장음표시 사용
141쪽
Secunda dicitur visionis, ge hac intuetur ea quae de facto sutura sunt in aliqua differentia teporis. Prima ni possumus v care naturalem Dei scientiam, & potius speculativam quam praesticam, quia s luin dicit cognitionem. Secunda vero
potest dici practica , quia habet adiuncta
voluntatem,&est sicut scientia artificis, quae est causa rerum, sed conuenientius
cum S. D.p. p. q. I .aπ.6. dicemus eam esse
altiorem practica, & speculativa, ut eo loci olfendemus. Loquendo ergo de cognitione Dei simplicis intelligentiae, affirmamus cotra illos Philosophos de quibus dixit D. Alig. sec. ii .de Ciuitate Dei, p. i8. Deum cognoscere infinita. Primo , quia cognoicit essentiam suam infinitam , infinita repraesentantem, de infinite imitabilem. Secudo, quia cum Deus halbeat potentiam infin:tan ,& nulla recreata limitabilem, poteli creare infinita. Si vero loquamur de scientia visionis. Secundo dicendum venit,quod cognoseere infinitum scientia visionis stat dupliciter . Primo in actu, ita ut cognoscantur infinita categorematice, de per in dum infiniti. Secundo in potentia permixta actui, syncategorematice, Quia dato quocunque numero rerum adnuc cognoscit Deus ei alium numerum esse addendum , ut patet in cogitationibus hominum, Sc angelorum,.quod est cognoscere infinitum per modum finiri. Quod ergo Deus secundo modo infinita cognouerit ab omnibus coceditur, unde in primo modo, est dissicultas. Nam Durandus.
in Dd. a. q. 2.. Almain in 3.dis LIq. q. I. &nonnulli moderni tenent, Deum non cognoscorciniiha exti a se abu, sed bene in Potentia, semper actui permixta. H probant. Prrino. Deus eo modo, cognoscit alia infinita quo cognoscid infinitas partes in continuo Sed hae non sunt cognoscibiles nisi ut per diuisione successive possunt esse infinitae. Ei go. eundo. Eo modo res Deus cognoscit quo. fatur sunt. Sed non sunt future nisi cum potentia permixta actui, idest successue. Ergo &c. Tertio. Quiae latis est ad ostendendam Dei potentiam dicere cum c noscere infinita. hoc modo , quod' quiuscumque datis, adhuc cognoscit plura
poste dari rio. Quia S. D. erim
contra gentes eca .P.R Io,MIu uit Deum intuitio cognitione non imtelligere infinita. In oppositum stat s. D. expresse p. p.
q. I .art. Ia.& t 3. &idest contra Gentes cap.69. cum Ferrariensi s. Bonaventura I .ulit. 39. q. I. astic. 3. & Capreolus in s. dist. I . q. a. art. i. Et prob. primo. Quia quaecunq. futura sunt in tempore, Deo Rint Prauentia in aeth mitate . At in tei
pore sunt futurae infinitae cogitationes,& volitiones angelorum, & animarum nostrarii m. Ergo. Secundo. Deus habet apud se dillincias ideas omnium rerum creabilium , specie distinctarum, cum inessentia infinita non detur vltima idea At hae ideae continentur in essentia diuina in acua, Se non in potentia, cum nulla potetia detur in essentia diuina,erno Icc.
Ad pruna ergo dicitur, quod aliud est dicere paries continui no esse diuisibiles nisi in potentia, & siiccessive,& aliud qd non possint simul cognosci. Primum est
verum, sed secundum falsum apud Deu . Sed &respondet Ruuio hic,q. a. de infinito, disparem esse rationem de contianuo, de cogitationibus, nam continuum non habet actum diuisionis in fi litae , c gitationes vero utique, & extra causas suas, & ideo continuum non potest cognosci in actu quem non habebit, cogia
Ad secundum dici mus ad maiore, quod 'dupliciter potest intelligi. Primo, quod
Deus cognoscat sutura prout in se erunt, ab eis accipiesio cognitionem, & modum. cognitionis. Secundo, quod dicat cogniatum negando modum cognitionis , ut sit sensus. Deus cognoicit infinitas cogit tiones, in tempore suti iras, scdno succes.siue, ut fiunt, sed simul, S: ut ab eius essen. tia represcii tantur . Ad tertium dicimus, illud non sufficere, quia cognitio rei in et i , praestat cognitioni in potentia. Ad quartum respondet Capreolus, in i .dit L
bei rariensis primo contra Gentes, quod infinitum in actu duplex esse potest. Primuin in subsistentibus, ut in an mabus nostris immortalibus. Secundum, uinoia subsistentibus, ut in cogitationibus, & volitionibus ue primum negauit S. D. primo contra gentes, secundum ve ro aditustilocis vr supra.
142쪽
An is .llectus stratus saltem angelicus , possit cognoscere infinitum.
Circa hane quaestionem multae sunt
opiniones. Prima filii illorum Hae- Ictacorum.qui dixerunt, nos posse in via cognoscere infinitum, etiam sectandum perlectionem idest Deum secundum sua essentiam, di hoc naturae tantum viribus, quod si non fit, accidit, quia non separamus mentes nostras a terrenis, intellectum nostrum offuscantibus. Sed hic e rei damnatus est in Concilio Vienen , in Clem. Ad nostrum,de Haereticis. Repugnat enim lacris literis, constituentibus yisionem Dei non in vitibus naturae. Sed in diuina gratia, S misericordia, & contra hunc errorem scripsit S. D. p.p.q. I 2.
Secunda opinio fuit, Infinitum secundum magnitudinem, & multitudinemsse cognosci ab Angelo naturae viris . Quod docuit Cap. inet.& Soncinas II. Meth.q. sa. & hoc probant . Inter mouentem, & mobile debet esse proportio in motu . per Aristi Q. Meth. tex. 4. Sed Angelus mouet caelum ad producenda infinita, salte in indiuidua, data aeternitate mundi. Ergo Angelus mouens calum poterit haec infinita cognoscere. Secundo . Angelus cognoscit id omne, quod per unam speciem intelligitalem repraesentatur. Sed species numeri representat Angelo omnes num ros, qui sunt infiniti. Ergo cognoscit infinitum.Tertio. Intellectus humanus non
potest infinita intellistere, quia intelligit per conuersionein ad diuersa phantasmata, in quorum inspectione defatigatur . Sed haec ratio cessat in Angelo, ut patet .Ergo. Quart Intellestis precipue in dependens a sensu, quanto malis intelligit maius intelligibile, tanto magis
iamrtatur. Ergo dato quocunq. magno
intelligibili, Angelus qui non dependet a cor re, poterit maius intelligere in
infinitum dec. In contrarium stat s.D.p. p.q.8s.arta.& primo contra gentes cap. o. Item Motus in ε. d. I . q. I .Aegid. I .q. 39. Caiet. p. P. q. s. art. 2. Perra. I. contra gentes camior.&inter antiquos D. Aug. . in Gen. cap.7s. & I s. de Trin. cap. 24. & Ariit. p. Phy. text 3s.&6s. & secundo Meth.teriri. ubi docet infinitum, inquantum infinitum esse ignotum.
Et prodi primo . Inter potentiam coingnoisntem , & cognitum debet esse proportio. At inter intellestum Angelicum,& infinitum non est proportio. E go intellectus Angelicus non poterit cognoscere infinitum. Maior est Arist 3.de anima. Minor probatur. Quia inter finitum, & infinitum non esi proportio . S cundo . Potentia activa finita habet certum terminum a natura praefixum 'per Ariit. primo de caelo text. I I 6. Ergo te minus potentiae finitae non erit nisi finitum, aliter potentia non esset finita , sed infinita. Ad primum ergo aduersariorum diacitur,quod species Angelorum sunt tantum actuales similitudines singularium. dum sunt in actu, quia tunc terminantur ad rem existentem, unde ante quam ressit, species non est nisi ratio cognoscendi rem dum erit, & quia data aeternitate mundi infinita indiu:dua non essent infinita in actu simpliciter, ideo Angelus per illam speciem non potest intelligere infinita simpliciter in actu . Ad secundum respondent Caiet. &Ferra. ut supra, quod Angeli non intelligunt quidquid per unam speciem Icyr lentatur, quia species non represciatae actualiter, nisi quae actu sunt, haec autem non sunt infinita. Ad tertium dicimus non solum eam esse rationem, sed plures aliae, si perius
Ad quartum dicimus , quod valet de
maximo intelligibili proportionato, infinitum autem non est tale,cum sit intellectui finito improportionatum . Esset alia dissicultas scilicet an per absolutam Dei potentiam intellectus creatus saltem beatus possit vivere infinita indiuina essentia, sed quoniam hac dissicultas aheologica est, ideo usque ad primam partem D. l
143쪽
multitudo actu infinita, fiatem per diuino p
Idetur quod sic. Primo. Namomne
quod est in potentia potest i educi adactum, Sed numerus, est infinitum multiplicabilis in potentia. Ergo Poterit reduci ad actum. Secundo. Cuiuslibet speciei potest esse unum illa: viduum. Sed species figurae sunt infitiitae, secundum multitudinem.
Ergo hoc infinitum potest clari. Tertio quis non se impediunt, fieri possunt. Sed data quacunque multitumne adhuc maior potest superaddi. Ergo dec. Quarto. De mente Aristot. mundus est aeternus , & anima immortalis. Emgo infinitae animae praecesserunt, & sic datur infinitum sectuum multitudinem. Quinto . Deus in quolibet instanti
unius horae potest Droducere unum hominem, vel unum lapidem, & haec conseruare in esse. Sed in una hora sunt ii finita instantia. Ergo potest creare infinitam multitudinem in actu. sexto. Potest Deus infinitas partes magnitudinis separare. Sed in magnitudine uret infinitae partes. Ergo Iec.
Sexto. Gidquid Deus succestiue facit, fimili essicere potest,quia Diuina potentia non est determinata ad hoc, vel
ad illud . Sed potest infinita successive
producere, ut omnes concedunt. Ergo
etiam simul. Octauo. Ponatur ignis in medio mum di, tunc non est maior ratio, quod ex una parte ascendat quam ea alia. Ergo diuidetiir in infinitas partes,ad hoc ut quodlibet punctum sursum ascendat. Nono ia Sit vas plenum aqua calida, rigida fiat, Ze conlequenter in spissetur,
tunc neuacuum detur, vas rumpetur, &cum uoci fit maior rat o quod in una Parte rumpatur, quam in alia, in infinitas partes necessis erit ipsum rumpi. Decimo. Idem dicimus de filo rupto ex violant a duorum trahentium. Vndecimo. Ignis inferni posset cruciare infinitas inimas , si lata inessent. it Deus producere
Duodecimo. Materia est in potentia ad infinitas formas. Ergo possunt dari litofinitae formae, nam fruitia est illa pote tia , quae non reducitur ad actiam. Decimotertio. Infinita potentia po test producere infinitum effectum ; P tetia diuina est infinita . Ergo potest producere infinitum, ut ei fetuum suum.
Decimoquarto. Non minoris potentiae est diuina voluntas, quam sit diuinus intellectus. Sed diuinus uitellectus intelligit infinita. Ergo Se diuitia voluntas
me est ea facere. Decimoquinto. Idea magnitudinis in Deo est infinita, non enim est limitata, Se coannata, aliter non potest iacere mainiorem, & maiorem magnitudinem, se
per in infin m. Sed Deus potest de facto producere omne id cuius apud eumelii dea. Ergo,&c. Decimosexto. Maior est virtus Des .uam quorumcumque ignium. Sed si arentur infit uti ignes possent infinita combustibilia cum ruirere. Ergo,& Deus producere infinitum. Decimoseptimo. Si Deus ageret de
necessitate naturae , Neret secundum t
tum suum posse. Sia ipse est infinitus. Ergo produceret infinita. Sed diuina libertas, nihil adimit a virtute diuina. Ergo potest dari infinitum.
Dccimooctauo. In continuo lant in nitae partes proportionales, modo has diuidat Deus, & in esse conseruet, non enim minoris virtutis est ad conserit an-dirna, quam ad diuidendum. Ergo pol runt dari infinite paries seorsu,& in actu. Decimonos iis . Si non posset dari multitudo a tu infinita, foret propter rati
scilicet omnis multitudo est in aliqua specie numeri, nulla autem species numeri est infinita , quia fit per unum . Sed haec rat o peccat, quia multitudo est uid communius quam numerus, & eo
sequenter debet habere plures species, unde potest quis dicere, quod species ilitudinis mitae , sunt secundum
cies numeri, non autem species multu
tudinis absoline, quare Arist. quinto Meth. c. de quanto dixit, pluralitatem finitatist muneriuntquasi infinitam excipiat. vigesi-Er o a sortiori poterni titudinem in finit:
144쪽
Ugesimo. Nee valet altera ratio S. D. quod omne creatum sub aliqua certa intentione creantis comprehendatur. Nam vel haec certa intentio creantis erit ce
titudo finis, aut medii per quod finis a diritur. Non primum, quia, vel intel-gitur quod creatum sit finis certus, aut quod creatum habeat certum finem. Naprimum, quia creatu non est finis creantis . Non secundum, quia Se si verum sit diuinam bonitatem participatam esse finem creantis, tamen non sequitur ex hoc
quod res fiant sub certo numero. Ss est certitudo medij per quod acquiritur finis Propositio estialsa,& nihil probat. Et falsa, quia hoc medium potest intendi, non ut medium ad acquirendum finem, sed ut
concommitans, vel ut proueniens ex certo medio, per quod acquiritur finis, ut patet ex Averr. I a Meth. conr.3 . ubi vult Intelligentias mouere coelos, ut Deo assimilentur in faciendo entia,& propterea apud Auicennam sequuntur infinitar circulationes. Secundo amuitur contra ean dem rationem, quia videtur committere
sophisina a sensu diuiso, ad compositum,
scilicet a quolibet creato, ad multa. Namynum creatum est terminus, is finis unius intentionis. Sed multa creata sunt fines multarum intentionum, & creationum, di consequenter poterunt dari infinita creata, sicut possunt dari infinitae intentiones . Tertio. Quia non valet in crratis per accidens, quia multitudo infinita Per accidens, non est intenta nisi Per accidens idest propter aliud, ut anima eatur Propter corpus, dato igitur quod essent creata infinita corpora, necessario essent creata infinitae animae, L sic si re-inansissent, fuissent per accidens. Pro resolutione huius quaestionis. Primo iaciemus aliqua fundamenta. Secundo ponemus duas conclusiones,& Prob
bimus. rtio diluemus argumenta.
Quo ad primum scietidum est primo, πιι. qum hanc quaestionem disputamus non' solum de facio scilicet andetiir multitudo actu infinita, sed etiam de possibili scilicet an per absolutam saltem Dei potentiam possit dari. Circa igitur hane diis- caltatem duae sunt sententiae. Prima estas rinatiua idest quod possit dari. Hanc
amplexantur Greg. in primo dist. 2. q. .
Maior.in et d. p. x alii plures. secunda est negatiua scilicet quod non possit dari, de hanc defendit S. D.p. p.q. 7. 5e quod 9.art.
I. Sc quod Ia .art.2. Diuus Bonaventura r. d. 3.q.3. Scotus in secundo d. l.q.3. Ricari q. .rla s. p. in primo d. 43.q. I. Ferra primo contra gentes cap.8r. Scotus,& Ferri
hic cum Ruuio, 3e Conimbr. Secundo ergo sciendum, quod duplex Mutita est multitudo. Prima dicitur materialis, ludo duidest rerum materialium, & haec cau satur plex. ex diuisione continui, & est de genere quantitatis. Secunda dicitur formalis, detrascendentalis, quae in rebus spiritualibus reperitur,qua multitudine,& numero numerantur Angeli, & essentiae. Modo hic disputamus an possit dari multitudo primo, vel secundo modo infinita, in actu. Tertio notandum, quod Deus pose sit producere infinitam multitudine stat dupliciter . Primo in sensu diuiso, siue sincategorematice, vel dicamus successiue in alia permixto potentiae, itarit non detur vltimum productum. Secundo insensu composito, simul in actit, &cunarmanentia, ita ut in iii finitis instantis infinitos Angelos produxerit, Se eos ineste conseruauerit. Primo modo non est in conuenies,nec impossibila,quia qua
ratione unum Angelum, virum animal,
lapidem, vel quiu simile, in uno instanti potest producere, eadem ratione potest hoc in alio, & alio instanti. Secundo tamen modo est impossibile, quia cum in determinato tempore verbi gratia in una hora sint infinita instantia in potentia,
implicat quod idem sit simul in acta, Se inpotentia .
Quo ad secundum prima coclusio est. Cnia Ii ossibile est dari multitudinem actu nes pro-
infinitam, in rebus naturalibus prob. pri' bacitur. mo. Numerus rerum naturalium ex diuisione continui causatur. Sed impossibile est omnes partes continui simul exiliere in attii, de esse diuisibiles successive in infinitum. Ergo. Secti do. Id de cuius ratione intrinseca,& formali, est esse actii cum Permixtione olentiae,non potest seci indu totum, esse simul. Sed de intrinseca, formali rati ne infiniti est dicere aetvide. i diuisum, cum potentia ad ulteriorem diuisionem. Igitur impossibile est,quod detur multitu is existens in aeuu in rebus naturalibus. Secunda
145쪽
Secunda conclusio est. secundum veritatem in rebus immaterialibus non pidi teli da ri infinitum, Prob. primo. Omnis multitudo sit materialium, vel immaterialium est in aliqua specie. Sed quod est in specie non potest esse infinitum, quia omnis multitudo jecifica pro principio
habet unum, in infinito autem non datur unum primum. Ergo &c. Secundo. Repugnat dari coi pus sine inna,per Arist. in praedicamento qualitatis. Sed corpus infinitum nullam potest habere figuram. Ergo ero, minor, quia figura resultat ex terminis , & extremis quantitatis, & corpus infinitum caret terminis, & extremi S. Confirmatur in multitudine materi lium . Quia non dantur corpora infinita
Confirmatur in rebus spiritualibus, di primo in animabus. Nam animae sunt
sormae corporum . Sed corpora non m sunt esse infinita. Ergo nec animae.
Confirmatur secundo in Angelis. Nacreatum oportet esse sub certa intenti ne creantis, non sic infinitum, quia non
Confirmatur in infinito secundum entitatem, quia si daretur in his quae sunt inserioris ordinis , posset etiam dari in his quae sunt diuini ordinis a sortiori . Sed non potest dari lumen gloriae quod est diuini ordinis infinitum, quia faceret
cognoscere Deum quantum cognoscibilis est. Tertio . Producat Deus tot Angelis quot potest. Tunc quaero,aut potest plures alios producere, vel non . Si secundum,exhausta est d: uina potentia. Si primum , non erunt infiniti, quia eis potest fieri additio, inibitio autem nulla additio fieri potest. Quarto. Implicat quod 'totum non sit maius sita parte, sed hoc accideret in ii finito, in quo omnes partes sunt infinitae,
nam quaternarius componitur, ex duplici binario, & tamen tunc essent nil meri aequales, cum ambo essent infiniti. Quinto. Quod fit sub certa intenti ne,& fine,finitum est necessario, nam i finitum non seruit ad usum. Sed immusibile est quod ea quae ficit Deus non faciat sub curia intentione, &fine. inare re , quod sic ostenderet infinitam suam potentiam impertinens est, qula
aptius eam ostendit, non iaciendo cre turam aequalem Creatori. Ergo,&c.
Sexto. Creet Deus infinitos Angelos.&singulis det unum scutum, tunc haecinita erunt infinita, cum infiniti ponat tur Angeli . Ergo Deus non poterit dare uni illorum Angelorum decem scuta, inam tunc necesse esset a nouem Angelis miserre suum scutum, & tunc sequitur.
Primo, quod infinitum in aditu finiatur, quia determinate aufferretur, Se quod si Deus ab omnibus Angelis scuta sua auia serret, & in unum congregaret, & pridimis daret decem, quod aliis nouissimis non posset dare , quia multa fuerunt ablata, & sic infinitum consumitur, & in infinito damus primum , & vltimum, quod implicat.
Septimo. Sic corpus posset moueri in instanti motu continuo. Probatur, quias essent infiniti Angeli, & omnes se adiplicarent ad mouendum lapidem ce Oriente in Occidentem, cum virtus iulorum sit infinitorum, & aucta in infinitum, moueret in instanti, nam si virtus finita mouet in tempore, infinita mouebit in instanti. Octauo. Vniuersum non potest essesne ordine . At omnis ordo riaucitur ad unitatem, & proportionem. Sed in infinito nulla est unitas, nullus ordo, de nulla propol tio, ad quae reduceretur infiniutum , quia sic finiretur. Ergo non potest dari. Nono. Si Deus crearet infinitum e hausta esset eius potentia, quia extra i sum non posset aliud creare. Sed hoc contradicit . infinitae diuinae potentiae.
Ad primum refrindetur,quod num A rrus sit multiplicabilis in infinitum stat dupliciter. Primo in actu, & hoc est falsum. Secundo successive, & in potentia,& hoe verum est, nec Philosopho contradicit, & ita dicimus ad secundum si icies figurarum non esse multiplicabiles in infinitum nisi successive, iam potentia.
Ad tertium dicitur, quod repugnae quod quacumque aiaultitudine data su icessive detur alia maior, sed repugnat. dari in actu ut supra.
Ad quartum dissicilis est responsio,
unde Alexander propter hoc argumen- .
146쪽
tum animam secit mortalam , Auermes unum esse omnium in teste tum constituit, & Pythagorici transmigrationem animarum posuerunt. Sed dicendum venit, apud Aristot. Arsitan non fuisset in-
conueniens ponere multitudinem infinitam in rebus immaterialibus. Vel dicendum, quod haec ratio est particularis, quia sersitan Anstot. concessit mundumaternum quo ad omnes species, una duntaxat excepta, idest humana, in tempore creata. Vel dicendum, quod non repu
gnauit infinito ndum quid, iden a
parte ante, sed finito a parte post, quod infinitum dicitur infinitum. permixtum
potentiae iaSed supradicta non transeunt sine magna dissicultate . Primo enim arguitur contra hoc quod in rebus immaterialiabus de mente Arist non repugnet infinitum. Nam si de animab. nostris sit sermo, patet, quod data multitudine earum in finita dabitur etiam infinitum in rebus materialibus, cum quaelibet anima sit forma corporis, unde datis infinitis animabus, oportet etiam dare infinita e rum receptacula, ideli corpora. Si vero
sit sermo de Angelis, qui sunt substantiae compleis in specie ollabit primo Aristot.
hic, text. 36. ubi expresse concludit etiam in separatis' a materia non dari infinitum. Haec enim sunt eius verba separatum iditur esse infinitum a sensibilibus impossibile eae secundo,quia haec ratio
Aristota currit contra omne infinitum. Omnis multitudo est numerus, per unumensuratus . Sed multitudo per unum
mensurata est finita. Ergo non potest dari Confirmatur. Quia S. D supradicta ratione motus, in prima Parte quaest. 7.Art. . excluit infinitum etiam is im- materialibus, quamuis in secundo contra gentes cap. 8r.& in Opusc. contra Averroistas dixerit rationes Arist. non repugnare nisi rebus materialibus, non vero immaterialibus . Tertio accedit
quod infinitum secundit m appositionem in potentia non potest dari. Ergo nec multitudo infinita in actu potentiae permixta , quia tale infinitum est sorinale .
Sed ad primum dicitur priino,quod illa ratio est Particularis, de tantum exclu- didi generationem aetemam hominum . .
Vulsecundo dicendum, Arist. non repugnare infinito In actu potentiae perini6to, ut esset generatio hominum .
Ad primum contra multitudinem ii materialium completorum in specie diacimus , Aristot. se declarare in textu 3
non loqui de infinito separato in Metha- physicis, & intellectualibus, sed tantum de infinito separato a sensibilibus, prout dicebat Pythagoras dari quoddam infinitum de genere quantitatis, ab omni materia sensibili separatum, haec enim sunt verba Arithotia text.39. Sed fortassis
est uniuersalior quaestio, si contingit in Mathematicis, & in intellectualibus, Nin nullam habentibus magnitudinem, infinitum esse Nos autem intendimus de sensibilibus. Sed contra hoc stat expositio S. D. tex s. huius, ubi dicit Arist. excludere etiam infinitum in rebus intellectualibus,contra Platonem. At rcsponso patet, Aristot.excludere infinitum intelligibilem Mathematicum, non vero in intellectualibus, nam intelligibile M thematicum non est secundum rem a materia separatum,ut est Angelus.
Ad secundum dicitur, Arist. exclusisse
infinitam multitudinem materialium, quae mensuratur per numerum de genere quantitatis, nos autem loquimur de Angelis mensuratis multitudine sormali transcendentali. Ad confirmationem dicitur , non esse eandem rationem S. D. Se Aristot. quia ratio Arist. procedit de multitudine, quae est numerus materialium, ratio autem S. D. procedit de numero formali. Secundo,quia Aristoridicit. Omnis numerus est multitudo per unum
mensurata, S. D. vero ait. Omnis num
rus est multitudo per unum Det num rari autem, & fieri diuersa sunt. Etenim mensurari per unum, est per unitatis re-dupsicationem certificari, fieri vero per
unum, est numerum habere rationem formae,&ideo variato numero, variatur
forma numeri. Ratio ergo Arithoi. haec est. Omnis multitudo materialis in actu existens est in al: qua specie numeri. At infinita muli tudo non eli in aliqua sp
cic numeri, quia omnix multitudo mensi iratur pcr unum , infinita autem multitudo non potest per unum mensurari. Ratio vero S. D. naec est. Quaelibet species multitudinis eli finita. At omnis mulcitudo acta exiliens estina aqua specie: multi,
147쪽
multitudinis. Ergo est sinsta. Minor ut
nota res inquitur. Maior probatur, quia Quaelibet I pecies numeri fit per unum,s cies autem numerorum non sunt infinitae, quia quod per unum fit, ut uno inensuratum non Imtest esse infinitum, cum infinitum careat primo, &vltimo,
Ad aliud dicitur, quod non potest dari infinitum secundum appositionem in rebus materialibus, Si stante Wine uniuersi, non absolute, ut modo loquimur. Ad quintum principale dicitur, quod procedit de creatione infiniti syncatego-
Ad sextu idem dicitur, procedit enim de infinito, finite sumpto. Ad septimum negatur maior, quoniaid repugnat ex parte rei factibilis. Ad omitum uicSium, quod ille ignis,
vel non mouebitur propter aequalit tem, vel mouebitur ad illam partem, in qua erit maior caeli influxus. Ad nonum dicendum, quod illa aquaxesoluetur in calorem, vel aerem, ne detur vacuum, vel fiet fractio, ubi erit maior compositio.
Ad decimum dicendum,quod ibi frangetur, ubi erit maior concursus virtutis. Ad undecimum dicendum, quod cor
ditionalis est vera, sed res impossibilis. Ad duodecimum dicendum, quod in
materia est solum una potentia realiter. Ad decimumtertium respondetur ex
maiorem, quod valet in causa univoca, & non in aequivoca, ut est Deus, qui excedit omnem creaturam in infinitum. Secundo dicitur,quod Deo correspondet infinitus ei Dimis non in rebus quia non
creauit infinitas res, sed in modo quia
eas creauit cum modo arguente infinitam potentiam . Sed & tertio dicitur, quod finitas creaturarum arguit virtutem Dei infinitam quia quacunq. multis tudine data, potest ei addere. Ad decimumquartum, primo dicitur quod maior est vera respectu obiecti primarii idest ratione diuinae essentiae, non vero ratione obiecti secundaris , quia Deus multa intelligit scientia simplicis intelligentiae, quae non faciet. Secundo
dicitur, quod Deus intelligit infinita, sed non , t iactibilia simul in actu, diuina autem voluntas eom iamr intella hini In intellectis scientia visionis non vero simplicis intelligentiae . Nec in hoc est aliqua imperfect o, ia diminutio in diuiana voluntate, quia non vult nisi fati bilia. Ad decimumquintum dicendum, quod diuina idea bifariam considerari potest. Primo subiective ut est idem cum diuiana clientia, de fic est infinita . secundo obiective idest ut respicit factibile, & siefinita est,qitia respicit finitum.
Ad decimuin sextum dicimus, antec
dens repugnare scilicet quod dari possint infiniti ignes ,& ideo consequentia erit impostibilis in actu scilicet quod possint aut infinitae combustiones. Ad decimumseptimum primo diciamus , Deum non posse agere de necessi tale naturae, quia sic non esset periectissimus, cum agere libere praualeat. S
cundo dicitur, quod hoc dato ageret 2 dum totum suum Posse ad omne quod est producibile, infinitum autem non est producibile, unde defectus est ex parte rei factibilis. Ad decimvmoctauunt dicendum posse Deum quolibet instanti creare unum angelum, lapidem,vel animam, vel diuia dere infinitas partes continui, & illas conseruare, sed insensu diuiso, non a tem in sensu composito , & coniunctim , non enim illae productiones possunt esse ordinatae una post aliam, quia momenta in tempore sic se habent, quod post unusequuntur infinita , quare necesse est quod inter duo instantia mediet tempus, quod successionem seniper dicit. Ad decimumnonu dicitur, quod aliud est dicere omnes species multitudinis eia se species numera, & aliud omnes sp s multitudinis esse species numeri idest proportionales illis . Primum est falsum,quia species nupreti sunt de pro
dicamento quantitatis,non autem omnes
species multitudinis, cum aliquae sint rerum spiritualium. Secundum verum est,&. intentum, quia species multitudinis
proportionantur speciebus numerorum.
Vel secundo dicitur, quod de si numerus
materialis non conuertatur cum multiatudine, numerus tamen sorinius hoc habet, & in hoc sensu procedit ratio.
Ad vigesimum disiadum, quod pro
148쪽
4erta intentionε ereantis intelligimusereatum posse esse finem, & medium intentionis creantis, finis erit, ut est res
protam, vel saltem producibilis, ut finis alicuius. Erit medium, in quantum poterit ordinari, vel non, ad ulteriorem piauctionem. Creatum ergo non Pq-test esse aliquod consequens creationis terminum, sed erit terminus creationis,& ira erit, vel finis, vel medium ad fine. Eit ergo sensis propositiqnis , quod omne creatum comprehenditur sub intentione creantis determinata, & non indeterminata, & infinita, quia producitur,
velut terminus creationis, vel ut in Aum, infinitum autem caret termino, &ineptum est ad hoc,ut sit medium. Cre tum autem dicitur finis creantis, ut finis idem sonat quod intentum, ut terminus, vel medium,no vero ut perficiens creantem. Ad secundum dicitur, quod multa
creata possunt sumi per modum unius, de ira dicimus multa creata, i unum creatum accipi sub certa, intentione creatis,
de se non infinita, quia is nitas multitudinis repugnat rationi finis, & medii. Ad tertium primo dicitur,quod per accidens dupliciter sumitur. Primo ut idem sonat quod non per se, sed accidentaliter. S cundo ut idem sonat, quod perse,sed non primo, sed propter aliud. Primo modo
animae non dicuntur creari per accidens,
sed secundo modo, & ideo per se dicuntur creatae, & si non primo, repugnat autem creato per se, sub certa intentione
creantis, qita illud tale si infinitum.Secundo dicitur , quod anima dupliciter
considerari potest. Primo ut orditiatur ad informandum corpus, & sic non clicitur
per se primo intenta , sed in ordine ad
corpus. Secundo in ordine ad creantem, di uc magis intenditur eius creatio quam corporis, quia nobilius magis intendatur, anima autem est nobilior corpore, ut ea
excludit. Uel tertio dicas, quod anima intellectiva habet quod dicat quo, ut est actus corporis, & dicat quod , ut gaudet
propria subsistentia , a corpore separata. Quamuis ergo primo modo non dicatur per se primo intenta, se ado modo tamen utiq. & ideo non potest dari infinitas animarum intellectivarum. Per supradictit aute cessant multa alia
argui ncnta, ut si Hur intelligit infinitu, possit etiam illud velle , 8e quod gratia
unionis sit infinita in actu, ita N: merita Christi. Nam ad primum motivum dicitiir,quod intelligere infinitum, dicit Pen. secisionem in Deo, non sic velle infinitu . quia esset termina tiuum suae potentiae, de ideo dispar est ratio. Ad secundum dicitur , quod gratia unionis non dicitur infinita secuivium se, sed propter infinit
tem verbi, ut docet S. D.3. p. q. 7. art. I r.
Ita dicimus gratiam habitualem Christi esse infinitam in genere gratiae, sed non in genere entis simpliciter. Et ita meritum Christi dicitur infinitum in genere meriti idest ut acceptatur ad satisfaciendum de condigno pro peccatis, non vero dicitur infinitum in genere entis simpliciter . sed etiam die, quod hic disputamus de infinito secundum magnitudinem de multitudinem, S: non secundum P sectionem.
Virum possit dari infinitum inpotentia N TIdetur quod non . Nam infinitum in
potentia reducibile estet ad actiam, quia omnis potentia Phr sica est reducibilis ad actum. Sed hoc est fusum, ut probatum fuit supra. Ergo infinitum in potentia non est dabile. Secundo. Cuiuslibet rei datur maximum, & minimum, per Arist. secundo de anima. Ergo res non sunt diuisibiles in infinitum in potentia. Pro explicatione huius quassionis.Primo notandum est, quod hic loquimur de diuisione infinita quantitatis Mathematice,non Physice, quia sic determinata est ad maximum, Se ad minimum, nam primo modo per Arist.quinto Methaphysicae quantitas eli diuisibilis in infinitum. Secundo notandum , quod hic loquimur de diuisione in partes proportiona-Ies idest secundum magis, Se minus, ut si quantum diuidatur in duas partes, hae hanebunt ad totum proportionem duinpti, & si iterum una illarum diuidatur ,
erit proportio subdupli ,-sic in infinitum . Non ergo loquimur de partibus eiusdem quantitatis secundum eandem mensuram, quia quantitas non est seminperdivisibilia in partes aequales, nisi so
149쪽
Tettio notandum est, quod hie dicimus quantum esse diu: sibile in infinitum in Potentia, quia num . est deuenire ad itinam partem indiuili bilem, cum continuum non componatur ex indivisibilibus, quamuis in eo sint indivisibilia, ut
docet D.Th. expresse opusc.36.c. a &q. 28.de veritate art. 2.ad 1.&quodl. 7. art. s ad secundum, Capreo. in secundo d. a. q a. art. 3. Caiet.in praedic. quantitatis,&
q. . Ideo hic scito, quod quamuis indiuisibilia sint in actu in continuo, non tamen sunt realiter separata inter sese, &a partibus, sed actu eis coniuncti, cum quibus unum continuum componunt, quare dum Arii l. de D.Th. asserunt indiuisibilia non esse asti in continuo, sed inpotentia tantum, non negant actum existentiae in eo, sed solum actum separati nis, unde puncta indivisibilia terminant lineam vere, & realiter, & superficem, sed has non componunt indivis biliter, unde continuum non diuiditur in indiu, sibilia. Quarto ergo loco ponitur haec con- elusio. Datur infinitum in potentia,in sue
cessuis. Probatur. De ratione continui
est diuidi in infinitum per Aristi in hoc
tertio, & quinto Meth. Sed non in actu, cum infinitum in actu non sit dabile, e go in potentia. Ad argumenta patet, ad prima, quod potentia continui non est reducibilis adacium Physice, quoniam omne qualm tum Physice conlideratum determinatum est ad maximum , 8e ad minimum , unde intelligitur Mathematice, & su cessive, prout conuenit continuo,& Per hoc patet ad secundum.
Vtrum unum infinitum possit esse maius
Videtur quod non , Primo . Nam
unum infinitum esse maius altero, est unum excedere aliud , sed hoc non
poteli esse in duobus infinitis, quia si hie
excessus est finitus, ex flum non erit infin itum . Si infinitus,aliud non erit in finitum . Secundo. Quilibet numerus infinitus
omnes numeros contritet,& omnes uni
tates infinitas . Ergo non poterit dari
alius numerus, quo unum Infinitum aDtero sit maius.
Tertio. Infinito nulla potest fieri asditio . Ergo unum non erit minus, quia sic ei potest fieri additio. Et ita tenent
nimbricenses hic, cap.8.q. a. artat lsecundum . In contrarium eli S. D. 3.p. q. IO. art.3. cum Caiet. Soncinas I a. Meth.qHI .ad
primum, & Ferrariensis secundo contra Gentes cap. 38. ia probatur primo. D mus numerum, Angelorum esse infiniatum, S ab eo decem au Terri idest dena
rium numerum tunc numerus Angelo rum remanentium minor erit ian mero
infinito,decem ablatos comprehendete . Secundo . Detur multitudo infinita corporum hominum, his Deus addat infinitam multitudinem animam,& equorum, tunc infinitum hoc animarum immortalium hominum, & mortalita equorum infinitorum erit maius infinitum, quam multitudo infinita animarum tantum hominum. Huic difficultati respondet Ruuio hic, tractitude infinito,q.9. quod infinitum bisariam considerari potest. Primo formaliter, pro formali r tione infinitatis, & sic cum haec ratio se indivisibilis, in uno non potest esse maior quam in altero. Secundo materialiter', pro rebus infinitis, &sic clarum est duo infinita simul coniumsta esse quid maius, uno tantum illorum infinitorii. Primi opinatores sumunt infinitum primo modo, & secundi secundo modo, de ideo utraq. opinio stare potest, unde patet ad ar umenta, hoc solum considerato, quod numerus absolute sumptus intelligitur omnes numeros infinitos comprehendere, non sic infinitus binarius , vel ternarius, quia ei intest addi exte sue alius numerus infinitus, verbi gratia qui narius.
150쪽
in hoc quarto Physicorum est, de loco, de vacuo, & de
Vnde ex prima lectione Sancti D ctoris duas literaliter conclusiones eliciemus. Secundo i co circa eas aliqua notando,& Tertio loco quaedam dubia soluendo.
Prima igitur conclusio sit. Speculatio de loco ad Physiciim spectat. Probatur rationibus Philosophi elicitive. Primo se. Id quod cadit sub communi opini ne Philosophorum naturalium, illud pro certo est tenendum, & esse, & ad Pnil. naturalem spectare. Sed locum esse sub
communi opinione Phil. naturalium cadit . Ergo. Maior est nota ex primo P 1leriorum. Minor prob. Nam communis
eli Philosophoriam conceptis,quod Omne quod est, necesse sit illud in loco esse, excisis chimericis , Se ficticiis. Seeunda ratio. Ad Philosophum naturalem pertinet tractare de motu, & praecipue de motu locali, qui est uniuersalior in tus , & causa caeterorum motuum. Sed motus localis cognosci non potest sine lam,cum vocetur localis, quia est ad locum. Igitur ad Philosophun naturalem pertinebit tractare de loco. Tertia ratio
est. Munus Phil. naturalis est, omnes dubitationes circa res naturales emerge
tes enucleare, Se soluere. Sed multae dubitationes accidunt circa locum dupliciter. Primo ex parte loci, quia ab omnibus idem esse locum, non conceditur. Secundo ex parte nostri, quia multi er
rauerunt circa naturam loci. Ergo&c.
Secunda conclusio et t. Datur locus. Probatur primo ex mutatione loci facta a diuersis corporibus , sic. ille vocamr locus , a quo dum unum corpus exit, in eo aliud succedit. Sed ab uno loco corpus aliquod exit, ut dum a vase aqua fluit, & in eodem vase aliud corpus sucis cedit scilicet aer. Ergo locus datur. S cundo prob. ex motu sie. Ille est locus corporum, ad quem naturalia secundum se mouentur, tanquam ad suam perfectionem . Sed naturalia secundum se c5siderata mouentur ad suas differentias locales, secundum quas perficiuntur scilicet ad sursim,ad georsum, ad dextro sum, ad sinistrorsum, ad ante, & retro. Ergo. Tertio prob. ex ponentibus vacuum, & ex diitis Hesiodi, de omnia clara sunt in textu. Circa supradicta notandum est primo o d. circa ordinem, quod postquam Phil. tractati it de motu, & de infinito, hic tractae de loco, de vacuo, R de tempore. Priumo. Quia locus est veluti ne aria proinprietas locatorum secundum veritatem, vacuum secundum quorundam opinionem , tempus vero est mensura m tus . Secundo, quia a prioribus eli incipiendum . At locus inteli igitur praecedere rempus, & praecedi a motu, & infinito, ut sic, nam de motu secundum suas species , & ita de infinito agendum erit in quinto, & sexto . iacundo notandum venit quod Phialosophus multa dicta antiquorum non sustinenda adiniscet suae doctrinae de lo- , de vacuo, & tempore, unde non sunt propositiones Aristotelis, sed antiquorum, contra quos inuehit,arguendo non demonstrative, sed demollitiatione ad hominem, idest ex concessis ab ipsis . Tertio animaduertedum venit. Quod esse in loco stat dupliciter. Primo dis-nitive, idest ita determinari ad unum i cum, quod tale non ubique sit,sed tamen absque commensuratione quantitativa, ita ut partes loci non correspondeant