facile potuisse,ut etiamsi manerem libero cognitionis finitae . nunquam tamen errarem , Menipe si vel sntellectu; meo clarantiae distinctam perceptionem omni im , de quibus unquaesiem deliberaturus,indidisset: vel tantum si adeo fili niter memoriae iespressisset, de nulla linquam re esse iudicandium, quam clare ,&sistincte non intellicerem,ut nunquam ejuS possem oblivisci;& facile intelligo me, quatenus rationem heeo totius cujusdam, persectiorζm ruuani nunc sum,si talis 1 Deo factus essem. Sed non ;deo possum negare,quin maior,quodammo: db persectio sit in tota rerum universitate, quod

uuaedam eius partes ab erroribus immunes non sint,aliae verblint,quam si omnes plane similes insent & nullum habeo ius conquerendi , Obdin eus in niuiido perisnam sustinere vestierit, quae hon est omnium praecipua , ct maxir per fecta, ac praeterea etiam ut non possim ab errotritas abstinere . priori illo modo , qui pendes ab evidenti eorum omnium perceptione de quibus est delitarandum, possum tamen illo altero , qu1

78쪽

pendet ab eo tantiim, qubd recorder, quoties dexia veritate non liquet, a iudicio serendo esse abstinendum, nam quamvis eam in me infirmitateri esse experiar,ut non possim semper uni,&eidem cognitioni defixus ;nhaerere, possum tamen attenta,& saepsus iterata meditatione emce- redit eiusdem,quoties usus exiget, recorder, atque ita habitum quendam non errandi acquira: qua in re cum nain;ma,& praecipua hominis perfectio consistat, non parum me hodierni medit isone luctatum esse existimo, quia erroris, Ssalsitatis causam investigarim e di sine nulla alia esse potest ab ea,quam explicui;nam quoties viniuntatem in iudiciis serendis ita contineo, ut ad ea tantiim se extendat,quae illi clare, & distincto ab intellectu exhibentur , fieri plane non potest ut errem,quia omnis clata, Mistineta perceptio, prociildubio est aliquid , ac proinde a nihilo esse non potest,sed nece arid Deum auctorem habet, Deum, inquam , illum summe. persectum , quem fallacem esse repugnat; ideoque proeuldubio est .veta . Nec hodie tantlim didici , quid mihi sit cavendum ut nunquam fallar, sed simul etiam, quid agendum , ut assequat veritatem ; assequaron m illam prosectb,si tantum ad omnia , quae perfecte intelligo satis attendam atque illa , reliqui quae confusilis, S obscuritis apprehendossi cernam . Cui rei diligenter imposterum operam

dabo. . ' .

79쪽

ademet ipsilis, sive mentis meae natiita investiganta:sed illa forte alias resumamiamque nihil magis urgere videtur postquam animadverti, quid cavendum atque agendum sit ad as, sequendam veritatem' quam ut ex dubiis, thquae superioribus diebus incidi,coner emergere, ideamque an aliquid certi de rebus materialiabus haberi possit. Et quidem priusquam inquis

tam n aliquae tales res extra me existant, consi.

derare debeo illarum ideas,quatenus sunt in mea Cogitatione,& videre quaenam ex iis sint distimctae, quaenam confusae. Nempe distinctb imagis Dor quantitatam, quam vulg5 Philosophi a pellant continuam, sive eans quantitatis, aut po-Rsus rei mantae extensionem in longum, latum, S pro undum;numero in ea varias parteS; quasi libet istis partibus magnitudines,figuras, situs motus locales, motibusipie istis qu-bet durationes assigno . Nec tantiim illa. sic in genere poetara mihi planc nota, & perspecta sunt , sed praeterea etiam particularia innumera de figuris, de numero, de motu, & similibus attendenda percipio, quorum veritas adeo aperta est, ct na

80쪽

turae meae consentanea, ut dum Illa primtim dω tego , non tam videar aliquid novi addiscere . quam eorum , quae iam ante sciebam, reminia sci, sive ad ea primit m advertere , quae dudum quidem in me erant, licet non prilis in illa obtutum mentis convertissem . Quodquehla maximi: considerandum puto, invenio apud :me innumeras ideas quarumdam rerum, qu etiamsi extra me fortasse nullibi existant , non

tamen dici possunt nihil esse ; & quamvis, me

quodammodo ad arbitrium cogitentur, non tamen a me finguntur,sed suas habent veras,& immutabiles naturas: ut cum,exempli causa, tria pulum imaginor,etsi fortasse talis figura nullibi gentium extra cogitationem meam existat , nec unquam extiterit,est tamen , profecto determin ta quaeda eius natura,sive essentia,sivc forma,im mutabilis,& aeterna,quae a me non efficta est, neciis melite mea dependet,ut patet ex eo, quod demonstrari possint variet proprietates de isto triam gulo, nempe quod eius tres anguli sint aequales duobus rectis; quω maximo eius angulo aXimuin latus subtendatur,& similes,quas velim,n lim clare nunc agnosco, etiamsi de iis nullo modo antea cogitarim,chm triangulum imaginatusium,nec proinde ii me fuerint effictae. Neque Hrem attinet,si dicam,mihi sorte a rebus externis, per organa sensuum istam triangul; ideam adve Ditis,quia nempe corpora triangularem figuram habentia interdum vidi;possum enim alias innu

meras