장음표시 사용
131쪽
secundo dicitur, quod esse idem re, & r tione stat dupliciter.Primo ratione rati cinata,& ratiocinate, S: ista omnino sunt eadem inter se, sicut etiam sunt uni te tio . Secundo aliqua dicuntur conuenire realiter in uno tertio, sed tamen rationeratiocinata distinguuntur, Se ita bifariam cosiderari possunt. Primo quoad id,quod includunt, siue materialiter, siue sorti iter de illo tertio,verbi gratia, quod actio, de passio includunt de motu, & sic etiam sunt eadem inter se, sicut sunt eadem viii tertio. Secundo quo ad id quod addunt, vel intelliguntur addere, idest, quod ad oppolitos remeetias, in diuinis personis, de sic no intelli euntur esse idem cum illo te itio, sed per illos dis lingui ab illo. Dum ergo S. D. annuit in synonymis valere, dicere voluit,quod non valet in aliis quae habent plura nomina, & plures rationes quibus distinguuntur. Ad secundum patct, nam vivens, Beanimal per suas rationes formales distinguuntur, per quas nec in tertio,nec inter se conueniunt, sed tamen ut unum alteruincludit, scilicet animal gradum viventis, se conuenire dicuntur, & licet arguere, sed non sic.Omne rationale, ut rationale, est animal, vel viuens, sed homo, ut ii nio,est animal, vel 'tuens. Ergo &c. Nam argumentum assumit ea in quibus distin
Ad tertium dicitur, quod quae conu niuiat in tertio,eo modo quo in eo conii iaiunt, eo modo dicuntur esse idem, non autem secundum proprias rationes, ex quibus a tertio,& inter se distilaguuntur, di ideo si dividantur inter se realiter, distinguuntur realiter, & sit ratione, rati ne ; unde quamuis relationes diuinae sint idem realiter cum diuina essentia ratione esse abist uti, non tamen hoc verum est, ratione oppositionis relativae, nam esset tia realiter no dicitur ad aliud, relationes
utique, & sic possunt distingui relative realiter, & per hoc patet ad quartum, tata oppositionem contra Caicianum .
Hla Arist dubium quoddam soluit.
Dubitati enim solet, cuiustam mortus sit a bis,scillaetan m mentis,ues ira bilis, & respondet ex dictis manifestum esse, quod motus est actius mobilis, quia actus est in eo cia ius est actiis, motus a tem est in mobili,ergo erit amas mobilis. Subdit tamen quoddammodo esse adhun mouetis, ad eo ut utriusque dicatur unus aetiis. Hoc probat. Quia tam in mouente, quam in mobili aliquid dicitur secundum potentiam, & secundum actum. In m i ente secundum potentiam, dum dicitur
poste mouere, & in actu,quando actualia ter mouet. In mobili vero secundum p tentiam, quando potest moueri, & secundum actum, quando mouetur,quare erit
actus mobilis, &mouentis, quia id quod active a mouetate procedit, in mobili r c pitur, nec aliud recipitur, Quod etiam manifestat exemplo duorum ad unum, iavnius ad duo, te ascendentis, & desce dentis . Dubitat ulterius contra id, quod dictum est, eundem esse actum activi, iapassivi, quare actio , & pallio sunt virus motus, sed de his agendum erit in sequentibus quaellionibus.
V Idetur quod non . Nam illa distin
gulintur realiter,quorum unum p
test esse sine alio. Sed motus potest esse absque actione, ut motus sagittς proiecisa sagittante illico occiso. Ergo actio diastinguitur realiter a motu .
Secundo. Idem non est causa sui ipsius. sed actio, est causa motus, de passionis. Ergo ab his distinguitur. Tertio. Qua dii ferunt genere,disserui etiam specie, de numero Sm actio,& passio differunt genere, cum sint duo praedia
camenta. ENO. Quarto. illuminatio facta in aere a socle, est vera actio, & non motus, quia m
tus fit in tempore, te illuminatio in i stan ti. Ergo distinguuntur. Quinto. Actio, & passio duo sunt qui ditate,&di finitione. Sed Se motus habet proprii dissinitione. Ergo distinguuntur Sed contra prob. quoa sint idem re, iuratione. Primo. Nam per S. D. p. p. q. 28.
art. secundo, ad primum haec propositio. Quae
132쪽
Quae uni, & eidem sunt eadem, eadem quo im ortat relationem originis motus, sunt etiam inter se valet in synonymis, & cau salitatis eius esse ab agente, & rela- quae sunt idem re,& ratione, ut tunica, S: tionem effectus in oblique esse in passo. indumentum, & ibi etiam dat exemplum quia in pallo motus causatur ab agente. de actione, &passione. Ergo sunt idem Hanc autem sententiam non differre ab
Secundo Arist. a. Physicoruni tex.19. digniens causam agentem habet, quia est illa, vae est principium motus. Ergo motus, ut motus est procedit ab agente. actio non est nisi actus procedens ab agente. Tertio . Mouere,sermaliter est agere. Ergo actio is aliter eli motus, & non diuerunt nisi sicut abstractum, & con
Quarto. Arist. s. Physicorum text. Io.
tali argumento probat ad actionem, &passionem non esse motum. Ad motum, non est motus. Ergo nec ad actionem,&passionem,quia non sint nisi motus. Ergo non distinguuntur formaliter. Quinto. Si distinguerentur Drmaliter, per diuersos respectus, pertinerent ad praedicamentum relationis. Sed hoc est falsum,cum singularia praedicameta con .stituant. Ergo & id ex quo sequitur,& sic non distinguuntur. Pro explicatione huius quaestionis tria
agenda erunt. Primo enim ponemus fundamenta necessaria. Secundo duas conclusiones, & tertio solutioneo argumentorum utriusque partis.
uo ad primum igitur sciendum est,
circa prasentem dissicultatem sunt plures modi dicendi. Primus ex Scoti in quodlibetis q. ii.&in . dist. 13. q. a.&conclu.1.via docet totam rationem acti
nis consistere in relatione ad agens, &passionis in relatione ad patiens. Secundus modus dicendi est locinatis 3. Meth. q. 3. scilicet quod actio, passio ,
& motus vicunt relationem, & motum, sed ex motu non distinguuntur, sed ex connotato idest ex relatione, quia actio con notat relationem motus , ut a quo, pallio,vet in quem, & motus, ut ad quem, idest ad terminum. Tettius modus est Capreoli, in a.diit. 3.q. a. tenentis , actoonem, passionem, de motum formaliter, & in recto esse idem,
quia sic non dicunt nisi motum, sed in obliquo distingui, scilicet ex connotat 'ix: ctiam dixit Soncitus,quia actio in oblica quam habuit Soncinas secundum rem sentimus, immo esse communem Themistio, Smplicio, Philopollo, Alexandro,&S. D. immo, & Arist. tex. a a. nam hi omnes assirmat, actionem, de passionem rea
liter esse idem , sed serinaliter diltingui. Ultimus modus dicendi fuit illorum, qui dixerunt, actionem, S pagonem nec scincundum rem,nec secundum rationem distingui a motu . secundo notadum venit, quod di picet est actio. Prima dicitur immanena , suta manet in agente, ut intelligere, & velle . Secunda dicitur traiisiens, quia transit in
exteriorem materiam, ut secare,& vrere.
Hic non d sputamus de actione immanenti, quoniam talis non concernit motuml hyncis,de quo est sermo, sed Methaphysicum motum,qui est actiis perfecti. Item hic non loquimur de motu proprie sumpto tantum, sed etiam de motu communiter, ut etiam se cxtendit ad instat aneas mutationes, in quibus etiam concurrunt
actio,& passito. Ieatio notandum venit,quod actio, &passio dupliciter considerari possitnt. Primo quo ad id quod dicunt in recto, idest
quoad motum, nam verum est dicere Act: o eli motus ι passio est motus. Secun- ω quoad id quod con notant in obliquo , ideit, quo ad suos respectus, & sic dicuntur distingui formaliter, quia actio non Scit motu na, sed con notat illum, ut est ab hoc idest ab agete, Sc passio, ut cit in hoc, idest in patiente. Hinc deduca, actionc ,& passione materialiter. S: realiter, idest in ordine ad motum esse idem, & dicere eundem actum, non serinalem, scd materialem, laesi mobilitat em, sed tanto sor- maliter distinguuntur, quia per sitas iationes formales respectivas di finiuntur. Nec propter hoc, aliod actio, & paulo sui
idem motus realiter, motus dicitur constituere praxit camentum, quia Pradicamentum non conitituitur per materiale,
de in inpictum, ut est motus, sed per Grmales rationes compictiuas, ut daciunt actio, & passio, cum connotato. Quando autem dicimus actionem, & pastionem di
133쪽
stia ui formaliter, & se dum rationem, eamento, per Arist. t .s . . diuinori . non intelligas secitndum rationem rati ei nantem , sed secundum rationem rati ei nati, quia vere,& realiter acito est mi tus, ut ab iis M , S non in hoc, unde dicitur di itinctio realis modalis, seu realit iis a realitate, accipiendo actionem , Sepassionem secundum id totum quod di
Quarto notandum est, quod actio, passio, ta motus in tribus coirueniunt sed noeodem modo. Primo enim conueniunt, quod terminum respiciunt, sed actio temminum respicit ut quid ab ea factum,qui. a ipsum producit, & passio ipsum intuetur , ut quid abaonte et sonuin, motus velo, ut via ad iptam tendens. Secundo conueniunt, quod in motu identis, imir, quia aio Physica eit motus via quo, & pa: sio, ut in quoia Tertio quod virum ab alio dependet, quia haec in in
tu esse oportet Distinguuntur vero,quod motus dicit rationem incompletana, tu
niam semper dicit ordinem ad terminii, quia de ratione eius est semper quod sit istis existentis in potentia, dum autem in termino eli, non est amplius aetiis existentis in potentia, sed in acta complero , & per hanc rationem ab actione dinfert,quq secundum se dicit egressuin motus, & a passione , quae fecitndum. se dicit receptiuum motiis, quare secundum suas rationes rinales distinguuntur. Fine autem sunt respectivae, quoniam incisus
motus eii active ad pallium , & pani passiue, ad agentem.
Quo ad secundum principale conclusio est. Actio., se passio materiali
primater, Sequo ad id quod dicunt in recto, sint unus motus. Prolx ex superioribus, quia sic dicunt motum. Secunda conclusio. Aelio, Se passo distinguuntur in obliquo, per suas se ales ratione respectium. Prob. primo.ill la dii tinguuntur Iririnaliter realiter, qu rum 'num de altero nec praedicari, ne veristrari potest, . quia a modis ciscindi, stimuntur modi pra dicandi, sed ratio realis actionis non est, nec verificari potest de passione, ut supra ollelisum est , ergo
Ergo M. Tertio . Hoc docuit Arist.tevt. 21. dum dixit, quod motus est actus activi, ut ab
hoc, & passivi ut in hoc, Sc se habet sicut doctioindisciplina. Haec autem dicunt virum actum , sed diuersos respe
Ad primum negatur minori, se ad pr bationem dicitur,quod si agens sit corru- mErasia
pium , manet tamen virtualiter virtus sinuetur.
agentis, & impulsus actionis, nec necesse est quod inouens sit semper simul tactu cum moto, sed tactu, ves virtute in toto motu, vel in principio, secundum conditionem moue alis , & rei motae. Ad secundum dicendum ad minorem quod actio dicitur causa passionis, no quo ad id in Quo conueniunt, sed quo ad
id in quibus cistinguuntur, id est quoad
Ad tertiunt dicendiim, quod actio , lapassio distinguuntur genere , & nume ro quo ad suos respectus, sed quo ad in tum sunt idem numero, specie, & gς'
Ad quartum diximus, quod loquimur de omni mutatione, idest de motu non proprie, sed communiter sempto. Ad quintum dicendum , quod actio, lapallio duo sunt diis nitione , non autem materialiter, ut diximus, S: per haec p tu quod actio, Sc passio sunt duo praedia cathesita , M aliter distincta, dein una te fundata idest in motu, qui cum sit quid incompletum, potest distrahi , 5e in dificari in diuersis., per diuersos respe
Ad primum pro altera parte dicitur . quod S. D. dirit talem propositionem esse veram i finaonymis, im non tanta πω Sed. de vide suae dixi mili fitpraad hoc propositum . Ad secundum dicendum, quod ex dis-
finitione agentis ,& actionis deducimus eius distinctionem a motu, quia actio diacitur eius principitiin, idem autem non
est principium , Ne id quod est a princi
pio. unde aduerte , quod actio secur dum id totum quod dicit semper includit
respectum ad pallium , ut ad effectum,.quare multum errant, qui absolutum imactione consideralit, de respectivum excludunt , debant enim sumi secundum. suas
134쪽
suas rationis Amales , & secundum id totum quod dicunt in recto , & in obliquo. Ad tertium dicitur , quod motus non est mouere formaliter, sed est forma fu-ens sub motione, unde se habent sicut
principium, & id quod est a principio . Ad quartum di tur, ibi Arist. considerare actionem,& passionem quo ad suumateriale, ει secundum quod sunt idem realitercum motu, unde quod de unodiscitur, de alio non negatur. Ad quintum diximus , actionem du0 dicere, unum absolutum scilicet motum, di aliud respectivum scilicet respectuum, modo quae pertinent ad Pindicamentum relationis,non pertinent ad ipsum quoad absolutum , scd solum quo ad respectiuum, & sic actio, & pactio non pertinent
quo ad id quod sunt, & dicunt adptaedia
Vtrum 'subiectilis sit in se. Hane quassionem vide in Meth. usi
Quoniam multa dicuntur a Philos
pho de infinito, 'irae non sunt mul- tum necessaria . ideo his omis, sis, de Aecessarioribus assumptis ad tractatum de infinito accedam. Asterit e go Philosophus primo, cognitionem imfiniti ad Philosoph. naturalem spectare, di hoc dupliciter probat, primo sic Philo phus naturalis versatur circa magnitudines , tempus, & similia, sed haec, vel sunt finita, vel infinita . Ergo de his dea t agere naturalis . Secundo hoc probata signo, qu a omnes, qui mentionem secerunt de re naturali, vel pro maiori parate aliqualiter tetigerunt naturam infiniti. Nam Pythagorici, & Platoaici vix
runt infinitum, elix Principium rerum hagorici radicem Infinitatis qua
titati attribuerunt scilicet numero, at Plato duo infinita constituit, scilicet magnus N partium, pon infinitum per se sibi sistere, cum tamen alij fuerint , qui illud accidens lacerunt , & rebus inhae
Secundo pror it quinque unas, ex quibus videtur infinitum dandum. Priama desumitur ex tempore, cum multi diaxerint ipsum non incapisse, nec finiendum esse. Secunda accipitur ex diuisi ct ne magnitudinis, quoniam Mathematici supponunt magnitudinem esse diuisibi- leni in infinitum. Tertia est ex gener tione , de corruptione, quae per ponentes aeternitatem mundi,in infinitum sunt duraturae. Quarta est ex ratione infiniti, uod interminabile videtur. Quintad sumitur cic imaginatione intellectus, quia quodlibet finito dato magnitudinem extendit, de ideo concludit dubium esse, an infinitum sit, ves non sit. Tertio loco enumerat modos suibus
aliquid dicitur infinitum, Bd a simili inviasbiae. Primo ergo modo dicitur infini- tum, quod non potest per transiri, sicin sic vox dicitur inuisibilis, quia non potest videri. secundo quod potest pertransri, sed non de Doli , ut est profitndum malis, Se ita inuisibile dicitur, ouod cum disii cultate videtur, sicut cit illud quod
latet inobseuro. Tertio quod est trans- , intule, sed non habet transitum ad finem, ut est linea infinita. Subdit quod infinitis dicitiar tripliciter. Primo secunctilia mul titudinem, ut patet in numer r infinito. Secundo secundum magnitudinem, ut in magnistudine infinita. Tertio viroq. m do, ut in tempore . I Quarto inui ratur in consderatione
infiniti separati, & non secundum magiatudinem, & multitudinem de quibus in
Da disputabimus. ita zz. iliaritur
Circa supradicta autem priino notati In ira dum est, quodlinfinitum quintupli ester sumitur .i retino pro infinito secundum pux' perfectionem, ut est Deus, qui est in h-nite persemis P. Secundo pro anfinitoseis
cunctam viginem, seu virtutem activain. ut eli intelligentia , potens ira uere tempore aeterno.ς clio Pro illanito secuncium durationem, M'est caelum, S: omnia
ea quae in seipsis non habent principium
135쪽
intrinsecum eorruptionis . Quarto proiisiilito secundum extensionem , ut esset linea si in infinitum duceretur. Quinto pro ita finito secundum multitudinem, ut si daretur numerus infinitus. Hic Phil. agit de infinito secudum magnitudinem,& multitudinetia,quod duplex eli scilicet ui actu, de in potentia, in 8. autem Physicoruin de initatio secundum virtutem
tractat, Se in libris de caelo, de infinito
Quabu Secundo notandum in super, quod viptiae di i te tu dicitur, uafinitum quatuor mo-ιών. d ssumitur. Prina , pro interininabile, de linpertransibili,quia non est quantum . de hoc dicitur infinitum negatiue, ut est Deus , intelligentia, punctus, unitas, Se similia. Securulo pro pertransibili, sed cum magna dis salitate, ut est via de terra ad calum. acrito pro pertransibili socundum se, sed non propter impedime tum ,. va est Profundum maris propter aquas sui calites . Quarto pro quantit te continua, vel discreta, qua secundum se nata est habere principitiin, de finem , sed nota habet, quiaquacunque parte data, vi i'rdat; ,α de hoc inmutol quitur . Plii. Terita notan uni venit, quod de infinito magnitudine, de tempore disserunt
Mathematici, Astrologi, de Physici, sed
diuersimode, nainde infinito agit Mathematicus supponendo quantum esse e uisibile in infinitum , at naturalis de eo, agit percumctando, an de facto possit d ri multitudo, vel magnitudo diuisibilis in infinitum . De tempore autem traeut
naturalis, ut est mensura motus, Se Astrologus de eo agit secundum se. De in gnitudine vero ut abi trahit a motu, de amiateria mulieniaticus cillei it, sed ut est determinata ad corpus sensibile, vel ad
numerum rerum naturalium numerata
m agit naturalis . Item de infinito tra, ctant naturalis, de Methaph. , sed Methaphysicus ut dicit entitatem dirus nauatam, vel in iratam, sed n
pori sensitati,non sescundum esse,
rirum tractare da insulto stema ad na.
Idetur quod non . Nam quod. aest, non est scire, per Philissophum p. r. primi Posteriorum. Sed infinituni non est, idest non datur, ri insta vid bimus. Ergo de eo non est scientia. Secundo. Infinitum est ignotum , per Arist.primo Physicorum. Ergo de eo non est notitia idest scientii. Tertio. Naturalis agit de con sitis ex materia, de forma, ut ex principitis . sed infinitum nullum habet principiunt. Εγ
Pro solutione huius φαstionis . Primm nimaduertendum venit, quod Phystractat de infinito stat dupliciter. Primo ut de per se intento, id considerato a naturali . Secundo ut de consequente ens naturale. Primo modo non consideratur
a Physico, sic considerame materiam , formam, naturam, & motum, unde ipsum conside rat secundo modo, idest consecuthie, prout consecuitur motum pereontinuum, quod est ciuisbile in intiniatum, siue sit in actis iue in potentia. Secundum sciendum est, quod de infinito dupliti ter loqui possumus. Primm quidditatiue idest quoad suam di siniti nem . 8c ita cognoscisr . Se se diffinitur. quod est cuius est accipere semper pa
tem post partem, fenumquam est dea ni re ad ultimam partem . Secundo ex
stenter, idest quoad suum esse in rem a natura, si tale haberet , de hoc pallai: cognoscibile est. Sed tertio notandum vente,quod aliud est cognoscere infinitum distincte, quoad omnes suas partes in actii, ge aliud et ipsum cognostere confusei cognokenda ines suas partes in continuo ut est diuisibile in infinitunx Primum est in Diste , quia noli datur infinitum in actu . secuiseum vero non est inconueniens,l quendode cognitione infiniti per conceptum negativum, idest cognoscendo in- siritum non existere Seo, de hoedupliciter primo per proprium conceptumnes tiuum, de hoc non dicimus, quia ne-
να sca coriano habent proprium
136쪽
ci,ne tum secundo per Gnc tum sui
opponti scilicet Vr conceptrum miti, hoc verum est, licut etiam hoc modo cognoscitur malum per bonum, & tenebraecognoscuntur per lucem, re per hoc patet ad primum. Ad recundu similiter dictum est, modprocedit de infinito per modum inlinitisiimpto, non autem per modum finiti, vedum successue cognoscitur, vel per conceptum sui opponti. Ad tertium pariter die ri est, quod naturalis agit de vafinito non per se priamo, sed consecutiue idest ut consequiturres naturales.
DVBI A. SEd accidit dubium circa hane propositionem Phis. Si daretur infinitum non esset principiatum. Nam contra flat, quod si daretur infinitum quantum, non esse summum ens, Heli Deus, igitur posset habere principium.
Pro solutione huius dubii scito, quod
hic non loquimur de infruito simpliciter, idest fecitndum entitatem, & persecti nem, sed serninnem habemus de infinito secundum quantitatem, quod dicitur i finitum secundum quid, hoc autem videtur posse habere principium. Ideo secundum notandinia est , quod in infinito tria sunt. Primum est infinitas, idest eare utia terminorum,cundum eliquantitas, & Tertium substantia substr ta infinitae quantitati, & resperea huius tertii hoe infinitum non potest habere principium , quia materia infinita non est disposita ad receptionem formae, nec bet causam effectium, lain magnitudine infinita oportet esse virtutem infiniatam, ut dicitur huius. Sed ego putarem dicendum,quod de principio duobus m
dis loqui po uinus. Primo simpliciter, &hoe principium non video negatum ab Arist. secundo in genere tali,in quo dicitur infinitum, v. g. in genere quanti, non habet principium,nec in genere miihi tuuinis, de hoc verum est , quia si in infinitum in illo genere, in eo non potest eo infinitum tale, finitum autem esset, si h heret principium, & per hoc patet ad a
5ecundo dubitavit circa id via dic,
tur in textu 3 r. mmd in Hemis non dita ferunt esse,& posse. Nam contra arguitur. Materia est aeterna, potest esse sub se
ma ignis, & aquae , sed non simul, quia contraria non bossunt simul esse in e
Ad hoc aliqui dicunt, propositionem solum verificari in Deo, in quo sunt ira ,
esse, & potentia, non autem in creaturis,
in quibus distini untur. Sed haec glossa ,& u sit vera, non tamen non est ad men tem Arist.qui in illo loco nullam menti nem sirent de Deo. Ideo dicendum est cum
S.D quod posse duplex est, idest potentiae activae,& passiliae, unde sensus eropositi
nis est,quod in aeternis non diuerunt esse,& posse idest potentia ad esse, quia in eis
siti per est coniuncta actui, ideo non est sermo de potentia activa, seu de volunt te agente,quae distinguitur realiter ab ese sentia, secundum ea quae tradit S. D. p.P. quast. 34.
Vtrum possit dari infinitum in actu
VIdetur quod sic primo. Nam taenistis Mathematicae non supp'nune falsum.Sed Mathematicae scientia sure nunt infinitum in suis demonstrationiabus.Ergo potest dari infinitum.
Secundo.Infinestas non est contra rati
nem magnitudinis, eum sit diuisibilis in infinitum. Ergo potest dari. Tertio. Motus,& tempus sunt infiniti, per Arist.8. Physicorum. Ergo,ia magnis tuti supra, de circa quam fi t. Quarto. idquid Deus intelligit, testruere , quia non est minus potens inruiendo,quam in intelligendo, sed Deus intelligit infinitum , ut tenent omnes Theologi. Ergo. Quinto. Infinitum in potentia securiadum M positionem si esset. daretur infiniatum in am,per Philosophum hic.Sed ii finitum in mentia per appositionem d bile videtur per D. o. dicentem, quod cuilibet quantitati finita potest fieri aserio. Ergo. Sexto. Potest Deus facere langitu
minitantia: tigriti corpua infinitum,
137쪽
chnsequentia nota P Antecedens probe rent on s partes simul sermo eis: ό me
Quia in corpore lato per decem pesmos, de infinito quantitativo, Se no secundum di in longum per decem sunt infinitae par essentiam, S persectionem, ex propriis
res, a Deo separabiles. essentiae.
Septimo. Rarctat corpus pedale, de Secundo eruo notandum est, quod cor quolibet instanti unius horae a uirat noe. pus bifariam speculari potest. Primo Pharuum genus pedale, cum tunc instantia sice,ideli prout secundum suam naturam.
sint infinita, de corpus factium erit infi- vendicat sibi determinata principia, Hnitum. accidentia, & passiones, eo modo quo di. tauo. Passio non repugnat suo lab. ximus in primo Physicoram determinari iecto Sed infinitas est passo quantitatis. ad maximum, & ad minimum. Secundo Ergo ei conuenire potest. potest considerari Mathematice, idest se--ho.Potest Deus quacunq. specie da- cundum quantivatem, non ut res est, sedia aliam perfectiorem facere in infini- ut considerabilis eli a Mathematico, identiam, trem conseruare inesse, cum non ut abstracta secundum rationem,&Mst maior Dei potentia ad creandum, qua secundum imaginationem mathematica ad conseruandum. At sie daretur infinitas quantum est diuisibile in infinitum, unde in actu, data aeternitate mundi. Ergo infi- Mathematicus supponit quantitatem innitum in actu dari potest. finitam, non vero naturaus,de in h6ose anfaha Pro dilucidatione praesentis quaestim se scilicet physice, &naturalirer nega. rhod sit nis. Primo ponemus aliqua fundamenta. mus infinitum, de secuiaum unam dimen
Secundo conclusiones. Tertio annotatim sonem, v.g. longitudinem, & secundia,nes circa ipsas, & tamen solutiones argu- omnes dimensiones, v.g. secundum lor mentorum. Primo ergo notandum venit, gitudinem, latitudinem ,. Se profundita
nos hic quaerere, an sessit dari infinitum, tem, si enim repugnat uni , repugnat Sevel naturaliter, vel saltem per absolutam alteri z Secundo loco principali conclusio Dei potentiam, secundum tamen ea quae est contra Anaxagoram, Anaximandrum, de ea philosophari possumus. In hac au- Xenophanem Colophonium, Seleucum . tem quaslione agemus de infinito tantum eccontra omnes eos contra quos disputat quantitatilio , quod sie dissinitur. Infini- Aristot. hic a textu o. usque ad pritum id cicuti in quo semper est accipetre mode caelo textu 333sque ad 6. Impo aliquid extra talem quantitatem , non sibile est clari corpus natu e infinitum. quod accepta quantitate in finita: adhue Protatun rationibus elicitive Arist. Pria extra eam sit accipere aliam quantita- mor. Nam hoccorpus infinitum, vel esset tem, se enim non esset infinita, sed sic, compositum, vel simul exta compositum quod accepta quantitate finita, ad huc vl- Ergo ex infinitis partibus, quod est invatra illam sit accipere,aliam quantitatem, possibile. quia infinitum. non habet ter N vltra, iam,& aliam,& sic in infinitum. minum. Si simplex, vel etiam compos. Explicatius tamen se possumus diffinire tum non posset moueri, quia omnem I ita huitum. Infinitum est, quod continet cum occupabit , motus autem est de loco infinitas partes aequales uni certae on ad locum. communicantes. inter se , simulque:exis Secundo.Ad quamlibet formam dere stentes. Diximus infinitas partes a uales: minatam sequitur determinata quantitas, ouia quamuis in qualibet finita misitu- cum determinatis accidentibus . Sed omdine sint infinitae partes, non tamen sunt nes sermae naturales sunt determinatae. aequales. Diximus uni certae , quia uato Ergo habent determinatam quantitatem quod proportionaliter sint plures partes nam quantitas est accidens conliquens
in magnitudine, non tamen tunc aequales corpus naturale.
Dicertae. Diximias non communicantes Tertio . Si daretur. rpus achi inminter se, quia cubitus habet infinitas par- nitum tolleretur motus. Sed hoc est incontes aequales uni certae, stas communicant ueniens, in corpus naturale habeat in se
inter se. Quarto diximus. simul exiliem principitiai motus, se quietis. Ereto A etes, ad excludendum tempus, & motum, Assumptum probatur. Non enim posset quae si essent ab Merari non tamen habe, moueta recto quia tale mobilem
138쪽
emir ad locum ad extra,modo extra infinitum nihil est. No moueretur motu es Olari, quia lineae Uredientes a centro tam diliarent in inlinitum, non posset una peruenire ad locum alterius, & quia vilicet videre apud Euclidem lib.3. pr pol is. Que longius distant a centro, ehit distant, D intra se . Quarto. Vel hoc infinitum fieret extra Ium, vel sub caelo. Non primum, quia ibi nihil est, natura autem ex nihilo nihil mit. Non secundum quia hoc spacum est finitum,in spatio autem finito non potest Oncludi infinstas corporum.
Ruinto implicat quod idem corpus sit
molia Mimn ioblle,sed i hilum ut corpus naturita esset ut finitum immobile. Ergo non possit dari. Cirea secundam rationem notandum est, quod maior potest dupliciter intelligi. Primo quod ad determinatam sormam cons uantur determinata πcidentia secundum genu vel speciem, Mi quo let tionem se porri se tur lux, colo', fi- mira, m. Se indo,quod non mi c-- sequantur . eam determinata accidetis se findit Monus vel Nci8m, verum inaci secundum gradum intensibilis,vel exten- fionis. Primo modo. vera est, sed n intenta, quia sic posset dari infinitum fecim dum speciem, quod non esset infinitum stonidum essentiam, unde intelligitur se eundo m6do sed di hoc dupliciter.Primo vi sitsensus,guod determinatam formam consequuntur determinata accidentia secundum genus, speciem & gradu in omnibus partibus, & hoc non intelligimus. secundo in omnibus partibus seorium, Et per se physice existere valentibus, Udeterminantur ad maximum, & ad miniamum,& hoc est quod intendimus.
secunda conclusio est. In quantitate eontinua,actualiter existente,non est dabile infinitum in aetii, secundum appositionem,ita ut per appositionem, naturaliter possit transcenai quaecumqueMete minata quantitas. Sed antequamconclusio probetur quaedam notanda sunt. Primo igitur notandi sunt tres termini positi in conclusione. Primus est ly per appositionem, per hac enim intelligimus additionem quantitatis ad quantitatem , ut si quantisti unius cubiti adderentur
aliae quantitatea cubitales, in infinitum.
Secundus terminus, est ly naturaliter uia forsitan per absolutam Dei potentia eri potest, quod quacumque quantita data, Deus potest maiorem producere iainfinitum, saltem silicategorematice. μtius est ly ita, ut excedatur quaecumquet determinata quantitas, quia partes Pr portionales aut possunt quantitati, non
tamen ita, ut quaecumque determinata'. quantitas excedatur. Secundo notandum venit,.non esse imconueniens in diuisionem infinitum ire, in appositione vero utiq; , quia ire ad diuisionem,est ire ad materiam,materia a tem de se est quoddam indeterminamini,& infinitum. Ire autem ad appositionem est ire ad formam, cum autem de ratione rinae sit continere, limitare, &coarct re, ideo per eam non itur ad infinitum. Sed de additur . quod in diuisione continui potentia semper admiscetur actili, qui adhesis quantitate in duas partes, a.
huediuisibilis est , sed in api sitione ad
tantam quantitatem deuenitur, quod vite rhis non potest extendi ; I hoc in arui,&'seruato ordine uniuersi, non enim p teli infinitum dari, ut unitiersum excedat , in rebus materialibus, de quibus i cuius est Aristot. Tertio sciendum est, quod duplex est
mi merus. Primus dicitur numerus num
rans simplex,&formalis,de hic habet rationem tormae, R ideonaon potest esse ii
finitus,quia per numerum cenarium omnia numerantur. Secundus dicitur num rus numeratus, ut decem homines, vigiliti leones, & in hoc numero itur ad materiam,de ideo potest tetulere in infinitum, quia per eum non proceditur ad vir in simpliciter, sed ad unum per aggregati nepa, Se quia diuidendo numerum forin lem elim diuidimus in partes indiuisit, ies,at diuidendo continuum diuidiinus ita lud in partes semper diuisibiles, ideo in continuo, & aggregato potest esse processiis in infinitum , sed non in numero se ali, mensurante omnes species multitudinis per unum. Sed quarto notandum est, quod aliud est dicere non posse dari infinitum cat gorematice, instinarer terminato, Mcompleto,& aliud quod non possit Sm: infinitum in actu sincategorematice, idest
in alta muriato potenua quia ei potele
139쪽
semper fieri additis. Primum igitur infinitum negamus, etiam in rebus immaterialibus, inodo dicendo infra. Secundum
autem concedimus,cita aeternitate mun
di,& inspecta absoluta Dei potentia,non enim ei repugn*t, quod fit successime, &in potentia cui potest fieri 'lditio, ex ea parte, ex qua ei potest fieri, si ei fiat. Ex nis igitur probata est concluso, scilicet
quod si daretur infinitum secundum appositionem, daretur infinitum in actu, si illa potentia posset reduci ad actum. Ad primum dicendum, quod scientiae Mathematicae non di ni falsum suo modo , idest sectandum imaginationem, seu
rationem, secundum quam suppota ut posse dari in inim, non vero secundu rem . Secundum dicitur, quod Mathematicus supponit infinitum no actu, ut loquimur, sed in potentia, ut explicatum fuit. Adlecundum dicendum, quod magnitudo duobus modis considerari pote it. Primo in communi, ut eii magnitudo, &sie non est contra eius rationem quod
mist diuidi in infinitum. Secundo ut est determinata ad talem speciem, verbi gratia quatenus est bicubita, vel tri cubita, &sic est contra eius rationem.
Ad tertium dicendum,quod motus, &tempus dicunt infinitum in potentia, gela successione, modo non negamus infiniatum siccellinum data aeternitate mundi,
sed solui si tollimus infinitum, simul, &
Ad quartu dicemus in fine quaestionis. Ad quintum dicendum primo, quod
D. h loquitur Mathematicae, Phil. vero naturaliter,& in reali. Secundo res odet berrarienss, S. D. loqui de potentia Dei
zbsoluta, qua non implicat dari infinitum in appositione in actu.Sed tutius putarem dicendum quod Deus possit facere infinitum in aetia secundum appositionem stat
dupliciter. Primo cum actu permixto p tentiae,ita ut ouacumque magnitudine,&multitudine data, possit Deus his addere, de hoc videtur verum,quia sic diuina potentia non limitatur. Secundo in sensu
composito, idest simul, & in abii, & hoe
implicat, quia non potest esse infinitum secundum aptasitionem, & sit terminauit area, & sit insilitum simul.
Ad sextum dicimus implicare omnes ib. Iu Putes proportionales, de infinitas s parari seorsum, itaui existant in aetii, uti de ratione infiniti eit quod indeterminabile sit, & per hoc patet ad septimum. Ab octauum aliqui dicunt infinitu non in actu, sed in potentia esse passionem quantitatis. Alii quod pro filio Phil est conditionalis, idest si datur infinitum,etit in quantitate, & non in substantia vel qualitate, &c. Conditionalis autem nihil ponit in esse. Sed tertio est dicendum,quod quantitas dupliciter considerari potest. Primo Mathematice, ut sic, & ita non repugnat ei infinitas. Secundo Physicei de ut determinata est ad maximum,& minismum secundum rem, &in actu, & ita ropugnat ei infinitas in actu. vel endum quarto, quod si est passio quantitatis, est passio negativa, ut sit sensus. sinitum, de infinitum conueluunt quantitati, sed diuersimode, nam finitum ei conuenit positive, 5e secundum rem, infinitum vero negative secundum rem, & solum positive iecundum imaginationem. Ad nonum respondendo duo inuenio , quae faciunt difficultatem.&-Mnsua specie data,
P Rimum, an qualibet specie data post
Deus aliam creare persectiore mi finitum . Nam negativam partem tenuit' ius,in 3.d. 13. q. s. Durandus i dist. 3. q. a. Se Aureolus apud Capreolum L 3.
q. vlt.art. I 2. quam sic probadant.
Primo. In creaturis datur infinitum in imo, idcit materia prima. Ergo,& in sem-mo, idest datur ita pfecta creatura, quod ea persectior non possit creari. Nam non est maior ratio quod deicendenti veniamus ad infiniuin, quam quod ascendendo,
non veniamus ad summum. Confirmatur authqritate D. g. et 2. Consessionum c. Tvbi dicit. Duo secilli Domine , alterum prope te, idest naturam angelicam, alterum prope nihil, idest materiam pranam, unum supremum,& aliud infimum. Secundo. Vniuersitas seecierum se imper debet distare a Deo in infinitum. E go non poterit dari una species quae tandem sit infinita.
Tertio. Creaturae procedunt a Deo, ut procedit numerus ab unitate, per D. Di
nysium cap. s. de diuinis nomuitias. Sed inter
140쪽
inter numemm binarium, & unitate non
potest cadere alius numerus. Ergo etiam dabitur aliqua creatura, inter quam, demum nulla alia poterit mediare. Quarto. Non potest Deus seruata natura Sominis alium essentialiter perfectiorem facere, nec numerum quaternarium eo seruato augere, nec duas species aequalis, perfectionis constituere. Ergo nec unam speciem aliam persectiorem in infinitum producere. Quinto. Pulchritudo uniuersi augeri non potest, per D. Aug.in Enchirid. io. Greg. Nazianzenum, & alios Patres. At haec constat ex sp iebus, & generibus. Ergo &c. Sed iii contrarium stat s. D. p. p. q. 2 s.
uentura I .d. q. q. I. Capreolus I .d. 3. q. vlt. artic.a. Soncinas Ia. Methaphys. q. s.
Aegidius quodlib.3. q. s.& alii plures, uno consensu affirmantes posse Deum qua que specie dat aliam semper facere persiniorem in infinitum. Prob. Primo. Infinitum in potentia Deo non
repugnat,per omnes Doctores, nec naturae, per Aristot. Sed tale est infinitum ad persectiorem semper speciem , ut patet. Ergo non repugnat dari. Secundo . Diuina potentia exhauriri non potest. At si no posset data una creatura perfecta aliam perfectiorem facere exhausta esset, & finita diuina potentia . Ergo &C. Tereiq. Diuina essentia est infinita, Minfinite imitabilis. Ergo per successivam productionem infinitarum specierum. Quarto. Quia opinio Abai lardi,&Vuitgleis cinnata suit ab Ecclesia in C cilio Constant. quod Deus non possit facere alia entia praeter ea quae fecit, vel facturus est. Quare dicendum venit,quod quacunque specie data, potest Deus pervectiorem facere.
Ad primum ergo aduersariorum dicitur , quod Deus posset ens imperfectius
potentia creare quam sit materia prima, creando puram potentiam aptitudinalem tantum, ad actum accidentalem. secundo
dicitur disparem esse rationem , quia descendendo procedimus ad imperfectiore, ascendendo vero procedimus, ad peri et orem, imitabilem in infinitum, quae est
Dei persectio. Ad confirmationem dicitur,quod probat id quod factuni est, non quod fieri potest a Deo. Ad secundum dicitur, quod nulla erit
species inter eas quς syncategorematice in infinitum sunt creabiles, quae non distabit a Deo in infinitu, quia semper erit in Senere creat an . Neciue in hac serie infinita specierum videbit Deus aliquam speciem infinitam, quia cuilibet illarum potest fieri additio. Ad tertium dicimus, quod in hoc stat similitudo, inter unitatena, de numerum, quod omnes numeri radices iter sunt in unitate, & in infinitum augeri possunt. ita pariter omnes species creaturarum sunt in Deo, ut in primo fonte,& in infinitum multiplicari possunt syncategorematice,&ideo argumentu pro nobis est.
Ad quarium dicimus , quod aliud est agere de specie producta,& aliud de producenda, nam producta no potest saluati immota,& moueri, creabilis utique quia ad id est in potentia. Ad quintum respondet Caietanus ,
p p.q. O .art. I. Universum creatum esse
perfectum quoad uniuersales eradus essendi, qui sunt corporale, & spirituale, corruptibile, & in corniptibile, intellectuale, & non, & similes generales, sed non quo ad species sub his gradibus. Secudum quod facit difficultatem est ,
an conseruatis illis speciebus in esse daretur infinitum. Cui dicimiis non quia esset co iunctum finito,cum ei possit neri additio.
Ad quartum principale primo dicimus
generaliter maiorem esse falsam absolute,quia multa Deus intelligit quae facere non potest, nam intelligit contradici ria, & tamen non potest facere quod simul sint vera. secundo dicitur,quod maior sic gloslatur, quidquid Deus intelligit possibile esse, id potest facere, modo non intelligit infinitum esse factibile .
fruem edo Deus e Proscat infinita.
AD maiorem autem supradictoriuncognitionem, qtiadam sunt notan- , de quaedam sub dubio ponenda. Primo erso notandum est, quod duplex estsc.entia in Deo. Prima cicitur simplicis intelligentiae,& haec se extendit ad omnia, qtiae Deus potest facere, sed no facit.