장음표시 사용
221쪽
dum est leti tun, quod illud spatium bis
riam conliderari potest. I rimo Math. vi soluin spatuin dicit. Secundo Phy sice, ut dicitur spatium in tali. tali re. rrimo modo eli unum , &de tali spatio hic loquimur, argumentum autem procedit de spatio secundo modo, extra prom-
Ad nonum dicendum , Quod duplex
est motus. Primus est secumlum eandem formam, ut dum verbi gratia caliditas augetur, vel minuitur . Secundus est per druersas formas, ut dum a subucio caliditas eiicitur, de frigiditas introducitur. Primus motus est positi uiis , & secundus aliquo modo negatiuus . Dum et go nos dicimus ad unitatem motus p pexigi unitatem serinae, loquimur quando eli secundum candem hirmam, nam quando est secundum diuersa ,dicitur potius generatio, vel corruptio secum inquid. quam motus. Vel secundo dicitur . quod tunc duplex est motus. Primus termin
tur per unam sermum, de alius per aliam incipit, quare cum desiciae unitas formae sub motu , non e: it idem motus nu
Ad decimum dicendum, quod lapis descendens quiescet in centro, quia aes suu terminii prope lauit, nec valet quod te ra sit perforata , quia et menta in suo loco naturali non sunt grauia, ut patet de aqua in mari. Ves dicenduin,quod si abiaque quiete in cetro ad aliam partem m ueretur, & iterum rediret, duplax erit motus Physice, quia motus sursum, &deorsum Phy sice distinguuntur, Mathematice autem poterit dici unus motus , vita non fuit per quietem interruptus. Ad undecliniim multi multa dicunt, nos autem breuiter dicimus, per vlait rem temPoris suinere tempus sine media
quiete, quod cii subiective tanquam in primo subiecto iii naotu primi mobilis, di ut in mensurato in m ibili, submolutunc nullo modo quiescente. Ad dii idec: mum te sp uidendo inuenio duas opiniones. Prima a firmat ad
unitatem motus ae stariam csse unitatem inc iaci. S, scilicet quod unus minuens molicat . Hanc dcfendunt Conini b.
mo expiciso testimonio Arili. 2. Physi-
necessariam esse unitatem agentis. Detrado. Quia d uersa agentia agunt perdiuersas vimites, cibo per determinatas actiones. At motus, de actio idem sunt realirer,ergo si non est eadem actio, nee
crit idem motus. Secunda sententia n gat ne Iariam esse unitatem mouentis ad unitatem motus. Hoc probat. Primo.
Quia Arist. de hac unitate nullam fecit mentionem, unde si suisset neces lar a manicus suisset. Seo indo. Quia semper sunt
plui a Ventia ad eundem motum concur rentia scilicut prima,& Proxima, superiora. de inscriora, quae agunt per diuersas. vii tutes, de si subordinatas Tertio. Quia non implicat pcr absolutam Dei potentiam plures causas immediatas. proximas de adaequatas, conc irrere ad pioducti nem ciusdem effectus , de tunc necesse erat quod per eandem actionem agante 8e sic unus essetius erit a pluribus causis. Rutilo hic cap. 4. q. a. ad ultimum c na ur has duas opiniones conciliare dicendo, quod motus bifariam consider
ri potest. Primo materialiter, ut est idem cum actione, de pallione. Secundo se maliter, ut secundum se consideratur, Primo modo d:cit pollulare unitaten, agentis , in quo sensu locutus est Arist. s. Physicorum. Secundo vero modo sufficit ipsum halta re conditiones sit perius assignatas,.quo pacto ibit hic coiiiideratus. Sed melius puto dicendum, quod de
unitate motus bifariam loqui contingit. . Primo de unitate motus, ut in actii est . .
Secundo ut in potentia et t. Ad primam unitatem sufficiunt quatuor illae conditio nes, disic, nitas sentis per accidens
crit, nam motus ut motum, de fluxumidicit, non liabet ab intrinseco quod sit
ab uno, vel duobus agentibus, an una, . vel duabus x irtutibus Per modum viariis.
Secundo autem modo requirit unitatem
moueritis formalis, reducentis potentia mobile, ad actu motum, nam actiones, is actiones ab agentibus determinantur, ideo unus motus debct causari ab vino agete, vel a pluribus per modium unius agentis. Vnde Ariti. in 8.Physicorum loquitur de mouentibus per modum plurium concurrcntibuS, ut ibi patet aperte,
222쪽
ia se ad csse. Sed res corrum actu fuit Erat E C T I o v II. go no i m est reSenerari ecundo. Nulla poteli alligitari causa, qti dum res V AE S T I O II. eli non pollit iterum generari, & corrupta utique.
PRO complemento huius quinti libri, In contrarium ponuntur duae conclu-
sunt soluendae aliquae dii hcustate, . sones. t rima est. Idem numero corru-Prima ergo dissicultas occurrit circa plum,non potest regenerari, & reparari tex .36. An agens naturale P ui te ne- numeraliter. Probatur primo. Generatio rare idem corruptum secundam nume- fit per Oidinem bieni habet materia ad Lim. & secundum subita itiam. Videtur formam, ted materia non habet ordinem quod sic. Nam per Philosophum secundo ad formam corruptant. Ergo. Probatur de generation tex. s. idcin in quantum minor, quia ordo potentiae ad actam supidem, Se sim diter se habeas, semper ap- ponit formam ut acquirendam , de iis nium natum est facere idem. Sed potest ut deperdita n. Secundo. Maior cit intemdari casus, quod unus ignis Per tres ho- ruptio secundum esse, quam secanduin ras eodem modo su habeat circa aquam , magnitudinem . Sed interruptio seciliadi in prima hora ei appliciatur, ad calesi- dum inagnitudinein tollit unitate; u reiendum petr med etatem eiusdem horae, druisae, ut si uiuidatur lignum per in & deinde remouea ur ab igne, & Dig dium,&ex uno ligno duo ligna fiant. fiat, beni facta in initio secundae horae Ergo corriyio quaevit interruptio se iterum applicetur ig ii eodem modo se cundum elie, unitati naturali magis o Dbenti, de aequaliter ut psia, calefacien- stabit . Tertio quaelibet generatio est tur-ti , tunc vide ac dice. ita. n, eandem ei se minus praecedentis alteration:s. Sed in calefactionein . separatione essent duae alterationes. E Suculido per Philosem quinto Meth. go ibi essent duae generationes, & cons Ida sunt vi iuni numero, quorum materia quenter duo genita. diarto Ad gener est una. Sed una aqua pro materia p. tionem inferiorum necet sir j sunt indu- teli ilare sub duabus calcfacticitibus . xus caelestes. bed hi non pollunt repar Ergo&z. ri, S redire cum sint invariablics. Ergo Pio solutione huius dubii notandum dic. Secunda concluso. Per ablolutam est, quod hic loquomur de reparatiotae Dei potentiam idem numero co. rupis metusacira inime. o, secundum numerum . potest reparari. Probatur. Non implicatriam adem sucundum speciem reparari Deum ciniata illa quae suerunt ii ccis patet iii genulatione, duin generans i ria, ad generationem v. g. bortis in esse Paratur in genito . Secundo loquimur reii: tuere,&ui eadem paloii dispositi scparae ione substantiali, & termina- ne, :a quod secit,itenim facere potest. tuae. Nam materia prima sape sui reci, Eigo mus pol cra reparare idc:n nu-ue generatur, & corrun pitur, se non muro genitum. eius iubitantia, cc terminatule, ut alias Ad primum contra primam conci 'stendimus. Secundo loquitaui natur sionem dicitur, quod propositio Philos liter, ideo. phi iiitclligitur de idem, vel eodem se- Secundo notandum venit , quod an cundumspccicua,&non secundum ni per da uinam potentiam idem :ecundum mei una, nam ignis Idem manens duplia numeruin ponit reparari, est duplex opi- cciii caliditatcm in aqua producit, quianto .Pirmacii quorundam, scilicet qui pnitia fuit corrupta, S: Oneli sinii te si per absolutam Dei potentiam id in nu- ulterium icturitates iocalidatatis, quia mero non possit bos generari. H c Pr quanauis interrumpatur inccnsio calidibant. Primo. Quia in iis non Dic si bis talis, i emanci tamen eadcin sorma, degenerare id quod est, quia dum res est, ideo potat de nouo auguri, non sic vero ingeneiabilis est. Ergo nec poteli ean- q. ando coirupta eii tu totum, uam tunc dem rem regenerare dum corii ipta est. non potest redite nisi secundum syec. c. Probatur. Res quae generatur non fuit Ad secundunt dicitur ad pri,polit,
223쪽
teriam stat dupliciter. Primo sub eadem
potentia proxima, & propria. Secundo sub potentia remota. Secundo modo non facit vn .im numero, sed unum specie, degenere. Primo autem modo lacit unum numero, modo negatur quod in corrupto sit eadem potentia propria, & pr'xima, quae praecessit, est enim similis in specie, sed non eadem numero, cum sit
bedo, grauitas, de figura sint in uno se lecto, non tamen sunt se aliter, de inter se unum numero, sed solum subi citi te, quia idem subiectum sub alia, de alia potentia respicit illa accidentia.
Ad primum autem contra secundam conclusionem drcitur, quod corruptum comparatur ad duplicem generationem, scilicet primam, & secundam a prima distinctam, de non ut eam includentem, ut ar-umentum peccando probat. Ad secundum respondetur, hocpr uenire exparte rei, qu a dum est, non est in potentia ad generationem, ad quam est in potentia dum corrupta est, de ideo potest uerum reduci ad actum.
An f ina sanitas non tu terrupta per formitatem in fauo.
nitas numero, quae manet in sano, tioli infirmato, de tex.38. dicit, hoc dubium esse extra intentionem Physici,qura agere de unitate,ac diuersitate formarum est munus Meth. qui in io. Meth. agit de uno, multis,diuersis dotata inen ne ierunus recedas, arguo non esse eandem sanitatem Nam qui a mutatur,idem non manci . Sed sanitas mutatur, quia corpus
quandoque est magis sanum, de quand ue minus. Respondetur Primo, quoduplex est forma. Prima stat in indiuisibili, quia nec intenditur, nec remittitur, ut est forma substantialis, de numeri . Aliae vero sunt intensibiles, Se remisesbiles, quae sunt de genere qualitatis, ut albedo, caliditas, de similes, quae suscipitan: ursecundu magis, Sc minus. M G d: co quod id quod mutatur primo
modo non manet laena, quod vero mutatur secundo modo, ut eii sanitas, seula per est eadem quamuis non eodem ni do participetur. unde secundo responia detur, quod sanitas bifariam considerari teli. Primo secundum se, & sic est
forma simplex, Sc non mutatur secundum suam essentiam, nec suscipit magis , de minus. Secundo ut participatura subieeto, Sc sic mutatur secundum in gis , Se minus , quia subiectum quandoque eit magis sanum , Se quandoque minus, sed haec non est mutatio formae. sed subiecti, ut bene explicat. S. D.
Si motus regularis est mans v ι , quam irregularis.
Asserit Philosophus tex. 3. Motum
regularem, idest seruantem eandem uniformitatem in velocitate , vel tarditate motus, esse magis unum,quam motum irregularem ideli non seruanten eandem uniformitatem. Hoc autem videtur fallain, quia unitas motus non cssistit in tarditate, Se velocitate, sed in vilitate sormae,mobilis, spatii, Sc temporis , quae etiam miliant seruari in motu dii formi, de irregulari, ut si duo perrant
continuo per unam viam, Ze per mediam horam eadem celeritate, Ze in alia medietate, virus eadem velocitate iter continuet, Zc alius remisitus pergat , sed
Sed respondetur,quod duplex est imiatas motus. Prima dicitur elientialis, de haec consiliit in quatuor illis enumeratis. Secunda dicitur essentialis, de modalis simul , id haec ultra enumerata pollulateandem velocitatem , vel tarditatem , ideo unus motus secundo modo, ut est motus uniformis, est magis , mus extensive, dc pluribus modis quam motus di iasorinis , qui est tantum virus essentialia ter, sed non in aliter, Se ita omnia recta videntur magis unum, quam tortuosa,quia recta habent uniformit tem in longit dine, non sic
224쪽
LECΤIO VIII. Q V AE s T I O XIV. AN sitit duo motus secundum se, qua
do aliquid ex conuario mouetur,
Philosophus text. 47.docet motum de contrario an contrarium csse virum re, diuersum ratione, ideo hac occasione quaeritur, an hic vere duplex sit motus, vel unus tantum. V:detur enim unus tantiam. Primo, quia Philosophus hic docet talem motum esse unum re, & eiusdem speciei. Secundo. Dum manus ex frigida fit calida , idem est subiectum utriusque contrari j,quod de uno ad aliud tendit. Ergo eli unus motus, quia virum est mobile. Tertio. Vbi est unus tei minus ad que, ibi est unus motus secundum specion . Sed dum nigrum fit album unus est te minus ad quum, qina mobile deperdendo nigredinem tendit ad albedinem. E
Qtiatio . Si illi ellent duo motus, sequeretur, quod via' motus haberet duos modos contrarios, v.g. quisitio albedinis haberet pro cotrario Geperdition imalbedinis, quia acquisitio albedinis contrariatur deperditioni, &insii per hab
ret pro contrario acquisitionem nigre-
ditio nigredinis sunt motos contrari t. At per Ariit. unus motus no habet duos motus contrarios. Ergo &cia into. Sic etiam sequeretur, quod unum duobus motibus moueretur, Puta
deperditione albedinis, de acquis troiae nigredinis , quia acquisitio ingredinis terminatur ad nigredinem, &dcpei ditio albedinis in albedinem, qui sunt m tus contra iij ad quos. Sexto . Unitas motus desumitur ab id quod est motur intrin secum. At solum terminus ad quem est motui intrins cus, & hic unus eis, terminus vero a quo est extrinsecus . Ergo motus de contra rio in contrarium intrinsece non erit nia si unus. . Pro solutione huius quaestionis. PriLmo notadum venit, quod circa eam sunt
Plures modi dicens. Nam quidam dia
cunt, quod motus sumptus pro fluxunus cit, quia tantum tendit m terminum ad quem, suinptus vero pro forma eii duplex, quia una abiicitur, & alia acquiris tur . Ita docet I aulus Venetus hic, cum qilibusdam aliis.Alii dicunt, proprie non esse duplicem motu idest inter duos temini nos positivos, sed potius habere rati
nem corruptionis , quia sorina a qua in- contrarium incipit motus corrumpitur.& forma ad quam est motus acquiritur, Alii dicunt, quod unus tantum est ni tus, quia unus tantum est terminus intrinsecus motus illest terminus ad quem, terminus vero a quo intrinsece se nabee admotum. At opinio LD. hic, Comenta& Alberti Magni eiici quod duo sint in
Secundo igitur notandum venit, quos motus de contrario in contrarium bifariam considerari potest. Primo ut d cittantum fluxum, & sic dicitur tantum eia se unus, quia terminus a quo non intelligitur sub fluxu, 'n ab eo sit recelsus, de ad terminum ad quem si accessus. Socundo ut dicit formam sub iluxu successistio, & sic dicimus duplicem ellu motum. Tertro ergo notandum, ' uod hic non loquimur de micationibus formarum,lla indivisibiliconsilientium. Nam hae non dicuntur moueri succestiue, sed in instanti mutari. Loquimur e No dc formis, quginiensio item, S mimis alieni pariuntur. Hae autem in terminis ad quem contrariae dicuntair, ut albedo,&nigredo, lanitas, & infirmitas, sed in medio permiscetatur, unde contrarietas ipsarum note pensatur ex medro, sed ex extremis. V
lumus igitur dicere, quod in motu de
contrario in contrarium est duplex in ius. Pitinus quo intelligitur forina temmani a quo moueri ad medium, alius quo intelligimus formam termini ad que cotinui abracere forinam termini a quo, de quo ad gradum ita tensum, de reinisia sum, & accedere ad terminum ad quem idest ast suum esse formale, quo contra tiari dicitur formae exilienti sub termis no a quo.
Quarto ergo loco principali ponitur
haec conclusio - Dum mobile moucturde contrario in contrarium, intelligitur duplici motu moveri. Probatur. Pri
225쪽
es di, fluit, sed etiam nigredo, una asceiidendo, & alia recedendo. At ubi duplex est fluxus duarum formamin, duplex eli motus. Er o in motu de contrario in contrarium duplex est motus. R spondet Toletus, quod fluxus termini a quo non est motus, ita mutatio, unde solus fiuxus termini ad que dicitur motus. Sed haec responsio est falla. Primo, quia nigredo non corrumpitur in instanti, sed in tempore, i ii successive, usque quo venit ad medium. Secundo quia sic nullus esset motus dii tirictus a mutatione, si terminus a quo intelligitur corrumpi , 8da utari, de non moueri. Hoc
autem est contra Arist. ponent m nam tum de contrario in contrarium inter duos te imi nos positivos. Secundo. Motus augmenti, Se decrementi, accessus, S recessus duo sunt. Sed talis motus reperitur inter duo contraria, quia intenso unius decrescit, de alterius crescit. Ergo&c. Tertio. Terminiis a quo non facit ad unitatem motus, ut supra probatur filii. Ergo facit ad eius diuertitatem. Ad primum dicimus, motum de contrario in contrarium vere esse unum materialiter , quia vere est unus fluxus, sed distingui formaliter, scilicet ratione se marum fluentium. Ad secundum dicimus, unum esse mobile, sed subduplici formani elate, &ideo duplicem esse motum. Ad tertium dicendum, quod terminus ad quem facit motum est e vnnm forina liter, & denonainatiue, quia motus specificatur a termino ad quem , sed tamen hic unus motus stipponit alium motumidest deperditionem sui contrarij. Ad qu. artum dicimus, acquisitionem es dinis includere contrarietatem de- Perditionis nigredinis, quaa unum C. pellit aliud, Se ideo non it duae contrarietates, sed una.
Ad quintum dicimus, quod deperditio albedinis non terminatur ad albedinem, quia albedo non acquiritur, sed deperditur, unde ternunatur ad medium. Ad sextum negatur minor, de ratione enim intrinseca motus est uterque terminus, quamuis iuersimode ut e Placatum est.
TIdetur quod non . Nam per Arist V io.Diuinorum. Unum, uni est contrarium . sed motus contrariatur motyi per Arist. hae, ubi dicit aegritudinem contrariari sanativo, quia aegritudo est m tus ad aegritudinem, sanatio ad sanitatem. Eigo quies non potest contrari ri duobus dec. Secundo Oppositio contraria est inter duos terminos positivos,& priuatiua inter priuationem, & habitum. At quies opponitur motui, ut eius priuatio. Ergo non opponitur ei contrarie. Maior est Arist. io. Diu morum Minor patet. Tertio. Illud quod ad aliud ordinatur, non opponitur ei ad quod ordinatur , cum contraria opponantur ad inuicem .& non ad inuicem ordi uentur. Sed motus ordinatur ad quietem, nam mouens mouet formam ad terminum, ut sub eo quiescat. Ergo &c. In contrarium est Philosophus hie , i Pro resolutione quaestionis dicito,quietem contrariari motui, his subintellectis . Primum, quod ei contrariatur contrarietate communiter,qus stat inter habitum, & priuationem, non autem contrarietate propria quae stat inter duos terminos positivos. Secundum,quod hic est sermo nota de quiete quam habet mobile in termino ad quem ad quam ordinatur motus, sed de ea quam habet in te mino a quo motus incipit, verbi gratia I et rus incipit albefieri a nigredine qua reiscit. Tertium est, quod loquimur determino a quo, non ut est in amissone forinae successis, sed ut est sub quiete, ut Petrus subnigredine debeat moueri adest dinelia. Ad primum primo dicimus ad mai rem, quod haec proposiῖio. Unum uni est contrarium glossatur primo de contrariis in extremo sumptis scili cer in termino a quo, dc U quem, de non ut in . medio adunatis, quia medium potest ορο poni duobuo extrcmis, ut color fuscii Halbed,
226쪽
albedies, di nigri ni. secundo valet de Ad tertium M tur ques proredieta
eontrariis contrarietate perfecti, quς dia quiete sub ter no ad quem, nos autem est maximam distinaciam duarum is loquimur de quiete sub termino a Dchrum , positivarum , sub eodem genere , non vero valet de eontrarietate imperse i I i I cta,&communiter, quia unum pluribus Q V AE s T I o xv Lm test contrariari. Tertio valet , quod si iavn um pluribus contrarietur, erit verum rimum quus in te hium M sumsit uia pro quanto accedit ad naturam, vel ratio sectio maius. nem eius proprii contrarii. Patet ergo quod non valet in priuatione, de conie- Esolutio huius quesiti formalis, Se Oenter in quiete quae priuatiue opponi- IX. breu is eli, quod metus biseriam tur ni mi. vel secundo dicas ad mino- tumi potest aerimo pro fluxu, & sic quies rem , quod quies bifariam considerari in termino ad quem non est eius peti potest. Primo ut respicit terminum ad ctio, sed Natio, & priuatio. Serundo ruem,& sc dicitur eius priuatio. Secun- pro se a mente, transeunte de ineo ut dicit sarmam sub termino a quo,de amperfecto submotu ad esse perseetium, se latina existens, sub termino a quo , Ee permanentem sub termino motus, contrariatur forniae existenti seb ternam sic dicitur persectio motus, quia sic adiano ad quem, depertate patet ad se a- pitatur suam perse nem, de statum
227쪽
Q P V T fi lias pro P, quia omne ouoam, uetur, elidivisibile saltem in uuas para LECTIO I. res Modo patet, quod una mota, alia
S. D. I. scis. Tere potest hoc probanesi citiue
IC Philoso s)itD selia evi mat pnunietur i. au tenuit drie mare . Quo ad secum , pcii in Randu cla motu in ordine ,est, iii 'moriis duplicitet considera ita primum: mot est. Primo secui in se tu in ordirem, umla pro ex- ne ad naturam,& adficta partes proxu
plicatione eoru quae mas,&caeterii quae motum. consequii
dicuntur ati Arist in lux, videlicet infinituin, locus, tempus, prima lectione s.D. quoa suas species,de sic de eo hucurueontentae , tria agenda 'nint. Prinio. est o Secundo potest consci- enim breuiter explicaulinus literam .. rari in ordine ad primum motorem, de Secundo ad eam aliquas annotationes'in hoc libro consideratur, unde ali- addemus L Tertio. qualisam dubia appo- qui Lerunt in sententia, hune septimuit, nemus ia librum esse partem octaui libri Sed nox Quo ad primum habendum est pro communem sequinuir opinionem, esse generali intentione Arist. in. hoc septia praeambulareniadi octauum, dr Arist mo libro, quoa intendit aliqua princi- tilem pro auctore habere, quod consta pia ponere, ex quibus in oetvio con eter docet Simplicius L de Avermes, Diadet causam esse tricem motus ede uiditur cratem in duas panes principa-n m. in primo ergo texati illitimam. les ta pin , Ostendit Ari primum m uniuersale hypotesim, vi cet, 'i dis tum, primum motorem, in secunda. . Omne qμod mouetur, ab alibanovetur in veti comparat mobilia in velocitate, Mquam in duobus primis textibus duabus rarestate motus iarationibus probat. Prima ergo ratio est.. Secundo notandum venit, Philoso- Omne quod mouetur, aut mouetur ab phum in his libris physicis ordinem do, intrinseco, aut aberarius o. Sed quod ctrinae seruare, & non. naturae Nam mouetur ab extrinseco, ab alict m communiora nobis notiora dicuntur, &tur, ut patet de lapide sursam proiecto, ab his incipiendum venit per Arist. pria proiiciente .. Item, quod mouetur ab mo Physicorum , modo princip. motus. intrinseco, ab alio mouetur, quia tam uniuersaliora, & communiora lantea. animatum, quam. innanimatum moue- , quibus hucusque actum est, nam motur a partibus, quarum una se habet ut do ea applicantur ad primum motorem
mouens, & aliae ut mora. Secundo hoci qua Oer Arist. primo egit de princia Probat sic. Illud quod mouetur ad mo- piis essendi rerum naturalium, videlitum alterius quiescitas quietem alti cet de materia, Arma, de priuatione, leterius, non mouetur per septimo quia hoc in primo libro, in secundo vero egi sic ab alio. dependet. sed omne, quod de princpiis cognoscendi, idest de n molietur , moveor ad motum alterius . tura, de causis per se, & per acciden .in requiescit ad alterius quietem .. Igitur terti de consequentibiis naturam, idea
228쪽
inte. In quum dispinain do speeiebiu plicito potestantelligi aliquid mouemotus, de eius unitate, & diuersitate ια in scire, de diuisibilitate,& indivisibi-iitate motus, hic autem incipit haec prinopia applicare ad primummotorem. Tertio notandum venit,quod Philoso. phus in tex. digit, quaedam immim ab intrinseco, de quaedam ab exustisecta, Nquod in motis ab extrinseco clarum est , quod perse primo a seipsis non moueniatur. Hoc autem ducit elle mani suam ob duplicem causam. Prima cit, quia mota ab alio propter hocquod ab alio mouentur, a tapus non moueri constat. Secunda est quia mota ab alio violenter de quibus apud Doctores habet sermonem Philosopnus patet non moueri per se. In motis autem intrinsece motu physico,& diuisibili, cesse est dicere, quod cum dividantur in duas partes, rati e unius
moueant,& ratione alterius moueantur, de sic non mouentur per se. -
ria sisyla primo de eo quod cicitur min Mouθῆ ueri viri aliter, Se potentia. Secundo is Aruendo de eo quod secundum omnes quaiaruuasparies mouetur, Sc non solum secu- pticiundum unam,& secundum manum, vel brachium Wrtiode eo quod mouetur a se,&per se prirno, vicii primum mO S. Q io dein qRod primo mouetur, viag merationis, oci ox secundum media coR Ursin.miais stantibus,quaerimus,aa
aliquid misit moueri a se ipso. Secundo igitur notandum, quod duo- ratimbus modis potest intelligi ly moueri a se iaipso primo. Primo ut auena sonat quod intrinsece . Secundo ut idem sussat suom dum quod ipsum totum, di non ratione alicuius partis. In : primo nam .non est dissicultas uia omne compositum ex materia, & torma dicitur moueri per se, ideli intrinsece a sita forma, unde in lac do stat nodus difficultatis. Tertio sciendum est, quod moueri s cundum totum adhuc stat dupliciter . Primo ut idem dicit quod non per par tem. Secundo ut idem sonat quod omni
alio praecissi, ita ut sit sibi cauta motus , T II detur quod siec voluntas seipsam de hoc non hab- . iunc Scotus ' mouet ad actum volendi. Ergo. 1 dicit, quod aliquid potest moueri per se
Secundo. Aqua calefacta se reducit ag primo, Primo modo, ut graue disce deicio Moduum non tamen secundo mo- ω,iqui quamuis graue non secundum in em suam partem se moueat, de m
uraciar, id tantum, sς mouet omni alio praeciso. ed haec opinio figmentum est, vi alibimprubara , nam omnςdiuisibile per se primo non pol moueri per Arist. graue etiam est diuisibile. EGO . . iAd primum igitur dicendum,quod voluntas mouetur a Deo , &ρb intelle- . A Deo quidem quoad primunt in una v9
Digiditatem. Ergo mouetur a seipsa. Tertio. Subiectum per naturalem consequentiam causat, dirempa propriam passionem. Ergo se . . Quarto. cir mouenir motu locali in corpore, sed non ab alio, cum.sit princi pium omnis motus in corpore, & idem non possit esse mouens, & motum. Ergo
aliquid potest moueri a seipso primo.Quamuis hanc quaestionem ita longuexaminauerimus in s.' Meth. tamen in
redirecte velificare hanc propositione Omne quod mouetur, ab alio mouet M. in motis motu Phinco, in motis vero motu Metaphysico, solum extensim,
de indireem. Sed nec intendit loqui abs lute in omni natura, sed in com sita ex
materia, de soma, quae est illa,quae pro, Prie mouetur Phinoe,ut notauit SA de
per suam *bstantiana lim git, R eius mini lectio in intellectu eius rcciei in devoluntas ut potentia recipit voliti et di cum mutia eam producit.
Ad secundurn dicendum , quod in qua se reducente ad frigiditatu duo sim . Primum est agens principale, quod dies-tur generans, operans mediante subit uitia aquae, & eius. potentia re cendo
miam ad Digiditatem. Sς pdum dic, Dd a tur
229쪽
tur Mens quo, scillera mediante qua mouetur ad frigiditatem, & tale est qualitas Ligiditatis ex illans in aqua,qua
mediante generans eam rc ducit ad frigiditatem . Ira habeas calorem se augere in ventriculo temporc hyemis ab alio. s. a frigore circumstante, & ita dic de multis aliis similibus. iAa tertium dicimus, quod duplex est motus, & motio, scilicet per mediam Metionem, & per naturalem concomitantiam absque alia singulari aet one. Areumentum procedit de motione secundo modo, nos autem loquinuar hic proprie de ea primo modo. Ad quartum dicimus cum S. D. opusc. 3s. cor moueri motu continuo,& circulari ab anima, ut a primo principio m tus, & a potentia motrice, quae in ipso haeret, unde ratione potentiae, mouetur, Ee ratione virtutis motricis dicitur mouere, hocque sibi vendicat ex sua pers ctione,quia est principium omnis motus in animali.
circa supradicia etiam sint aliqua dubia. Primo enim dubitatur circa rari nem imitosophi, nam eam impugnat Galenus se. Id obod mouetur per partem , mouetur per se. Ergo non bene insertur,
illud mobile non moueri per se, quando una pars quiescit, de alia pars mouetur. Adhoe dicitur , quod moueri per se
sat dupliciter. Primo ut distinguitur tati a per accidens. 8e sic verum est, quod id quod per partem mouetur,per se m
Deoir. Secundo ut d: stinguitur contrahoe quod est primo moueri, Ne non per aliud,&hoc est quod intendit Isilvi phus, icilicet luco illud quod mouetur Icr partem, ab alio mouetur, nini pero primo. Secum to dubitatur contra eandem rationem es quia supponit unum impos libi-D,nen e quod totum moueatur, N: pars quiescat. Nain totum non in nis suae parus. Ergo si mouetur torum, mouetur se- 'du n ouu es suas paries A a i . te polident aliqui dicentes, esse considerando otum non in gent e , scd ut tala' est, nan, c o moto, cit quoa aut Qua pars quiescat, ut in eoelurn morimi. sed ut est corpus, possibile est ipsum quiescem. Sed haec responso reiicitura S. D. quia cum l)hilosophus loquatur sermaliterae
realiter, prout res verc mouentur impossibila est toto moto, partem qui scere. Respondet ergo ipse, argumenta Q. Philosophi fundari supra pmpositiolae xl l x. M conditionali, videlicet, quod si torinna m seipso moueretur, non dependeret a par ntibus, modo motus totim a partι d endet, unde est arguere ex condition
i impossibili, ut si arguatur. Si honio est asinus. Ergo est irrationalis, de si alinus haliet alas, volat, quod tamen ita fiacto falsuin eli.
Tertio arguitur contra eandem rati nem , 'uia videtur petum principium.
Assumit enim id quod debet probare T. quod id quod moueriir ad motum pari non moueatur per se primo, quod ιion
Ad hoc de facili dicitur, quod Philos phus non petit principium, quia argumentatur ex conditionibus.
Quarto quatriciar an. talis Emo iura tio sit quia, vel propter quid. Nain vid vir qum sit demonstratio quia, quia a guere ex quiete pariis ad totum, est arguere ab este tia ad causam, nam quies est causa motus. Sic autem arguit Phil sephus. i. Ad qu)rtum commentator refricidet,
hane ι de demonstrationem signi, sed
S. D. asserit eam cile demonstrationem causae, quia quod totum non moueatur a se ex hoc pendet, quia enis motus dependet a motu partiuim, cum paries sint causae materiales motus totius, de si non sine causae sormales, sed se sit totum at intentio Phil. ut apparet in tex. cu comparare panes ad totum , ut materiale aed
Qu.nto arguitur contra eandem rationem , quia per eam probare poliamus quod nihil molleatur ab alio primo. Quia omne inorum est ciuisibile. Igituras litietem unius parti1 totum quiesce ret. Ad hoc omiisis multis responsionibus dico, non cite eaden ationem de moto, di m cute, quia mouens se dependet ab aliquo in se nabente rationem cause, sed in itu ab alia dicit solutat pa gionum,
230쪽
mve passuum acturum, si lium, pisinos in infinitum , de Mente
Tex.3o .us ire ad q.9.hre habemus. Primum eit, quod datur primu mouvia1. Probatur. In mouentilari, & motis non est processus in infinitum, neque possibile est infinita mobilia moueri. In tempore finito. Sed hoc accideret nisi daretur primum inouens. Ergo . Probatur minor. Sit A mobile, & moueatura a. de a C. Se sic in infitutum, modo sit tempus R. finitum, si moueantur illa mobilia, tunc apparet quod in tempore R. finito, .moueantur infinita mobilia. Sed hae ra. tio infirma est,sed in oci avo roborabitur.
Secundum quod tradit Philosophus est,quod motus poteth diei unus triplicia ter . Primo numero, idest ille,qui erit de uno labiecto numer , ad aliud stibiecta
numerale, ut de hoc tib Liui hoc nigrum. Secundus dicitur unus specie, quia est ad eandem speciem motus, v.g. ad alterationem, vel augmetum, vel ad motum Iotalem. Tertius dicitur umis g ere,qura est ad unum genus. svel quantitatis,et qualitat. s ,sci via. l . - .a iv Nio dubitat , an infinita mobilia fucatim infinitos motus . Nam videtur om ne inobrie facere unum m m. Resp'im
det Philosophus, quod si omnia mobilia
continuentur ad inuicem, quod non est impossit,ile,eth unus numero motus. Ex plicat autem quomodo omnia mobilia . possitat continuari ad inuicem dicendo, quod hoc non erit secvndum se, & quia vcpollunt differre, unde erit quatenus mobilia sunt , sicut homini repugnat habere alas, quatenus homocii, non taminui an ii luit, ut sic , quia dantur multa animalia alata. Circa sit pradicti autem primo notam CaW diim xii, quod in me ratione intendit suur.5 - Ph dcisos, lius primare dari primum m nata, ct torem, mi uentem, de non motum, quia nos sub si in mouentibus, k motis non datur pro oratia, sus in infitii tum,deuenietis tumem ad a. primum motorem. Considerandum est
e.. pio nunc, quod in causis non cadum eli ad unam, primam causam. Sciei dum est tameit,quod causae sunt in duplisci differentia. Nam quadam vocantur . . necessario sabordinatae,id est inter se ne .cessario dependentes, adeo ut secunda dependeata prima necessario in esse', &operari. Aitie. vero dicuntur non neces.sario subordinat quonia in operari ne .cessatio non depenuent ab inuicem, cum una operetur in actu sine alia. Hinc tris plex est dii ferentia inter causas subordinatas, se non subocilinatas. Prima est,
quod subonii natς ita se habent,quod i
ferior accipit virtutem operandi a sup riori, ut in moralibus Baltuus a Rege, in naturalibus homo a sole, & a Deo. In subordinatis vero nisi accidentaliter, noe est necessirium inseriorem accipere vi . tutem operandi a superiori, Ze si ab ea potuerit habere ei se, unde Plato filius Socratis,filium generat post obitum natris. Secunda est, quod in necessario subordi
natis superior cit periectior inferiorio .
diuerse naturae ab ea, ut patet in intelli gentia caelo, de homine generante. In a ridentaliter vcro tantum ordinatis , Ut nes causae, possunt esse eiusdem naturae, de perfectionis, ut omnes homines generantes, omnes malai ferrum percut n-.tes, Se similes. Hoc autem ii: tolligimus:
quando causa prior eli principalis, do
quando eli munimentalis,quia nutritiua generationem antecedit, & non eii ea nobilior, di operatio sensus praecedit mperationem intellectus, Sciron est eo praestantior. Concurrunt enim in his iustrii mentaliter, & non principaliter. Tertia differentia est, quod primae. i. subordinatae simul concurrunt ad cise tum producendum, non vero secundaeaaion nuces.sario sit bordinatae. His liantibus elicimus primo, a clse Drauia processim in infinitum in erui sis e Ncie si, tibus,qula sie omnes Musae essent medis, uas in nulla ellat prima, de sic non mou rentur, quia secunda non minici niti mo e sis, inra a prima, de quia in persectis datur se iis civia. num primum persectivum.&ideo dici- mus in liri necessario suborcinatis non esse procellam in infinitu, sed nec in non nucelsa io sub γrdinatis,sed simul exiit tibii, , quod tamen ab extrinseco pro a