In M. Tullii Ciceronis De officiis libros tres Aldi Mannuccij, Paulli F. Aldi N. commentarius. Item in dialogos de senectute. de amicitia. in Paradoxa. Somnium Scipionis, ex 6. de Republica ..

발행: 1581년

분량: 374페이지

출처: archive.org

분류: 연설

111쪽

86 Aldi Mannuecti Comm.

nc phili, si, phia virtus. VERTI TvR. I consistit, tribus rebus continctur. Qv A n uri ima est in perspiciendo,quid tu quaque reuem incerumq. sit, i haec prudentia cit deqita lib. I.Omne,quod honei hi inest, ut in pe rspicientia ueri, Allertiam. uersatur. S I T causi a. t undccim mei, dc Tertii, ordine pracpostero,Cautia sit. ALTERvM, i dixit et Omnis sere virtus in tribus rebus vcrtitur: quarum unacst: nune subiungi:, Alterum: pro, Altera res. COHI DE RE motus a mini tu batos, έ haec tempcrantia. Vri moderate, i haec, industria. PER eosdemque, i rectius, ut in antiquis libris, i creosdemque. TANTA uis poena assiciamus, i pergit in ec scribenda iustitia. Fortitudinem omitti miror. propior ea dixit : Virtus sere omnis in tribus Abus vcrtitur: non in quattuor. in ira tamcn pci spicue sortitudincm d stribit,cum ait: Hace animi despicientia admirabilitatem magnam facit. Et lib. i. Omne, quod honcstum est, id quattuor partium oritur cx aliqua: non, ex tribus. TANTA, Oc. Fantam i in puniendo modus est ab humanitate pracseriptus. A E Q v i v A S , humanita'. t ne S irae indulgeatur, & crudelitas milietos exerceatur. HvMANITAS , t hominem enim cicincntiam magis dcccliquam crudelitas.

CICERO

V vs autem rationibus hanc fac itatem assequi possimus, ut hominum dia rem licta

m mur, eaq. teneamus, dicemus, neque ita multo

post. sed pauca ante dicenda sunt. Magnam vim esse in

fortuna, in utramque parim,ad secundas res,vel adversas, quis ignoraι λ nam ct,chm progra o paru eius ut/mur, ad exitus priuilamur optatos, O, c n. fauit affigimur. haec igitur i a fortuna reteros casus rariores habes; primum ab mammis procellas, temp states, va fragia, ruinas, intendia. dι ἰnde a bifidis ictus, morsus impetus. haec igitvr, ut dιxi, rari ra. at uero nilcmvs chercituum,ut pro Ime trium, sacpe multoris'; clades inperatorum , ut nuperseummi, ac singularis viri; ix. hidrae praeterea multitudιnis; atque ob eas bene meruolum saepe crurum expulsioues, calamitates, fugae. rursu:q. secundae res, honores, Imperia, victoriae, quamquam somtuita sunt, tamen sine hominum operibus,cr sttid s neutram in partem tisici possunt. hoc igitur cognito, dicendum est, quonam modo hc minum studia Ad utilitates no-sras alii ere, atqMe ea citate possimus. quae si longior fue

rit Gratio, itim magurtudine utililatis comparetur : ita

sonoe etiam brauior uiatbιtar. Quacchmque igitur homiras homini tritarent ad eum augendum, atque honestandum; aut bent holentiae Paria faciunt, cum eliqua de catina qhi reptam di iuunt: aut honores , si cultis utriu

ma putant; aut ι ui Oh m habent, O bene rebus sitis consulere arbitrantor: aut tutus opes metuunt; aut contra, a quibus aliquid eas'ector , hic m reges, opselaresve rimines largitioncs aliquas pro 6 Ant: aut, postremo, pretio, aut mercede ducunt . quae sordidi. ma quidem es ratio O inquet tissima qui ea texentur, o et lis, qui ad eam co/ siget e ι onam m. male enim seres M. bet, tum, quod univIe ei ci debet, id tentatur pecunia . sed , quιnἰώνι nonnumquam huUdi m hoc necessarium est, quemac modum sit utendum eo, dicimus, si pruri νς de iebus, quae virtuti propso essunt, diaerimus. Atque etiam stilhctumst homines imperio alteritis, O potest ri plurifus de cossis. dm Itir cvim aut beneuolantia, aht bi ne sic: or m magnII hine, aul dignatatis praesta ira, aut spe, sbi id utile suturγm: aut meID,ne ui parere cogantur ; aut spe LU:tionis, promisponisq. capti; aut, pos/cmο, MIaepe in nota re p. utamus, mercede conciti u .

EXPLANATIO

MA G N A N uim esse in sortuna in utrumqMe partem, i baee interponit, ut occurrat obiectioni. dicet enim aliquis: A sortiana prosciscuntur omnia: quid ego de studiis hominum laborem Respon-

,riuitat .u: lcm sunt s ciandae res,honores, imperi uictoriae, tamen sine hominum opcribus, ta studiis neutram in parium eis ci pollunt. Magnam uim ese m sortisa: Demosthenes Olynth. ii. ραοῦλλιν νοῦ De riseri παντ' ιδε - των ανθε παν tumialas uero sortunam irridet:

Nullum numen abes si sit prudentia. Sed nos T. facimus, fortun i, deam, caelo'. locamus. Vide Lact. Firin. lib. aii. eap. et s. A D ea tus perti his xtim optatos, i ut in portum. A F s L i C r

v v R. t ut in scopulis. Vir p, si me tritim, i in Pharsalia, in Aseica, in Hispanis: ducibus, in Pharsa laa, pompeio Magno; in Attica, Scipione Pompeii secero, ta Iuba Mauritaniae rege; in Hispania, Pompcii liboria. S v M M i,aι sino Ioas rura: l Pompeii Magni. BENE meritorumcιurtim eapustimes, i exempla sunt apud Valerium lib. v. eap. de Ingratis. Navi RAM m partem effici 'stunt. I ncque adueres ieres, ut interitus exercitium, neque secundae, ut honores. HOC Hithr cognito, neuolentiam in ciliat ab utilitate. Hoc ι thros nitor ex quo intelligatur, alliciendacile hominum studia ad utilitatcs no stras. Narrat sex praecipuas cile causi as,quae homines saepe commouere solent, ut aliis saueant. quida rimouctur beneuoletiae Gratia. ii,quidam opinione uirtutis ii Idide. I v,quia rebus suis bene consilere arbitramur.v,metu.υ l, mercede conducti. quia ab illis aliquad exspectant, ut fecit Caesar diuisiones agror unuut etia Clodius ad lux it multos mercede, ut tibi lauerent. Haec Crofanus. Qv AECvΜQv x igitur et a caussae, cur quiaque fiat ab hominibus erga homines. Sunt autem sex. A i etim atigendtim, i idest adaug ndamen ad uitias, potcntiam 5 eam auctoritarem, quae edi sis oritur. Et est Graeca phrasis, άυράνω

112쪽

In Lib. II. de Og. 8

in mes Mat. Ho Nps TANDvΜ; I honoribus cumulandum. HONORIS, si mira virtutem I luciunt, i Plautus Amphitruone:

Virtute ambire oportet,non favitoribus. Cicero ad Appium, π.ult lib. ii i .insignia uirtutis multi etiam si neui te assecuti sunt: talium uirorum tanta studia astequi sola uirtus potest. Et ad Plancum, lib. x.ep.3. Omnia summa consecutus es, uirtute inice comite tartuna. LT s quem fortuna uignum quamam in I Quemq. tori. d. q. habent sex mei, α Tertii. Cui fideis habent, i ut , expuliis regibus, orimis consulibus. CuIus opes metutini; l .r quas periculosas in rep.esse, si magnae sint, ait Plato: quod eas qui possident, nisi eis magistratus pro eorum libidine deferantur,libertati publicae insidias liruunt. Qv I ea tenentur, k qui mercede ducuntur. AD eam confugere t ut pecunia corrumpant cos,a quibus aliquid expctunt: cum id, quod cupiunt, uirtute potius consequi debeant. MALE enimseres habet, i uidour Aristotelem imitariis lib. II Pol. cap.

rex Philippus Alexandrum silium,quod largitione Maccdonum animos conscinaretur, in epistola quadam accusauit iis uerbis: Quid te, maluin, rationis in istam si cm induxit, ut eos tibi fideles putares fore, quos pecuina corrupisses an tu id agis, ut Maccdones non te re m suum, sed ministrum, & praebitorem pu-vent quo quid regi sordici ius Q Sue SI DivM hoc nereparatim est, i uel cum cetera subsidia desunt, uel cum infirma sint. Q. EMADMODv M sit utendum eo, i id mira docet, his uerbis: Nonnumquam in Iargiendum: A saepe idoneis hominibus indigentibus de re familiari impertiendum, sed diligenter, a que moderat c. multi enim patrimonia effudcrunt, inconsulte largiendo. Ru A g uirtuti propiores sunt lcum haec a uirtute longe absit . non enim a uirtute, S industria sumitur. AT qua etiam subsiciuntseM-mines imperio at eriins, e I potestati pluribus de caussis. θ has caussas exposuit paullo ante, in eo loco.: Qua cumiauu igitur homines iamini tribuunt ad cum augendum, atque honestanduin; aut beneuolentiae gratia iaciunt, &c. Sed illud animaduertendum: causas quidcin casilem commemorari, quae supra dicta . sunt, diuersarum tamen rerum. aliud enim est,homi cs homini tribuere,quae possunt,ad eum augendum, atque lioncstandum; aliud, subijccre se homines imperioalterius, & potestati .& ipsa uerba, Atque etiam, diuersae rei narrationem significant. Avτ benefici in magnux ine, i non naee secunda caussa est, O ca quae sequitur, Aut dignitatis praestantia et quantum ex earundem caussarum ordine supradictolicetim Iligere. itaque pro, Aut, uel sacramcnto contenderem lcgendum, Et; aduersantibus omnibus antiquis libris. Ita beneficiorum magnitudo ad beneuolcntiam ad sciur, tamquam ipsius beneuolcntiae cauila. quod supra dixit, Cum aliqua de caussa quempiain diligunt. AVT dignitatis praestarum, I supra: Aut honoris, si cuius uirtutem suspiciunt,& si quem dignum fortuna 'uamamplissima putant. AvT Ded hi ιd uiu. surrerum; l supra: Aut cui fideiridiabent,de bene rebus sitis contulere arbitrantur. Haec autem spes ab cadufert,cprae capitur ex largitionc reposita: de qua supra: Aut contra, a quibus aliquid exsp-

Sant,ut cum reges, popularcsue homines largitiones aliquas proponunt. A v T metu, ne ιιι parere coga

rur; l supral: Aut curus opes metuiunt. A v T se largitionis, promis ni A. tapti; I supra: Aut contra,

a quimus aliquid exspectant. V nus ex nacis, Prornassionibus'. utroque modo recte. AvT, postremo,

sextae sata hic, α supra: hi cur se homines alterius imperio sponte subiiciam; supra, cur ad aliquem augenduin,atque honcstandum adducantur. MERCE DE c aucti. I cum pecuma per tribus diuidebatur. qua de re lata lex de ambitu: de qua in oratione pro Murena.

RE R v M autem omnium nec aptius est quia quam fere quisquam interit m Diu effugit. malus enim ι stoadopta luendus re tremo qum iliai; nec alae sos diuturnitatis metus, contrair. benevolentia fidelismus, quam ti cxi. aeclare Ennius: Mel ina perpetuitatem. Sed se, qui ui eppresses imp s ne u νωι uunt demute i ris coercent, ' sane acti radasa uitia, ut heris in famus vem qu/8ue odit, per se expetitv n. a: i las, si aliter teneri non spum . qui vero in libera ciuit

Multo 2 autem Mys trullas ins posse obsistere, si am te ita se instraunt, ut metuamur; his nihil mi est es.

rea ait Ignotum, nuρον es cognittim. nec uere M. As t demensius. quatis.η. demersae simi leges ala curtis opibus, rata Iolum, quem armis oppresia pertulit Gultas mer 'quavis time acta libertas: emergunt lamp haec ahquandarus declarat,quarunm oui in hominum uatit adpestem: aut iudiths tacitis, aut occultis de honores se Hiareris sed reliquorum similes ea os tyraturoru Pomm haud res aut E morsusIunt intemissae libertatis,qua rerutar.

RERUM autem omnium t paullo suauius, quod est in ueteribus septem,&Tertii, omnium autem rerum. A ia opes tuendas, ac recendas, quam illai: l sic est in quattuordecim, S Tertij. disc

ιιαι se in dil/I, nec atiemuss,quam timeri. Securitatem ex mansuetudine tutiorem ut tae Seneca . Via

de desuin eius de Cloncntia. Terentius Adelphiaci. Is I. r. i. Et cx at longe mea quidem sententia, o Qui unperimn credat grauius cit aut stabilius,i: Vi quod iurium illud, quod anticitia adiungitur.

. SallusUus Iugurtha,m oditione Micipsae, tegis Nun darum et Non exercitus, neque thesauri praesidia

M. . regni

113쪽

gg Alcli Mannuccis Comm.

regni sunt,ue m amici: quos neque amis cogere, neque parare queas: ossicio, & fide parantur. Imitatus autein est Sallustius Xenoption in in Cyro, qui, moriens, Cambysen filium sic alloquitur: omae in ν οἴν

sriem qui seque odit, perilse expetit. I Arist. II Rhct. Iram tempore mitigari ait, odium minime . HuIus tyrannii quem almas oppresia pertulit ciuitas, i non tam ii diu: quod Brutus ad M. Antonium scripsit, Fam. lib. x I. ep.3. Non quamdiu, ait, uixerit Caesar, sed quam non diu regnarit, fac cogites. VALET ad y Ilem; l ad hominem perdendum. IN T E R i T v Μ sim remefugit. l Talem, est in octo,&Teriij.Langius uero, qui duo uerba, Interitum similem,omittit, discedens ab omnibus antiquis libris, errare mihi uidetur. M A L vs enim est custos diuturnitatis metus: l neminem diu custodit metus: qui se metui potius quam dii si uult, non diu tutus est: malum suae salutis custodem habet is, qui nactuitur: putat enim eo se tutum esse, quo diu tutus non est: atque hoc tyrannorum exitus docet. Demosthenes Olynth. I. O is υτ δεο ς τὰ

μα ἀπαντα ἀνεχαίτισι υ διιλώσε. Hinc illud Simonis de Pamphilo filio cum Sosia colloquentis, Andr.

M. I. sc. I. nam antea

Qui scire posses, aut ingenium noscere, Dum aetas, metus, magister prohibebant λBENE voLE NTI A fidelis uel ad perpetuitatem. l perpetua fides oritur ex beneuolentia . qui diligit, uel perpetuo, non modo diu,sidus est. Quia da xerat, Diuturnitatis, subiungit, Vel ad perpetuitatem. plus enim est, Pcrpetuo, quam, Div. sed mctus nec diu bonus custos est: at beneuolentia uel perpetuo fidem seruata quod Isocrates ad Nicoclem seripsit. Seneca: Ferrum tuetur principem, melius Fides e Sir sane adhibenda saeuitia, i Sane, permittentis est potius,quam probantis, habita ratione eorum, de quibus loquimur . nam tyrannos non probat,sed,si qui sunt, ijs permittit tamquam tyrannis, ut ad suas opes conseruandas in cos, qui sine ui teneri non possunt, saeuitia utatur. Aristoteles quoque tyrannis praecepta dat, licet eos non probet, in Politicis libris. ITA fe instruunt, i sic antiqui libri duodecim, Ter iij. duo, Instituunt. TIME FACTA libertas: l ita est in uno Tertii libro. tredecim, Tremefacta. unus, Labefaciata. ex quo licci conijcere, illud, Tremefacta, se glossema ad,Timefacta. quod cum duriuscule di

et um uideretur minutatum cst.I.ucretius co uerbo usus est lib.II.

His tibi tum rebus timefactae restigiones Emigiant animo pauida , inortisq. timores. Pacuvius Periboca , apua Nonium Marcclium , de contrari se generibus uerborum, in , Vagas, pro Vagaris: In triplici pertimefactus macrore animi, incerie errans uagat. Et D.Brutus, ad Ciceronem,Fam. lib xl. ep. 2'. Deir unciatione pericilli sperare eos, te pertimesacto, ad laseente impulso, polle magna consequi praemia. EMERGUNT l hoe ad illud spectat, Quamuis de mersae sint leges. quod translatum est ab agrorum inundatione. IvDICI is tacitis, i cum de reis per tabellam, non uoce, sunt tia sertur, nulla eorum, qui dominantur, ratione habita. OCCvLTIS de honore suffragilis. l cum populus bonis ciuibus honores mandat, & suam in eo libertatem retinet. 4 Sie Demosth.PEil. Iri L πιραν area ν κρυάδην -ιλαν του φανερῶς θορι υ. ACRIORES autem morsus i libertas intermissa mordet acrius, quam retenta.Translatio ab animantibus: quae, cum laesa sunt, mordent

acrius, ad ultionem doloris, & inauriae, quam quae laesa non sunt. In eam sententiam dictum est illud

a Plauto:

Tum denique homines nostra intestigimus bona, Cum, quae in potestate habuimus, ea amisimus.

CICERO.V oo igitur lari me patet, neque ad incoli ita

Iem solum, sed etiam ad opes, ct potentiam ualet plurimcim, id amplediantur, ut metus absit, caritas retineatur . Ita fata time, quae uoltimus, O priuatis in rebus, O m rep. consequemur. etenim , qui se metria K lot, a quibus metutimur, eosdem metuant ipsi, necesse ιν

est . quid enim colemus' superiorem illam Dis utam,

quo crucuitu timoris angi solitum, qui, cultros metuens tonsorios, candente carbone sibi adurebat capidum e quid Alexandrum Theraeum, quo animo uixisse arbitramurqqui, Miscriptum legimus, cum uxorem Theben admodum diligeret, tamen, ad eam ex epulis in cubiculum uenios,

114쪽

In Lib. II. de in . 89

barbummo eum quidem ut sic ip:- est, compmctum exemplum amissi imperii portari in tri pho Masu

notis Threti 1, districto gladio lubebat gute re: pracmit indimus, O ex ea urbe triumphari, sine qua numquatiebat . de stipatoribus Iuli, qui pes migrentur arculas nostri imperatores ex transalpinis bellis triumpharum malleb es, et, ne quod in uestimentis occultaretur telu , multa praeterea commemorarem nefaria in sociossi hin exquirerent. o miserum, qui fideliorcm oe barbarum, uno sol quidqua uidisset judianitis. iure igitur pleramur. stigmatiam putaret, quam coni cm. vec eum fefellit: ab nimiamultorum impuvita scelera tutis mus, numquam ea est enim ine, propter pes catu se γι /ossem, interfe- ad unum tanta peruenisses licentia: a quo quidem reis Eus. Nee Mero ulla uis imperii talita est, Pari preme mitraris ad pauci cupiditatum ad multos improbos ne re metu, posse esse diuturna. testis ot Phalaria: cuius mi hereditas. nei uel o kmquam bellorum ciuitium feme, Upraeter cereres nobilitata crudelitas: Pi non ex insi- causia deerit, dum homines perditi hastam illam cr-Δj, inter Gut is, quem modo dixi, Alexarier; ηο a pau ram ct meminerint, o sperabunt, quam P. Sulla cum is, ut hic noster; sed in quem umero Ag aganti tum vibrasset, dictatore ρ opin ho suo, idem sexto ucs multitudo impetum fecit. Quid Macedone , on ne Deme mo anno post aseleratiore hasta eadem non recessit. a rrrum reliquerum , inesse se ad Pyrrhum contule- ter autem, que m illa dictatura sinta suerat, in hac 'iurant i avidi Lacedaemonios, inuisse Imper ira, non ne quaestor Urbanus: ex quo debet intelDI, ratibus praemiis , faetente omnes fere socii destrueror, spectatoressest otio propositis, numquam defutura bella ciuitia. Itaque pg

sis praebuerunt Letictricae cala ita is terna liben- rietes urbis modo stant, O manens , i q. ipsi iam trintius in lati re, quam domestica, recordor. Merinta en, mascelera metuentes; rem uero blicampenitus amisi quamdiu imperuan populi R. bootavi tenebatur, non mus. atque in has clades incidimus, redeundum estaniuriis, bella aut probessis aut perist crebantur I enim ad propositium o tam metui, quam eari esse, di ealtus erant bellaram aut mura, Mi necessar regum, liget, maia s. quae si populo R. iniuste imperantio populorsem, nationum portus erat, σ resut senaon odere potu Ant: quid debeni putare 'Plist Quod cum nostri autem magistratus, imperiam cis ex Ma bac xc persevcuum sit, beneuolentiae vim esse magnam, metus , maxima laudem capere debant, promuctas, si sese inbecillam: sequitur, ut disseramus , inbus rebus pos clos ae sitate, o fide defendissem. itaqηe ii, patroci- mus Iacillime eam quam uolumus, adipisci, cum hon

ritum orbis renae ueritis, quam perit poterat nomi re, O fide caritatem .sedea n parito omnes Uemur ἀnari. sensim hanc conjuetudinem,o di Diptimam tam am nam ad mitisque uitam 11s tuendam accommodandumaea mi ebamus, post uero Sullae uictori m penitus a mi Est, a madias ne opus sit, an saris sit a paucis diligi . et smiis . di situm est enim uideri qutit m m socios inι- tum igitur hoc sit, id quod primum, o Gaime necesquam, i um exstitist etiam in ciues μυω crudetitas. er sarium, sumiliaritates habere fidas amantium nos auia eo in illo secuta es honestam ca sim non bonem uicto- corum, nostra mirantium. haec enim es una res proseria. Hi enim ausus ducere. 3 asta posita, c- bova in foro Ius, ut non disserat nihilum inter sammos, σ mediocro xenderet honorum uirorum, locvletum, O certe uiros: Gq. virisque propemo is comparanda. honore νvimum, praedam suam se uendere. Se uim est, qui tu G gloria, bene renita cciuium sortasse non atque -- cavisse impia, urctoria esiam sordiore, non solum gulom nes egent: sed tamen, si cuι Mee 1,ppetunt, adiuuans

xum citui in bona publicaret, sed uniuersa, quoque pro' aliquantam rum ad cetera, tura ad amicιtias com- Mincias, regionesq. uno calamιtatu ime comprehende- parandas. m. ιtaque, uexatis, ac peritis ea teris nationibus, ad

EXPLANATIO l

VT metus absit, caritas retineatis. I quod N paullo ante expressit his uerbis: Omnium rerum nec

aptius est quidquam ad opes tuendas, ac tenenda quam diligi; nec alienius,quam timeri. Qv I semetur nolint, a quibus metuuntur, eo ditia metuanti si iecesse est. I Isocrates ad Nicoclem: οπωι ἄν τι γαλλιυς πρὼ ν λαθες, αὐ- s 6 π: Γλείνους ἔξεις. Metuentur, ostin uno,&Tcriij. In alio,Mctua

tur. QE I D enim ovsicinus σι quo Oc. l Sic locutus pro Roscio Amerino: Quid censes hunei sit 'Sex Roscium, quo stladio, & qua intelligentia cilem rusticis rebusῖEt Agr. I i. Quid censetis, cum isti Xuiri

cum imperim, iii ascibus, cum illa delecta finitorum mucntute, per orbem terrarum uagabantur, quo tae' dem animo, quo motu, quo periculo miseras nationes futuras λ Et lib. i. de Orat. Quid cci es,si ad alici aus ingenium, uel par, uel maius illa,quam No non attigi,accesserint, quantum illum, & quatum oratorem futurum SvPEitio REm istum Dion y m, i Syracusium tyrannum, Hermocratis situm, qui tyrannidem in Sicilia inuasit annoari.Olymp.xCm. hoc cst anno ab v. C. CccxLvii.Arist.Polit lib. va V., .X nophon lib.i i.Dion)i lib. vi I .Plut.in Dion Cic. Tusc.v. Valeri lib. I x. cap. i . Ascli libavII. cap. 21

Macrob. lib. i de Somn. Scip. c x. Diccbat, se silio imperium relicturum adamantinis uinculis: uetum, S V iolentiam intelligens. Eius filius, regno pulsus, Corinthi ludum aperuit: ut, cum reipsa non possci, sp cie saltem quadam regnare vidcrctur. CVLTRO S metuens tonsorios, i nam tonsor gloriatus erat, in suae Wstate Hie riranni uitaan. de quo poenas dedit. ALEXANDRvM Theraeum, i Val. lib. 1 x Romano, Themistocli Atheniensia Mirum autem non fuit, si resciuit ipsun cum Pelopida, Thebanoru inini peratore tosila suo, piim propinquo,& familiari paterno, colloquium habuisse. nec fefellit ipsum praesar

115쪽

gium. nam coniux, mulier cordata,& animo praesente, tum uitae tyranni pertaesa, tum quia fiat re iunis re Gede abutebatur, adiunctis sibi tribus statribus, Tisiphonin Pilbolao, Lycophrone, tyrannum in lecto decumbentem oppresiit.Uuidius in Ibin: Inq. tuo thalamo iugulatus more Pheraei,

Qui datus est leto coniugis ipse suo. Vide Plut.in Pelopida,& Cicide Inu .i I. BAREARUM, I nam ii naturali odio Graecos perseqiiuntur.

Isocrates in Panegyrico . COMPvNC TvM noras Threti s , t signatum, stigmate notatum . nam, ut Herodotus lib. v. ait, apud Thraces punctas cile frontes, nobile iudicabaturi, non esse notatas punctis ignobile . Haec Marsus. Quibus addo Sexti Empirici philosophi testimonium. qui lib. iii. Pyrrhoniarum hypothesin, cap. 24. Compunctum notis cile, apud nos, ait, turpe, ct infame uideri: at multi Aegre iij, de Sarmatae suos fetus compungunt. DISTRICTO gladio I tres, & Tertii, Destificto. Srip Ar Rivvs i sic omnes libri. quo magis mirorcsse, qui Spiculatoribus, legant. PERsCRvTARLN- TvR l sic tres libri. unus, Praeserutarentur. decem, S Tertii, Scrutarentur. STIC MATIAM l pr

xime dixit, Compunctum notis Threicijs: quod scruitutis erat signum. Quid sibi uelit Nonius, qui hoc

loco Stigmatias dictos a ueteribus punctos in notis, non assequor . nam errasse cum existimo.Graecum autem nomen Latine pronuntiauit, ut alia multa. Caligulam ait Suetonius multos honesti ordinis, deforma tos prius stigmatum notis, ad metalla, munitiones uiarum, aut ad bestias condemnas le . NEC emus elut opinio: l Terti j liber, de alius, non habent τα Opinio. In alio est additum. Quomodo illud a Cicorone dictum Fam. lib.xi v. Sed nos, ni me fallit, iacebimus. Et in Oratore. Varro lib. 2. de re rusti de Taciutus. Aa ea I a tribus eius Datribus, ipsa cohortante. Plutarchus in Pelopida. PREMENTE in tu, I ita Pheracus, intersectus; Caesar, tribus de uiginti uulneribus consessus; Phalaris, lapidibus obrutus. Pu ALA Ris : l Astyalentis tyrannus Siculus.Ci Tusc. Ii Plin.lib.xxxi Ix.cap. 8. Ouid. . de A te, Persius Sat.I. Plut Parall.cap. 7q. Sen adc Ira,& de clementia, Oros. lib. I. cap. 2o. Pindarus Od. i. Pyth. August. ad Macedonium, de uera selicitate. Cuius est praeter ceteros nobilitata crudelitas: l ex illo praesertim aeneo tauro,quo homino inclusos,ut gemitu mugitum referrent, igni subiecto necabat.

Hic noster; l Caesar . IN quem l ita duodccim, de Tert ij. Duo, In eum. IMPETUM fecit. lin foro enim lapidibus est obrutus. DEMETR ivbi reliquerunt, i stipestis, imum. Plut.1n Pyrrho, dc Demetrio. AD THribum i humanissimum, Epirotarum rogem. LACEDAEMONIos i quibus itistitia numquam curae fuit. Is r. in I anathenaico.nec a confoederatis, nec a benefactoribus sibi temperarunt. Isbcripro pace,& in Panathcn.tcstitur, Laccdaemonios plures indicta caussa nccalle, quam Athenienses conuictos iudicio. quo factum est, ut, cum Epaminondas, Thebanorum dux, libertatis spem fae ret, socii omnes ad ipsum deficerent, nec Lacedaemoniis opem ferrent. Imperarunt in Graecia Laceda monii, Athenienses, Thebani. principatum Lacedaemon ijs, ut dixi ademit iniustitia. I xv CT Ric Aaealamitatis l superiorum temporum iniurias, non Leuctricam cladem, ipsis exitio fit ille, scripsit Isocrates in oratione Sociali. Leuctra, Boeotiae urbs, ad quam ab Epaminonda profligati sunt. Ex TERNA

libentius in tali re, quam domica, recordor. I oratorie hoc dictum. nam a malorum nostrorum commem ratione natura abhorremus. Sic apud Ovidium Achelous Metam. I x.

- quis enim sua proelia ui ius

Commemorare uelit 3PRo focijs, i defendcndis contra externam ut in. DE imperio I conseruando, uel prolatando. Hinc illud Sallust ij dc t oinanis, in Coniuratione Catilinae: Ubi pericula uirtute propulerunt, socijs, at que amicis auxilia pota bant: magisq. dandis, quam ac pilandis, beneficijs, amicitias parabant. Exietus bellorum acit mira, ast necessari . t Virgilius lib. vi. Parecte subiectis,& debellare superbos.

Mites r uictos aut in ciuitatem, aut in siderii,& clientelam recipiendo, modico tributo imposito. Nece filii : cum excinduntur urbes, captiui l. sub corona vcneunt quales Campani, Fregellani, Numantini, Carthaginienses, Corintliij. REGvΜ, populorum, i coniungit haec duo uerba Sallustius,Catilina:R es, populiq. finitimi bello tentare.'Et Iugurtha: Auxilia a populis, & regibus, sectisque, accersere . ORTUs, re res um i Machabaei, a Syriae regibus cum urgeremur, Romanorum opem implorarunt.Sie N Hieron, Ptolemaeus, Ariobarzanes, Deiotarus, Maceὸones, Graeci Romanorum auxiliis uti sunt. PATROCI Nivri orbis terrae t clientium enim utilitatem patroni spectant. Plutarchus it Iut T. Flaminii dictum reseri, quod Romani Graecos absoluunt iudicio incustoditos, liberos, de expertes tributi, legibus a. utcntes patriis. POST uero Sullae uictoriam I i hostibiis deuictis, multa ciuium mi lia partim occidit in uilla publica, partim proscriptit. Sallustius, Catilina: Postquam L. Sulla, armis recepta rep. bonis initiis malos euentus habuit; rapere omnes, Trahcre; domum Mitis, alius agros cupere; nc'ue modum, neque modc sitiain uictores liabere; taeda, crudelia l. in ciues facinora facere. ETIAM' iii cines let, Etiam non est in sex meis & Tertii. Et natum puto ex extremis litteris uerbi Exstitisset, quae repetitae librarijs occasionem dederunt addendi nouain uocem, Etiam. HONESTA M caussam non honesta uicto ria. I pugnauit enim Sulla pro optimatibus contra plebeia uictor'. leges, bc iudicia reip. resiluit. Ex certe ciuiuur, I correcto quaedam. quasi dicat, si minus crant boni uiri, nec loeupletes, locupletes autem , ut rerum nouarum haudquaquam cupidi, inter bonos uiros referuntur ciues tamen erant. P R A DAM suavi seiren ei e .l quali nostes citcnt, non ciues. idem sere repetit in Verrem,act. I i .libro M. T tum animi habuit ad audaciam, ut dicere in concione non dubitarer, bona ciuium R. cum uenderet, se Praedam

116쪽

In Lib. II. de Osiri

praedam suam urndcre. Largitus est autem supra modum uenustis mulieribus, s dicinis, histrionibus: t se Plutriho. Sucvrvs est, i C. Caesar. IN caussa impia, i contra optimates, Scommunem libertatem: cum Sulla optimates, libertatemq. defenderit. VICTORIA etiam foediore, i ober, quae statim si uuntur. Foediarer crudeliore.Lib. I.Sunt quaedam partim ita foeda, partim ita flagitiosa, ut ea ne conseruandae quidem patriae e auita sapiens facturus sitiSallustius foedos Catilinae oculos uocat; id est, saevitia iii,& immanitatem pracseserentes. Ter. Eun. M. .s Facinus Gedum. crudele, Donat O.C cero pro Sextio Foedus uulnus I . Clodi j dicit. V irgilius, Mn. ri. Impulerat ferro Argolicas Ecda latebras. Vbi Seruius: Foedare, lacerare . nam Foedum tam apud hunc, quam apud Sallustium, non turpe, sed crudele significat : ut, Sanguine Aedantem quos ille sacrauerat ignes. Sallustius, Foedi oculi. Sic N ingeniosissianum Poetarum Ouidium, Metam. I .locutum esse, obseruauit ante quinquennium Hercules Clofanus:

Foeda Lycaoniae referens conuiuia mensari

Quem uersum prope repetit in Ibin . SED uniue Uas quoque prouincias, i quae pro Pompeio stet rant. V N calamitatis iure t sic antiqui libri septem,&Tcrtit . Lamsinus Genere legi de sine cauiasa mutat: quasi, Iure, suum sensum non habeat . nam, quac condicio singulorum ciuium, eadem livi omnium prouinciatu in ta regionum, ut pari scilicet calamitate uexarenti ir. Ex TE Ris nationibus, lGraecia primum, deinde Africa, postremo Hispania. AD exemplum amis impei l Terentius praepositionem omittit:

Enimuero spectatum satis putabam, dc magnum exemplum continentiae. imperest euersae rei p. cum de hostibus, non desectis, triumphari lcrct. PORTA Rr in triumpho i portaban rur in triumpho imagines opidorum, quae quis bello ceperat. portatam aut cin Massilia in arbitror in Gallico triumpho.nain quinquies Caesar triumphauit, de Gallia,de Aegypto,de Ponto,de Africa, de Hispania. Massilia uero belli ciuilis initio portas Caesari clauserat. ex quo diu obsessa, capta denique per uim est. 11 Assi LiAM l Massiliae limulacrum ex ebore. Quinctilianus. Lam fide meliorem,

quam conlilio prudentiorem, dicit Velleius. Lucanus lib. II i. Florus lib. iv. E pit. Liu. Cx Oroclib. v I. cap. i . Eutrop. lib. V r. p. alti Er ex ea urbe triumphari, siue qua numquam nostra imperatores ex transa

pita bellis ινιώmpharunt. t eadem res Phil. Iix. narratur, his uerbis: Quousque Massiliam oppugnabis ne triumphus quidem finem iacit belli η per quem laeta est urbs ca, sine qua numquam cx transalpinis sentibus maiores nostri triumpharunt. quo quidem tempore populus R. inξcinuit. Eius laudes persequi uir Cicero pro Flacco: Massiliae disciplinam, atque gravitatem non solum Graeciae, sed haud scio, an cunctis gentibus anteponendam iure dicam. Massilienses ait Liuius in eo honore, in ea dignitate apud Romano fuisse, ac si mediae Graeciae umbilicum incolerent. Si Me uno Sol quidquam visi ι indignius . t so talle a Plauto sumpsit, ut Sticho sic ait: Meliorem nec tu repertcs, nec Sol uidet. HAATAM illam cruentam i uenditionem bonorum . nam & Sulla, de Caesar bona proscriptorum ci uium,hasta posita, ut praedam suam uendiderunt. ET mem ne int , sperabunt. l Antonium significat. Phil. rix. Inititus dico: sed dicendum est: Hasta Cac saris, P. C. multis improbis di spem affert, Z

audaciam. viderunt enim ex modicis repente ditiites. itaque hastain semper cupiunt uidere ij, qui nostris bonis imminent, quibus omnia pollicetur A ntonius. Cruentam: translatum a re militari. nam, cum hasta ante 'pidum ponebatur, signum erat diripiendac urbis, & crudelitatis in ciues exercendae. RU A M P. hic uibrasiet , dictatore ρν inquo tuo, i hic, L . Sulla dictatore, proscriptorum ciuium bona emit ad has .im, idest in auctione publica . quae, Latia prope si xa, fieri solebat. propterea dicitur hastam vibrasse,

μι eta' Quod aut infert Cicero,Sextors triccsimo anno post tot enim num crantur, a DCL xxiv.ad

D ei a stat est basta eadem non recessit: significat, eundem P. Sullam, ut emerat bona proscripti rum Marianorum L. Sulla dictatore, itidem emisse proscriptorum Pompeianorum Caesare dictatore. De hoc P. S ulla ita iocatus est Cicero in eo istola ad Dolabellam, x. lib. I x. Te tamen hoc scire uolo, ueheme ter populum sollicitum iiiisse de P. Sitilae morte ante quam certum scierit. nunc quaerere dosi crunt, quomodo perierit. satis putant se s re, quod si uult. Ego ccccn , qui animo aequo tum: una uereor, ne hasta Caesaris refrixerit. Et, ad Cassi uni, lib. xv.c . 7. Nos bic, P. Sullam patrem mortuum, habebamus. alij, alatronibuti alii, cruditate, dicebant. Populus non curabat: combustum cnim essu conitabat. Caeci rem pii tibi iiii ae laturum, arerentem, ne hasta refrixis t. Cui Cassius finiue cipondit, ep. i9. Sulla, cuius indicium probare do mus, cum dissentire philosophos uideret, non quaesiuit quid bonum est t, &on hia bona coemit. cuius ego mortem ibrii inchoecille animo tuli. nec tamen Cacsar nos cum desiderare patietur . nam habet damnatos, quos pm illo nobis restituat: nec ipse se rem desiderabit, cum filium uid rit. SCELERAT i Rh hasta I Phil. it. Auctionis uero miserabilis adspectus uellis Pompeii, non multa, e .maculosa: eiusdem quaedam argentea uasa collisa, rdidata mancipia . LADxu i non le- tur hoc uerbum in septem libris, de Terti j. S C R in A l uide Sallustitim in concione Lepidi. IAM ea inti sic eloa metuentes: l dat sensum inanimis rebus,quo magis publica calamitas expriinatur. Fa tr maseelerar utrum, quae rei p. impendent λ non puto. iam enim amissam penitus esse remp. statim dicit. quae igitur sectera ei tersionem ipsorum parietum. REM uero publicam penithsam os . t quod aliabi dicit ,προσωπον λεως. IN I v sTE imper τι I quia leges pro Caesaris potentia tulit; de nactui m

M a luat,

117쪽

. xluit, quam diligi. ACCIDERE potuerunt: l quae non uidebantur accidere posse . Qv r n d bent putare singuli e t argumentum a maiori. Iu aECILLEM: l Imbecillam, septem, d a cciij. Ssu TvR, ut disieramus, i hactenus de priuata amicitia dixit: nunc de gloria dicturus est, in qua ipsa publicus amor includitur. CuM honore, O fide cvi itatem. t Gloriae descriptio. nam, si diligimur a multitudine: si fides ab ea nobis habetur: si honore digni putamur: tunc adepti gloriam sumus. id perspicue narratur infra. SED ea l ea, quaecum honore, bc fide coniunctast.nam priuata quidem amicitia pariter omnes egent. An cuicque uuam instituendam l Vitam institutam, uiaticini,de Tetti j. C E R- xv M igitur hoc sit, i concludit hoc praecepto disputationem de priuata amicitia: nec addit plura propicrlibruinea de re copiose scriptum, qui inseribitur Laelius. ID quod primum, φ undecim, de Tert ij, Idq. primum. Vnus, Quoade pr. Vnus, Idq. pr. FAMILIARIT Ar Es habere didas amantium nos μι- rerum, i de fide supra dixit, Cum liouore, deside caritatem. Sta ibi agit ea de fide, quae publice hab tura ciuibus, hic deca, quae priuatim abaanicis. Nos TR A mirantium t ut apud eos in honore si mus. VT non diserat multum inter Iummos, ct mediocres uiros: l ut ea pariter omnes egcant: nam siue amicitia uita nulla cst: sine honore tamen, de gloria, de beneuolentia ciuiu in licet uiuere. uoe ad illa sup riora pertinet: Ad cuiuslite uitam instituendatri accommodandum est, a multis ne opus sit, an satis sit a paucis diligi. V τ R i s D E l ex acquo. Si cui haec suppetunt, i siquis haboth accitia, honorem, fidem, beneuolentiam ciuium . Tvat ad cetera, I Cum, Tertii libcr. AD -rcinas i priuatas.

CICERO

S En de amicitia libro dictum est, qui inscribitur re, quam nos, arbitramur; quo q. utura progis recreLaelius. nunc dicamus de gli ria. quamquam ea quo dimus, o,cum res agatur, m di sirimenq. uentumst ex que de re duo sunt nostra libri. sied attι amus, quando- pedire rem, consilium ex tempore capere posse: hoc quidem ea in rebus maioribus admouistrandis adiuuat enim omnes extim mi utilem, ueram. Dudent am μ'

plurimum. Summa igitur, O perfecta gloria constat ex stis aurem, O fisis hominibus des bonis, ita fides hub tribus his: si diligit multitudo; si fidem habet; si cum us tar, ut nulla sit tu bis fraudis, iniuriae . seu'κio: itaque

miratione quadam, bonore nos dignos putat. haec autem, his salutem nostram, ius fortunas, lus liberos rictis ines est simpticiter, breuiterq. dicendum, qurbus rebus pa- committi arbitramur. houm uitar duarum ad fidem fa-riuntur a singulis, eisdem fere a multitudine. sita est alius ciendam iustitia plus poliet, quippe cum ea sine prudentia quoque quidam aditus ad multitudinem, ut in uniuerso- satis habeat alictoritaris, prudentia sine iustitia mini ua-νum anιmos tamquam inguere posmus. Ac primum de leat ad faciendum fidem. quo enim quis verseutior, cauilus tribus, quae aute dixι, beneuolentiae praecepta ui- tidior est, hoc lausior, su pessic π detracta opinione prodeamtis: quae quιdem capitur beneficis r maxime: βα-- bitatis. quamobrem intelligentiae itistitia coniuncta, quado autem loco benefica uoluntate beneuolentia mouetur, tum uolet, habebit ad faciendam fidem uirium: iustitia si etiam si res sorte nou puppetit . uehementer autem amor ne prudentia multum poterat; sine ii stiria nihil valebit. maltitudinis comino xeιur ipsa se nr, re opinione liber prudentia. Sed, ne quis sit admiratus,cur, cum inter omlitatis, beneficentiae, i fimae, fidet, omni-q. earum nes philosiophos constet, a m . inb saepe disputatum fit, uirtutum, quae pertineut ad Uustudinem marum, ac qui unam haberet, omnes habere uirtutes; nunc ita seiunfacilitatem. Neui in illud ipsum quod decorum , hone- gam, quasi possit quiquam, qui non idem prudens sit, iis q. diximus, quia per Ie vobis placet, or sq. -- sus esse. alia est ista, cum ueritas ipsa limatur in diptita-

mum natura, σ specte hia commou t, maximeq. quasi trone, subtilrtas: alia, cum ad opinionem communem o perlucet ex iis, quas commemora si irtutibus; iccirco i nis accommodatur oratio:quamobrem, ut nulgus, ita nos

ios, in quibus eas uirtutes esse remur, a natura ipsa dili- hoc loco loquimur ut alios fortes,alios bonos viros, alios sere cogimur. Atque hae quid caussae sunt dilitem prudentes dica s. popularibus enim uerbis est agenui grati simae: posimi enim praeterea nonnullae e se le- dum,σ usitatis,cum loquamur de opinione populantiis mores. Fudes autem ut habeatur, duabus rebus esci ρο- eodem modo fecit Panaetias . Sed ad propositum re-test; si existimabimur adepti coniunctam cum iustitia pru vertamar. centiam. tiam G ζs fidem habemus, quos plus intel μ

s .i : NUN c dicamus de Orio. quamquam ea quoque de re duo sium nostri libri . t de quibus ad Atti lib. xv. cp. 2 7. Sc lib. xv l. cp. I. Eos autem libros surto auertit Pctrus Alcyonius, is, qui de Exsulio scripsit. qua de re uide Paulli patris Commentarium in ep. ad Att. lib. xv. π.27. Duo sunt ori libri: supra: sed hacc, cum ad philosophiam cohortamur, accuratius solent disputari: quod alio quidem libro secimus. ATTrNGAMus, i pauca dicamus: cum pluria dixerimus in ijs libris. SuMMA igitur c c. l caussae, gloriam gignentcs. HONORE nos dignos purat. l Nos, abest a tredccina meis, dc Tertii. A Liv sq-que qui δεμ aduus ad multitudinem, I qui non est ad singulos. Vnus, Sed est quoque aliis quidam aditus. V nus, sedcst alius quidam aditus. I res, Sta est alius quoque aditus. Nouem, & Terti j faciunt cum impretia lectione. Ru AE ante dia 6 beneuolentiaepraecepta videamus: l sic undecim, dc Tertii. Vnus non habet Το, Beneuolcntiae. Vnus, Quac ante dixi, heneuolcntiae praeceptis. Q v A a quidem capitur Haeficiis mo-e: l Capitur, G, Acquiritur . scilla pacis quiddam plus habet, ad c truncadam beneta

ciorum

118쪽

Horum iam, qu bus capiuntur, atque obstringuntur animi. propterea, Aucupari gratiam. dixit in epistola ad Lucceium. Et,Venari uiduas finistis, ac pomi Horatius. Quod utrumque uerbauit ad Capiendi uoluntatem spectat Capitur,igitur,ex multitudine: pro sumitur, obtinetur. Sic, Capere fructum, Capere laudi . Praeterea, si, Beneuolentiam aucupari, Latinum est: cur,neneuolentiam capere, Latinum non cile uideaturξQuid laboras, Lambine3 cur ad mutandum tam proeliuius es λ nihil hie pro te faciunt antiqui libri: sermo Latinus est: mutationem sententia non postulat. Maximis, in in sex incis. c a tin benestius Maanne: Hinc illud , Cratia gratiam parit. BENEFICA Mortimate beneuolemram ueriar, t Legem dum, mutato uerborum o 4: ne, ut est in meis octo ueteribus libris, S Tertii:Voluntate benefica beneum lentia mouetur. Ouid. te Ponto: Vt desint ut res,tamen est laudanda uoluntas. Quo D detorum, homiliam' l. t nubs, i Dicimus, est in septem, S Tertii. Psi R se i uel si nullum ex eo fructum capiamus. NATvRA, specieDa i ut, & forma sua. PERLvCvr έ se ueteres omnes libri. Langius, prolucet. cur mutetur, caussam non uitio . C A v Ss Ah dii genua i sic il

lud Virgilii i

uriiq. uidendo semina.

Quod & active 'passive intelligi potest. PRvnx Nir A M. t intelligentiam. E T sutura prospiacere i desnitio prudentiae. Curi res agasar, in viscrimens uentum sit, i Isocrates: T. .m των - ἄν

P EDI RE rem, i cxplicare. HANC etiam omnes exel mala utilem, titrare r. predentiam. l Homines , nouem, de Tertii Septem,& Tertii, Hanc enim utilem homines existimant, ueram' prudentiam. IDE ITHuis, i Bonis uiris, octo, de Tertis. Infra quoque pro iustis Bonos appellat. Ius rivi A sine pru- dentia multum poterit: sine itistitia nihil valebit ρ Mentia. l libro primo, eas lem comparans uirtutes, Pt cet, inquit,aptiora esse naturae ea osticia, quae ex communitate, quam ea, quae ex cognitione ducantur. N A qciui sit tamaritis, i ne qua sit ad miratio. CvM inso omnes phil sophos conser. l non cos qui dem, quorum libri exstant. nam Aristoteles id non docet. Plato autem ex aliorum sententia disputate ut in Luthydemo e s. πέρ οῦνἐ-- ωάν - ἐπεισι. In Protagora autem: Πιτερ,ν ψ ι o Mam νευσῖν . ανη-

seruas ipsa ιmarur l cum ueritas ipsa diligentissime quaeritur. AD opiniorum oe. t O uocalis uiticelies a Cicerone hic duabus lineis usurpatur. ALios honos i pro, iustos, di Aristoteles lib. v i. Et inc pro iustorosuit ipse Cicero infra: Ex qua una uirtute,inquit de iustitia, uiti boni appcllantur Cvri loquamur de opimo populari: l opinatur enim populus diuersas c se uirtutcs.

CICERO

ER A τ igitur ex tribus, quae as gloriam pertinerent, hoc tertium, ut cum admrratione hominum his, ore ab his digni rudicarcmur. - rautuar igitur comm uterici dem omnia, quae magna, o praeter op rminem suar ι amma curacint; separatim autem instr-guli , si rDicimiu nec optuata quaedam bonatataque eos auros suapatiunt, monis sp esserum laudibus, in quibus existimant se excesserues quaIliam, o singulares u tu ira pervuere; despiciunt autem eos, ct contem Munt, iuquibus nihil uirium, nabit animi, nihil nemorum putant.

non enim omnes eos contemnum, de quibus male existimant.uam, quos improbos, maledicos, staudulentos p

rant , σ ad faciendam im riam instructos, eos haud c temnunt quidem, sed deus male existimant.quamobrem, ut aute dixi, contemnuntur ij, qui nec sibi, nec alteri, Mdicitur; in quιbus nullas labor, nulla industria, nulla cura est: admiratione quadam afficiuntur ij , qui ante re celeros uirtute putantur ,σ cum omni carere dedecor Ium uero suuhs, quibus at non facile possunt obsit

sere . nam σ uoluptates, blandissimae dominae, saepe

maiores partes animi a uirtute detorquem; O, dolorume admonentur faces, praeter modum plerique exte rentur: uιta, mors, diuitiae, paupertas omnes homines uelamentisime permovent. quae qui in utramque pamtem excello animo,magnoq. despicium; cumq. atiqua his ampla, O bonesta res obiecta est, totos adse conuertit, σrapituum quis non ad retur splendorem, puli iudinem . uirtutis j ergo haec anim despitientia am rabi istarem magnam facit: maime iustula, ex qua una uirtute uiri bonι apycllantur, mirifica quaedam res multi iustici videtur: nec iniuria ramo enιm iustus esse potest, qmi mortem, et i dolorem, quι exsulium, qui eges tem timet; aim quι ea, quae bis simi contraria, aequitati

anteponit. maximeq. ad irant Vr e , qui pecunia non

mouetur: quod, in quo utro perspectum seu, bcinc igna spectatsi arbitramur. itaque illa tr.a, quae proposiva sunt ad Iloriam, omnia iustitiarim an beneuolens iam quod prodebe uultplurimis; ob eandem tigam fra, admirationem,quod eas resffemit, negligit, ad quai plerique inflammari aviditate rapiantur.

EXPLANATIO

PERTINERxNT, I se tres mei,&Terti j. undecim, Pertinent. ΛDMIRANTvR igitur commaniterissi l in locii scilicet, ta paruo animo pracditi Moratius et . . Nil admirari, prope res est una, Numici, Solaque, quae possit facere,& seruare beatum. PRAETER Uinuinem suam i uel, παρά προσδεκίαν. NON enim cimes eos contemnunt, de quibu4

119쪽

94 Aldi Manilii ccii Comm.

quibus Ole existi m. t Contemnere.& Male existimare, non idem sunt. De cur Ius male ex sym.1xi rnam ij nocere possunt. Aris fotelestiae disputat Rhet. lib. ia. Eos haud contemnunt quid is, 1 Treriti Tcrtii, Eos contemnunt quidem neutiquam. Quod, ut magis antiquum, magis probo. ta ex co :mprcit milectionem natam existimo. NEC sis . nec altera pro uni, ut dirastir; l Proni Mobes ab uno Tertii libro.& recte abeste arbitror. breuitas enim prouerbii similitudinem facit. Et, V t dicitur, multorum i ritione tritum es di intelligi poste per se ostendit. Horatius bos ait fiuges consumere natos . Graccu, Pocta, ε σιον ala ιι ά:4υ-,Telluris inutile pondus. Hesiodus:

ADMIRATIONE quadum Ulamnitiν Η, qui anteire ceteros istute putantur, i quemadmodum Latine dicitur, Laude assicitur, Honoribus assciturn pro, Laudem consequitur, Honores, consequiti r : sic hoc in loco Cicero dixit, Admiratione quadam asticiuntur ij; pro, Admirationem quandam hominum consi

quuntur. Itaque non uideo, cur quidquam mutetur. cum praesertam labri omnes antiqui, Aiaciuntur,sabeant, non, Atticiunt, ut ex ingenio Lamianus reponit: mia quidem ii dicio, noti cultu recie, ut leuiter e cam. Vnus, Adm. quadam uero ast. Duo, Adm. autem quadam ais. v nus, Adin. quadam autem an . Sex, S Tertii, Adm.autem in Quattuor cum impressalomone faciunt. ceteris: Unus,& Terti j,Ceteris.1 Is tituti s , t fraude, dolo, uiolentia. VoLvPTATES, s laudis: ed inae, i propterea

a ratiων Voluptatem appellauit Plato ιν τώ τών mi vir H: Dd, Eicam rara lorum. Cicero conuertit in Cat ne . SAEPE ma cres partes anima a tir νινι e detorquente i A Saepe, non tes: tur in ullo uetere ii bro . IN utramque partem l tam uoluptates, quam dolor . iaci, Sive cum adsint, liue cum absunt. Ex CAL-s o animnonagnoq. t qui uirtutem rebus omnibus inreponat. Tura quas non a diri ιν placido uam

chritudinemq. uirititis 3 l hoc non uidetur cum coeoniungi postri quod dictum est: Quae qui in udiam inupartem excelso animo,magnoq. despiciunt. Potius enim sciat entia requirebat, . Tum 'uis non eos ad amet

tur aut: Quis non admiretiir splendorem in iis, pulchritudinem . iii mitis 3 Modo subitingatur aliquid, quod ad, Qui, reseratur. HAsc anima de jurentia I cum&uoluptates, de dolores despiciuntur. Sti: est in omnibus uetaibri . Male in uulgatis, Perspicientia. ET Maaime restiria, I Plato Politic. H. O

Iorem, i Stoici,contra Peripateticos. nam Aristotcles naturales ellectus ei se dicit. Qv Aa his Itini cu ιraria , t Nouem,&Tertii, Quae sunt his comta MAXIMEQ . admiruntur l Valerius Maa.lib t v. cap.3. HvNC dignis spectuiti arbitrantur. I sic quattuordecim mei. unus Tertia , Hulic igni spectat M. idest, probe cognitum: ut ego interpretor: ut aurum spectatur igini similiter ad Paetiam. Fama ab. I xwp.i6. Non facile dijudicatur amor uerus,& fictus, nisi aliquod incidat causmodi lcmpus, ut, luasi aurum igne, s c beneniolentia fideli, perieulo aliquo peripici positi. quod cx lsecrate simplum, Pater annotauit, exoratione ad Demonicum : risu ν γ ια ν ἐν ijeκ -5μεν.Sic& Ouidius Tris LScilicet ut siluum spectatur in ignibus auritati.&c. Huc secit illud Chilonis: O , 5 c. ά,α - ἐχ siae ἐξιτά τὰ , I de βάσανουν eo, i ὰν: ἐν IQ πυ- άrhoάγHοῦντι κακοῦν τι νι . I tat: λιν.Lambinus,Tamqua addit. Alii, Hunc uinam spectatu in . Alii, Hune

dignum adspectu Mollius omnino erat, v t igni. sed, ut absit, Vt, quid incommodi ρ praesertim in coni muni trita . sententia quam ullas ipse iam satis emolliverat. O n eandem clarigam i quia prodesse uult plurimis. nam ideo spernit, & negligit cas rei, ad quas plerique'inflammati auiditate rapiuntur. Anquas plerique instaramati auiditate rapeantur. t plua hii, quam, Cupiditate.Vnus incus, Aviae.

CICERO

AC, mea quilem sententia, omnis ratio, O mst En uetur. quin etiam leges latrunm esie dicuntur, quia tutio vitae adiumenta hominum desiderat, in pri- bus pareant, quas obstruent. itaque, propter aequabilem missur habea quihusim atos familiares conferre sim praedae Di titionem, Bargutus, Illyricus latro, de quo monesi quod est discile, nisi speciem prae te boni uiris est apud Theopo raptim, magnas opes habuit: nihilo mara .ei ira etiam foditario h ini atque in agro nitam ML iores Viriathus Lusitanus: cui quidε exercitus nostri, mi opi iro iustitiae necessaria est, e . etiam magis, quod, i peratoresq. eesset vl: qu m c. Laelius, is, qki Saprenseamnsu hab unt, intristi halebuntur; O , nullis praeim usiopatur, praetor erit, O comminuit; strinitati . . di si adipti, multis ascient δεν iniuriis. Atque ius etiam, eius ita repressit, ut facile bestam reliquis traderet. aetim qui ut tint, mutat, conducunt locant, Antrahe 9sq. ne igitur tanta his instinae sit , is ea etiam latroni m opes gotiis impluantur, ii titia, ad rem gerendam, nece sarm. firmet, atque aneat; quantam eius vim inter leges, est. cuius tanta uis est, u nec illi qui cm,qui male in ro, o iudicia, O instituta re p. fore paramus e Mihi quidem scelere, V siuntur,posui sine ulla particula im ae lime non apud Medos Liam,m ait Herodortis, sta etiavi apud re. uam qui Grum ι uiptam, qui una lat ocinamur Ara- maiores muros fruendae ιι statae cavo miremur olimitiraliquid am eripit, is sila ne in latrocinio quid m retia . bene moratι reges constituti. nam, cum premeretur m iuit locum.ille autem, qui archipi ata duιzur, tus a qua rio murturedo ab qs,qui maiores opes habebant,ac unlim iuro praedam disperitia, aut occiduur a μιν, aut re- at quera cohsuPebant,uirtute praestantem; qui, pr

120쪽

In Lib. II. de Og. 0 s

hiberet iniuria tenuiores,aequitate constituenda summos cum omnibus siemper una, atque eadem voce loque turicum in mis pari iure retinebat. Eademq. coubluenda- Ergo hoc quidem perspicuum est, os ad imperandam deram legum pari caussa,quae re L ius enim semper quae- ligi solitos, quorum de iustitia magna esset opimo multisti m est aequabile . neque enim aliter esset ius. id se ab tu is.admcto vero hoc, ut fidem etiam ργudentes habeuno u sto, O bono utro consequebantur, eo erant cout rentur,nihil erat, quod bo es his auctoribus non pine cum id mireus contingeret, leges sum mucutae, quae consequi se arbitrarentur.

EXPLANATIO

NI si speciem prae te boni uiri feras. I nisi iustus uideare. Boni uiri: iusti. subiungit enim: Etiam

solitario homini opinio iustitiae necessaria est Et paullo ante dixit de iustitia: Ex qua una uirtute

uiri boni appellantur. IN I vsTI habebuntur; l milii hoc uidetur abundare: cum dixerit, Si eam non liabebunt Cum hoc iam scripsissem, animaduerti coniceturam meam unius libri ueteris testimonio cons mari. NuLLIs pracsugs Iaeptι, I quibus maximum opinio iustitiae praesidium esset. AD rem gerendam l dum cas res gerunt. Male Lambinus, contra ueteres omnes libros, Ad remp. cum sit sermo de

priuatis rebus. in I maleficio, o scelere pascuntur, i ut Terentianus Sannio: Leno ego sum: at ita, ut usquam fuit fide quisquam Optima. NAM, qua oec. l iustitia etiam apud latrones necessaria. Plutarchus in Pompeio narrat de latronibus socra facientibus. Argumentum a minori ad maius. FURA TvR aliquid, aut clam eripit, i docti uiri l sunt, Clam furatur aliquid, aut eripit.Ego sic, Furatur aliquid, aut cripit.Nam in uerbo, Furari,occulta, dc insidiosa includitur actio; in, Eripere, aperta dc uiolenta.Sequor autem in hoc, praeter morem Latini se monis, omnes, quibus utor, ueteres libros. IN ιatrociniol inter latrones. argute. ne inter latrones quidem latroni furari licet. AvT occidetur a soces, aut reliuquetur. I Quinque lib. uet.Occidatur, Relinquatur.duo alio, Interficietur, Relinquetur. Septem alij,ta Tert ij, Interficiatur, Rclinquatur. magis probo. quam lectionem merito probatam fuisse clarisiimo, disertissimo t. viro M. Ant. Murcto assirmauit Clof nus meus: eamq. SI ambinus in uri. codicibus reperit. LEGES lavironum esse dicuntur, i Thucydides scribit, ante bellum Troianum latrocinium non fuisse infame, sed periculosum potius. Hinc apud Id

merum hospites rogantur, ac praedones lint: Παρθεμενοι κε λας, κακον α αδ-- ροντας. PRAE

DAE partitionem l Sic Terti; liber,& nouem alii mei. Reliqui uero, Portionem. libentius sequor sup riorem lectionem.dixit enim paullo sit pra: Aequabiliter praedam das pertrat. BARGvLus,l dictus a Bargo, Illyrico flumine. De bello Illyrico, gesto anno v. C. Dxxv. Polybius lib. 2 de alij . Qv I D E M exe citus nostri, I Dedem, S Tertis, Muidem etiam ex . n. IMPERATORES Q. t M. Votillius, di C. Plautius praetores. & Q Fabius proconsul pacem cum eo secit. tandem a proditoribus, Caepionis consilio, interemptus cli. I S, qui Iapiens uIurpatur, i appellari solitus est consuetudinem enim hoc uerbum lignificat. In libro de Amicitia: Non ab isto oi scio, quod semper usurpaui cum ualerem,abdu es incommodo meo debui. De Oratore: Aut non eo nomine usurpandum, quo arguatur. De V mue sitater Iuppiter,Iuno,N reliqui,quos statres inter sic, agnato'. usurpare, atque appellare solemus. Phil. I. Gra cum uerbum usurpaui. I s, qvi Sapiens furpatur: cuius nomine liber de Amicitia inscriptus est . Duo C. Laelii suere, duorum Africanorum amicissimi. posterior Sapientis cognomen est adeptus. Rx Li- avis I primum Q. Fabio Maximo, deinde uo Seruilio Caepioni, qui cum per insidias occidit. ΦANT ΛΜ eius stim inter leges, iudicia, En i mutaret fore putamus λἰ Lib Tertis& tres mei, Et iudici R ebl tuta rep.Vnus, Et coiistituta rei p. Duo alij, Et inta stitutarcip. filius, Et in costituta rep Alius Et iudicia in limita r.p.Ceteri uero uulgatam habent iccitonem. M E D o S i sui primi reges habuerunt. Diod. Sic. lib. Di Strabo lib. II. VT au Heroaotus, i lib. l.qui Clio inscribitur: quo loco ait, quibus artibu s Dei is ad regnum adspirarit .FRvENDAE iustitiansic liber Tertii, de decem mei. Duo alij ord praep. Duo alij, Seruandae hist. Nihil muto.B E NE morati re si hoc Arii toteles lib. v. Pol. tradit de W-

meretur initis multitudoi In otio criij liber,& noue mei.Sunt,qui lcgant, Inops multitudo:ut in in ducibus meis Alii omittunt & Inops, de Inition Inotio.quos nos equo S V M HO S cam ii Dis pari uire retinebat lino mei, de Tertii, Pertinebat. quam lectionem Pro . nam Pcrtinc bat, clipersecte contincbat. Pertinacia enim dicta est a Pertinedo dest, oblinate tenendo. Vci lego, Continebat. ut est in uno. quae lectio arridet& Clofano E A D s M Q. constituendarum lego mist causa, quae evan . I παρ ιμας . reges primum, deinde te es fuere. reges autem pro legibus, leges pro regibus. Omnes anta quae ecntes regibus quondam

hiruerunt. Et Aristotelis lib. I . LXώ-- τον; βασιλευν τι αἰπόλου, ἰνιοῦντά νη. Idem ta Polybiu, initio lib vi. grauiter, & ingeniose, ut solet, omnia litteris mandauit. I v S cnim Iemrer quat situm est ae-duabile. t Acis LPOlit. lib. ii. τὸ πινγαρ δίς-ν,ὶ ν ἰοκεῖ εἰ M. SI ab uno insto, I lib. I. C v M omnibus f per I Plato de Leg. Iv. eas non ait uero lcges,quae non uniuersae ciuitati cx aequo sicruiunt: iuris sint ut aris conditores seditiosos ucrius, quam ciues,cile. Eo erant contenti. I Eram coconi. liber Tertii, de undecim mei. V NA, atque eadem noce I non ut alio modo tenuiores, alio locupletes uiuerent, sed

ut summi cum insimis aequo iure tenctantur. quod regibus quoque bene moratu propositum . .

SEARCH

MENU NAVIGATION