장음표시 사용
191쪽
tet. Maior prob. quia indivisibile temporis eli nunc, de indivisibile motus, mutatum esse. Secundo. Si in toto tempore est tantuvnum nunc. Ergo Omnia mutata esse, &omnes partes motus simi simul. Sed hoe est absurdum, ut patet. E rgo &c. Maior prob. quia ea limes sunt,quae in eo deuiis nunc sunt.
Tertio. Nunc non potest bis demonstrati. Ergo raptam transit, Se non est unum, Antecedens elt i hilo phi. Quarto . Cuiuslibet finiti diuisibilis oportet esse duos terminos. Sed tempus v.g. hora, est quoddam diuisibile finitum. Igitur habebit duo nunc pro terminis. Quinto. Si esset unum nunc in toto tempore, sequeretur qubd accidens migraret de sit biecto in subiectu . Sed hoe est falsum. Ergo &c. Assumptum prob. Quia de viro mutato eis transit ad aliud
Sexto. Aut hoc nunc esset terminus discreti, vel continui. Non primum, quia non datur tempus discretum. Non secillidum. Quia cuiuslibet continui dantur duo term in i distilleti. Septimo. Per nunc temporis cogia scimus prius, sc po terius in tempori . Sed hoc non fit per unum nunc, quia nec etiam per unum mobile cognoscimus prius, de posterius in motu . Ergo non datur unum initans in toto tempore. . risecta enodatione huius quaestionis. Pri- displ/x imo notandum venit, ut aseendamus ad inirin s. cognitionem unius nunc in toto tempq eum is m,quod in linea dantur duo puncta scili- existisia cet intrinsecum,& cxti insec . m. Punctu
is eminiscum illud est,quod sito motu in-' telligitur causare lineam sto fuxu, &sua continuatione. Dicitur autem extrinsecum, quia non zst de ratione intrinseca lineae, cum non possit esse in diuersis partibus lineae. Nec etiam habet rationern termini lineae,quia terminos Iliaeae intelligimus duo puncta, quorum unum se habet ut principium, &aliud ut finis, unum autem initans hac duplici ratione gaudere non potest. Nec continuat lineam , quia sic haberet plures paries in linea. Punctum intrinsecum illici dicitur, quod lineam continuat, de in actu habet ratioaem duorum Punctorum, &ia potentia tutationi , lacundum quod
in linea intellitum rege Ingnita puncta in potentia, quia linea est diuisibilis in
infinitum. Puncta aute in actu sunt primcipium, de finis lineae. Secundo notandum, quod similiter in I a dia tempore sunt duo nunc, siue duo instan- ρ&x κῶς hia, vel momenta. Primum dicitur extrin ini insasecum, quod intelligimus suo fluxu, & eum, is motu causare tempus, sicut dictum est extris punctum extrinsecum apud Geometra ori causare lineam. Sed hoc instans neque
continuat tempus, neque Ipsum termia . nat, aliter non haberet rationem unius
instantis, quia terminans, & terminatu, continuum,& continuans, intelliguntur esse distincta. Secundum igitur instans dicitur intrinsecum, quia diuidit tempus prius, Se posterius, ipsum continuat, determinat, ut de eius intrinseca ratione. Si loquamur ergo de inflanti intrinseco dicendum venit, quod in toto tempore sunt plura instantia, quoniam idem non potest esse,princ:pium,& finis. Loquendo vero de instanti extrin seco, sic diciamus esse unum in toto tempore, quia unum eli subiectum in quo subtemtur, ut unum accidens. i. in primo mobili. Tertio ergo notandum, quod primum prima mobile, tripliciter considerari, potest. Primo: secundum suam substantiam, &
sic cum sit incorruptibile, & unum esse , Spei petuum habeat unico nuiic mensu- atur, suod secundum Aristotelem po H rtest dici aeterilitas, & sectandum Theologos aeuum. Secundo modo consideratur
quatenus est in motu , & diuersa ubi a quirit , nihil perdendo de sua sibilantia ,& sic dicitur sub perpetuo motu unissi mi, de invariabili, de propterea a firmamus dicere unum tempus , sicut dicit
unum motum. Tertio modo consider
riir quoad esse accidentde, quod habet in diuersis instantibus temporis, mens rantis mutationem rei generabilis, de corruptibilis : de hoc tertio modo in primo mobili ponimus plura instantia ca saliter, quia omnis motus est a primo motu, non tamen formaliter, quia tempus ut in primo mobili subiectatur, semper eodem modo est uniforme, & inu riabile. trinsecM Quarto animaduertendum venit , o extrTquod nunc extrinsecum , quod unum oc- dif
192쪽
iaura tempora saeit, uribiis modis dii
Ierunt. Primo, quia iuuac extrinlectun
ponitur mensura primi mobilis, S pr pterea cum unum si primum mobile, uniformi motu gaudens unicum diciamus esse instans. Ii3t sis in rem p nitur mensura non primi mobilis sed re- n,quae dicuntur habere diuersa muta ta esse, quae cum plura sint, ideo dicimus fimilia nune plura esse . Secundo disi rimi, quia nunc extrinsecum habet emsibiecto primum mobile,& nunc intrin, secum mutata esse. Temo disserunt.q uia
nunc extrinsecum.cau teri tum,&non semialiter terminat, vel continuat partes temporis, intrinsecum vero se maliter illas crantinuat, & terminat. Dises Quinto animaduertetam venit, quod ωι,. unum instans in toto tempore dupliciter, potest intelligi. Primo secundum renisubiective, & hoc est quod asiserit Philosophus iaest ι quod si biecto,
di realiter est unum instans in toto tempore. Secundo, secundum rationem,pr
ut consideramus diuersa instantia, & diuersas partes in eodem te re, & sic in eo ponuntur plura inllantia, & 9ures Partes. Quomodo autem hoc sit verumia multi multa dicunt. At ego puto dice dum, quod esse unum nunc reale in toto tem Ure, & plura distincta secundum rationem bifariam potest intelligi . Primo ut tempus subiectatur in primo mo-yili , 5: sic est unum punc, quia in motu eius nuda est mutatio, nulla variatio, re- niaxima uniformitas. secundo, ut perficitiar per rationem nostram, ipsum distinguentem in lustra, annos, menses,
eum, i a nunc ad mobile, per commuta tam proportionem . sed unum est mori. Ie secundum sibilantiam in toto motu. G si diuersum sit secundum rationem, prout consideratur in diuersis ubi, M. irgo unum est instan in toto tempore
Wali , de plura distincta secundum --tionem. Secundo. Nunc est unitas primi mobil prout mobileest. Sed talis unitas una est,cum in eo detur maxima unia formitas. Ergo est virum nunc tantum in
Tertio Causa est simul. cum suo essit , exi Methaph. Sed mine est caua temporis. Ergo semper erit cum tem- ntra autem hanc conclusionem Qexplicatam, & probatam non militant
argum ta Toleti, & Ruuii. Argumen latur enim Vletus. Primo contra exemplum datum de uno puncto extrinseco, de linea, uno nunc exti inseco in tempore, & ii uod nunc causans lineam habet sol si cum in imaginatione, de non in re . nos autem loquimur hie de
viam nunc non secundum imaginati nem sed secundum rem. Secundo arguit, quod praesentia ni bilis non facit virum nune formaliter ,
sed materialiter; nam se aliter,idest 'eest sub motu, cit utique sub d:uersis partibus motus. Tertio arguit Ruuio ex Aristotelo textu Ioo..in aperte docet, &alia disse momenta, idest nunc in tempore, quia tempus non est numerus numerans , sed
Quarto, quia in tempore sunt diue dies,horas, & momenta, Se sic in tempo- is partes instinctae realiter , quae copu ra sunt diuersa nunς . iad ne intelligas diuersas partes, & diuersa nunc temp.ris esse tantum a ratione, nam iand mentaliter, de aptitudinaliter sunt a n tura temporis, entis successui, de diuisibilis secundum prius, & posterius, com- letiue tamen & formaliter dicuntur ene a ratione, quia haec est illa, quae has partes actu,&sormaliter distinguit, denominat.
fio pro- pho in textu elicimus hanc conclusi Iur. nem. Unum est nunc reale in toto tempore , de diuersum secundum rationem .
Probatur Sicut se habet tempus ad molantur necessario ad diuersa nunc india uisibilia.
Quinto , quia tempus continuo fuit, instans vero permanet , unde pugnat
Sed haec argumenta ut dixi non attin gunt mentem nostram, qui loquimur de uno instanti subiective,& extrinseco. Vnde primum argumentum soluitur diacendo. Quod punctium extrinsecum non habet seb: e in existens, Se suppositum reale , sicut habet nunc temporis primum mobile,unde in isto puncto utimur imaginatione, & in nunc temporis
193쪽
Ex stlatione si perioris quasti tus
altera solitia rei nanet, scilicet arist mih num ero etiam s. Nam detempotedit pliciter lo qui contingit . Primo de inpo euisetcto, quo Mnsi rara rn eratioties An et cet, N: d hoc non loquν mur, qui, a itis tempus est. Rectindo im prendo de tempore continuo, quod si Uectatur in pinitio mobili, de de hoc est controue: sia. vim Gregorius i. dii 4. Simplicius , Theimissi im foliis i es alii tenuerunt plura ei se tempora mero', secundum pluralitatern quorun - hunque nimirum, adeo ut secundum hos quilii et i Hus habeat suum tempus.
ν, a s Alia est sententia S. Doctoris hic. Al-
Auermis textu i 32. Ferr biensis tua is estima. solo q. SI Duran. in a.diit. r. q. r. Hi enim omnes tenentvr messe tempus numero, quia habet
viarum tantuin humero subiectum, scili cet primum itiobile.Dicendum est ergo quod resolutio huius quaestionis ex sit periori pendet 'nam loquendo de tempore quo ad diueria nunc ita tritiseca , sic Ilura tu i tempora, quia Plura sunt in
il a , chlures sunt motus. fruero lo- qui amur de tempore quoad mitic extrinsecum, idest ut sub matur in Primo in hili sic dicitur tantum uni in ella, sicut , num eii mobile motu maxime viri ser- mi, regulari. Ad peipctuo. Sufficit autem quod tempus m eoru et detiir, vel acili aliter, vel , inualiter, qilia si celsa et motus primi mobilis, prout cessauit per horas tempore ; siet, numeratio tamen fieret secundum mensuram motus eius Imr sp cium vig:nti quatuor horarum, quo coplet curitim suum. Materialiter ergo plares sunt inorus , & plura sunt ternPorci, quia phira sunt imobilia, sed fornialiter scut est . in primum mobile, ira est
unum primum tempus, arquitiis omnes inmus reseruntur , ut ad primam suam regulam, vel mensuram, per quam mensurantur , in mensurari debent.
P quum Philosephus egit de nare'
ra temporis , nunc intredit ira fare de proprietatibus eius. Dicit ita ue in
prius,& b dicit is, se essis Poluam coiistinuum. Sed dia tempus si i contini iust dieit posse bifariam intellini : primo Hessi humerus: & ita in discrenim, vi numerus est quantitas disere a. secundo ut est numerus motus, 3e siccum motus sit auoddani crintinuum, temptii quoque iritur est e continuum. Secundo dicit, quod rompus non ea numerus ni ime tam , sed himseritns , Ω quod innumerii numerrare ess inueni re minimum, mininitim initis nimieti simpliciter, te absellite iunipti. iacti irim. merantis est dualitas. At in numero numerato' rei eontinuae sit niuini re minimum,duobus modis potest intelligi. Priamo multitudine. 8e sic est dare minimiihi numerum, Id minimum tempus. ses -- do magnitudine, tu hoe non, quia eum templis sit quoddam consitiuum euius. libet temporis dati; eis acci re aliquas partes in quas diu admar, quod explicat exemplo lineae . nam semiadunt multi'-dinem datur minima linea . Vel tuna ibnea, vel duae, non tamen secu dum ma gnitudinem . quia qualibet linea minima citra adhuc est d uisibilis. Tertio, a signat aliam proprietatem tempo: is, nempe quod dicatur breue, vel longurri, multum, di paucum, sed ii 5 velox. vel tardium. Hoc autem proue hir, quia tempus eii quoddam continuu, continuum vero potest esse longum, vel breue, fictit linea dicimr longa, vel breuis. Et quia tempus est etiam numerus, qui respicit pauciim, de multum,ideo ut numerus est dicitiir multum, & paucii. Non taliam tempus dici potest vel , vel tardum, quia numerus non dicitur velox , voltardus , tempus vero est ri
194쪽
Secuniaomenis sed aniniaduertendum reait circa hoc quod tempus non dicatur velox, vel tardum , propterea quia est. num rus,& non numeratum, hoc inquam potest dupliciter intelligi. . Primo, per hoc negetur quod tempus sit nurn rus
numeratus, & ponatur numerus numeram , ω hoc eit contra id quod supra
serminatum in . Secando ut dica turnumenis numerans suas partes, de non ineratus a suis partibus,&hoc verum est, nam velox,-tardum tempus non numerant , sed a tempore numerantur ,
in vel x dicitur, quod pauco tempo- numeratur , de tard lim , quod in toin re ma in loco subdit, quod tempus idem,& non est idem. Nam duobus moridis considera potest . Primo secundum se,&sct pus semper est idem, Eon
mm habet aliud , & aliud esse apu
lios,& alios. Si indo secundum suas partes, & sic non est idem, quia priustemPoris non est resterius eiulae ,δες et
aute dii tersitas nascitur ex diuersis nutici prout nos distinguimus tempus an axes, secula, lustra, annos, menses, dies, horas, & initantia. Quinto assignat tempori aliam Pr Prietatem, scilicet quod rei teratur, sicute canorus. Hoc autem intestige non numeraliter, quia praeterita circulatio non
vii prasens. Hoc igitur intellige secundum 'ci ςm, quia v. g. dato uitia mOvas solis inceperit a primo puncto Ari tis , pera 'o citrsu duodecim signoriim diaci in spacio unius anni, ad idem
punctum redibit,& de nouo nouum an-pum, & menses constituet. Sexto loco oliendit Philosophus nos cognospere tempus per motum, & in tum Per tempus, nam Se tempus dete minat motu, & motus tempus. Si enim sideretur tempus ut est numeria S in tus, sic motum determinat, secundum
prius, & posterius. At si tempus consideretur respectu nostri , motus dicitur determinare tempus, quoniam dicimus tempus esse longum,s vel breui , quando motus eli longus, vel
VIdetur quod non . Primo . NaiatetuΘux est numerus numeratus
f go per animam. numei antem . . Ein
liabet elle ab anima, de sic erit eas rae
Tempus est continuum. Sed tempus ut quoddam continuum actu non existit , nam solum influa temporis existit. Ergo tabebat esse ab anima componente, tu copul/nte Pradi texitum, cum futuro, in uno inii oti T
. Tertio . Quae acui non existiant, ςntia realia non iunt. Sed parie4 temporis au non exitiunt, nam pia inritum ινγι est, & futurum expectatur. Instans v rro aliquid reale esse non potest , qui vel esset Inum initans, cum toto tempore, vel plura. si unum, non copula it napartes. qura proxime tangit. Si pl9ra ιynum astςri. succedit, & sic erutri naui Initantia immediata , quod a Philosopli.
Quarto . Cum praeteritum, & futurum non existant secundum se, si dicanetiar per instans exis exe , sequitus quod ii5 sint entia i lia per se, sed per aliudiauit per inllans exiliem . Circa praesentem dis uliatem tre*opinione inuenio . Prima fuit quorun- ne . dam Philosophorum antiquorum, apud Alrrium Magnum 4.huius,cap. 3.tracta .scilicet, quod tempus non est ens re te, sed rationis, apprehensam tantum , & imaginatum . Secuda sciitentia sustinet tempus sAcundum se este ens reale, de niti Dei ut prioris, & polierioris, nullamque plenaearum recipere ab anima num rant . Sic sciatiunt Simplicius hic , in diagressione de tempore, Albertus, Cap. 3. N Io. Toletus, Peperius, S: Ruum,quini probant, quia secundum suam natu iam,ra non ab exti uascco conuenit te
pori esse numerum prioris, & poli
Tertia sententia S. toris icci. vlt
195쪽
. quia moriis immi. His , nilbrinii est,&'iitu arrabilis,α cutulum se, ratione subicol . . . Argumenta autem Rutilo procedunt ininc intrinseco, quod plurificatur, S: ita ieriani de ho nilhc, ω m,n de extrin-
EX stlatione superioris quaestibia s
altera siquia remanet, si ilicet ah st,aala in i D eio empus. Nam de eulporedi: pliciter loqui contingit . Primo de hin, po e discicto, quo mensarantur bperatioties An et Gr, S: de hoc non loci r- mur, quia a id tempus et t. qecundo lo vendo de tempore continuo, quod ει-biectaturno pruno mobili, & de huc esteonirque sis. Min Gregorius' . diis.ά. Ahaesi. i: Simplicius, a hemiatus . fopli,
i es alii tenuerunt plura esset lora mero', secundum pluralitatem quoi -- euinquentinuum, adeo ut secundum hos quilibet nous habeat suum tempus.
ιερώ,nialem cap. 1, . Auertois textu i 3 r. Fere m. .. Eensis 'uxifestima. Soto q se Duran. iii 2. diit. i. q. r. Hi enim omnes tenentvr iam esse tempus numero, uitia habet
utram tantum humero subiectunt, scili cet primum imobile.Dicendum est et i, quod resolurio huius quaestionis ex iis periori pendet, 'nam loquendo de tempore quo ad diuerta nunc ili trinseca , scIlura iunt tempora, quia plura sunt in il a , 8 pliares sunt motus. si vero loquimur de tempore quoad mmccotrinsecum, idisi xt si blectatur iii primo in hili ; sic dicitur tantum via uin esse, scutunum ei t mobile motu maxime virisbr-rni, regulari. Ar peipctito. su scit autem quod tempus in eo fuκ detur, vel actualiter, vel 1 irtualiter, qilia si cessaret motus p r mi ni obilis, prout cestauit per horas tempore , si te, numeratio tamen fieret secundum mensurain motus eius per sp cium viginti quatuor horarum, quo coplet ei: riuni suum. Materialiter ergo plures sunt morus, & plura sunt tempora,
quia plura sunt mobilia, sed fornialiter mi est . num Himum molate, ira est Vimna primum tempux, ais vias hinne,
motus reseruntur , ut ad priniam suam regulam, vel mensuram, per quam mensurantur , ves mensurari debent.
post iirim Philosephus egit de narese
ra tempὀris , nunc interedit mei de proprietatilius eiός. Dicit itaque in
prius,s: i ster:ps, te esse mi radam coria tinuum.Sed huod tempus sit continesiit dicit posse haeariam intelli i. primo ite si humerux: 8: ita est distrenuin, A nu merus est quantitas dis recta. serendo ut est numerus motus, se sic cum motus stret,uoddani. contumum, terni quaeue
Secundo ilicit , quod rempus nim es numerus numes ins , sta fimi Eiin, quod iis numeso numera e MF inuentiare minimum, minit hum senes nimieti sit licite 'S: absolii te iumrti. Hest num
merantis estuualitas. At in millino numerato' rei eontinuae sit inuini re minimum,duobus modis set est intelliri. Priamo multitudine, si sic est dare mimi iuni numerum, Se minimum tempus. 3 eisn-do i nitudine, de hoc non, quia ciuntemplis se quoddam containiim curiis libet temporis dati; in aec ere aliquas partes in quas diuiditur, quod explicat
exemplo lineae; nam ieeundunt multit dinem datur minimalilaea idest una linea, vel duae, non tamen λ iii lumina, unitudinem . quia qualibet linea minima data adhuc a d uisibilis. Tertio, a signat aliam proprietatem teum uis, nempe quoil dicatur breue , vel longuini, naultum, & paucum, sed ii ovelox, vel tardum . Hoc autem prouehit, quia tempus eli quoddam continuu, continuum vero potest esse longum, vel breue, sciit lilaea dicimr longa, vel br uis. i. quia tempus est etiam numerus, qui respicit nviciim, se multum,ideo ut numerus eli dici: ur multum, & paucu. Non tamen tempus dici potest vel , vel tardum, quia numerus non dicitur velox, vcl tardus, tempus vero est nomerus.
196쪽
ramis sed aniniadu tendum venit circa hoc quod tempus non dicatur velox, vel tardum , propterea quia eli num rus,le non numeratum, hoc inquam p
teli dupliciter intelligi. Primo, per hoc negetur quod tempus sit num riis
numeratus, & ponatur numerus numq-
ram, hoc eit contra id quod supra
det*rminarum..t. Secundo ut dicatur numerus numerans suas partes, de non mali ratus a suis partibus,de hia verum est, nam v ox, re tardum tempus non me int, sed a tempore numerantur,
in velo dicitur , quod pauco tempo- nu ratur , de tard*m , quod in to
in loco subiit, quod tempus idem, de non est idem. Nam duobus in dis considera potest. Primo secundum se, de sic t pus semper est idemis non enim habet illud, & aliud esse apud λ-lios,& alios. Scini o secundum sitas partes, & sic non in idem, ouia prius temporis non es; miserius eius m,h
aute dii tersitas nascitur ex diuersis nunqi prout nos distinguimus tempus an Ataxen saecula, lustra, annos, menses, dies, horas, &initantia. Quinto assignat tempori aliam pro-Prictatem, scilicet quod reiteratur, sicut α motus. Hoc autem intellige non numeraliter, quia praterita circulatio non
sit prasens. Hoc igitur intellige secundum feci*m, quia v. g. dato quod mOtus solis inceperit a primo puncto Ari tis , peracto cirrsu duodecim signorum Zodiaci in spacio unius anni, ad idem
punctum redibit,& de nouo nouum an-pum,& menses constituet. Sexto loco ostendit Philosophus nos cognospere tempus per motum, & in tum per tempus, nam & tempus dete minat motu, de motus tempus. Si enim sideretur tempus ut est numerii S in tus, sic motum determinat, undumptius, de posterius. At si tempus consi- . deretur respectu nostri , motus dicitur determinare tempus, quoniam dicimus tempus esse longum,s vel breue , quando motus eli longus, vel
VIdetur quod non . . Primo . Nan
tempus est numerus numeratus . Ergo per animam. numei antem . . Ergetha testet ab anima, de sic erit enso
Secundo . Tempus est continuum. Sed tempus ut quoddain continum actu non exiliit , nam solum insta temporis existit. Ergo habebit esse ab anima componente, & copulante Pra, teritum, cum futuro, in uno initanti
Tertio . Quae actu non existiant, entia realia non sunt. Sed partes temporis au noti existunt. nam Imateritum iri meli, & suturum expectatur. Instans verro aliquid reale elle non poteii , qui/ vuesset virum instans, cum toto tempore,
vel plura. Si virum, non copuli it partes quas prox ime tangit. Si plura-ynum aliqri succedit, Se sic erunt naui instantia immediata , quod a Philosophunon admittitur.
Quarto. Cum praeteritum, Se furiis nam non existant secundum se, si. dica tiar per initans existere , sequitur quod aio sint entia irata per se, sed per ali incidest per inllans existenS .i Circa praesentem dissiculiatem tres uilone* inuenio . Prima fuit quor dam Philosophorum antiquorum, apud Alberium Magnum A. huius,cap. 3.tracto et .scilicet, quod tempus non eit ens re te, sed rationis, apprehen a tantum , de imaginatum . DSecuda sententia si stinet tempus secundum se este ens reale, de nuiverti prioris, dc posterioris, nullanaque mi plenaeatum recipere ab anima num rant . Sic sentiunt Simplicius hic, in digressione de tempore, Albertus, cap. 3 de Io. Toletus, llaterius, de Ruuio,quo probant, quia secundum fiam natu iam, de non ab extitia seco conuenit tempori esse numerum prioris, de post rioris. Tettia sententia S. toris icct. v Itiama huius, de p p. l. io. artic i. Averrois tex. It I. Iandum quast. 27. Ferrarieti
197쪽
de tempore, in quam consentit tandem Toletus in fine qaritioda Hi enim omnes tenent tempus bifariam considerarim, se ..Primo inarerialiter, Se secundum sie eit verum eiM reale, quia vere,& realiter est numerus prioris, se po- metioris monus,qui est ens reale. Secim- sormaliter, de completiue, prout intestigimus illud prius, & posterius motus ad ununii instans adunari,&diuidi in plures annos, menses, te dies, feci Sese dicunt hoc complementum tabere ab anima. Secundo igitur notadiim venit, quod tempus includat prius, & polierius bis fiant intelligi poteth. Primo aptitudine, scilicet quoa tempus omni intelle tirpraeciso, adhu sit numerus prioris, Npolterioris, ideii est numerus nulnerabilia . Secundo actu , de formaliter, gecompletiue, &sic di mus hanc sermalitatem, de Brinalitatis complenκnti in habere ab anima coniungente , esu nente, & diuidente hoc prius, & peste-
vhis, in annos, menses dec. Errant igitur aduersarii arbitrantes nos negare ten pus secundum suam naturani non esse ens reale, hoc enim, nec diximus, nee Dinnia trus,patet eni in Gene i. posuillai eum luminaria caeli, ut essent in sigila, & tempora &e. Uolumas ergo dicere non e icari. a nobs, neque sub talia hi exprim nisi per aettam amniae.
Tertio notandum est , cum S. D. hie, e Alberto Maeno cap. 34 quod tempus issariam considerari poreit. Primo quidem secundum sitas partes, idest non solum secudum prius, 3e polierius, verum etiam secundum diuerta priora, & se seriora, & sie dicitur habere esse re
te, quia vere, de realiter liuec reperi in tur in re mobili, in esse suo consideram. Secundo potest tempus considerari secundum qum: est quoddam totum. i. vi sumitur per modum horae, mensis , vel anni, & sic diciti re habere elle a r tione, mi Graiio est illa, quae coaceruat, de coadunat tot circulationes, vel intensiones sormae secundum tot Priora ,
se posteriora, de hac distinguit in limras, dies dioec hoc modo cicitur M. bere complementum a ratione mali .
Quartonmandum venit cum eodem prati S.D. quod numerabilitas, & mensurabi- ρὐ inlitas temporis dupliciter inspaci pa est. Primo ut dependet a ratione formaliter,' ad Dia. ut supra , se sic ei convenitquasi ab extrinseco, quia non facit a lenis comple mentum, ut res est, sed ut intellectrum est. Secundo ut dependet ab intellectit increato Dei, qui cum durina voluntate omnium est causa, Se sie hoe habet ex se, de a Deo, unde si adhue nullus esset i
tollestus creatus, tamen in tempore re liter, de roterialiter esset numerabiliatas, quia a Deo numeraretur dirutumitas rei motae in ordine ad primum m in. secundo loco P in s ponuntur Cane dire conciusiones . Prima ponitur contra primam opinionem , Ac est , νisba Tempus non acquirit situm esse ab in-telle rei, unde non est Cim rationis. Hanc Metus probat septem ration,
Prima est. Ens rationis admithim pertinet praedicamentum in singulari. Sed tempus pertinet ad quantitatein, ut eius species . Ergin die. Secunda . Tempus realiter numerae motum, At motus potest esse sine inteulachi. Ergo Se tempus . Tertia. Tempus non est numerus ni merans, sed numeras numeratus. Ergo habet esse in rebus numeratis per
Quarta. Ablato numerante, non d struitur numerabile, sicut ablata scie tia , non tollitur scibile. Sed tempus si cundinia se cit numerab le secundum prius, de posterius motus . E m 3cc.
Quinta . sublato intesiecta adhuc in motu est prius, & posterius. Ergo&tempus, quod hoc mensurae. Sexta . Quantatas discreta non est eiurationis. Sed tempus est quantitas diascreta . Ergo M. Septima. Qitia sic etiam motus essentens rationis.
Secunda concluso est. Tempus ut es quoddam totum formaliter, accipit c plementinia ab inleslectu . Potabatur priamo ex Aristot. expresse dicente cam IA,
198쪽
quod tempus est numerus prioris, Se p
sterioris dependens ab anima mimeraate. Sed ab ea non dependet secundum suum esse reale . Ergo ab ea dependetrantum secundum suum esse formale completivum. Secundo. Tempus est quantitas co tinua, & tamen aliquo in Mo, ut eli numerus fit discreta, non a re, cum ab ea habeat coatinuitatem. Ergo a ratione .
Tertio. Aut tempus nullo moedo de pendet ab anima, aut aliquo modo. Non pimum, cum sit expresse contra Phil laphaim. 3.Doctorem,ae omnes Illustres expositores. Si secundum, si non dependet ab anima secundum suum esse ambtudinale , de materiale. Ergo secundum esse formale, de completivum actuale.
Ἀμ- Ad primum patet, quod pus exmo sol sua natura habre aptitudincliter quod sit enim merus numeratu , non actu, de per malum totius, nisi ei superueniatastis animae, a qua dicitur accipere esse sormale, & completivum. Ad secundum dicimus, non solum instans existere, sed etiam Partes temporis, no per modum permanentis, ut existit inlians, sed ut ens se eatuum, nam duplex est ens reale scilicet permanens, Ee successivum.
Ad tertium diximus , & dicimus,
unum esse initans extrinsecum, de plura intrinseca, non immediata, quia inter instans , Se instans tempus mediat.
Ad quartum dicitur,quod partes temporis per se existunt , sed successere,. permanenter autem dicuntur per aliud
existere, scilicet per milans praesens, quod intelligitur filiis praterui, de primet pium suturi.
Minue sunt mensitae durationis,
a Theologis, de Phil. traditae, de quibus per extensum non est opus M Ie , cumn ocium Physicum superent, ideo pro nunc quaedam breuiter adii tabo, qua in P. P. D. Misi ad usi explicabo, durationes illae sunt Aetemnitas essentialiter. Aeternitas participata. Aeuum, de tempus, discretum, de
Quo ad aeternitatem ergo primo diacimus contra Gabrielem in secundo d. l. quaest. l .conclus.7. Aeternitatem esse to- tota tam simul, nec ullam successionem as mul. mittere, quare cum Deum mensuret, ius ella est semper esse, ideo in ea non admittimus nec praeteritum, nec set
rum , iuxta illud domini nostri in D. I anne, An en dico vobis quod antequam Abraiam esset, ego sum , de alibi. Ego sum, qui sum. Mirando notandum, quod alternitas bitariam considerari potest. Primo se- iam nondum se, Se sic est tota simae, M per 'hoc differt ab alijs durationibus. Secumdo ratione noliri, prout tempori nostro existit, ge sic in ea quandoque admi timus pneteritum, pra sens, Zelaturim, unde dicimus modo tot annos transisse a quibus coexistebat Adae. Tertio notandum venit, quod solui 1 -camus aternitate mensiiratur, quia ipse solus omnino est immutabilis. Namplex eli mutatio. Prima est secundum substantiam, & operationem, Se sic in tabilia sunt omnia generabilia, de corruptibilia. Secunda est secundum ope rationem,sed no serendum subitantiam, ut sunt Angeli, & caeli, qui secundum substantiam sunt incorruptibiles, cum tamen Angeli transeant de una intellectione, vel volitione ad aliam, & caeli securvium diuersas partes diuersa via acquirant, quae igitur primo modo m tantur, tenas ore nostro, quod est num rus prioris, de posterioris, mensura tur , de quae secundo modo, aeuo. Deus autem eli omnino immutabilis, & ideo
Quarto notandum est , quod me nitas sit realis mensura diuini esse , duobus modis intelligi potest. Primo ζ. ut res a Deo distineri realiter, de hoe est fusum , quia Deus est simplicisn-nuis, & in eo nulla datur distinctio re Iis actualis. Secundo ut res dii tincta a Deo virtualiter , Se obitat:ue , quia obiicitur intellectui ut mensura diuini esse, ac si ab eo dii tingueretur, de hoc crum eli, nam mas ex sua eminentia
199쪽
est quidem simplicissiimus , sed ex sua
perfectione, ii etiam obtinet ut possit verificare omnia Minbuta praeuicata , ac perfectiones, ac si in eo distinguerentur.
Distris Quuat0 notandum venit, quod aete IDM- nitas includat respectum rationis mei si rabilitatis , bifariam potest intelligi. Primo lecundum se, & hoc est falsum. ut docuit S D. p.p. l. o. artic. I. ad i. Secum eo Caiet. Non. im est aliquid in Deo, quod ab intellectu nostro depe dirat, de ab eo secundum se mensurari possit. Sepando ut a nobis intelligitur,&sic quia a nobis capitur , ut sit du-- ratio diuini esse sine principio, &fine, ideo eam dicimus includere respeehim rationis, de siccit interpretandus Fe
rariensis r. coni. gent. capita decim quinto.
De Aeterniraue pMticipata. CIrca aeternitatem participatam. Primino animaduertendum venit, quod buariam sumi potest. Primo uniuersaliter, pro 'ualibet duratione permanenti,non quidem ex se, sed dependenter a
primo agente. Secundo particulariter , & proprie, pro quadam creata durati ne ordinis diuiui, S initariabilis. Primo modo de ea locutus est D. Augult. lib.83. quaestionum, quaest. I 3. dum eam animae attribuit, nam eam pro aluo sitiu-Diit. Secundo autem in No nos de ea loquimur, distiirguentes eam a caete. ris durationibus . Nam ab aeternitate distinguitur contra Ferrariensem 3. coni. gent. capit. 61. distinguentem πιtemitatem participatam ab essentiali non intrinsecae , ita ut sint duae arte nitates entitatiue, extrinsece, issiel Mit una aremitas, habens duos m dos , vel dicamus duas rationes mensurandi , scilicet diuinum esse, & via
sonem beatam creatam . Oppofitum enim sentit Caici. p. p. quaestion. Io. a tic. s. & bene, quia aeternitas essentialiter est increata, & participata, cre ta , prima subie ur in Deo, de secunda in primo beato , ut in nobilissimo suo subieci. . Distinguitur etiam ab aeuo. Primo, quia est ordinis diuini, de aeuum naturalis . Secundo, qui a XVI menserat operationem, & aeuum sub
stantiam. Tertio, quia aeuum admittit variationem operationum liberarum non sic visio beata. A tempore etiam
distingui verum est, & clarum, cum tempus solum mensuret generabilia . α
Secundo notandum,venit, quod aeternnitas participata haec omnia habet. Primum est, quod est mensura creata a nauicum meseret operationem creatam idest visionem,& fruitionem Dei clare vis, dementura formalis,& propria debeat esse eiusdem generis cum mensurato, diciamus eam esse cre tam, & sic per hoc diastinguitur ab aetemitate essentiali, men si ante diuidum esse, & beatitudine.αν eius. Secundum est, quod est ordinis diuini, unde diximus ea distingui ab aevo, quod est ordinis naturalis. Tertnim est,
quod sit iliamini bilis, de Dr hoc distin ri
guitur a gratia, & charitate, quae quam- . '
uis sint ordinis diuini, amissibiliter tales largiuntur in via. Quartum cit,quod modo subiectatur tanqualm in primo subiecto, de nobilissimo in anima Christi,quar
caeteris excellentius Deum videt, de ea fruitur,de qua re agemus p.p.q. IO. artast De Ae . Q saerit s. D. in p.p.q.io. ari. . an aeua ab aeternitate disserat, de dicit aliquos costitutile differesiam inter suum,& aete nitatem, quod aeternitas non habet principium, nec fitiem, aeuum vero principia habet, ita fine caret. Hanc opinionem mei ito res scit S. D. quia talis differentia non est intrinseca, sed per accidens,quia etiam dato, quod Angeli, & caeli iuvient
ab aeterno ciea 'adhuc tamen aeternitate non mensurarentur, quia non sunt en
tia omnino inuariabilia. Dicit ergo quod differ ut quia aeternitas omnem mutati neim excludit, tam in esse, quam in operationibus , Angeli vero admittunt variationem accidentalem operationum libera- rum, & ubi, ut supra. sed de his ':
200쪽
dicitur 'rtinuuta, musatum ex dimissi ne contivis NMet pol itur in Drad O. mento quantitatis, re de hoc solum egit Aristoteles . Secundum dicitur distr
geli,'uaeri obsiderentur ut ab e eunt, indivisibiles iunt, seto sim iuqtiamuis per horas temporis noliri du-
recti H em tempus contat ex pluribas vestaribus formalibus, Zetranscendetalibu N necessario ponitur propter operati Maes Angelicas, ut P. P. q. s I. ad tum, quia numerat duci Mopetiui .nes Iongum ouendemas.