장음표시 사용
301쪽
IOANNIS BOI ERYTRACTATUS DE ORI
alijsq; nonnullis consimilibus rebus: Appendicis loco superioribus Regnorum Descriptionibus adiectat. DE ST DIOSI ET scholiS. L, RINGI, praecipue studiosos, in urbes, quarum magnitudo nobista proposita est,adducit celebris Sedocta schola Duo enim, si proprie loqui voluntiis sunt adminicula, quibus intelligentes fortesque viri ad fastigia honorum perueniunt, Libri Arma. Quorun illi in Academi)s chartis .calamo, haec in aperto campo gladijsi hastis tractan
Cum vero h manum genus duobus potis imum ducatur,gloria Mutilitates vero liberalium artium iraedam artesdiuitias, quaedam nominis existimationem adserant, est profecto, ut in urbe, lesita hic loquimur, sitAcademia talis,qus studiosami uentutum certi propositis commoditatibus sui
302쪽
amo te veheia entius accendat, ita ut potissimum eo
nominea pluribtis diligatur te ligatur,potiusque hanc quam alii frequentales iidiosa iuuentus malit Academiam Admitem fit,cum ad scholae Martiucommoditatem peculiaria quaedam ωhonesta priuilegia in si per accediit Honesta ideo dico ne licentiam dent scesus scelere impune accumulandi, quod pritillegium tirpitudinis dicunt sedit habeant ansam alacriter sine tinpedimento studijsi iiigilandia
Etenim magno eum labore omnis studiorum ratio est coniuncta S corporis Manimi. Hinc veteribus Lea aitium siue sapientiae Minerua dicta est, quod animi meditationes clucubrationes neruos imminuant,adeoque vires corporis incidant. Pleruque autem affecto corpore animus quoq; afficitur turbatur. Aequum itaque imo necessarium est, ut studiosis honesta sint priuilegia, quibus animus lassur reficiatur,spiritus autem recreati maiore cuardore ad studia denuo ferantur Non autem, ut ante memini, indulgenda est petulantiae licentia:quae tamen Academ ijs Italis ut conceditur, ita exercetur abi calami in pugiones, atrametaria in thecas pulueris bombardici abieriit: Disputationes in cruentas cordes, scholae in propugnacula prolubitu quiduis audendi, academici autem in homicidas mutati sunt. Irrisui ibi habetur honestas, verecundiari castitas dedecori adeo
ut studiosus vere studiosi vitam honestam nempe modestam victurus nihilo plus efficiat, quam si seipsum in extrema periclita de praTipitem. Olendum certersed abrumpoqiterelas. Illud saltem dicam fieri non potest,ut Academia vlla Joresiacat,aut iustam laudis maturitatem assequatur si
303쪽
Σ DE TVDIOSI ET CHOIII. ab alea Marmis,nocentissima traque peste, radiciatiis sit repurgata. Franciscus L rex Galliae, magno agmine Lutetiaemidiosos confitiere deprehendens, magna animi cura eo incubuit,qui studiosis honestam pararet re creationem Designatum est itaque ingens pratum Prope urbem ad aquam situm, ubi est et solitaria&iucundia studijs recreatio Hic se exercebant, hic Iuctando,ille saltando; hic cursitando, ille pila li dendo,quibus non tam sibi,quam alijs, qui spectatum aderant, oblectamento ruerunt. His concessssrepitus armorum tesserarum conticuit. Porro etiam in loco Academijs destinato temperata salutaris sit aeris constitutio, amoenus si tus,aquis,fontibus sylvisis campis undique arridens. Fac enim deesse caetera,hae solae tamen studi sos morantur.His omnibus insignes olim erant
thenae Rhodus:adeoque studiorum ibi vegetisti-
Galeatius Vicecomes primus erat,qui Academia Patauij leberrimam redditurus animo ad praedictas amoenitates inprimis adiecto, edicto vetuir, ne quis e subditis studiorum gratia alio se conferret.Hoc ipsum nonnulli Italiae principes sunt secuti se . Verum magnam hoc parit diffidentiam Tastitadium. time autem aselli retinentur,&peregrini inuitantur commoditatibus ad honestas animi recreationes,&commeatus abundantia si insuper priuilegia farta tecta conseruentur,desensentur,V-
stirpentur:si ad quosvis studiorum honores aditus rateat: si eruditioribus certi ijq; honorifici tribuantur gradui si vitae bene actae sua sint praemia,suus
locust inprimia si copia sit professorum erudito,
304쪽
Ds TvDIos I ET SCHOLIS. 29 rum.Non erubuit Pompeius Magnus schoIas bene constitutas intrare: domita enim Oriente, scholam Rhodi,vipi osessores audiret profitentes,ingressus legitur.Sigismundus rex Polonia grauissimis causis motus edixit, nequis Vasallorum suorum,extra
regnum studiorum gratia vagaretur. Qui sic lais. Ne videlicet dogmate illo,quod sub rege Sigismundo i uixit, iere omnes septentrionales imbuit,
Clterum Academias opere artisq; scholas prohibere, rannicum platae ac barbarum est. Sunt enim Academiae 3 artes lumina fontes sapientiar, a quibus splendor sapor virtutis in omnes partes Reip. fluunt, sintque insuper Academia velut Musarum orbes , o artes sidera in illis fixa at nisi orbes suum motum, sidera suam lucem habeant,
cui .e vita rerum,quae infuctia erit Praeterea ut oci Ii sunt in corpoxe, ita Academiae Martes sunt inci vitate;atq; ut oculi omnia membra corporis, ita academiae omnes Rei p. partes illustrant. Quinetiam contra ius natutae at rationis est, Academias tollere, natura enim confusionem, ratio ignorantiam fil-pit,quae tamen duo sublatis Academ ijs artiumque scholis sequuntur necessario. Quae enim cognitio verum sine arte,quis ordo sine toga,quae administratio ciuitatis sne dom ina sapientia esse potest Porro,quid magis licentiam morum, perturbationem rerum,barbaritatem plebis,tyrannidem principis ilignit,quam bonarum literarum naufragium cas Sic truculenti olim carnifices Athenas fa- sum totius Graeciae,sydera S lumen penitus extii xexu ut sic Iulianus funestus apostata Christianorum gymnasia sustulit,artiumque pro fibribus si-lctium iussit.Sic in Huaetaria alijsque eximijs udi
305쪽
artes immanitate oppressae iacent. Orunt enim crudelitatis monstra,Pallademi tyrannidem,amo.
rem artis Nartis furorem, sapientiae lumenvi ignorantiam,studium virtutii odium ciuitatis simul cohabitare non posse. Multa hic alia se offerunt argumenta,quibus probetur haec caiisa, sed infinituesset omnia,quae velim , de re tanta scribere, pauca tamen haec addam,si non sim molestus, nempe a tempore,a testimonio,ab exemplo. Costat enim omnes
scientias post diluuium columnis lapideis insculptas posteris apparuisse; constat Delim solem, una, aliaque caeli hi inina,dedisse in signa temporum,probabile ergo est primam aetatem honorasse Astro nomiam; constat Tubalem Adami filium inuenisse Musicam; constat Chaldaeos in omni arte fuisse instructissimos. Nihil hic dicam de Moyse ali)sq; gubernatoribus filiorum Israel,qui omni scietia Chaldaeorum ac Aegyptiorum fuerunt imbuti nihil hic de Samuele caeterisque Prophetis,qui Rama Gilead sua collegia academiam haluierunt. Nihil hic de Paulo, qui disputando saepe in schola cuiusdam Philosophi nomine Tyranni,adeoq; Athenis non contemsise sed approbasse venerabit nomen Arad nata videtur.Nihil de Constantino,Theodosio alijsque vere augustis imperatoribus,qui scho Ias, collegia, Academias magnifice extruendo EcclesiamCH R IIa I plurimum propagarunt omnesque ad
eo aetates hominum Acedemias. artes approba-rviat.Caeterum rationes testimoniora exemplis
tacitus hic nunc praetereo,iram adhuc hodie ubique forent Academis, vivunt doctissimorum hominuingenia,monumenta maiorum palain aperte hac rem loquuntur,Plena historiae, annales pleni sunt
306쪽
Ds Tu DIOSI ET SCHOLIS. et illorum laudibus,qivis malitia nulla delebit aetas nulla conticelcet.Sed breuitati studeo,aliter potuissem hic quidem urgere, quod nihil magis barbaritatem,vim,perfidiam dicentia vitae, haeresim,atheis. inum: confusionem omnium parit, quam scholarumi Academiarum desectio.si ergo iusti, iij ac religios velint esse principes,von tollere sed fouere,non euertere sed conseruare debent Acadentias,in quibus spic do regis, honor ciuitatis, amor virtutis,omnium bonorum sapor ac influentia inest perniciosa ergo Vox ista est itane tyrannica: Tollantur scholae,tollantur Academiae Imo oraculum hoc si Vivant stolae, luant Athenae, artes aescientiae,quae sunt radij diuini sapientis ad glorianx
heataetriadis in sempiternum luant Pius est, qui assentitur,improbus,qui Amen Non acclamat.
OMNI vitae nostri,samae ac sontianarum δε-
lusis arbitrio iudicis sita est. Cum enim dilectio in hominu animis ubiq; deferbii erit inque eliis locum malitia ac protervia fere successerit,male sane nobiscum ageretur, nisi spem in a quanimitate iudicis repositam haberemus Hinc urbes in quibus grauissimi,priidentissimi ac iustissimi senes tribunali insident, qui ad sedem sine pompa,
ad causam sine fraude, ad sententiam sine motu, ardore animi accedunt, plus, frequentantur Zeinhabitantur non tam frequentia litigantium,quam etiam eorum,qui clauum imperarienent, quo referuntur prificis,consiliarij,aduocati, procuratores, soli
307쪽
361 DE LOCO TRIBvNAL Issolicitatores,Notarij. Memorabile autem est , non quidem ad imitationem sed ad execrationem, quod sola praesens pecunia processum iuris hodie, protidolor,expedite absbluit nihilque adeo in toto terrarum orbe inuenias,quod ad incitatiorem cursum concitet,quam argentum currens. Non tam ad se ferrum Magnes attrahit, quam aurum oculos iudicum inflectit. Cuius haec censetur ratio, quoniam aurum ratione valoris atque facilitatis acquirendi, dignitates commoditates omnesque fortunas in se complectitur. Summatim Qui aere abundat
ne quid grauius dicam omnia mundana possi
Hinc summa illa tribunalia, quae primitus quidem ad hoc sunt constituta, ut casus qui in reseruatitam criminalium quam ciuilium earumque grauiorum causarum inibi decidanturi id quod etiam Dominus ad Moysen loquitur Exod cap. s8. Provideas, inquiens,de plebe viros prudentes timentes Dominum,in quibus est Veritas, A qui oderunt auaritiam,& costitue ex eis tribunal centuriones S c. quicquid autem maius fuerit,referent ad te, nora iudicabunt.Tum vero etiam, ut ad haec tanquaasyla,a corruptis,indoctis maleque affectis iudicibus confugiatur, ut ibi corruptae aliorum iudicum sententiae aut reuocentur,aut moderatione quapia leniantur.Sedi haec hodie ubique fere priuata comoda redolent. Vbique fere locortim haec ita obseruantur, potissimum,ubi causae forenses ex iure communi deci clunturillic enim processus longius extenditur pluresque ministros requirit. In Anglia, Scotia, praecipue autem in Turcia,ubi admodum breuis ' stricta est iuris via ac iudex in uno tanquam vestigio insi
308쪽
D Loco TR Inv NALIS. Iorpens,super lite deducta sententiam profert,parunt proficitur ad aniplificandam urbem Causa enim, quantumuis ardua Se sublimes , intra dimidium diem,modo adsint probati ius ficientes testes,a soluuntur,praeciduntur ibi longiores termini: nihil valent instrumenta, nihil processus, nihil praefecti Pauca admodum suscipiuntur,quS non quamprimus triantur; Breuius hic adhibetur tempus , minores sumtus,pauciores Iureconsulti,quam in iure ciuili
Romanorum.Haec vero non Danae dicuntur,quod
velim uidicia differenda, terini nos , dilatandos. Qui enim longiores quaerunt exceptiones dilat rias,ubique pCretendentes periculum, ne videlicet.
cui iniuria adferatur, non possunt quin sint iniqui . Nostra itaque urbs, de qua in praesenti loquimur, summum tribunal, pro eo actiones iuris re iustitiae executionem, requirit. DE ERvDITIONE.
SUPRA lib. . ubi sermo erat de amplificandis
ditionibus , prolixe egimus de artibus Meruditione humani, de varijs corni mercijs i i iij c, quae in ciuitatibus ac regnis visent: Eo itaq; benevolus lector breuitatis studio esto remisius.
309쪽
I Ac nostra tempestate subditi ai incipibus
auaritiae immersis, aut alia necessitate urgete , adacti ita premuntur, ut vel minimam spem qualiscunque immunitatis ambabus , quod aiunt,amplexari gaudeant. Videre hoc est ex mercatibus: nundinis , quas cateruatim mercatores, institores propola deo. frequentant, solum eo,quod oneribus carent. Inspiciantur hodiernam apolis
increnista Maedificijs: populo: unde vero illitatataque egregia ex solis priuilegijs,quib. ciues gaudet. Quid quod maioribus finibus amplificata esset nisi peculiaribus rationibus, potissimum quod viciniae. incolis destitueretur magna uirincipum querela, rex Hispaniae graui edicto vetuisset, ne quis nouas
Ciuitates Flandria commercijs celeberrima ineola Europa fuerunt ratio praecipua sita est in priuilegij si immunitatibus vectigalibus, perexiguum enim vectigal de commercij pendunt. Non infrequens fuit ijs, qui Urbes aut extruxerunt,aut inhabitandas dederunt, praeclaris priuile-gij eas,aut minimum primos incolas donare. Secuti hoc sunt,qui urbes vacuas,alit peste exhaustas, aut Marte vastatas alioue Dei flagello exinanitas restaurarunt. Pestis quae teste Bocatio, in Italia ad triennium grassata est,adeo faeivjt, ut a Martio usq; ad Iulium Florentis circiter centum milliae medio 1hblata peremeritaVenetijs tot ceciderant, ut urbs fere desolata staret. Unde effectum est , ut senatus
310쪽
necessum haberet nouos incolas adsciscere quos publico Senatusconsulto iure ciuitati omnes donabat,qui cum familia eo migrarent, biennium oue
ibi commorarentur. Porro eadem Venetiana Reia
publica aliouoties ab extremis periculis famis ac inopiae vindicata est,dum eos,qui frumenta adu hebant, priuilegi)s donabant. CERTA COMMERCI SVN ΤΚΑ-etanda, neque temere abij-ciendae
POPVLO I ΙΜΑΜ urbem reddunt certa
commercia, R eorundem diligens Hidium rid quod imaxime florere potest, cum patrium solum illas merces aut omnes,aut maximam parte, aut sane potissimas gimit, aut cum nullibi copiosor aut praestantior inueniri potest. Sic sola insula Molucca profert caryophylium,Sabaea thus, Palaestina balsamum Plurimum piper fert Caleculiarzellaia cynamonum; atque alia alibi Praestantissi- im sal generatur in Cypro, saccarum in Madera,
lana in quibusdam ciuitatibus Hispaniae 3e Angliae.
Huc accedit pristatia artium, quarum exercitatio nes aut ratione aquarum, aut ludij iiij collocati, aut reconditae S abstrusa scientiae quam soli incolae callent, hic quam illic ut frequentiores sunt sic meliores. Sic optima arma suppeditat Damascus Scyras elaboratissima aulaea Arar us: holosericum Genua;aurea texuras Mediolanum,& si quae sunt alibi alia elaboratiora. Non hic sicco, quod aiunt,pede praetereundum,